|
2008
|
|
|
Historian zehar ikusi ahal izan da hizkuntza taldeak zabaldu eta murriztu egiten direla, eta haien bizindarra hainbat faktore historikorekin
|
eta
egoera faktorerekin lotuta dagoela (Calvet, 1999; Crystal, 2000). Giles, Bourhis eta Taylorrek (1977)" bizindar etnolinguistiko" terminoa sortu zuten, eta eraikuntza teoriko bat garatu zuten.
|
|
2009
|
|
|
Lehenengoan, haurrek telebistara jotzen dute entretenitzeko, tentsioak murrizteko eta informazioa lortzeko. Bigarrenak kanpoko
|
egoera
faktore bat gehitzen zuen: “Haurrak telebista ikusten du beste erremediorik ez duelako”.
|
|
2010
|
|
|
Gizartearen
|
egoeraren
faktore objektibo berri horien guztien aurrean, behar berriak azaldu dira eta behar horiei aurre egiteko irizpide berriak ere:
|
|
2011
|
|
|
Beste topiko bat Parketeetako inbertsore ohikoenen artean zaletasun handia duen beste topiko batek dio “jaitsierak aprobetxatu behar direla erosteko”. Kasu horretan, abiapuntu egokia izan daiteke errenta aldakorraren eragiketari ekiteko, baina litekeena da joera hori
|
egoeraren araberako
faktoreren baten ondorio izatea eta datozen asteetan edo hilabeteetan gehiago erortzea. Horrela, berriro ere balioan harrapatuta geratuko litzateke, erosketaren preziotik nabarmen behera.
|
|
2012
|
|
|
ahalik eta ahalegin gutxienarekin ahalik eta komunikaziorik azkarrena eta jariakorrena erdiestea. Hizkuntzaren ekonomiarako joera, bada, handia da, eta horretan
|
egoerazko
faktoreak eta testuinguruko aurresuposizioak joan etorri handikoak dira.
|
|
|
Arestian azaldutako gogoetak kontuan izanik, hizkuntza bakoitzaren
|
egoera
faktore ugariren bateratze eta elkarrekintzen emaitza da: faktore politiko juridikoak, ideologikoak eta historikoak, demografikoak eta lurraldekoak, ekonomikoak eta sozialak, kulturalak, linguistikoak, eta azkenik subjektiboak.
|
|
|
Santororen ikerketak ondorioztatu duenez, haurrek, arreta galarazteko beharrez gain, pantailara jotzen dute, tentsioak gutxitzeko eta informazio iturri gisa. Pediatrak kanpoko
|
egoera
faktore bat gehitzen du: “Haurrak telebista ikusten du beste erremediorik ez duelako”.
|
|
2014
|
|
|
ahalik eta ahalegin gutxienarekinahalik eta komunikaziorik azkarrena eta jariakorrena erdiestea. Hizkuntzarenekonomiarako joera, bada, handia da, eta horretan
|
egoerazko
faktoreak etatestuinguruko aurresuposizioak joan etorri handikoak dira.
|
|
2015
|
|
|
2013an, Euskararen kate hautsiak. Hizkuntza zapalkuntzaren memoria liburua argitaratu zuen Anautek, Euskal Memoria fundazioaren eskutik, eta, bertan, egungo
|
egoeraren
faktoreetako batzuk azaltzen zituen. " Garbi izan behar dugu euskararen erabilera ez dela baldintzarik gabe egin litekeen hautu hutsa, eta egoerarik informalenean eta indibidualenean ere faktore sozial, ekonomiko, psikologiko, politiko eta kultural askok eragiten dutela, baita etxe barruan ere".
|
|
|
Ahaztu egin zaigu, euskararen desagertze bidea, urte luzeetako dominazio eta jazarpenaren ondorio izan dela. Deshistorizazio honek memoria historikoaren galera eragin du, egungo
|
egoerara
faktore naturalen eraginez iritsi garela sinetsaraziz.
|
|
2019
|
|
|
Azkenik, hizkuntzaren ezagutzaz den bezainbatean, testu generoak bereizteko eta sailkatzeko testuen ezaugarriak ezagutzea eta erregistroen banaketa jorratu beharra jasotzen du. Horrela, ikasleek azalpen eta argudio testuen egiturak ezagutu eta komunikazio
|
egoerako
faktoreak (gaia, xedea, hartzailea?) eta komunikazio xedeak kontuan hartuz, ezaugarri linguistiko, erregistro, egokia erabiltzeko gai izan behar lukete.
|
|
2021
|
|
|
Era berean, ikuspegi mikroagotik, familiaren eta inguru hurbilaren garapenak ere modu batean edo bestean norabidetu dezake ikaslearen hezkuntza1 Hezkuntzaren globalizazioaz ere hitz egiten da (Hannon, Patton eta Temperley, 2011). ibilbidea, Eizagirre eta Udaondoren (op.) aburuz, familiaren kapital ekonomikoa, soziala zein kulturala edozein umeren edo gazteren garapenerako baldintzatzaile direlako. Hala ere, ukaezina da familiaren
|
egoera
faktore sozioekonomiko, historiko eta kultural orokorragoen menpe dagoela, halaber, eta berrelikatzen den arrazoiketa ziklikoa da, beraz. Autoreek (op.) industrializazioak eta industriak gizartean duen sendotasuna aipatzen dute, adibidez, eragin faktore gisa, eta horrek gurasoen estatusean eta seme alaben hezkuntza aukeretan nahiz garapenean duen eragina agerian uzten dute.
|
|
|
Bestalde, Magdalena Romerak (2014) dioen moduan, umorea testuinguruko elementuei hertsiki lotuta dago.
|
Egoerazko
faktoreek, hizlarien arteko harremanak, beraien ezaugarriek, adinak, estatusak... eragin zuzena dute, eta genero sistemak gainerako guztiak gurutzatzen ditu, zeharkako aldagaia da. Agustin Arrieta filosofo eta irakaslearentzat, umoreaz ari garelarik ezinbestekoa bilakatzen da testuinguruaren azterketa.
|
|
2022
|
|
|
Garai horretan gure erabiltzaile batzuen ibilbideak oso bitxiak izan dira. Bere
|
egoeratan
faktore sozial, osasun mental faktoreak eta osasun faktoreak zeuden elkarrekin bizitzen. Horregatik, ez da harritzeko izan kasu batzuetan etxerik gabeko baliabide batean, COVID kutsatutako pertsonentzako behin behineko baliabide batetara eta hortik osasun mentaleko baliabide erresidentzial batera bizitzera pasatzea, epe labur batean.
|
|
|
Garai horretan gure erabiltzaile batzuen ibilbideak oso bitxiak izan dira. Bere
|
egoeratan
faktore sozial, osasun mental faktoreak eta osasun faktoreak zeuden elkarrekin bizitzen. Horregatik, ez da harritzeko izan kasu batzuetan etxerik gabeko baliabide batean, COVID kutsatutako pertsonentzako behin behineko baliabide batetara eta hortik osasun mentaleko baliabide erresidentzial batera bizitzera pasatzea, epe labur batean.
|