|
2000
|
|
|
Hala ere, badaude etsenplu gutxibatzuk egoera honetatik ateratzen direnak, espreski modu anitzetan oinarritzendirelako: edo diziplinarteko bidea jarraitzen delako, edo prozesuak eta portaeraklotzen direlako, edo deskribatzeaz gain esplikatu ere egin nahi delako, edo euskararen
|
egoera
linguistikoa bere egoera soziologikoarekin lotzen delako (corpusaeta estatusa erlazionatuz), etab.; hauek, gehienak, doktorego tesiak dira.
|
|
2001
|
|
|
Gorka Knorr izan ohi du ordezkari: " Eskozia, Gales, Frisia, Bretainia, Alsazia, Tirol, Korsika, Galizia, Katalunia, Sardinia, Sizilia, Mazedonia eta beste zenbait herri daude ordezkaturik eta bakoitzak
|
egoera
linguistiko berezia dauka. Herrien Europa eta hizkuntzak dira EFAko alderdi eta ordezkarien artean kausitu daitezken gai eta lotura nagusienak".
|
|
2002
|
|
|
4.4.2.2 Parekotasun
|
egoera
linguistikorik ba ote dago Euskal Herriko egunkarietan?
|
|
|
nederlanderaz funtzionatzen duen Lovainako unibertsitateak ingelesezere eskaintzen ditu karrera guztiak).
|
Egoera
linguistikoaren arabera, irakasle eta ikasleak integratzeko formula ezberdinak asma ditzakegu, baina beti euskararen beharraeta oinarrizko erabilpena bermatzeko, diskriminazio positiboan oinarritutako arauak ezarriz. Jakina, hizkuntzen mundu askotariko batean, gero eta eleanitzagoa izan behar da irakaskuntza; iraunkorra izango litzatekeen bertako hizkuntza oinarrian ezarriz eta nazioarteko zenbait hizkuntza gainean erabiliz.
|
|
2003
|
|
|
Argi dago begien aurrean dugun euskararen
|
egoera
linguistiko diglosikoa ez dela huts hutsean euskaldunen borondatezko zerbait; ezpada indarrean dagoen politikaren  bitartezko faktua, zeinak ahalbideratzen baitu lur bazter honetan basko izan ahal izatea euskaraz tutik ere ulertu barik, besteak beste. Espainiar eta Frantziar politika administratiboek gogor borrokatu izan dute desberdintasunen aurka, era guztietako mamuak piztuz.
|
|
2004
|
|
|
–Hizkuntzaren fenomenoa ezin daiteke ulertu hizkuntza horren funtsapena den giza taldearen partaidetzarik gabe eta, beraz, giza taldeen arteko negozio guztietan bezala, harreman linguistikoa botere egitura batean ulertu behar da. Hizkuntza baten
|
egoera
linguistikoa beste gainerako hizkuntzen presioaren emaitza da eta, honekin batera, hiztunek beren hizkuntzari eusteko erakutsi duten indarraren isla. Boterearen teoriarekin egiten dugu topo, beraz, hizkuntzaren fenomenoa aztertzen hasten garenean, politikaren erdigunearekin, hain zuzen ere.
|
|
|
Hara, bada, zertan nenbilen: . Hizkuntza baten
|
egoera
linguistikoa beste gainerako hizkuntzen presioaren emaitza da?. Oso oker ez banago, behintzat, euskaltzaleon kultura soziolinguistikoak betidanik daukan gabeziarik larrienetako baten aurrez aurre gaudela iruditzen zait.
|
|
|
Laurak behar ditu, laurak ditu noraezekoak. Noranahiko komunikazio jardunetan aritu beharrak eraman du
|
egoera
linguistiko horretara: holako gizarte ekintza betetzeko ahozko hizkera gailentzen bazaio, halakoan idatzizkoa nagusituko zaio, edota aldi berean lau trebetasunetan jardun du halako hura harilkatzeko.
|
|
2005
|
|
|
IV. Erromatar aurreko Iberiar Penintsula atalean antzinaroko Iberiar Penintsulan zegoen
|
egoera
linguistikoaz egiazki dakiguna laburbiltzen da.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, beharrezkoa da ETB3ren eta ETB4ren eskutik etorriko den berrikuntza tematikoaz haratago eredu osoaren inguruko azterketa sakona egitea. Lehen ere aipatu izan den bezala, helburu estrategikoetan bateratuz eta erabilera taktikoetan
|
egoera
linguistiko berrira egokituz. Ulertezina izango litzatekeelako gaur egungo panorama eta potentzialitate linguistikoei duela 25 urteko formula berberak aplikatzea.
|
|
|
–Hizkuntza politika ezin da ongi eta zuzen abiatu dena delako herriaren
|
egoera
linguistikoari buruz galderak eginda, edota etorkizuneko egoerari buruz galderak eginez. Ez, oinarrizko galderak ez dira horiek, honako hauek baizik:
|
|
|
Bureba> buru> etimolo gia atxiki dionik ez da faltatu. Bertatik igarotzen zen aintzinako Santiago bidetako bat, eta horrek jende arrotzen eragina ukan zuen, dudarik gabe, eskualdean aurretiko
|
egoera
linguistikoan bere eragina izanen zuela. Ondorengo toki izen anitz Merino Urrutia ren zerrendakoa da, Brivieskako Jabetzako Erregistrotan gaur egun lekuko murritz geratzen da.
|
|
|
Euskal Herrian, (euskara gaztelania) elebitasunaz gain, bestelako
|
egoera
linguistikoak ere baditugu. Alde batetik, diaglosia, zeinen bidez «aldaera estandarreko ezaugarriak sartuz eta gailenduz doazen aldaera dialektal desberdinen barnean» (Aurrekoetxea, 2008:
|
|
|
azal koloreak, janzkerak, ohiturak, sinesmenak...
|
Egoera
linguistikoari dagokionez, nabarmena da gure herrialdea pasatu dela elebiduna (euskara eta gaztelania/ frantsesa) izatetik eleanitza izatera (aurrekoak gehi etorkinekin iritsi diren hizkuntza guztiak: arabiera, fula, tamazight, errumaniera, portugesa, soninkera...).
|
|
2009
|
|
|
Zergatik da interesgarria hemengo
|
egoera
linguistikoa?
|
|
|
Filma katalunieraz eta frantsesez grabatu dute. Zuzendariaren hitzetan horrek istorioa gertatzen den tokiaren
|
egoera
linguistikoa islatzen baitu. Gaztelerazko azpidatziak jartzeaz gain, filma bikoiztu dute.
|
|
|
Ezin dira horrelako arinkeriaz konparatu Bilboko eta Donostiako
|
egoera
linguistikoak. Izan ere, bi hiriburuen errealitate soziokulturalak oso ezberdinak dira.
|
|
|
Informazio gehiena erdaraz jasotzen dugu. Hori da gure oinarrizko
|
egoera
linguistikoa, ukaezina eta aldaezina. Euskaraz bizi nahi badugu, itzultzaile trebe eta azkarrak izan behar dugu.
|
|
2010
|
|
|
Bereziki larria da baserrietan ikus daitekeen
|
egoera
linguistikoa. Herriko gainerako etxeen parera etorri izana bereziki esanguratsua da?
|
|
|
hori ere jardunaldi honen xedea dela uste dut, eta beharrezkoa da hortaz garai hartako egoeraren arakatze itxurazko bat egitea. Hel diezaiogun beraz, atzera aurrera handiagorik gabe, EEN legea onartu aurreko
|
egoera
linguistikoren eta edukatiboaren azterraldiari.
|
|
|
Magrebeko estatu guziek ezagutu zuten, independentzia orduan,
|
egoera
linguistiko konplikatua: hizkuntza ugari eta hizkuntza kolonialaren nagusitasuna.
|
|
2011
|
|
|
Enpresetara saltzera joaten ginenean puntuetako bat horixe zen: belaunaldi berri hauek aldatuko dute enpresako
|
egoera
linguistikoa. Hori ez da horrela.
|
|
|
Diglosia
|
egoera
linguistiko aski egonkorra da, zeinean, hizkuntzaren dialekto primarioez gainera (hizkuntza estandariurtarrila otsaila zatu bat edo tokiko estandarrak izan ditzakete horiek), aldaera gainezarria ere badagoen, goi aldaera hori oso dibergentea da eta aski kodifikatua dago —askotan gramatikalki konplexuagoa da... (Ferguson, 1959:
|
|
|
Erromatarrak heldu zirenean, 500 urtez iraun zuten Euskal Herrian, eta ondoren Eliza kristauak ere luzatu egin zituen zibilizazio berriko egitura eta pentsamoldeak. Beraz, Pirinio inguruetako herrien
|
egoera
linguistikoa eta soziala aldatu egin zen. Eta bertakoei buruz lehen informazio idatziak jaso ere bai.
|
|
2012
|
|
|
Gaur egun zentzuz gobernatzeko beharrezko baliabidetzat hartu zituzten estatistikak hasiera hasieratik. Euskararen defentsaren alorrean, etengabe egin izan dira neurketak; izan ere, euskaldunen itxaropena zen zentzuzko irizpideen arabera egindako neurketa kuantitatiboek hautsi egingo zutela euskaltzale askoren ustez
|
egoera
linguistikoa behar bezala neurtzea zailtzen zuten uste eta ideologia politikoen lotura (ikusi SIADECO 1979). Egia esan, Europan dauden hizkuntza gutxitu ugarien artetik, demolinguistikan duen tradizio sendo eta etengabeagatik gailentzen da euskararen defentsa.
|
|
|
Modu honetan, ekitaldiak aipatu enpresetako eta Usurbil, Lasarte Oria, Hernani eta Andoaingo udal ordezkariak bildu zituen. Aipatu lau udalok, hitzarmena sinatu berri duten bost enpresetan euskara planak martxan jartzen lagunduko dute. Lehenbizi, lantegi bakoitzean
|
egoera
linguistikoaren inguruko azterketa bat egingo da. Egoera zein den ikusita, hobetzeko proposamen batzuk egingo zaizkie enpresa hauei, euskalduntze bidean aurrerapausoak eman ditzaten.
|
|
2013
|
|
|
Erdaldunak soilik bizi diren etxeen kopurua jaitsi den bitartean, elebidunak soilik bizi direnena zertxobait igo da, eta etxe horietako biztanleen ehunekoa ez da aldatu epe horretan: %15 Beraz, etxe erdaldun hutsek izandako galera etxe mistoetara joan da, mistotzat harturik
|
egoera
linguistiko bat baino gehiagoko kideak dituen etxea (elebiduna, elebidun hartzailea, erdalduna): etxe horiek %53tik %63ra igaro dira hamabost urtean.
|
|
2014
|
|
|
Hizkuntza teknikariek zuzeneko harremana dute merkatariekin, norberari egokitutako plana zehazteko. Lantzean behin bisitak egiten dituzte saltokietara bertako
|
egoera
linguistikoa jaso eta euskararen erabilera sustatzeko urratsak adosteko.
|
|
|
Emaitza horri dagokionez, kontuan hartu beharreko faktorea da katalan eskoletara joaten ziren ikasleen kopurua (La Franjan hautazkoa da); izan ere, eskola horietara joaten ziren ikasleen balorazioak hurbilago zeuden Baix Segreko ikasleek eman zituztenetatik. Jarrera linguistikoetan eragiten duen beste faktore bat familiaren
|
egoera
linguistikoa da. Lehen aipatutako Hugueten bigarren azterlana egiteko, Girona eta Lleida hirietako unibertsitate ikasleen lagin bat erabili zen.
|
|
|
Euskal Herriko hezkuntza sistemari ezartzen zaio, beraz, zeregina lankidetzan aritzeko, zertarako eta erantzun bat artikulatzeko gaur egun jendarteak erakusten duen
|
egoera
linguistiko berriarentzat. Eta egoera berriaren ezaugarriak funtsean bi ideiatan bildu eta sintetiza daitezke:
|
|
|
Hasteko, lurralde historiko bakoitzari atal bat eskaintzen dio eta hegoaldeari buruzko XIX. mendearen hasierako datuak ematen ditu. Ondoren Euskal Herriko
|
egoera
linguistikoaren hainbat testigantza biltzen ditu: okzitanieraren presentzia Euskal Herrian aurkezten du eta euskaldunen hizkuntzari buruzko testigantzak jasotzen ditu, Euskal Herritik kanpoko bidaiarien ikuspuntutik bereziki.
|
|
2015
|
|
|
Serak esaten didanez, gazte hauen
|
egoera
linguistikoa Turkiako kurdu belaunaldi gazte eta gazte heldu osoaren egoeraren erakusgarri da. Egoera lurralde batetik bestera, eskualdeen artean edota hirietatik herrixketara asko aldatzen den galdetu diodanean, gehiegi ezetz erantzun dit.
|
|
2016
|
|
|
Nire kasuan, aitortu behar dut semeen
|
egoera
linguistikoak behartu egin nauela, eta bide batez ohitu nauela, nire inguru hurbiletik kanpo ere euskara eskatzera: erantzun oso positiboekin.
|
|
|
Baina egokitasuna irizteko hainbat bide daude, esaterako, euskaraz adierazkortasuna lortze aldera askotan egokitzat jotzen da erdarazko adierazpideak erabiltzea. Esan barik doa,
|
egoera
linguistiko hura egitura sozialek ezarritako hierarkia batekin doa; hau da, hurrengo mailaren egiturek ezarritakoaren mende.
|
|
|
azaleraz eta biztanle kopuruz pare pareko herrialdeak dira biak. Baita, aldeak alde,
|
egoera
linguistikoari dagokionez ere. Galesen, ingelesa eta galesa dira hizkuntza ofizialak; biztanleen% 21 inguru da gales hiztuna, 610.000 lagun gutxi gorabehera.
|
|
|
2 Bestalde, jakinda ere, lehenago aipatu dudan bezala, nobelak hobeto saltzen direla, oro har, baita euskaraz ere, egia da gure
|
egoera
linguistiko diglosikoak sorpresarako abaguneak eskaintzen dituela eta, inguruko literaturetan gertatzen denaren kontra, noizean behin best seller bilaka daitekeela, nolabaiteko xirmi xarmaz, ipuin liburu bat. Ez naiz ari, jakina, Obabakoak bezalako obra bati buruz, zeinaren eleberri itxura, haren ipuin bilduma izaera abilki kamuflatu zuena, ezin baita alde batera utzi?, baizik eta Jon Arretxe (Ostegunak, Ostiralak?), Jasone Osoro (Tentazioak, Korapiloak) edo Karmele Jaiorenak (Hamabost zauri, Zu bezain ahul, Ez naiz ni) bezalako kasuei buruz, besteak beste, edizio kopuru ikusgarriak kaleratu dituztenak, euskal eleberri askorenak, gehienenak?
|
|
|
Katalanak miresten ditugu katalanez egiten dutelako. Ez dugu horrelako
|
egoera
linguistikorik eduki. Gaur egun baldintzak badaude gazteen artean hori egiteko.
|
|
|
|
Egoera
linguistikoari loturiko arazoak: elebitasuna eta diglosia, lingua franka bezala beste hizkuntza batzuk erabiltzeko joera, estandarizazio eta forma idatzien falta, dialektoen arteko gehiegizko banaketa, hizkuntzaren modernizazio falta, argitarapenen gabezia eta hizkuntzaren ordezkapena.
|
|
|
Alegia, arrazoi asko dago pentsatzeko arriskuan, mehatxatuta edo gutxiagotuta dauden hizkuntza asko desagertu egingo direla XXI. mendean. Hizkuntza aniztasunaren betiko arazoak (arazo politiko eta militarrak, aldaketa soziokulturalak, arrazoi ekonomikoekin zerikusia duten arazoak, arrazoi demografikoek sortutako arazoak, instituzioen babes edo laguntza falta, hizkuntzekiko jarrerei loturiko arazoak eta
|
egoera
linguistikoari loturiko arazoak) zein hizkuntzen bizi indarrean eragiten duten faktoreek (transmisioa, hiztun kopurua, hiztunen proportzioa, erabilera, eremu berrietan eta komunikabideetako erabilera, irakaskuntza, gobernuen eta erakundeen politikak eta jarrerak, hiztunen jarrerak eta hizkuntzari buruzko dokumentazioaren berezitasunak eta kalitatea) hizkuntza askoren heriotza, homogeneotasun kult...
|
|
|
Idazkiaren atarikoan 15 egunetan izkiriatu lana dela aitortzen bazuen ere, handisko bazen ematen zuen datu elia. Euskaldunondako interesekoa da eskaini zuen Iruñeko
|
egoera
linguistikoaren ebazpena, behin baino gehiagotan aipatu izan dena han eta hemenka:
|
|
2017
|
|
|
hizkuntza gatazka asko gogortu da.
|
Egoera
linguistikoak arazo bihurtzeak zera ekarri du berekin: hizkuntzak borroka politikoaren erdian kokatzea, eta lehendik zeuden hizkuntza egoerak eraldatzea? 171.
|
|
|
Euskal Herriko
|
egoera
linguistikoa diglosikoa izanik (hizkuntzen banaketa funtzionalhierarkikoa), baina ez horregatik bakarrik, itzulpena eta autoitzulpena jardun zabalduak dira.Liburugintzaren eremuan, Joan Mari Torrealdairen azterketa berriena hartuz gero, 2015eko jardunariburuzkoa, azken urteetako joera indartzen dela ikusiko dugu; zehazki, %31, 5 dira euskararaekarritakoak, gaikako azterketan alde handia badago er... 133).
|
|
|
II. Europako
|
egoera
linguistikoa antzinate urrunean. Teoria kontrajarriak
|
|
|
nola eragiten duen kantu inprobisatuaren transmisioak hizkuntzaren normalizazioan. Haien
|
egoera
linguistikoa aski delikatua da une honetan. Bertso saio bat ere egin genuen hango inprobisatzaileekin eta bertsolariekin.
|
|
|
Han zein da
|
egoera
linguistikoa? % 60ak badaki sardinieraz baina gero eta gutxiago hitz egiten da.
|
|
|
II. Europako
|
egoera
linguistikoa antzinate urrunean. Teoria kontrajarriak 61
|
|
|
Gaztelania beharrezkoa dute, ez bakarrik kontratu bat lortzeko, ikastaro bat egiteko ere bai. Bestalde, non bizi garen eta gure
|
egoera
linguistikoa ere azaltzen diegu, euskara ere ikasi behar dutela. Izan ere, gehienak inguruan geratzen dira.
|
|
2018
|
|
|
Besoak zabalik hartu dugu pertsona hori, eta berak erdaraz dantzan jarri gaitu. Haietako asko hemengoak dira, hemen jaioak, baina ez dira konturatu edo ez dute konturatu nahi izan hemengo
|
egoera
linguistikoaz. Batzuk' de paso' daude, baina azkenean bikotekidea aurkituko dute hemen eta Markinara joango dira bizitzera.
|
|
|
Zientzia berrienetan kokatu eta diziplinartekotasuna bermaturik, ez diot nik bertuterik ukatuko delako horri.
|
Egoera
linguistiko guztiei aurre egiteko nahikoa den, ostera, zalantzan jartzeko abagunea heldu dela ere esan daiteke.
|
|
|
Baina, zein zen orduan
|
egoera
linguistikoa Baranbio ondoko herrietan. Aurreneko testuan esaten da apaiz baten bila ibili zirela Bizkaian eta inguruetan, baina bat ere aurkitu ez zutenez, Lezamako benefiziodunak izan zirela Baranbioko elizan zerbitzatu
|
|
|
Baina, hainbesterako zen? Agian, apaizek benetako
|
egoera
linguistikoa barik, beren desirak deskribatuko zituzten; hau da, elizan gaztelania bakarrik erabili nahia. Dena den, euskaldun eta erdaldun elebakarrak bizi ziren herrian aldi berean, eta horri garrantzitsua deritzogu.
|
|
|
Beraz, nola iker dezakegu guztiz desagertuta dagoena eta arrastorik uzten ez duena? Nola ikertu iraganeko
|
egoera
linguistikoa. Oso urriak dira gai hau ikertzeko eskuragarri dauzkagun informazio iturriak.
|
|
|
Lan honetan, euskararen galtze prozesuaren kronologia aztertuko dugu. Horretarako, batetik, iraganeko
|
egoera
linguistikoari buruzko erreferentziak erabiliko ditugu, gehienak, ez guztiak, F. Barrenengoak bildu zituenak aspaldi (Barrenengoa, 1988: 24)?
|
|
|
Hasteko, lurralde historiko bakoitzari atal bat eskaintzen dio eta hegoaldeari buruzko XIX. mendearen hasierako datuak ematen ditu. Ondoren Euskal Herriko
|
egoera
linguistikoaren hainbat testigantza biltzen ditu: okzitanieraren presentzia Euskal Herrian aurkezten du eta euskaldunen hizkuntzari buruzko testigantzak jasotzen ditu, Euskal Herritik kanpoko bidaiarien ikuspuntutik bereziki.
|
|
|
Beraz, nola iker dezakegu guztiz desagertuta dagoena eta arrastorik uzten ez duena? Nola ikertu iraganeko
|
egoera
linguistikoa. Oso urriak dira gai hau ikertzeko eskuragarri dauzkagun informazio iturriak.
|
|
|
Koldo Mitxelenak (1981) erakutsi zuenez, euskalkiak (eta horien ezaugarriak, hartara) ez dira duela hiru mila urte sortuak, ezpada Erdi Arokoak; zehazki, Erromako Inperioa erori ondoren euskal hiztunak batuago egon zirela proposatu zuen Mitxelenak, eta erkidego batuago hura V VI. mendeez geroztik bereizi ahala sortu zirela, apurka apurka, gerora ezagutu ditugun euskalkiak.243
|
Egoera
linguistiko batuago hartan egiten zen euskara hari" euskaro" deitu zion Mitxelenak, eta" Euskara Batu Zahar" Lakarrak. Jakina denez, garai hartako egoeratik gaur egun dugunerako aldaketen bidea irudikatzea ez da erraza, idatzizko lekukotasun zuzenak V VI. mendetik urrun samar daudelako denboran.
|
|
|
2 diagrama: Iruñearen
|
egoera
linguistiko hipotetikoa 1600 urtean
|
|
2019
|
|
|
taller d’espai Linguistic personal: gizabanakoak egunerokoan topatuko dituen
|
egoera
linguistikoetako zailtasunei nola aurre egin asertiboki asmatzean datza. psikologiatik asmatu zuten teknika hau Suay eta Sanguinés psikologoek katalunian aplikagarri. hangoa euskal herrira estrapolatu egin du emun kooperatibak, eta hemengo egoerei egokitu.
|
|
|
Historia horiek etxeetan eta maila kolektiboan transmitituz, belaunaldi berriek bizi duten egoera soziolinguistikoa ulertzeko behar dituzten klabeak eskain genitzake. Beraien
|
egoera
linguistiko pertsonala deskodetzeko gakoak aurki ditzakete eta portaera eta gertaera sozial askoren azalpena eta jatorria ezagutu.
|
|
|
Bidezkoa iruditu zaigu hemen aipatzea 1822ko oposizio hartan izangai hautatuak euskaraz jakitea kontuan hartu ote zuten, alde batetik, begi bistakoak diren arrazoiengatik (ondorioztatu dugun herritarren
|
egoera
linguistikoa), eta, bertzetik, Berako Udalaren artxiboko handik agudoko bertze agiri batean, gisa bereko bertze kasu baterako, betebehar horixe bera idatziz adierazita ikusi dugulako.
|
|
2020
|
|
|
23 Linguistikan, diasistemak hizkuntza maila ezberdinak, hizkuntza estilo ezberdinak edo dialekto ezberdinak dituen
|
egoera
linguistikoa izendatzen du. Lau maila bereizi ohi dira belaunaldien, aro historikoen, kokapen sozialaren edota kokapen geografikoaren arabera.
|
|
|
Hortaz, ondoko lerroetan, pandemia osterako zenbait gogoeta aletuko dira. Horietako batzuk zerikusia dute komunikazioaren marko berriarekin, beste batzuk, kontsumo portaerekin eta, batez ere geurera ekarrita, medioen egiturarekin, kontsumo ohiturekin eta
|
egoera
linguistikoarekin.
|
|
|
Aurreko baten gure hizkuntzak nolatan iraun duen gaur arte arakatzen enplegatu nintzen, Nafarroako erresumaren XIV XV XVI XVII. mendeetako
|
egoera
linguistikoaz Peio J. Monteanoren El iceberg navarro eta La lengua invisible ren lanei segika; gaurkoan, aldiz, J.M. Jimeno Jurio handia gidari dudala (Navarra, Gipuzkoa y el Euskera. Siglo XVIII Pamiela.
|
|
|
Zergatik? Jende asko alfabetatugabea zen; XV. mendetik XVIII. mendera arte hamar nafarretatik zazpi edo zortzi euskaldunak ziren, erdiek gaztelaniaz ez zekiten bereziki emakumeek eta umeek eta herri xehearen
|
egoera
linguistikoa hori izanik, errege eta justizia funtzionario izateko euskara jakin beharrik ez egonagatik eta gaztelania bai, ehunetik laurogeita hamabostek bazekitenez gero hainbat kasutan, gaurtik begiratuta ezin sinetsia iduri badu ere, Iruñeko kaleetan ikasia zuten euskara.
|
|
|
Jakintza edo ideia berriak ezagutu nahi zituenak frantsesa menperatu behar zuen, eta botere zentralaren eta lokalaren arteko bitartekaritza eta herritarrekiko lotura zuen lekuko notabilismoak bi hizkuntzak menperatu behar zituen, boterearena eta herriarena. Iraultzak
|
egoera
linguistiko hori sistematizatu bazuen ere, koadro ideologikoa eta juridikoa eskainiz, euskararen estatus aldaketa ere eragin zuen, gertaera soziolinguistiko deigarria eraginez euskararen historia sozialean (Urrutikoetxea 2018: 144).
|
|
|
Ezin esan daiteke eleberrian ispilatutako praktika hau inuzentea denik, gainera, Saizarbitoriaren bibliografian errepikatzen den teknika izanik. Hortaz, saihetsezina da Euskal Herriko
|
egoera
linguistikoari keinu bat igartzea eleberri eleaniztun honetan. Gure lurraldeko egoera diglosikoaren aurrean, bereziki hirietan, eleberriko irudikapen urbanoak nazio eleaniztun baten eredu positibo gisa funtzionatzen du.
|
|
|
Gure lurraldeko egoera diglosikoaren aurrean, bereziki hirietan, eleberriko irudikapen urbanoak nazio eleaniztun baten eredu positibo gisa funtzionatzen du. Era horretan,
|
egoera
linguistikoari dagokionez, Saizarbitoriak harreman bat sortzen du irudikatutako espazio urbanoaren eta irakurle euskaldunaren errealitatearen artean. Hala, oso ongi neurtutako gertutasun bat proposatzen du:
|
|
2021
|
|
|
Imajinatzen dut itzulpena oso presente dugulako, euskal idazle bezala. Egoera literario diglosiko batean eta nire familiako
|
egoera
linguistikoak berak eragina izango dute horretan, ziurrenik" (Zaldua, 2013).
|
|
|
Horrez gain, «sexualitatearen esparruan» ere LGTBI komunitateak eta euskarak badituzte zenbait antzekotasun, askotan biak «bazterrean» baitaude: «LGTBI komunitatea bazterreko posizio batean dago, eta
|
egoera
linguistikoari dagokionez, diglosia dagoenean, euskara da baztertuta gelditzen den hizkuntza».
|
|
2022
|
|
|
Horrek guztiak eramangarri egiten ditu arazo potentzialak. Ezaugarri horiek lagungarriak izan litezke egungo
|
egoera
linguistikoa aztertzeko. Alegia, euskarak ez du estatus dominanterik hizkuntzen merkatuan, baina agian bai ikuskeren munduan.
|
|
|
" Estatuan, euskaldunak eta katalanak batera; eta Europan eskoziarrekin, daniarrekin eta beste hizkuntza txikiago batzuekin, izan hauek estatua edo ez". Zerrenda hori emateko,
|
egoera
linguistikoari baino gehiago politikoari begiratu dio hain segur; bestela, zergatik baztertu galegoa?, eta zergatik aipatu eskoziarrak?
|
|
|
Izan ere, gogoratu du euskalduntzea «trantsizio linguistikoa» dela: «Esan nahi du
|
egoera
linguistikoa aldatuko dela, eta, orduan, inguru batean normala dena ez dela izango. Eta zer norabidetan aldatuko dugu?
|
|
|
Frantses eta gaztelaniazko alfabetatzea inposatu zitzaigun dominazio tresna moduan. Horrek guztiak zerikusi zuzena du egun bizi dugun
|
egoera
linguistikoarekin ere. Erakundeetan normalizazio itxurak egin arren, ezinezkoa baita gure herrian bizitzaren% 100 gure hizkuntzan ardaztea.
|
|
2023
|
|
|
Hobetu beharrekoen artean, nabarmentzen da euskararen biziberritze prozesuaren inguruan informazio gehiago eta hobeto jaso behar luketela eta, beraz, horretan huts egin dela baloratzen da. Esate baterako, iritzi diote ondo adierazi behar dela zein den lurraldeko
|
egoera
linguistikoa eta, zehazki, euskararen balioaren inguruan azalpenak eman behar zaizkiela etorkinei. Hartu beharreko neurrien artean dago hizkuntza eskakizun profil ofizialak ateratzeko beharrik ez duenari euskara ikasteko aukera eskaintza indartzea.
|
|
|
Nolanahi ere, hizkuntza gatazkaren errealitatea ez da soilik etorkinengan antzeman; euskaldunek ere aipatzen dute gaztelania hiztunen praktikara beti egokitu beharrak eragiten dien mina. Alegia, pentsatzen dute etorkinek bertako
|
egoera
linguistikora egokitu ordez, eurek moldatu behar izan dutela, halabeharrez, etorkinen errealitate linguistikora.
|
|
|
Hots, 90eko hamarkadako herrialdea oso atzean gelditu da.
|
Egoera
linguistikoari dagokionez, asko hazi da munduko hizkuntzekiko eta kulturekiko ukipena, eta hizkuntza gutxituen galera azeleratu egin da, nahiz eta, era berean, haien ikusgarritasuna ere hazi den. Gauzak horrela, hizkuntza indigenak eta hizkuntza gutxituak desagertzea mundu mailako kezka bihurtu zen, munduko 7.000 hizkuntzen% 50 desagertzeko arriskuan baitzegoen (UNESCO 2010, Sichra 2009).
|