|
2001
|
|
|
Jatorrizkotzat jotzen direnak dira, eta multzo zabala osatzen dute: batetik, gaelikoa, katalana, frisiera, bretoia... dira ezagunenak guretzat, arreta gehien eman ohi diegunak,
|
egoerak
euskararen antzeratsuenak direlako sarri; hizkuntza handiak ere gutxituak dira askotan auzoko estatuetan, horiek eskubideak babestu samar dauzkate eta ekialdeko estatuetan ohikoak diren gutxiengoak dira; azkenik, dialekto hizkuntza eztabaida dago sarri. Mintzairez dihardugula, ez dago beti muga zehatzik, inoiz aipatutako esaera ez bada:
|
|
2004
|
|
|
Bigarrenik, beraz, zantzu honen berri emango dugu: . Badirudi
|
egoerak
euskararen eta euskaltasunaren aldeko bilakaera duela, zeren eta: 1) euskaldun sentitzea hazten doa gazteen artean; 2), euskaraz euskalduntzat?
|
|
2007
|
|
|
|
Egoera
euskararen debekua eta euskal identitatearen zokorapena bazen ere, egoeraren ulerkuntzari eragiten zion diskurtsoari begiratu behar diogu gertatuakulertzeko. Diskurtso horren inguruan atondutako jarduera eta bizipenetan gizarteratu zirenek sinbolikoki gainzamaturik aurkitu zuten euren identitate nagusi hori: galbidean eta debekuan baitzegoen, baita diskurtso horrek euskaldunari bere buruaeuskal herritartzat har zezala ziotsolako ere.
|
|
2008
|
|
|
Joan den egunean elkarrizketa batean Xabier Euzkitzek erraten zuenez, bere bizitzan zehar espainiera %5 bertzerik ez du erabili eta ez du hortik goitik erabiltzen. da bere sorleku inguruko hainbat lagunen egoera antzekoa dela; berdintsua dela Bernardo Atxaga asteasuarraren zoria, eta antzekoa dela egungo
|
egoeran
euskaraz aritzeko aukeran ia mugarik ez dutenen bizitza?.
|
|
|
ikerketa nahiz goi mailako jakintzaren emaitza, alde batetik, eta erreferente hartaz hiztun arruntak irakurtzen eta idazten duena, bestetik. Gainera, gaurko
|
egoera
euskarak inoiz ezagutu ez duen bezalakoa da arlo honetan. Bi dira egoera horren arrazoiak.
|
|
|
Behatokiari hizkuntza eskubideen
|
egoera
Euskararen Telefonoaren bidez() bidalitako eskualdeko kexak hain zuzen ere horrela ageri dira laburbilduta 2007ko txostenean:
|
|
2009
|
|
|
Baina menpekotasun
|
egoerak
euskararen herria zapaldua izateaz gain, zatitua izatea ere eragiten du. Eta zatiketa horretan oinarrituta aurrera eramaten dituzten aipatutako menpeko hizkuntza politikek euskararen berreskurapena baino, erdaren nagusitasuna mantentzea dute helburu, bertako indar autonomistek euskaldunoi herri gisa euskaraz bizitzeko dugun eskubidea ukatuz.
|
|
2011
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Kultura Planak, Etxepare Institutuak edo kultur ohiturez egin ohi diren inkestek ez dute
|
egoera
euskarazko ekoizpenetatik aztertu, eta are gutxiago proposamenik egin; aitzitik, indarrean dagoen elebitasun diglosikoan oinarritu izan ohi dira (Fito Rodriguez: " Euskal literaturaren sustapenerako proposamenak", Euskal Herriaren Adiskideen Elkartea/ Koldo Mitxelena hitzaldiak,; hitzaldia KMk jasoa du).
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herrian lan egiteko, euskara ez da beharrezkoa. Zoritxarrez, kasu askotan egia da, eta gure erronketako bat euskarari merezi duen balioa eskaintzea da, baina etorri berriei adierazi nahi diegu Euskal Herriko toki batzuetan eta zenbait
|
egoeratan
euskaraz jakitea kontuan hartzen eta baloratzen dela, eta beraien lanerako oso baliagarria izan daitekeela. Esate baterako, taberna batean lan egiten duzunean, mediku moduan, eta adineko pertsonak zaintzen.
|
|
|
Nola sustatu liteke euskal kulturaren aldeko eragiletza herritarra? zein da
|
egoera
euskara elkarteetan, kultur taldeetan?
|
|
|
Ezer gutxi ari dira jasotzen euskaren gutxienekoez. Euskalgintzak badu zer ekarria arlo horretan, izan ere, euskalgintzak gaur egungo
|
egoerak
euskararen normalizazioari ezartzen dizkion mugen kontzientzia duen neurrian, eztabaida orokorretan ekarpena egiteko eskubidea eta beharra ditu. Horrela, eragile guztiek garbi izan behar lukete normalizaziorako sortuko den oinarri berriak ezinbestez izan behar duela kontuan euskararen normalizazioa.
|
|
|
Ezer gutxi ari dira jasotzen euskararen gutxienekoez. Arrazoi horregatik berretsi du euskalgintzak baduela zer ekarria arlo horretan; izan ere, euskalgintzak gaur egungo
|
egoerak
euskararen normalizazioari ezartzen dizkion mugen kontzientzia duen neurrian, eztabaida orokorretan ekarpena egiteko eskubidea eta beharra ditu. Are gehiago, 2012an Kontseiluak ekarpen zehatza egin du.
|
|
2013
|
|
|
Ikasle nahiz irakasleekin maila mikrosozialeko faktoreei buruz aritu garenean, hainbat aldagai atera dira mahai gainera. Bereziki nabarmendu dira arau sozialen eragina, gaztelania txantxa testuinguruarekin lotzea eta zenbait
|
egoeratan
euskararekin sentitzen duten baliabide falta. Baina horiez gain beste zenbait aldagai ere aipatu dira, esaterako:
|
|
|
Maila mikrosozialeko faktoreen artean ohituren eta arau sozialen eragina eta zenbait
|
egoeratan
euskararekin baliabide faltan sentitzea izan dira nabarmendutako faktoreak. Ohitura eta arau sozialekin lotuta aipatu dituzten faktoreen artean daude, besteak beste:
|
|
2015
|
|
|
2 Ebaluazio horren printzipio nagusia izango da euskara osasuntsu dagoen guneetan eta
|
egoeretan
euskararen erabileraren aurkako eraginik ez sortzea, eta, sortzekotan, zuzenketa neurri egokiez laguntzea.
|
|
|
Sasoian ikaskide nuen Xabier Landabideak argumentuaren berri eman zidanetik sarri etortzen zait burura China Miévillen The City and The City (Hiria eta hiria) eleberria, Euskal Zeraren zerek kafea mikazten didatenean batik bat, hots oso sarri, eta Euskal Zera ulertuta zentzurik zabalenean: diglosia
|
egoera
euskararen kaltetan, gatazka politikoa, eta horiek dakarten guztia.Bitan erabat banatuta dagoen hiri bat baitu hizpide nobelak, elkarren ondoan baina batak besteari bizkarra zeharo emanda bizi diren hiri bat eta beste hiri bat, non bateko biztanleek ikasia duten bestekoak literalki ez ikusten, eta alderantziz. Jakin badakigunez, distopiek balio dute gaur gaurko hainbat errealitate jorratzeko, eta zenbaitek iradoki dute liburuaren trama Belfasteko egoerarekin pareka daitekeela.Edonola den ere, elkar ez ikusterainoko bereizketak ondo islatzen duen arren zer bortizki erdibi daitekeen herri bat, errealitatean hiri geografiko bakarrean bizi dira nahitasunezko hiri guztiak, hots, eta natorren muinera, bihar Bilbo bakarrean egongo garela euskal herri asko, eta ez denak batera.
|
|
|
Ikasle nahiz irakasleekin maila mikrosozialeko faktoreei buruz aritu garenean, hainbat aldagai ateradira mahai gainera. Bereziki nabarmendu dira arau sozialen eragina, gaztelania txantxatestuinguruarekin lotzea eta zenbait
|
egoeratan
euskararekin sentitzen duten baliabide falta.
|
|
|
Guztiok izan behar dugu eredu, belaunaldi gazteek gure herriko hizkera, Oriokoa, beregana dezaten eta edozein une eta
|
egoeretan
euskaraz aritu daitezen, beste herrialdetako gazteek euren hizkuntzetan aritzen diren bezala.
|
|
2018
|
|
|
orduko Euskararen Pizkundean, Euskaltzaindia sortu zen, Eusko Ikaskuntza ere ikerketarako,...; orduan ere, indarrarekin hasi, baina berehala mugimendua pixkanaka apalduz joan zena. Horrela ba, nolakoa da egungo
|
egoera
Euskararekiko?, Pizkundearen indarrezko+ sortzailezko lehen epealdian?, moduren bateko mantentze+ errepikatze epealdian? (neri iruditzen zaidan bezala), edo galtzeko bidean jadanik sartuta?
|
|
2019
|
|
|
Sintomatologia: Egoskorrak dira eta edozein
|
egoeratan
euskaraz egiten saiatuko dira. Asko okertu behar dute gauzek, hauek erdaraz hitz egiten entzuteko.
|
|
|
Jendea behartuz gero ez al da euskararen aurka jarriko? Baina motibazioarekin bakarrik, lor al daiteke gure
|
egoeran
euskara normalizatzea. Zein neurritan bat ala beste?
|
|
2020
|
|
|
Hezkuntza eta hizkuntzaren ikaskuntza eta erabileraren arteko sinergiak ezinbestekoak dira testuinguru erdaldunetan bizi diren ikasle eta familien errealitatean. Pandemia
|
egoeran
euskara bakarrik irakasleekin eta te lematikoki entzun eta baliatu duten ikasleen kopurua nahi baino handiagoa da, egoera soziolinguistiko zaurgarrian daude. Kasu horietan auzo eta herri mailako egitasmoak abiatu dira ez ohiko egoerak euskararen ikaskuntza eta erabileran ahalik eta eragin txikiena izan dezan.
|
|
|
Pandemia egoeran euskara bakarrik irakasleekin eta te lematikoki entzun eta baliatu duten ikasleen kopurua nahi baino handiagoa da, egoera soziolinguistiko zaurgarrian daude. Kasu horietan auzo eta herri mailako egitasmoak abiatu dira ez ohiko
|
egoerak
euskararen ikaskuntza eta erabileran ahalik eta eragin txikiena izan dezan. Kasu hauetan ere hezkuntza eta beste erakunde eta mugimenduen arteko elkarlana izan da gakoa.
|
|
2021
|
|
|
Flandriera hizkuntza mugaz gaindikoa da, baina
|
egoera
euskararen edo katalanaren egoeraz ezberdina da, nederlanderaren eta flandrieraren arteko harremanik ez baita. Belgikako flandriarrekin harremanak murritzak dira eta Frantziakoak bakartuak dira.
|
|
|
Baliabideak murritzak dira. Flandriera hizkuntza mugaz gaindikoa da, baina
|
egoera
euskararen edo katalanaren egoeraz ezberdina da, nederlanderaren eta flandrieraren arteko harremanik ez baita. Belgikako flandriarrekin harremanak murritzak dira eta Frantziakoak bakartuak dira.
|
|
|
Konparaziok kontu handiz egin behar dira, baina, kasurako, Galesko egoerari begiratuz gero, ingelesaren aldean, askoz ere ahulago da galesa katalana gazteleraren aldean baino. Esango nuke galesaren
|
egoera
euskararen antzekoagoa dela».
|
|
2023
|
|
|
Gurean berebiziko garrantzia duen alderdia da elkarreraginarena, une horiek baliatu behar baititugu ikasleak euskaraz ezagutzak eraikitzen eta partekatzen trebatzeko. Gelan sortzen zaizkigun berdinen arteko elkarreraginezko
|
egoerak
euskaratik sortuak izatea ezinbestekoa da; une horiek baliatu genituzke
|
|
|
Gogora ekarri dute legea lantzeko prozesuan ekarpen ugari egin dituztela, eta
|
egoera
euskararen alde onbideratzea izan dela horien helburua; bide horretan, mugarri izan zen 2021eko abenduaren 16an ados jarri izan hizkuntza eredu baztertzaileak gainditzearen alde eta euskara ardatz duen ikasteredu inklusiboa orokortzearen alde Euskaraz hezi, berdintasunean hazi. Eta izan dira ahalegin gehiago ere, azken unera arte. Azaroaren 20an Kontseiluak 20.000tik gora herritarren sinadurak aurkeztu zituen Eusko Legebiltzarrean:
|