|
2017
|
|
|
Jostailu kuttunena kentzen zaion umea
|
bezala
haserretu zen agurea, eta hauxe esan zidan.
|
|
|
Emazteari eta alabari begiratu nien, zutik zeuden eta elkarren ondoan. Bazirudien dardara bat pasatzen zela noizbehinka batetik bestearengana, gorputz bakarra balira bezala eta emozioak ere partekatuko balituzte
|
bezala
. Ni ere handitasun sentsazio batez bete nintzen inozo maitagarriak bere bilduma ikusezin eta aspaldi sakabanatuaren administrazioa enkargatu zidanean, altxorraren zaindari bihurtu banindu bezala.
|
|
|
Bazirudien dardara bat pasatzen zela noizbehinka batetik bestearengana, gorputz bakarra balira bezala eta emozioak ere partekatuko balituzte bezala. Ni ere handitasun sentsazio batez bete nintzen inozo maitagarriak bere bilduma ikusezin eta aspaldi sakabanatuaren administrazioa enkargatu zidanean, altxorraren zaindari bihurtu banindu
|
bezala
. Hunkiturik, inoiz bete ez nezakeena beteko nuela agindu nion.
|
|
|
Barren barrenean lotsatuta nengoen: ipuineko aingerua
|
bezala
, jende urrikaldu baten etxean sartu nintzen, itsu batek ordu batez ikus zezala lortu nuen, engainatzaile errukior eta gezurti lotsagabearen papera eginez, eta hau guztia neuk egin nuen, artelan baliotsu batzuk azpikeriaz eskuratu nahian etorri zen merkatari zikoitz honek. Hala ere, hori baino gehiago neraman:
|
|
|
Hala ere, bagoia okupatu, neskatoek eta mutikoak okupatzen zuten. Izebak eta umeek funtsa handirik gabeko elkarrizketa etengabean ziharduten, mandeuli gogaikarriak
|
bezala
.
|
|
|
Emakumea haserre bizi zegoen, ez horrenbeste, berak esan
|
bezala
, 170 libera gutxiago ordainduko zitzaizkiolako, baizik eta bere senar zenduaren maisu-lana gutxietsi egiten zelako. Astebeteko epean, Deplis jaunak 405 liberara jaitsi zuen bere eskaintza, eta are haserreago agertu zen alarguna.
|
|
|
Bitartean, artista dohakabeak maldan behera jarraitzen zuen eta inor ez zen harritu anarkista italiarren bandora pasatu zela jakiterakoan. Gutxienez lau aldiz jarri zuten Italiako fronteran, atzerritar arriskutsu eta fidagaitza zela argudiatuz, baina bueltan bidali zuten behin eta berriro, Ikaroren erorialdia antzeztea egokituko balitzaio
|
bezala
. Azkenik, Genovako kongresu anarkista baten zegoela, kamarada batek, eztabaida sutsuaren erdian, likido korrosibo bat jaurti zion bizkarrera.
|
|
|
Arrazoi duzu, Chichibio, zuk esan
|
bezala
egin behar nuen bart. Tira, barkatzen dizut, baino ez berriro holakorik egin.
|
|
|
Nondik natorren kontatuko dizut, izan ere, arte saltzaile lez ibili izan naizen hogeita hamazazpi urtetan gertatu zaidan gauzarik bitxiena da. Agian jakingo duzu zer gertatzen ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean
|
bezala
desagertzen ari denetik: zorri aberatsek birjina gotikoak, inkunableak, grabatu zaharrak eta koadroak dituzte gogoko; aseezinak dira, deskuidatzen bazara etxea bera ere hustuko dizute.
|
|
|
Hirurogeita hamarrean erretiratuta bazegoen, bizirik bazen, ezinbestean, laurogei urte izan behar zituen. Baina pertsona aurreztaile orijinal eta absurdo hau jakinduria handikoa zen lamina zaharren bildumagile
|
bezala
: irizpide onekoa zen eta gustu finekoa.
|
|
|
Onartu zuenean alde egin beharra nuela, gogor erresistitu ostean, eta agur egiteko ordua heldu zenean, ahotsa leundu egin zitzaion. Eskuak hartu zizkidan eta bere atzamarrek adierazkortasun handienaz laztandu zituzten nireak eskumuturreraino, nigandik gehiago ezagutu nahiko balute
|
bezala
eta hitzekin esan ezin daitekeena maitasunez adierazi nahiko balu bezala.
|
|
|
Eskuartean darabilzun zigarroa botatzeko garaia da. Pena emango balizu
|
bezala
begiratzen diozu; ondoren lurrera bota duzu eta gupidagabe zapaldu, belar idorrezko tripak atera arte. Barruan zaude.
|
|
|
Izan ere, bidaia laburra da oso. Baina zugan, beste mundu batera bidaiatuko bazenu
|
bezala
izango da. Denboran atzera egingo bazenu bezala.
|
|
|
Baina zugan, beste mundu batera bidaiatuko bazenu bezala izango da. Denboran atzera egingo bazenu
|
bezala
. Mugak, iraganak eta orainak ezarriko dituztelarik.
|
|
|
Begira zaude oraindik ur txorrotadek sabaitik nola jauzi egiten duten gero lur gogorrarekin tupust erabakior bat egiteko. Tanta horiei begira zaude oraindik, sorgindurik
|
bezala
. Hauen heriotza behatuz ari zara, nola desintegratzen diren, desegiten diren, hiltzen diren.
|
|
|
Une honetan, haize hotzaren pasiadak nabaritzen dituzu zure masailetan barrena, aurpegia izoztuko dizula ematen du. Min arin bat ere sentitzen duzu, ganibet baten bizarrak azala karrazkatuko balizu
|
bezala
. Orain hotzikara bat egin da zure gorputz osoaren jabe.
|
|
|
Beherantz begira jarri zara, egin duzun horretan pentsatzen. Une batez, lotsa sentituko bazenu
|
bezala
. Une batez, lotsa, beldurra,... une batez, damutasunak bilduko bazintu bezala sentitu zara.
|
|
|
Une batez, lotsa sentituko bazenu bezala. Une batez, lotsa, beldurra,... une batez, damutasunak bilduko bazintu
|
bezala
sentitu zara. Une batez, errudun.
|
|
|
Gaur, esnatu zarenean, maite duzun horri hutsune garratz batek lekua kendu diola ohartu zara. Ohearen bestalderantz biratzean, ausentzia topatu duzu, begirada tinko batez so egiten dizularik, zure zain balego
|
bezala
. Orduan, zure barrenean korapilo bat ehunduz joan da astiro astiro.
|
|
|
Gaur, orainaren erlojuak bere orratzak atzera begira jarri ditu. Orain denbora atzerantz balihoa
|
bezala
sentitzen naiz. Berriz ere triste.
|
|
|
Berriz ere beldurturik. Oraindik ere nire memorian hain bizi dirauten egun mikatz haietan
|
bezala
.
|
|
|
Etxean zaude, liburu potolo bat eskuartean duzula. Hitzak esaldiak, parrafoak... astiro irakurtzen dituzu orrialde horietan ezkutuan dirauten gauza guztiez jabetu nahirik
|
bezala
, bat batean telefonoaren txirrin hotsak mundu horretatik bortizki atera zaituen arte. Eta telefonoa ondoan badaukazu ere, ez duzu aurikularra jaso.
|
|
|
Hiru aldiz jo du. Eta zu geldi zaude beroni begira, izozturik
|
bezala
. Isildu egin da.
|
|
|
Behingoagatik, bake eta armonia osoan. Egun osoan urrutian sentitu duzun poztasun hori guztia gauez jaso nahiko bazenu
|
bezala
, gaua zurekin zorretan balego bezala sentituko zara. Horregatik idazten duzu.
|
|
|
Behingoagatik, bake eta armonia osoan. Egun osoan urrutian sentitu duzun poztasun hori guztia gauez jaso nahiko bazenu bezala, gaua zurekin zorretan balego
|
bezala
sentituko zara. Horregatik idazten duzu.
|
|
|
Eta zuen begiradak guztia ebidenteegia egiten duela sentituko duzu. Esku bat jaso du neskak orduan, zu ukitu nahiko bazintu
|
bezala
, zurekin bat egin nahiko balu bezala. Zuk ere momentu berean zure besoa altxatu duzu eta berearengana zuzendu, baina elkarri ezer esan gabe.
|
|
|
Pinus Pinaster, latinezko izena, izen zientifIkoa alegia, 1782a, ordea, landatzean gizonek jarritako zenbakia. Udaberrian izan nintzen landatua, ni bezalako asko
|
bezala
, gabonetan biluzik gelditu zen mendi magal batean.
|
|
|
Goiz hotza zen, behe lainoa zegoen mendi artean, eta urrunean entzun genuen kamioi hotsa hurbiltzen, heriotzaren hotsa. Aurreko urtean ikusitakoa
|
bezala
izan zen. Lurretik atera, kamioi batera igo eta handik eramaten gintuzten.
|
|
|
Zabortegira doan kamioia pasatzen zen bai, baina ez gintuen batzen, gintuen esaten dut, ni ez nintzelako han pinu bakarra, beste bi zeuden, nire egoera berdinean, han botata. Orain arte bizirik iraun dugu, niri, besteei
|
bezala
, noizean behin lorontzira ura botatzen zigutelako, baina kalean sikatzen hasiak ginen. Hostoak zimeltzen hasiak ziren eta amaiera hurbil sumatzen nuen.
|
|
|
Horrexegatik, ohizko irabazle maskara ez baina, erabat desitxuratutako karantza zurbila ageri zuen eguerdi hartan, Möergell enpresako zuzendari orokor, Ataulf Tarqquus jaunak. Bizitzako lehen porrota erditzera balihoa
|
bezala
, eskuak giltzurrun aldean bilduta zeuzkan, eta izerdi patsetan zen, erabaki garrantzitsuenak hartzen zituen piraña ontziari pega pega eginda; begirada galduta eta pentsakor.
|
|
|
Horretarako, enpresaren etorkizuna eta independentzia bermatzea derrigorrezkoa izango zen. Lehen neurri
|
bezala
, Foërgell, errifleak ekoizten zituen auzoko matruiska absorbitzea beraz, zilegi zen.
|
|
|
Dubio, enpresako gizajo ofiziala, lankide guztiaren begietara, border line pailazo bat baino ez zen. Moxkor fama ongi irabazitakoa izanagatik, lankideek iseka egiten zioten gupidagabe; haizeak txorimaloari
|
bezala
. Inor ez zekien ez zekien zoriontsu ote zen ala ez.
|
|
|
Maialen puntu infinitu batera begira zegoen. Irribarre urruna ezabatuta, espresio gabe, izotz bloke bat
|
bezala
, geldi. Maialenen gorputza, hotz, isilik, arima gabe zegoen.
|
|
|
Plaza erdirantz zihoala, sorbalda guztiak zurituta zituen. Txapelaren goialdea zuri zuri zegoen, irinez estalita
|
bezala
. Elur maluta lodiak ziren, bizkortasun handiarekin erortzen zirenak.
|
|
|
Buelta eman nahi zuen ikusi zuena gezurtatzeko, gorputza ez zen mugitzen ordea. Bere ametsean
|
bezala
, ez zeukan adorerik begietara begiratzeko. Negar egiteko gogoekin eta pausu nekatuarekin alde egin zuen Puskasek gereziondoa atzean utziz.
|
|
|
Noiz duk hileta. Puskasen hitzak guraizeak
|
bezala
moztu zituen marra infinituak.
|
|
|
Puskasek buruarekin mugimendu bat egin zuen, nostalgia puntu batekin, arrazoia emanez
|
bezala
. Elkarrizketa bukatuta berriro ere isiltasuna beraiekin batu zen.
|
|
|
Apaizaren babespean zegoen eta zurgin ofizioa ikasi zuen Puskasekin. Egunak eta asteak pasatu ahala herriko jendeak kasu gutxiago egiten zion ijitoari eta hau etorri aurreko bizitza egiten jarraitu zuten jatorri ezezaguneko pertsona hura herrian ez balego
|
bezala
. Ijitoa bakardadean bizi zen, baina zoriontsua zen non lo egin bazeukalako.
|
|
|
Amesgaiztoetan agertzen zitzaion ijitoa bere begi urdinekin laguntza eskatzen, baina Puskasek ez zion laguntzen. Burua biratu nahi zuen, baina ez zeukan indarrik eta orduan ijitoaren begi urdinak beira
|
bezala
hausten ziren, gereziondoaren oinetan bere hondarrak utziz. Puskaz izerditan esnatzen zen, arnasestuka.
|
|
|
Elurra ari zuen. Ez aurreko egunetan
|
bezala
baina elur maluta txikiak pixkanaka pixkanaka plazan finkatzen ari ziren. Seigarren eguna zen elurra egiten zuela.
|
|
|
Isiltasuna nagusi zen tabernan eta Puskasek eta Tomasek tragoa bukatu orduko beste hiru herritarrak alde egin zuten. Bi lagun zaharrak elkarri begira geratu ziren zer egin behar zuten ez balekite
|
bezala
.
|
|
|
Nahi duan
|
bezala
. Bihar arte.
|
|
|
Horrela ulertu zuen eskuan zuena zela jasoko zuen azken marrubia. Baina marrubi horrek ere, beste marrubiek
|
bezala
, kolore gorria arinduko zion otar baten beharra zuen.
|
|
|
Ordu bata hogei gutxi aldera polizia azaldu zen Moërgellen, beti
|
bezala
berandu, eta ezorduz. Berrogeita hamar polizi zakur eta guzti.
|
|
|
Irribarre eginez, txistu eginez edo kopla pikanteak kantatuz itzultzen zizkien isekak. Era horretan, Moërgelleko bulegoetako seriotasun gaixotiak, azkazalak arbelean
|
bezala
irrist egiten zuen.
|
|
|
Hura ezin eramanda, ahuspeztu egin zen Tarqquus. Ur lohien erreflexuari begira geratu zen, lelotuta
|
bezala
. Tarqquusek orduan dena argi ikusi zuen.
|
|
|
Gauza horiek guztiak uretan islatuta ikustea iruditu zitzaion, hain kultura zabala ageri zuen, Ataulf Tarqquusi. Hartara, bere bulegoko piraña ontzia buru gainera erori izan balitzaio
|
bezala
sentitzen zen. Bere bereak zituen bulegoko piraña beldurgarriek hozka egin izan baliote bezala; batzuek lepotik, bestetzuek zintzurretik, belarrietatik, orpotik... gorri koloreko zirimolaren bihotzera.
|
|
|
Hartara, bere bulegoko piraña ontzia buru gainera erori izan balitzaio bezala sentitzen zen. Bere bereak zituen bulegoko piraña beldurgarriek hozka egin izan baliote
|
bezala
; batzuek lepotik, bestetzuek zintzurretik, belarrietatik, orpotik... gorri koloreko zirimolaren bihotzera.
|
|
|
Oinetakoak eta arropa kentzen ari zaizkio hildako gorputz bati. Ez dakit zer egin, egoera pentsatzen nuena baino askoz txarragoa da, hau ez da bizitzea, hemen animaliak edo hauek baino gutxiago bagina
|
bezala
tratatzen gaituzte. Edozein arrazoi aurkitzen dute gu zapaltzeko, judua, ijitoa, homosexuala, elbarritua... izateagatik.
|
|
|
Hau, Naziekin gertatu zen istorioetariko bat izan da; baina, Andreas eta Margot
|
bezala
milioika pertsona hartu zituzten gauzatzat, gizakiok garen bezalakoak izanda ditugun eskubide guztiak zanpatuz.
|
|
|
Senarra noiz helduko dago. Biok batera afaltzeko; egunero
|
bezala
. Pentsatzen dirau orain.
|
|
|
Baina hala ere, Maitek zerbait falta balitzaion bizi ditu azken egunok. Hutsik
|
bezala
sentitzen da. Zahar sentitzen da.
|
|
|
Eta hotza latzagoa. Aterki beltzek zeru urdina eta eguzkia estaliko balute
|
bezala
izango da. Aterkia kendu du, zerua ikuskatzeko.
|
|
|
Eta batzuetan euria eginen du. Berak eraikitako ipuin perfektuetan ez
|
bezala
. Bere lekua kausitu du munduan.
|
|
|
Lagunekin nagoenean, idazten behar nuke. Bai, etxe handi hura
|
bezala
da bizitza; leihoez bestalde askatasuna ikus dezakedalako. Eta nik ezin izaten dut ene begirada leihoetatik aldendu, eta ezin izaten dut askatasuna eskuratu, kanpoan dagoelako.
|
|
|
Eta zerua beti ederra izanen da han. Urdin urdina; askatasuna
|
bezala
. Ez dakit zergatik baina beti pentsatu izan dut, askatasunak kolore bat izatekotan urdina izango litzatekeela.
|
|
|
Gizakia izaki inperfektua da, hiru petalodun hirustak
|
bezala
. Eta arrosa gorrien ondoan hazten diren margarita ttipi horiek bezala.
|
|
|
Gizakia izaki inperfektua da, hiru petalodun hirustak bezala. Eta arrosa gorrien ondoan hazten diren margarita ttipi horiek
|
bezala
.
|
|
|
Eta horregatik, gizaki inperfektua mundu inperfektuan soilik izan daiteke zoriontsu. Kontua da, gizaki bakoitzak bere mundu inperfektua eraiki behar duela, arrosetatik urrun jaiotzen diren margaritak
|
bezala
. Nik bezala.
|
|
|
Kontua da, gizaki bakoitzak bere mundu inperfektua eraiki behar duela, arrosetatik urrun jaiotzen diren margaritak bezala. Nik
|
bezala
.
|
|
|
Hainbat pentsamendu zeuden bere buruan biraka: Katalin, bere edertasuna, haren begi goibelak... sabelean kili kili bat sentitzen zuen, milaka tximeleta hegaz izango balitu
|
bezala
. Inoiz aitonak hitz egin zion sentimendu horri buruz, maiteminduen" gaixotasun atsegin eta goxoa" zela zioen.
|
|
|
Bihotzak taupada bizkorrak ematen zizkion, eskuek dardara beldurti bat zeukaten eta buruak ezin zuen lasaitzeko agindurik eman, ametsetatik bueltan oraindik ametsean zerbait utzi bazuen bezala esnatu zen. Maindirea izerdiarekin bustita zegoen, jantzita zeuzkan kantzontziloak
|
bezala
. Oraindik urduri, ohe ertzean eseri zen.
|
|
|
Barrura sartu zenean esperantza gutxiz bere lagunak heldu ote ziren begiratu zuen, baina susmatu
|
bezala
oraindik ez ziren bertara agertu. Poltsikotik txanpon bat atera eta ardoa eskatu zion Maialeni, Balbeko tabernari gazteari.
|
|
|
Hiru lagunak mahaiari begira geratu ziren, mahaiak zerbait azalduko balie
|
bezala
, baina mahaiak ezer esaten ez zuenez jarrera aldatu zuten. Poltsikotik dirua atera eta hiru baso erdi eskatu zituen Tomasek.
|
|
|
Hori ez daukazunean simulatu egin behar duzu ezta, sentipenak simulatu, arrazoiak simulatu, eh hori da nik pixka bat amesten dudan bertsolaritza. Benetan literaturan
|
bezala
amestu dudan literatura, eta amesten dudan kantagintza, hau da bizitza esperientzia bat transmititzeko daukaten eta transmititzeko gaitasun bat eta artea daukaten bertsolariak. Hori da.
|
|
|
Lagun dudan aldetik ikustea nola eboluzionatzen ari den bere bertsogintza, lurrale berrien bila ari den, ahots ezberdin baten bila ari den, eta iruditzen zait ahots hori bera benetan denarekin gero eta gehiago konektatzeko bidea egiten ari dela. Eta zentzu horretan niretzat entzule
|
bezala
ere ba gozamen bat ez, entzutea.
|
|
|
Nik gauzarik inportanteenak, edo erabakirik inportanteenak hola hartu ditut, oinez beti, paseoan, mendian, eta... Eta hor hartzen diren erabakiak dira pixka bat jarrerari dagozkionak, jarrerari, posizioari, begiradari, non kokatzen zaren gaiekiko, gauzekiko, bertsolari
|
bezala
nola nahi duzun hitz egin, zer izan nahi duzun, zer doinukera erabili nahi duzun, zer tonu erabili nahi duzun, zer diskurtso mota, zenbat edertu nahi duzun bertsokera, edo zenbat nahi duzun fidela izatea zure pentsamenduari, zer tipotako bertsokera egin nahi duzun, eta pixka bat non kolokatzen zaren bertsoarekiko, eta bertsoaren bidez munduarekiko, edo proposatzen zaizkizun gaiekiko.
|
|
|
Eta nik uste dut hori benetan esaten dugula, gero topikotzat juzkatu liteke, eta esan," bai, zuek beti hain lagunartean, eta beti lehiarik ez dagoela esaten, eta gero denak lehiara zoazte". Eta egia da azken batean, badago lehiaren konponente hori, eta badago batez ere lehia autosuperazio
|
bezala
ulertuta, pixka bat bertsolaritza ere lehia ulertzeko modu berezi bat da. Eta uste dut horrek ere talde giroa indartzen duela.
|
|
|
Atzean lan handia daukala, baina benetan plazan ateratzen den hori, bat batean ateratzen den hori aurretik mamitutako hainbeste gauzaren emaitza dela. Eta bertso batean, lanbro batean
|
bezala
, bertso batean kutsatuta azaltzen direla aurretik egindako lan ordu guzti horiek.
|
|
|
Amets arzallus, 2009ko finaleko finalistetako batek" Sua" gai
|
bezela
hartuta 2009ko finalean botatako bertsoak.
|
|
|
Andoni Egaña Zarautzko hondartzan atzeraka ibiltzen. Berak aurretik hondarrean eginiko aztarna berriro zabaldu eta hondarra ikutu gabe
|
bezela
geratzen da.
|
|
|
Kontziente zara isiltasunaren denbora horretaz eta bertsoa pentsatzeko denbora noiz den aski, noiz den gehiegi, inora begiratu gabe norbera kontziente da giroagatik, luze doan, labur doan, askotan ezintasunean baldin bazabiltza, borroka, barne borrokan, ezin bertso tolestuz, esku lanetan
|
bezala
, hitzak kabiarazi nahian eta ezin kabituz, denbora badijoa, denbora luze dijoa, pertzibitzen duzu, hasi egin beharra daukazu, kontziente zara denbora horren loditasunaz eta tentsioaz, eta bien bitartean zaila da esplikatzen zer gertatzen den buruan.
|
|
|
Nik uste beste bertsolari gehienak
|
bezala
iritsi naizela puntu batera bertigo hori handiegia ez sentitzeko. Ez dut gogoratzen azken urtetan behintzat gainditu nauen eta sorkuntzarako blokeatu nauen amildegia sentitu izan dudanik ia inoiz.
|
|
|
Bertsolaria izan da hitzaren maisua, egin duelako, hitz hori, neurtu, arte bihurtu, ugaritu, zabaldu, metaforizatu. Bertsolaritzak gure tradizioa ekarri eta aberastu eta transmititu digu, beste inork ez
|
bezala
. Eta bere funtzioa horretan da, paregabea, neurrigabea, profetikoa kasikan, hizkuntzaren gordailu bihurtu delako, bere arteagatik, bere imajinazioagatik, bere lanagatik.
|
|
|
Ahozko tradizio guztiak
|
bezala
, bertsolaritza ere bakarra da bere diziplinan eta, aldi berean, munduko beste ahozko tradizioen antzekoa da. " Poesia norgehiagoka" esaten zaien diziplina horietakoa da bertsolaritza.
|
|
|
Uste dut behar dugula pixka bat hori ere, denok gizaki
|
bezala
, baina euskaldunok ere bai, mirestea, hau da, eredugarriak diren sortzaileak hor daudela, eta hizkuntzaren gaitasuna eta artearen gaitasuna gorenera edo behintzat gu baino gorago eraman dezaketen pertsonak badaudela ikustea, behar du herri batek. Eta nik uste bertsolariek hori sinbolizatzen dutela.
|
|
|
Konturatzen zara adibidez, munduan zehar improbisadore gehien gehienek guk bezalaxe, improbisatzen ari direnean, beraien bertsoaren edo, apaldiaren edo koplaren, dena delakoaren bukaera pentsatzen dutela eta hasiera hasieratik guk
|
bezala
. Eta esaten dezu, aiba mundu zabalean, eta hainbat kultura eta hainbat mila urtetako kulturatan ahozkotasunean berdin funtzionatzen zen?
|
|
|
Nik uste, bertsogintza eta bertsolaritza fenomeno
|
bezela
nahiko benetan ulertzen zaia dela gaur egungo gizartean, espektakularidadearen gizartean, dena argiztapen bereziz, dena mugimendua, denak imaginak gizartean bertsolarigintzan bezelako jaurdun austeroa. Mikrofono bat bakarrik daukana, batzuetan hori ere ez eta oso" performance" soila dana.
|
|
|
Konsziente zara isiltasunaren denbora hortaz, eta bertsoa pentsatzeko denbora noiz den aski, noiz den gehiegi, askotan ezintasunean baldin bazabiltza, borrokan, barne borrokan, ezin bertso tolestuz, esku lanetan
|
bezela
gauzak hitzak kabi arazi nahian eta ezin kabituz, konsziente zea denbora horren loditasunaz eta tensioaz. Isiltasun horren tensioak agintzen du noiz hasi.
|
|
|
erarekin emanen ditut, emanen dut era bukaera duten oinak bota behar dituzue, bai ados?, beti
|
bezala
, txandaka.
|
|
|
Eta kultur proiektu horri jarraitzea izan da, azken 22 urtetako lana. Euskal Herri osorako kultur proiektu bat zeinen helburu nagusia den bertsolaritzaren geroa, guk momentuoro erabakitzen dugun
|
bezela
ziurtatzea. Eta nik uste dut dexenteko arrakasta izan degula bide hortan.
|
|
|
Konturatzen zara adibidez, munduan zehar inprobisadore gehienek gu bezelaxe inprobisatzen ari direnenan beraien bertsoaldiaren edo koplaren bukaera pentsatsen dutela eta hasieratik hasi, gu
|
bezela
, eta esaten dezu aiba, mundu zabalean eta hainbat kulturatan ahozkotasunean berdin funtzinatzen zen, orduan ez genbiltzan ain oker, ez gara ain bereziak eta ain raroak ezta. Ba daukagu harremana kultura artean munduarekin eta guretzat hori garrantzitsua da.
|
|
|
Beraz, ahozko tradizioa kultura egiteko baliatu izan dugu gure existentzia denboraren 10etik 9an baino gehiagoan, homo sapiens garaitik. Oso teknologia indartsua da, beraz, baina ez dugu behar
|
bezala
ulertzen, liburu, ordenagailu eta antzekoei denbora asko eskaintzen diegulako. Ondorioz, nire iritziz, ahozko tradizioaren misterioa ez da benetan misterio bat, gizakia sortu zenetik aritu baikara honetan.
|
|
|
Euskaldunok kultura, ahozko kultura ugari
|
bezela
, euskaldunok hitza izan degu oso, oso literala. Neurri batean, hori baldin bada zure komunikabide nagusia, hitza, orduan ezin dezu hitzarekin jolasean ibili, zuk hitza ematen badezu, gorde egin behar dezu, bestela hurrengoan ez bazaizu zure hitza sinesten, zure komunikazio modu nagusia galdu egiten dezu., bertsolaritzaren zoragarritasuna da, hain zuzen, bertsoak permititzen dizu hitzarekin jolas egitea, eta hain literaro geranok euskaldunok, libertate hori daukagu bertso kontestu horretan, eta nik hori ikusi izan diot bertsolaritzaren aberastasun.
|
|
|
Nik aspaldi susmatu
|
bezala
,
|
|
|
Beste askotan
|
bezala
,
|
|
|
jatorrizko zintzotasun garbi baten jabe banintz
|
bezala
,
|
|
|
beste edozein
|
bezala
,
|
|
|
ohituta balego
|
bezala
.
|
|
|
Autoa zoro gidatzeaz
|
bezala
|
|
|
abertzale izateaz
|
bezala
|
|
|
eskuko telefonoari eusteaz
|
bezala
|
|
|
Bizi izanaz
|
bezala
bizi ez izanaz.
|
|
|
ume txiki bat
|
bezala
bilduta.
|
|
|
elkar laguntzen
|
bezala
elkar suntsitzen.
|
|
|
Galarragaren estiloa baita, jende guapoak gidatzen duen Range Rover horietako bat
|
bezala
: berdin tiratzen du mendi malkarrean gora eta autopistan ezker ezkerreko karriletik.
|
|
|
Bere lana burugabeegia zen, pertsonalegia ezein bitarteko edo diziplina jakinetan sailkatzeko. Ideia batek bereganatzen zuen, proiektuetan lan egiten zuen, arte galerietan erakuts zitezkeen emaitza konkretuak zeuden, baina aktibitate hori ez zen jaiotzen hainbeste artea egiteko desio batetik, ez bada bere obsesioei men egiteko behar batetik, bere bizitza nahi
|
bezala
". " Ez naiz ni", aitortu zuen behin Callek;" ni puskaz eroagoa naiz".
|
|
|
adulterio, suizidio, biolazio, homizidio kontuak azaldu izan dizkiote bertan MSOri, guztiak ere" oso literarioak". Gure bazterrak, hartara, baina ez Mikel Laboaren kanta hartan
|
bezala
: " Malenkonia biziko abestia, landarediak pisu izugarria hartzen duen hodei apaleko egun euritsu horien antzera".
|
|
|
Gauza bat baita 36ko Gerraz New Yorketik idaztea, eta beste bat gertatu lekuan berean: " Agertzen diren izenak ez dira, Dovstoieskirenean
|
bezala
, errusiarrak, zure familiarenak baizik, ahaide, adiskide, barride, herrikideenak". Horrek dena aldatzen du:
|
|
|
Nobela moztxeagoak, gertaera zehatzagoak, beste idazmolde bat. " Trilogia izan da zulatutako kotxe baten gurpila puztea
|
bezala
, puztu eta puztu, eta testua hedatu, eta ez testuaren beharragatik, puztearen inertziagatik baizik. Horrek estiloa honda dezake, eta idatzi nahi duzuna kaltetu".
|