|
2000
|
|
|
Datorkigun munduaren erresistentzia gisa, alegia. Eta gu
|
hortan
saiatzen gara
|
|
|
Ipuina girotzeko balio du tabakoak, bilatzen dudan tonu
|
hortan
laguntzen du. Nahi dudana kontatzeko bide ematen dit.
|
|
|
Literaturak
|
hortan
lagun dezake, baina jergak sortzea ez da literaturaren eginbeharrik garrantzitsuena. Horren inguruan badago ideia bat:
|
|
|
Nik 25 urterekin irabazi nuen lehendabiziko txapelketa eta berak jada bi badauzka. Baina urteak pasa egiten dira eta momentu hori harrapatu egin behar du; ez da udan ondo ibiltzea, momentu
|
hortan
baizik. Hori zorte handia izatea da.
|
|
|
Bai, pilotak beti egingo du aurrera. Izan daitezke gorabeherak, pilotari handirik ez dagoelako, momentu
|
hortan
falta direlako, baina pilotak gauza bat du inportantea: autoktonoa da.
|
|
|
Ez doa gazteleradunen hizkuntz eskubideen aurka. Beste hizkuntzak ikasi eta erabiltzea ez dugu arbuiatzen, baizik eta
|
hortan
ere lehenak izaten ohi gara eta izaten jarraitu nahi dugu. Asmoaren helburua eranstea da, aberastea, ez murriztea.
|
|
|
Elaberri labur
|
hortan
, mende hunen hastapenean gertatu istorio arrado bat kondatzen digu idazle berri horrek, Artola familia ezagutarazten ere, eta bereziki Iñaki etxeko semea. Hunen haur denbora erakusten dauku eta bide batez, laborarien bizi moldeari buruz ainitz xehetasun emaiten, hots, baserriko lanak, plazerrak eta ez beharrak.
|
|
|
" Dakarren deskribapen soziologikoak mende ondar huntan gure alderdian egiten den literaturan oihartzun haundia badu. E. Etxamendi eta D. Landart, besteak beste, eremu
|
hortan
ari zaizkigu azken urte hauetan." (Maiatz 22)
|
|
|
Nola ez! Geroztikgaillendu da españera alderdi
|
hortan
; eta geroztik ere, español hizkuntzarekin batera, español izana, españoltasuna, eta illaran gero español izan nahia eta euskaldunekikoukoa. Beste hitz batez, hizkuntzarekin batera, herrikidetasun berri bat nagusitu da, naziotasun berri bat, eta azkenean abertzaletasun berri bat.
|
|
|
Erresumak erabakitzen du hizkuntzenetorkizuna; eta gero eta nabarmenago da hau egia. Hauziaren kakoa
|
hortan
datza.(...) Esan dezagun, beraz, oraingoz, eta erresuma hau dan edo hura dan aztertu gabe, erresuma dala hizkuntzen etorkizuna erabakitzen duena? (1966c, 452).
|
|
|
naziogarri danaldetik, hizkuntzarekiko istimua berri berria da. Bego hori
|
hortan
. Egia dalako, emandezagun gauzak sakonki aldatu dirala berrehun urte huntan.
|
|
2001
|
|
|
Etxe handia da"", erosoa, nahikoa logela eta komun asko dituena. Lege bat da nagusi etxe
|
hortan
: soldadutzarako ematen zuten aholku hura segi behar da.
|
|
|
Amerikarrek Europan saltzen dituzten oiloak gureak ez diren bezalaxe. Eta gure gauza politika, alegia
|
hortan
kultura gaiak aztertzen dira behar baino sarriago. Gure gauza, horri mordo bat izan diteke.
|
|
|
Bakoitza bereaz arduratu behar, eta
|
hortan
zintzo saiatzen zen Imanol Laspiur. " Euskarak etsai asko du gaur egun", azaltzen zuen deplauki, baina okerrena, kaltegarriena, zuzenean seinalatzeko:
|
|
|
106 seme alaba/ edo bo/ erlazio
|
hortan
ere/ ba bueno ba/ horrelako
|
|
|
... Holako... monolito bat edo (4) dauka n plaza
|
hortan
...
|
|
|
ohartuz eta hori koblan erabiliz, emazteaixilarazi zuen: «Aldi
|
hortan
mututua omen zitzaion emaztekia, jendea karkailakairriz ari zelarik, ethendua!». Istorioa ez da horretan baratzen naski:
|
|
|
(...) Jesu Kristoren denboran ere, ez zen arameano mintzaira biziki hedatua. Bainan, halere, mintzaira
|
hortan
eman ditu Jesusek bere erakaspenak(...). Jesusek bere gisa utzi zituen greka eta latina, memento hetan gehienik hedatuak ziren mintzairak(...).
|
|
2002
|
|
|
" Badakit, guzi guzion gogoak ez daudena gaur, elkar hizketarako ta egia billatzerako gertu. Norbaitzuk, bi eta bi hogeita bi direla ikasi dute, eta ikaskizun
|
hortan
lilluratuta daude. Beste batzuk ordea, lau eta lau berrogetalau direlakoaren iragarle ditugu.
|
|
|
Erreakzio fotoalergikoak(
|
hortan
datza kontua, argiarekiko nolabaiteko alergia bat) lehendik jada sentsibilizatutako pertsonetan agertzen dira, eguzki izpien aurrean edo A izpi ultramoreen eraginpean jartzen direnean. Eta ondorioa ukipeneko dermatitis alergiko bat izaten da:
|
|
|
Gaitz hori, ordea, ez dugu arestikoa, aspaldidanik datorren eritasuna baino. Euskal literaturaren loraldiak, nik uste, ezin dezake
|
hortan
berehalako eraginik izan: eragin hori zenbait urteren buruan baizik ez da nabari izango.
|
|
|
(...) Gure azken urte hauetako ideien eta iritzien gerra
|
hortan
, neurriz kanpoko agresio, gogorkeria eta itsumen asko izan da; beste egoera lasaiago eta politiko aldetik zabal demokratikoago batetan(...) egin behar zen eztabaida asko, astekari, aldizkari, panfleto eta ahoz ahoko espresio bide kriptiko hoien bidez eraman izan ohi da aurrera, egiaren, argitasunaren eta gizalegearen kaltetan.
|
|
|
Aris. Banago
|
hortan
.
|
|
|
Par. Gauza bat bertzera heltzean, ez othe da beharreko bertze
|
hortan
oraindano egoteko, helduxe baizik, eta heltzean ere, bertze huntaz oso landa ez egoitea?
|
|
|
Par. Alta, bertzea, berdingea, beregan berdinean nehoiz ere ba daiteke, batere izakiarik ez lizateke berengan bertzea, berdinga, aldiren batez ere, lukenik. Baldin izaki
|
hortan
zenbait aldiz ba litza, aldi hortan bertzea berberagan lizatekelako. Ez othe?
|
|
|
Par. Alta, bertzea, berdingea, beregan berdinean nehoiz ere ba daiteke, batere izakiarik ez lizateke berengan bertzea, berdinga, aldiren batez ere, lukenik. Baldin izaki hortan zenbait aldiz ba litza, aldi
|
hortan
bertzea berberagan lizatekelako. Ez othe?
|
|
|
Par. Tipitasuna bata
|
hortan
badago, bata osoan izanen da, edota haren zathiren batean.
|
|
|
Alabaiña, ez zan aldi luzean egoan bazter
|
hortan
sendi hura. Handik laisterrean, Paris-era jo zuten.
|
|
|
Hor ikusi Zoo berri
|
hortan
bertan. Hainbat eta hainbat abere, kaiola barruetan anitz, beste batzuk ez hainbestean.
|
|
|
Hiri giro sortze
|
hortan
, Xim askatuen mailakoek Xim langileen (menperatuen eufemismoa besterik ez zen) sail izugarriaren sentimena mindu nahi ez eta, biltzar deietan eta agiri orotan, uztarripean zeudenak uzkurdurarik eta gutiesterik izan ez zezaten, Xim (pregiz) eta Xim (posgiz) deituraz aipatzen zituzten.
|
|
|
Lesbia, zenbat musu emanda nahikotuko ote naizen? Laserpizioz ugari dugun Kirene
|
hortan
dagoen hondar hauts beste, Libyan, Jupiter sutsua mintza ohi den, Bato zaharra hobi donean datzan horretan, hain zuzen.
|
|
|
Euskal Unibertsitatean, aspaldidanik aldarrikatu dugun irakasle kontratatu iraunkorraren irudia garatzeko aukera izan behar dugu. Eta
|
hortan
definitu dugu zenbat irakaslemaila egongo diren. Nire ustez, bi besterik ez dira egon behar:
|
|
|
Beste galtoer ihardets. (Marrazki bat egin dezakezü kaierean.) Zonbat mutiko dira ikasgela
|
hortan
–
|
|
2003
|
|
|
Numeru
|
hortan
emakume baten abotsak
|
|
|
Euskaldunak diran ezkero ezta galdetu behar ere. Ostatu
|
hortan
egoten diranak pelotariyak izaten dira gehiyenetan, eta ba" kizu nola jaten duten pelotariyak.
|
|
|
Eta zeugaz neu joatie gureko zeunke. Baina
|
hortan
alperrik zabiz. Iziartxuk eta bixok errezeuko dogu zure arimie salbetako.
|
|
|
Errepublika
|
hortan
ez zaiku itsusi, (bis)
|
|
|
Bego
|
hortan
gure Jaun Apezpikua eta, gauden gurean! Esperantza dut Hazparnetik eraman arrengurak laster despeituko dituzula, zure sail berriari karraskan lotzeko.
|
|
|
Aski luzaz izan zara kolegioan. Orain, garbitzaile on bat bilakatu behar zara etxeko andere errespetagarri bat izateko, eta
|
hortan
badituzu oraindik antzinamenduak egiteko. Gure herriko ohitura guztiak ahantzi dituzula ohartu naiz. Baina aita, badakizu biziki ongi, betidanik erizain izan nahi dudala.
|
|
|
Eta
|
hortan
gelditu zen elkarrizketa. Alabaren kontsolatzeko, amak hitz eman zion egun batez gai hau berriz aipatuko ziola bere senarrari.
|
|
|
Euskaltzaletasunean, beraz, euskaldunaren eta baserritarraren arteko identifikazio gisa bat izango da. Eta errealitate guzti
|
hortan
bildua Jainkoa. Zer Jainko ordea?
|
|
2004
|
|
|
Mokokaldirik egitera ez gara gu hona etorri. Hizka mizka asko egin ditugu orain arte ere, anitz burruka garratz eta mingots, ta orain ere
|
hortan
hastekotan..., bagoaz gu. Agur morrosko talde batek.
|
|
|
Estatu modernoek eta ekoitz sistema ahalguztidunek zokoratzen dituzten esparruetan bizi edo, hobeto esateko, irauten du euskarak. Hiria ez dena, industria ez dena, administrazio ez dena, euskal herri gehienetan eskola ez dena, soldadutza ez dena, eliza ez dena, hitz batez aginte ez den
|
hortan
dukegu,, euskara eta euskaldunen espazioa?. 109
|
|
|
–De todas formas yo os aconsejaría que les educaseis desde el principio en bilingüe?. Momentu
|
hortan
txokante iruditu zitzaidan baina ez nion inportantzia haundirik eman, ez nintzatekeen esaldi horretaz gogoratuko gero gertatuko zirenak gertatu izan ez balira. Umea entregatzerakoan auxiliar bat etorri zen, erdalduna, eta umea entregatzerakoan, zuek atera kontu hiru urtetako ume bat, berez ingresatu behar duena eta gurasorik gabe, berez nahiko trauma dela beste problema linguistikorik gabe.
|
|
|
Hizkuntza baten giharra, hortaz, mintzabide izan ala ez izan
|
hortan
datza. Hizkuntzak, hitz batetan esateko, biziak dira ala hillak dira batez ere.
|
|
|
Izatez eta obraz, ordea, behar zukeanaren laurdenik ere ez du egiten, bide faltsuetan barrena abiatua delako; eta egia aurrez aurre eta zer nahi gerta dadin ere ikusi nahi ez duelako. Eta nik ez dut joko
|
hortan
segi nahi. Ezin narraioke prestuki.
|
|
|
Euskaltzaindiak, euskeraren zaindari ari izateko, Biltzar Nagusi bat antolatu behar du bereala. Hunat hemen Biltzar Nagusi
|
hortan
erabaki behar diranak, nere ustez:
|
|
|
Nahaste eta anarkia hauek ez dute ezer laguntzen euskeraren onetan, baiña bai kaltetan. Biltzar Nagusi
|
hortan
, beraz, baitazpadako ortografia bat onhartu behar da, bozkatzez edo nahi den bezala. Eta gero euskaltzain guziak ortografia hori baizik ez erabilli.
|
|
|
Sail hunek euskeraren biziaz okupatu behar du. Biltzar Nagusi
|
hortan
Sail hau abiaraziko da, zortzi edo hamar euskaltzale gartsu izendatuz. Izendatutako hauek egun guzian eta egun guziez euskera biziaren eginkizunez okupatuko dira, Euskaltzaindiak ordaindurik, eta beste edonolako lanak arras utzirik.
|
|
|
Nahiago nuke nik Euskaltzaindiak onhart ba leza nere eskabide hau bere
|
hortan
. Baiña libro da ez onhartzeko:
|
|
|
Tristuraz beterik batzuengatik, beste batzuekiko eskergabekeria besterik izango etzaien nere jokabide hunen arriskoaz jabetuta ere. Baiñan Euskaltzaindiak ezin dezake gehiago iraun egon lasai
|
hortan
, gezurretan eta ez ikusitan. Ni neu behintzat ezin nakioke aurrerago jarrai.
|
|
|
Aski bedi, oraingoz, hau gogoraztea: 1794 eko urte
|
hortan
eman zituen Paris-ko" Convention" ak lehenengo agindu zehatzak (eta, eskola zala bide, agindu eragille, eta alde batzutatik itxurako) euskera hiltzeko, eta Iparralde ko Euskal Herri’ra frantsesera hedarazteko. " Grégoire’ren Txostena" deritzan agindu horrek, beharrak ezaguturik... xoilbideak eta aginduak betearazteko tresnak ere, eman zituen; eta xedea garbi ikusarazi:
|
|
|
Oraindik ere
|
hortan
gera!!!
|
|
|
Nola jokatzen du hizkuntza batek (edo, hobeki esateko, hizkuntza bat sortu eta mamitu duen herriak) gizonek bildu duten ezaguera kanpora agertu nahi
|
hortan
–Nola eratzen du munduari buruzko esperientzia, nola tajutzen ikasien eta ikusien bilduma?
|
|
|
Olerkigintza
|
hortan
herri oso batek hartu du parte, mendeetan zehar klaseetan zehar: ideiak zatikatuz, eta mundua herriaren irudimenaren arabera piskanaka hizkuntza bihurtuz.
|
|
|
Espaiñeraz ez dago zatiketa hori bera. Frantsesez ere ez;" Equus" sail
|
hortan
bertan, beraz, azterketa liferenteetatik joan gera, eta gertatu diran hitz berezketa desberdiñetara iritsi. Ulmann’ek ongi dio:
|
|
|
Espaiñeraz hiritar seme alabak usu mintzatzen zaizkie" tú" ka gurasoei; baiñan, hirietan berriz ere," zuka" egiten zaie euskeraz familia berberetan. Kasu
|
hortan
, eta beste anitzetan, euskerazko" hika" españerazko" tú" dalakoa baiño hertsiago da.
|
|
|
Martinet’ek esaten duenez (ikus Éléments, 15) frantsesek ez bestek berezten dituzte" rivière" (beste ibai batera ixuritzen den ibaia), eta" fleuve" (itsasora ixuritzen dana). Puntu
|
hortan
, beraz, frantseserak berezten dituenak, ez ditu euskerak berezten. Euskerak, aldiz," hortarako" eta" horrengatik" berezten ditu; baiña frantseserak ez (eta" pour cela" dio bietan).
|
|
|
Ez hori bakarrik: edonolakoa dan soiñu illara
|
hortan
, soiñu illarako letrak edo parteak berak, libro dira, aukerazkoak. Euskaldunok ez dugu españerazko" z" hotsa erabiltzen (nahiz" z" idatzi guk ere).
|
|
|
Zergatik? Koloreen sail
|
hortan
berezko edo logikazko zatiketarik ez dagoelako. Koloreen banaketa aukera kontua dalako.
|
|
|
Anai arreben sailla parte gehiagotan zatitu du euskerak. Sail
|
hortan
gure hitzek, horregatik, zabalera txikiagoa betetzen dute erderazko beren antzekoek baiño.
|
|
|
" Alkarri loturik dauden fenomenu batzuk osatzen dute estruktura bat. Haietako bakoitza besteen funtzio da; eta ezin izan diteke bere
|
hortan
dana, ezpada besteekin dituen lotkietan eta lotkiengatik, dituen loturetan eta loturengatik" (Lalande, Dictionnaire Phil.).
|
|
|
danari" belar" deritzagu. Momentu
|
hortan
" belar" hitz bakar horrek landareen adierazki eremu osoa betetzen du.
|
|
|
Eta abar. Gure hitzak landareen sail
|
hortan
ugaldu ala, hitz bakoitzaren adierazki eremua txikitu egingo da; gure hizkuntza ere piskana, gero eta zorrotzago eta zehatzago egingo da sail hortan, hitzek gero eta sentidu hertsiago bana hartuz. Zeren eta, berriz ere," edozein hitzen adierazkia, hitz hori inguratzen duten ondoko hitzek mugatzen baitute" (Saussure, Cours, 160).
|
|
|
Eta abar. Gure hitzak landareen sail hortan ugaldu ala, hitz bakoitzaren adierazki eremua txikitu egingo da; gure hizkuntza ere piskana, gero eta zorrotzago eta zehatzago egingo da sail
|
hortan
, hitzek gero eta sentidu hertsiago bana hartuz. Zeren eta, berriz ere," edozein hitzen adierazkia, hitz hori inguratzen duten ondoko hitzek mugatzen baitute" (Saussure, Cours, 160).
|
|
|
Ikusle diran aldetik ez baitira berdiñak edo alderagarriak; eta hori dala bide, munduari buruzko teoria desberdiñetara iristen dira". Whorf’en horrialde osoak aipa nitzazke, eta beti tankera
|
hortan
mintzo da.
|
|
|
Nola ez! Geroztik gaillendu da españera alderdi
|
hortan
; eta geroztik ere, español hizkuntzarekin batera, español izana, españoltasuna, eta illaran gero español izan nahia eta euskaldunekiko ukoa. Beste hitz batez, hizkuntzarekin batera, herrikidetasun berri bat nagusitu da, naziotasun berri bat, eta azkenean abertzaletasun berri bat.
|
|
|
kitxueraz mintzo ziranek, ala" obraje" lotsagarritan inditarrak hil arte nekarazten zituzten españolek eta" perutar" berriek? Sentidu
|
hortan
ba dago, beraz, gorago aipatutako herra hortan, klaseen arteko gorrotoaren zantzu bat, bestearen gehigarri bat.
|
|
|
kitxueraz mintzo ziranek, ala" obraje" lotsagarritan inditarrak hil arte nekarazten zituzten españolek eta" perutar" berriek? Sentidu hortan ba dago, beraz, gorago aipatutako herra
|
hortan
, klaseen arteko gorrotoaren zantzu bat, bestearen gehigarri bat.
|
|
|
Baiña jatorrizko ethniaren kontrako gaitzerizko edo aiherkunde
|
hortan
, ba dago nik uste, eta gaillen, eta sakonagorik, alkarri ezin ulertzearen ondorioa: illunago dalako hain zuzen sakonago.
|
|
|
Ukatu eziña izan da hau beti ezkeroztik. Babel dorrearen kondairaren muiña
|
hortan
datza: hizkuntzaren batasuna Jaungoikoak gizonei kendu zienean, gizadiak bere indarra bera galdu zuen!
|
|
|
Ideia hildo
|
hortan
berean, bi herrik bi mintzaira liferente dituztenean, ez dago beren artean egiazko batasunik; ez baitago funtsezko kidetasunik, ez pentsakeraz eta ez alkarrekiko sentikeraz. Ez dago; eta ezin diteke ez izan eta ez sor.
|
|
|
Oraindik
|
hortan
gera!
|
|
|
Bidezko da gure etsaiek egia guri ez aitortzea. Bidezko da ere" euzko zaleak" eta" euzkadianoak" uste
|
hortan
egotea. Baiña zenbait euskaltzale eta abertzale fin oraindik ere hortan egotea, ez da, ez bidezko eta ez pozgarri.
|
|
|
Bidezko da ere" euzko zaleak" eta" euzkadianoak" uste hortan egotea. Baiña zenbait euskaltzale eta abertzale fin oraindik ere
|
hortan
egotea, ez da, ez bidezko eta ez pozgarri.
|
|
|
Meillet’ek garbi dio: " Hizkuntza bat heda dedin, zibilizazio baten oiñarri izan ala ez izan
|
hortan
datza" (Meillet, Linguistique Historique eta Linguistique Générale, II, 118). Eta harrigarri da hori esatea.
|
|
|
Erresumak erabakitzen du hizkuntzen etorkizuna; eta gero eta nabarmenago da hau egia. Hauziaren kakoa
|
hortan
datza.
|
|
|
Ohar hori
|
hortan
utzirik, hauziaren kakoa garbi dago, nik uste: beren buruaren jabe diran herriek oro, hizkuntza bizirik dute; besteen menpean bizi diran herriek oro, aldiz, beren hizkuntza galtzear dute (edo nabarmenki itzaltzen hasia).
|
|
|
Bego hori
|
hortan
. Egia dalako, eman dezagun gauzak sakonki aldatu dirala berrehun urte huntan.
|
|
|
Eta beste hizkuntza bat hartzeko beharra eta eskubidea du. Zeren eta hizkuntza horiek, beren
|
hortan
," ospe" az eta" literatura" z kanpo eta gaiñetik, ez baitute beren mintzabide tasun izankizuna betetzen; ez baitute bizitzen laguntzeko balio. Bizi izateko, hain zuzen, mintza ahal izateko eta alkar aditzeko, beste hizkuntza batez (erresuma hizkuntzaz hain zuzen) baliatzera bortxatzen baitute.
|
|
|
horra hor mundu oso bat, nazioaren biziaren habeaz eta aginte ospeaz jantzirik bestalde. Zein hizkuntza erabiltzen eta erabil arazten da mundu
|
hortan
–Zenbat jende behartzen da nazio guzian barrena agintaritzaren hizkuntzaz baliatzera?
|
|
|
Zergatik iraun dezake? Zer egin dezake herri batek egoera
|
hortan
, bere naziotasunaz ahalik eta laisterrenik lotsatu eta higuindu baizik. De Man’en esakuntza gogoangarria aipatuko dut:
|
|
|
Herriaren hizkuntza nagusi dedin, bide bat baizik ez dago: erresuma libro bat etniaren zerbitzuko jartzea; eta erresuma
|
hortan
, legezko hizkuntza eta erresuma hizkuntza bakartzat etniarena jartzea. Nagusitu diran hizkuntza guziek hori egin dute.
|
|
|
Eskuarki, ideia hori gure zibilizazioaren eremuan sortua dalako, gisa da ere gure zibilizazio horren eremu guzian eta mintzaira guzietan, itxura bertsua izatea. " Entropia" hitza, bere
|
hortan
gutxi gora behera, Mendebaldeko unibersidade guzietan erabiltzen da termodinamika azaltzeko.
|
|
|
Baiñan ideia berriak eta tresneria berriak hor dira, herritarren buruetan eta eskuetan. Hizkuntzari bere
|
hortan
, ezer ikutu gabe, atxiki nahi izatea, atzerakoikeria da; eta, horregatixek, nahi ta ez frakasurako bidea. Hizkuntza osatu egin behar da:
|
|
|
Hori dala ta, mendi tontorretako eta mendarte zokoetako hizkerek, folklore maillako sasi hizkuntzek, ez dute beren
|
hortan
bizitzeko eskubiderik. Hizkuntza bat" zokoetan" edo" mendi gaillurretan", turistentzako ikusgarri egon dedin, pertsona diran hiztunen zoritxarraren gain iraunarazi behar dan ezkero, nik garbi diot:
|
|
|
Ezjakin arlote gizajo batzuk. Zer dala ta proposa diteke, gaelikerari eusteko, bere
|
hortan
eutsi behar zaiola zorigaiztoko egoera horri. Gaeltacht’etako irlandarrek bizi eskuarra eta gizatarra, eta kultura, izateko eskubide osoa dute; eta gaelikerak ez du eskubiderik batere gaelikeraz mintzo diren horien eskubideen kontra.
|
|
|
Berdin ere edozein herritan, eta geurean ere noski. Ez dugu eskubiderik euskera bere
|
hortan
iraun arazteko; euskera euskaldunengan bizi baita. Hots, euskera gaur, bere hortan, arazo askotan mintzabide izan beharrean hesi bat da.
|
|
|
Ez dugu eskubiderik euskera bere hortan iraun arazteko; euskera euskaldunengan bizi baita. Hots, euskera gaur, bere
|
hortan
, arazo askotan mintzabide izan beharrean hesi bat da. " Tontorkeriak" eta" zokokeriak"," tontokeria" eta" zozokeria" baizik ez dira.
|
|
|
Gorago esan dut: Euskadi erresuma sortu eta
|
hortan
gelditu. Ala, Euskadi erresuma sortuz Euskal Herria salbatu eta heriotzatik begiratu?
|
|
|
Hau da egiazko galdera. Eta ez (oraindik
|
hortan
gera...) ia Euskadi’ko erresuma euskalduna izan behar ote danetz!!!
|
|
|
" Fino ugro" en ethnia mordo
|
hortan
lau herri daude Europa’n: laponiarrak batetik (Noruegen’go, Sueden’go eta Suomi’ko iparraldeko muturrean, eta Kola deritzan URSS’eko lur-muturrean); estoniarrak bestetik (Estonia’ko erresuma libro txikian); Hungaria’ko magyarrak hirugarrenik; eta suomitarrak azkenik.
|
|
|
Iparraldeko Karelia’n (Kuolajärvi, Uhtua, Salmi, eta abar), Suomi’tik ekialdera beraz, 300.000 suomitar bizi ziran 1932 arte. Tartu’ko Bakean (1920 ean), URSS’ek barruti
|
hortan
autodeterminazioaren eskubidea obratzea agindu zuen; eta egin ere bai. Repola’ko eta Polajärvi’ko herriek ezik (Suomi’ra bilduak segidan), Kareliarrek URSS’en gelditzea erabaki bide zuten.
|
|
|
1932 an berriro jaiki ziran kareliarrak Mosku’ren kontra. Momentu
|
hortan
43% suomieraz mintzo ziran oraindik, eta 57% errusieaz. Aldi huntan Stalin’ek bere eskuetan hartu zuen arazoa, eta kareliar herri osoa Errusia’n barrena sakabanatu zuen, multzo txikitan, beren ordez Iparraldeko Karelia’ra errusitarrak bidaliaz.
|
|
|
Bitarte
|
hortan
industria hasi zan eraikitzen, hiriak koxkortzen, langilleria bat piskanaka mamitzen, emigrazioaz herria hustutzen (gehienak suomitarrak, ez finlandiarrik ia), eta suomitar abertzaleak, Suomi’n eta Karelia’n, nazio nortasunaz eta erresuma libro baten beharraz apurka apurka konturatzen. Arwidson abertzalearen esana orduan zabaldu zan intelektualen artean:
|
|
|
Ervin Svinhufvud, 1914 arte Gorteko Lendakari ohia. Hillabete
|
hortan
, esan dugunez, sozialdemokratak ziran nagusi Suomi’ko" Landtdag" en.
|
|
|
Nola izenda gobernu bat giro
|
hortan
–
|
|
|
" Bada, egun
|
hortan
erori ninduzun infernuala, Mo. Zeren eta joaiten beinintzen sonura eta denek nahi beitzien enekin dantzatu.
|
|
|
Nola ez beitzioen elkarri entelegatzen, kexuak eta aharrak sortzen zituzun nonahi, eta ez zeien lanean aritzen ahal. Halatan, torrea bere
|
hortan
utzirik, jendea oro, saldoka, nor bere mintzaje berriarekin, mundurat buruz partitu zen. Gu uskaldunok, Pirinio bortura dino heldu ginen.
|
|
2005
|
|
|
Hori dela eta oroitarazi nahi nuke ABko kide guziek beren iritzia emaiten dutela Urtarrilaren 29an, botoa emanez Iparraldeko bospasei toki desberdinetan. Barne kontsulta
|
hortan
, kidegoaren erdiak bederen du parte hartu, eta iritzi batek (bai, ez, zuri) gaina hartu du %70az, AB mugimenduaren ikusmolde eta kontsigna ofiziala bilakatzekotan.
|