|
2000
|
|
|
Pobreek ez
|
dute
guk bezainbeste diru, eta Afrikako lurralde gehienak pobreak dira: Sahara, Algeria, Libia, Sudan, Etiopia, Kenia, Somalia, Txad, Mali, Niger, Egipto, Zaire, Zanbia...
|
|
|
Lehen haurtzaroa luzeagoa izaten zen, gaur egun, 12 urteko haurrak jauntxoak dira; lehen aldiz, inozentzia hori 14 urte arte heltzen zen. Hala ere, 3 eta 8 urte bitarteko umeek samurtasuna erakusten
|
dute
gure ikuskizun baten aurrean eta, eskerrak Jainkoari, hain zuzen, telebistan ematen dituzten gauzak zeharo ikaragarriak direlako. Orain Pokemon izeneko marrazki bizidunak daude modan.
|
|
|
\ Baskongadetako gobernuak ez du ia ezer egin gai hau mugitzeko, ez eta hainbat plenotan hartutako erabakiak betearazteko. Zenbat denbora gehiago pasatuko
|
dute
gure herriaren hitza ukatzen duen Estatuari kupoa ordaintzen. Noiz esango die Ibarretxek ez dela beraiekin bilduko presoen eskubideak eta gure herriaren hitza errespetatzen ez dituzten bitartean?
|
|
|
Bakio eta Bermeo artean, Matxitxako lurmuturraren ondoan kokatutako bi harri irla hauek erakargarritasun handiko lekua bilakatzen
|
dute
gure kostaldeko txoko hau. Bietatik, gaur egun soilik Aketxek mantentzen du irla izaera, Gaztelugatxen, lehorrarekiko azaltzen duen hurbiltasuna dela eta, gizakiak pasabide bat eraiki baitu lehen soilik itsasbeheretan agerian gelditzen zen istmoaren gainean.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, euskararen aldekoa baino areago, erdararen aldeko politika linguistikoa praktikatzen
|
dute
gure inguruko hedabideek. Gizartean bertan pairatzen duenegoera diglosiko bera bizi du euskarak hedabide idatzi nagusienetan.
|
|
|
Azkenik, ahaztura eta ezabadura linguistikoa praktikatzen
|
dute
gure artekozenbait egunkarik. Hain zuzen, euskara ignoratu egiten dute beren orrialdeetan bostegunkarik:
|
|
|
Modu erraz batean esateko, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten
|
dute
gure aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
Giza borondateak sortzen eta finkatzen, besteen artean, medioekaparteko zeregina izan ohi dute. Zer rol jokatzen
|
dute
gure inguruko medioek lurraldetasunen sorkuntzan eta finkatze lanetan?
|
|
|
Kepa Altonagak proiektu honen lehenengo urratsak bideratu zizkigun. Jon Larrañagak eta Iker Etxebestek arreta handiz arakatu
|
dute
gure testua, euskararen aldetik genituen ehundaka akats zuzentzen laguntzeko. Ezin ahantz dezakegu Anderrek emandako laguntza informatikoa, gure baldarkeria eta ezjakintasuna kexarik gabe jasan baititu.
|
|
|
Eta, arrazoin horren frogatzeko, liburu bereko bertze erran batean oinarrituko naiz, zeinak baitio: " Gorputzeko humoreek, beren ohiko eta arauzko jin joanetan, nahigabean eta oharkabean gobernatzen
|
dute
gure borondatea; nahastuak zirkulatzen dutelarik, ezkutuan eta isil gordean, menean hartzen gaituzte, halako moldez, non gure egiteetan nabariro parte hartzen duten, guk haien berri ez dakigula". Eta nik diotsut:
|
|
|
Merkatu plazako arrain saltzaile larriagoarekin bere lehen esperientzia homerikoaren ondotik, ezin konpreniturik geunden zer ikus zezakeen Charlyk saindu jale motz estu horrengan. Hemezortzi urtetan adiskide baten alde zernahi egiteko gauza zarela frogatzen
|
dute
guk aldi hartan entzundako meza kantuz ederki luzaturiko guztiek. Kristoren gorputzak Charlyrenak baino gehiago erakartzen zuen, ordea, Kristina gaztea, eta amore eman, hondarrean, gure lagunak.
|
|
|
Zenbat dira? Zer nahi
|
dute
gugandik. Zer gelditzen da guk ezagutu genuen hiriaz?
|
|
|
Zer da, orduan, moda berri barren huts itxurati nazkagarri hau? Nor engainatu nahi
|
dute
gure heroi berri txiotxiolari sasijainkotuek. Barka, baina suak hartzen nau.
|
|
|
Ziklo berri bat hasi da, baina lehen hazia hogei urte lehenagoko poema polimorfo haietan zegoen. Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin bazuen ere, naturako gauza ikusgarriek hartu izan
|
dute
gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"... Ez bakarrik kantagintza, baita prosa ere:
|
|
|
Hain aspaldian ez
|
dute
gure begiek elkar ukitu
|
|
|
Hotz hotzean hilko
|
dute
gure arma bakanek.
|
|
|
nekazari, artzain eta mendizale askorekin geratzen gara berriketan, bidean atsedenaldi bat eginez; denda eta taberna askotan sartzen gara janariak, edariak, egunkariak eta beste hainbat gauza erostera; batzuetan autobusa edo trena hartzen dugu eta noizean behin auto stop egitea ere maite dugu. Zuen antzeko pertsonek ikusi egiten gaituzte, entzun egiten
|
dute
guk esaten duguna, ukitu ere egiten gaituzte batzuetan, zuen antzeko pertsonak gurekin mintzatzen dira.
|
|
2001
|
|
|
Landareak bereiziak, klonatuak, txertatuak, hormonaz kastigatuak eta abar luze eta ikaragarri bat pairatzen
|
dute
gure aspilera iristerako. Gero horrelako porru haziak...
|
|
|
Animaliak... beno, beno, bakoitza berera! Landareak bereiziak, klonatuak, hibridatuak, txertatuak, inausiak, hormonaz kargatu eta kastigatuak, petrolioa eta botikagintza multinazionalen hondakinetatik sortutako errejiloiaz puztuak, paper poltsatan sartuta ernalduak, gobernatuak, botikekin babestuak, aregizari, spray eta abarrez kosmetikatuz apainduak eta abar izugarri luze eta ikaragari humanoa pairatzen
|
dute
gure aspilera iristerako. Gero horrelako porru haziak...
|
|
|
Oinetakoa ala faxismoa. " Bastayaka" manipulatu izan
|
dute
gure hiru euskal herrialdetako egoera politikoa eta soziala, biktima eta borreroen artekoa bailitzan legokeen hemengo elkarbizitza gatazkatsua. Ez zioten aukera xumeena ere eman Lizarra Garaziri, haren aurkako estrategiak soilki Ajuria Enea konkistatzeraino eramango zituelakoan urrezko karrozan.
|
|
|
Errealitate latz honen aurrean ibai eta ibaiertzekiko politika ekologia parametroak kontuan hartuz diseinatu eta burutu behar dela aldarrikatzen duten ahotsak geroz eta ugariagoak diren arren azken hilabetetan baita administrazioko hainbat arduradunen aldetik ere, era honetako adierazpenak entzun ahal izan dira, kanalizazioak eta ibaiertzen suntsidurak bultzatzen jarraitzen
|
dute
gure geografian zehar. Neurri hauek defendatzeko erabili ohi diren argudio nagusia, kanalizazioek uholdeetatik babestu egiten dutela dioena da.
|
|
|
Zentro hauen egitura oso berezia da; ez
|
dute
gure ikastetxetan bezala adin bakoitzeko gela bat, baizik eta moduluka daude antolatuak. 1 urtekoak alde batetik, eta 3/ 7 urtekoak bestetik.
|
|
|
Egia da lehen eginiko lanari esker harreman polita sortu dela Reduced Shakespeare konpainiako kideekin. Eurek mundu jorratzen
|
dute
guk gaztelerakoa lantzen dugun bitartean. Horrek Ameriketako hainbat tokitan ikusle potentzialak izatea dakar, eta hala, konpainia honek interesa agertu du gugan.
|
|
|
Egunkari berri hau sortzea nahi ez dutenak «Gara»rekin lotzen saiatzen ari dira EKHEk kapitalaren %20 jarri duelako. Ahal bezain irudi itsusia zabaldu nahi
|
dute
guri zangoak mozteko», zehaztu digu Hur Gorostiagak.
|
|
|
Politika egiteko politikagintzarako dauden tresnak daude, esate baterako, Batasuna alderdia, eta bejondeiola politika egiten badu. Ez gaude preso politikoei aitorpenik eskatzeko eta ez dugu halakorik egingo, baina gero eta preso gehiago gure proposamenak aztertzen ari dira eta horietatik batzuek, kalean bezala, bat egingo
|
dute
gurekin eta beste batzuek ez. Ez dugu ez kolektiborik ez ezer hautsi nahi, gizartean politikagintzarako bideak zabaldu nahi ditugu eta horretan parte hartu nahi duenak ateak zabalik izango ditu.
|
|
|
Oxigenoa denean, arnas hartzea ezinbestekoa
|
dute
gure organismoko zelulek biziko badira baina, horren ondorioz hain zuzen, ADNa, (geneak, alegia), proteinak eta lipidoak (gantzak) alteratzeko gauza diren neurrian, gure bizitzan osasunari kalte egiten dioten molekulak (erradikal askeak) osatzen dira.
|
|
|
Ez dago hain urruti konbustio motorraren ordez energia alternatiboak erabiliko diren eguna, baina gasolina eta dieselezko mekanismoek nagusi izaten jarraituko
|
dute
gure errepideetan oraindik hainbat hamarkadatan zehar.
|
|
|
Honelako elikagaiek, bukatzeko, proteina (almendra, kakahuete eta ekilore haziek, %20tik gora) eta zuntz kopuru ugari ugariak eskaintzen dizkigute: ekarpen hori mesedegarria
|
dute
gure hesteek, idorreriaren kontrako eragile baita.
|
|
|
Poliza.com eta Segurauto.net izenekoek, besteak beste, proposamenik hoberenak eskainiko dizkigutela hitz eman digute: era horretan, on line kontratazioa eta ezbeharren tramitazioa jarriko
|
dute
gure esku.
|
|
|
Eskualde erdaldunen kasuan ikasleen lana ez da izaten euskara erabiltzea, euskara zabaltzea baizik, ikastera jende gehiago hurbil dadin, edo zertxobaitikasteko?. Herriko dendaria, mendigoizale taldeko lagunak, lagun taldea, familia, ikaskideak... den denek osatzen
|
dute
gure ingurunea; horiekin burutzen dugukomunikazioa, eta aurrerantzean ere horrela izango da. Beraz, lehen momentutikzubiak luzatu behar ditugu, inguruneko euskaldunak ikaslearen prozesuan inplikatzeko, eta ikasitakoa erabiltzen hasteko.
|
|
|
Gaztelaniaz de ahora en adelante eta de aqui en adelantehemendik aurrera dira euskaraz. Bestalde, liburu batean zerbait aurreragodagoela esaten dugunean, nora jotzen
|
dute
gure ikasleek. Beraz, nolako banaeradute espazioak eta denborak euskaraz?
|
|
|
Gure ikasleek, ordea, ondo bereiztendute etxea, pisua eta baserria gaztelaniazko casa, piso eta caserio esateko.Frantsesek chez erabiltzen dute; baina ez bizilekua adierazteko bakarrik: cheznous esaten
|
dute
gure artean esateko eta chez le boucher, harategian esateko.
|
|
|
Hogeita hamar urte baino gehiago daramatzat baserrietan eta arrastari jator hauek ongi asko ezkutatzen dira, kristaua ikusita. Ez
|
dute
gurekin zerikusirik nahi.
|
|
|
Gabe bagaude, badugu ordu horrelako zerbait sor  tzeko, bestek gure ordez sor dezan baino lehen. Izan ere, arras aurpegi berezia
|
dute
gurean bai irakaskuntzaren eta bai irakasleen istiluek.
|
|
|
âNahigabetzen gaituen ala ez, Jainkoak daki, eta gure eginek eraku  tsiko
|
dute
gure hitzek baino garbiroago. Gurasoek erakutsi zigutenez, marrurik ozenenak ez dira beti saminenak.
|
|
|
Alderdiek, taldeek eta taldetxoek, mordoek eta mordoxkek, hobeki esan, alderdi, talde, taldetxo, mordo eta mordoxken buruzagi nahiko eta ustekoek? bide erraza aurkitu
|
dute
gure artean. Sinai berrian ikasi duten agindu bakarra, hau da xelebrekeria, ez da donostiar alaiek jaietan kantatzen zuten harako hura baizik (eta txantxetan ari zirelakoan kantatzen zuten axolagabe haiek!):
|
|
|
Giza-geneei buruzko funtzionamendua ren azken hamarkadetako ezagutza azeleratuak, zenbaitetan, edozein gizakiren ezaugarriak geneek mugatzen dituztela pentsatzera eraman arren, hori ez da horrela. Psikiatrak eta psikologoak mende bat baino gehiago egon dira gizakiaren pertsonalitatea aztertzen, eta agerian utzi
|
dute
gure haurtzaroko hezkuntzaren eragina pertsonalitatean. Natura eta estimuluaren arteko oreka oso eztabaidatua izan da.
|
|
|
" Gure Herrian ez du tokirik euskararen desagerpena helburu duen inork. Euskararen etsaiek ez
|
dute
gure Herrian bizitzeko eskubiderik".
|
|
|
El asesino escucho al necio, dictaminando aquello de" Gure Herrian ez du tokirik euskararen desagerpena helburu duen inork. Euskararen etsaiek ez
|
dute
gure Herrian bizitzeko eskubiderik".
|
|
|
erasoak kanpotik datozkigula eta, duguntxo horrendefentsa numantikoan tematzea, geurearekiko ahalmen kritikoa galdurik. Hezkuntza sistemaren kontrako erasoek ez
|
dute
gure hezkuntza sistema den baino hobeagoa egiten: une egokian toki egokian egotea beste meriturik gabeko euskararen profesional askotxo dago gure eskola sisteman (ere).
|
|
|
– Bizitzaren gora-beherek zenbaitetan aldez aurretik asma ezineko eragina izaten
|
dute
guregan... –jarraitu nuen nik.
|
|
2002
|
|
|
Tuterara heldu eta honantz gentozela, bidean pentsatuz gentozen ea kaleko herritar horiek zer pentsatuko zuten nik" euskarazko astekari batetik gatoz eta Beterri elkartera goaz halako eta halakorekin hitz egitera Erribera, Nafarroa eta Euskal Herriari buruz". Zer pentsatuko ote zuten gutaz, eta zer pentsatuko
|
dute
guk pentsatzen dugula haietaz?
|
|
|
Etxeko txikienei zuzenduta dagoen Tento bildumaren kontakizun honetan, Tentok itsasoa ezagutu zuenekoa agertzen da. Halako batean, hondartzara joatea erabakiko
|
dute
gure txakur kumeak eta bere laguntxoak. Izan ere, itsasoa beren begiz ikusteko irrikitan daude biak, eta nahiz hondartza etxetik nahiko urruti gelditu, haraino iritsiko direla pentsatu eta horixe egiten dute.
|
|
|
Baina berria zen gazte jendeak bertsotan egitea. Orain gazte piloa dago, eta ez
|
dute
gure garaian bezain beste entzule erakartzen, jada ez baita nobedadea.
|
|
|
Hala ere, eta zenbait produkzioren kontra ez ote nukeen egon zalantza dudan arren, maxkal, axal, mehe... egindakotik ere ikaskizunak atera daitezke. Zer egin
|
dute
gure gaztetxoen burmuinetara hain erraz iristeko Bisbal eta Ciak. Zergatik hartu ahal izan dute hainbeste leku, publizitateagatik, azalkeriengatik, estiloagatik?
|
|
|
Gure literatura, oro har, beste literaturekin homologatuta dago. Kanpoko idazleek, agenteek nahiz editoreek gero eta gertuagotik ezagutzen
|
dute
gure errealitatea eta gure uretara hurbiltzen dira sarea botatzeko asmoz. Horrek zerbait adierazten du.
|
|
|
Irakurle komunitate zale bat dugu beraz. Kontua da jende gutxirengana zuzentzen garela denok, ez euskaraz lan egiten ari garenok bakarrik, baizik eta beste hizkuntzetan ari direnek ere gure irakurle komunitate honengana jotzen
|
dute
gure eroslea jende leiala delako erosteko garaian.
|
|
|
2000); beste herrialde batzuetan sendotuta dauden Kritika Sariak gurean ez egotearena, bestetik. 1976tik aurrera estatu espainiarreko hizkuntzetako literaturak ere kontuan hartzen dituzten Sari Nazionalek ez
|
dute
gurean kritika sari berezirik eragin. Adibide deigarri bat gogora ekarriz, hortxe daukagu, esaterako, Galiziar Kritika Saria, 1978tik aurrera indarrean dagoena. b) Euskal kritikaren bilakaera azken urteotan
|
|
|
antolatu diren Lan Jardunaldiak, mahai inguruak eta hitzaldiak. Ekimen horiek guztiak txalogarriak badira ere, osobaxu jarri
|
dute
gure uztaren balantzea. Garbi esan behar dugu:
|
|
|
Espainiak eta Frantziak beti oztopatu
|
dute
gure herriaren garapena egituraketa maila guztietan, eta unibertsitatearen arloa ere horren adibidea da. Era horretan, historian zehar euskaldunok ikasketa unibertsitarioak burutzeko asmoa izanik, atzerrira joan behar izan dugu.
|
|
|
Neoliberalismo ekonomikoak ez du politikagintza demokratikoagoa ekarri, ezta komunikazioa modu demokratikoagoan praktikatzeko aukerarik ere. Hedabide industrien produkzio lerroek, funtzionamenduak eta giza egiturak argi gorria piztu
|
dute
gure artean: izan ere, boterea gero eta kontzentratuago dago eta botere horrek oso nortasun eta ezaugarri bereziak ditu:
|
|
|
Horrela, hedabideek lubaki psikologiko gaindiezinak sor ditzakete talde gutxituen eta gizarteko gainerako biztanleriaren artean. Baldin eta hedabideek gizartearen beraren garapen orokorrean minorien ekarpenak kontuan hartzen ez badituzte, baldin eta beti arazo sozialekin asoziatzen badira, baldin eta arazoen barneko arrazoia analizatzen ez bada?, hedabideek ilusio publiko monokoloredun bat eraikitzen
|
dute
gure begien aurrean.
|
|
|
Zelan osatzen dira, zelan garatzen esangura berezi horiek? Zer funtzio betetzen
|
dute
gure egunerokotasunean iragarki publizitarioek?
|
|
|
izendatzeko. Inoren buruan sartzen ez dena gauzatu
|
dute
gure arteko erdaldunek. Kuriosoa, era berean, euskal hedabideren batean, inoiz, pertsona zaharrei buruz hitz egitean, zaharra agurearekin parekatzen ikustea (munduan atsorik ez balego bezala!).
|
|
|
Hedabideek gero eta gehiago egituratzen
|
dute
gure bizimodua gizarte modernoetan. Goizean, irratia entzutean, nazioarekin egiten dugu bat, han eta hemen zer gertatu den jakitean; egunkaria irakurtzean, geure aisian zer egingo dugun planeatzen dugu.
|
|
|
Produktu kulturalen bitartez, agintari klaseek boterearen neutraltasunaren mitoa ezarri
|
dute
gure begien aurrean: diotenez, bere lana ondo egin ohi duenak lortu ohi du boterea, eta, hartara, elite ekonomikoa eta politikoa osatzen dutenak dira lan horretan jarduteko egokienak, eta guztion onbeharrean egiten ohi dute egiten dutena.
|
|
|
Zenbat eta gehiago Ekin, gehiago erretzen da gure bularra. Bizirik iraun erazten gaituzten Janariek, edariek, irentsi eta gero Beren lekua
|
dute
gure gorputzean, Eta aisa ase daiteke horrela Jateko eta edateko gogoa.
|
|
|
Erresuma Batuak eta Irlandak, berriz, zazpi eta zortzi ontzitara murriztu dute arrantza flota, hurrenez hurren. Datuak Nazioarteko Bale Batzordeko ikertzaileek darabiltzaten datuek agerian uzten
|
dute
gure itsasoetako espezie asko arriskuan daudela, “heriotzaarrantzan jarraitzen badugu. Aditu horien arabera, urtero hiltzen dira Mediterraneoan, halabeharrez, sare horiek erabiltzearen ondorioz:
|
|
|
Paperetan tronpatu dira eta ez
|
dute
gure bisita markatu, hori dela eta seguruenik dugu gaur aitatxo ikusi; zaintzaileak arratsalderako xekatuko zuela agindu didan arren.
|
|
|
begirune eta errespetu gehiago gure zakur maiteokin. Atzeko alderdi hori garbi asko izaten
|
dute
gure lagun horiek eta.
|
|
|
Ez errealitatea aztertzeko modua bakarrik, literatura bera eraikitzen da, honela, literaturaren gai... Pluribokotasunean irabaziko
|
dute
gure nobelek, orain arteko nobela gehienek eskaintzen ziguten irakurketa laua eta zuzena gaindituz. Ipuina ez da, aurrerantzean, nobelaren morroi txikia izango, estamendu literario autonomoa baizik, bere erritmo, tonu eta hizkera propioz jantzirik" (Diario Vasco, 1988).
|
|
|
Bi horiek dira gaur dauden arazoak. Erantzun egokia eman ezean, kanpotik etorriko dira beste unibertsitateak, eta gurea den esparrua beteko
|
dute
guk baino lehenago. Etortzen hasiak dira dagoeneko.
|
|
|
Nor ote da gai lagunaren ekinbidea zentsuratuz haren etsai bihurtzeko? Inguruan dauzkagunen iritziek arautzen
|
dute
gure bizimodua, horiek ematen dizkigute bizitzeko beharrezkoak diren printzipioak oro. Espetxeetan preso dirautenek talde bereizia osatzera jotzen dute; beren hizkuntza zein ohiturak desberdindu egiten dira ezagutzen ditugun hizkuntza eta ohituretatik.
|
|
|
Susmo aski ziurra daukat hori edo bere inguruko norbait txakurren aginduetara ibili dela Joselu gure kontra nahastu guran. Beraz, amore emango
|
dute
guri lakioa estutzen digutelakoan.
|
|
|
Berdindu gabe jarraitzen
|
dute
guk eraiki lubakiek,
|
|
2003
|
|
|
Frantzian terroristen gordelekuak dauden neurrian, polizien betebeharrei dagokienean esku hartzea arrazoizkoa ikusten dut, alabaina, Aznarrek ez luke euskal arazoa baliatu behar bere interes politikoen mesederako. Izan ere, Hegoaldeko gatazkak hemengo politikoengan eragina du, Aznarrek zerbait esaten badu terrorismoaz, hemengo kargu politikoek uste
|
dute
guri dagokigula erantzutea, gure arazoa dela. Eta ez du zergatik horrela izan behar.
|
|
|
Hegoaldean nahiz Iparraldean gehiengoa molde demokratikoan espresatzen ari da, eta horregatik ez Frantziako ez Espainiako gobernuek ez lukete fenomeno terrorista erabili behar beren interes politikoen mesedetan. Biek biolentziaren fenomenoa estakuru gisa erabiltzen
|
dute
gure aldarrikapenak eragozteko.
|
|
|
Huseinek ez du gure elkartasuna merezi, ezta ere bere erregimena babesten duen armadak eta poliziak. Herritarrek eta batez ere Iraken demokrazia eta askatasuna gailendu dadin lanean eta borrokan ari diren gizon emakumeek izan behar
|
dute
gure babesaren hartzaile nagusiak. Eta jarrera aktibo horrek ez luke bakarrik haiekiko elkartasun kontu huts bat izan behar.
|
|
|
Pagadi zoragarriak zeharkatu ondoren Isuskitza edo Usokoaitzako tontorretik ikusmira bikaina izango dugu, Arratzu Ubarrundiako lurralde osoa begi bistan dugularik. Urtegiaren urdina, larreen berdea eta lautadaren kolore horixkak kontraste harrigarria sortuko
|
dute
gure plazererako
|
|
|
Orain umeek euskaraz ere egiten dute. Denbora asko eman
|
dute
gure haurrek A ereduan, eta borroka asko egiten ari gara gure umeek ereduan ikas dezaten.
|
|
|
Tragedia? Atzerriko hainbat intelektualek, egoera mingarri hori salatu nahirik, luma egiaren erdiarekin busti, eta fartsa bat idatzi
|
dute
gure tragediaren kontura. Beste hautesle asko, legez kanpo.
|
|
|
Hona Cancunen garrantzia, lehen Seattle-koak izan zuena bezala. «Agintariek sentitu behar
|
dute
gure presioa, ohartu behar dute multinazionalekiko beren menpekotasuna ez zaiela doan aterako».
|
|
|
CEACCU erakundearen arabera, arropak eta oinetakoak dira zifra horren zatirik handiena hartzen dutenak, 260 euro umeko. Eta kopuru horretan zeresan handia
|
dute
gure seme alabek marka jakin batzuekiko (normalean garestienak diren markekiko) erakusten duten zaletasuna. Jakizu, irakurle laguna, atal honetan %30eko beherapena lor dezakezula modako markak besterik erosi ordez, marka normalxeagoak eroste hutsarekin.
|
|
|
Izan ere, auzoko gutxik
|
dute
gure etxeko giltza, eta are gutxiago gu bertan ez gaudela, sartu eta etxeko landareak ureztatzeko baimena. Landare gaixoak...
|
|
|
Beste teoria batzuek, esaterako, konduktistak, ez
|
dute
gure iraganaren kutxa beltzean sinesten, eta emaitza terapeutikoak orainaldian eta kontzientean oinarrituta bilatzen dituzte.
|
|
|
DVDentzako grabagailuek siglen saski nahaskia ekarri
|
dute
gure artera, kontsumitzailearen kaltetan.
|
|
|
«gurekin, UZEI eta besteekin bezalatxu ez ikusia egiten dute. Ez bageunde bezala jokatzen
|
dute
gure agintariek. Ez digute ia batere laguntzen».
|
|
|
azken 40 urteetan, laurdena baino gehiago suntsitu ditu giza jarduerak. Erritmo horretan, adituek iragartzen
|
dute
gure belaunaldia gutxienez talde horien% 57ren desagerpenaren lekuko izango dela. Egoera etsigarria izan arren, Australiak, Estatu Batuek bezala, Kyotoko Protokoloa sinatu gabe jarraitzen du.
|
|
|
Esate baterako, Herbehereetan, 2002 urtean soilik% 182 handitu zen gizonekin harremana duten gizonezkoetan izandako sifili kasu berrien kopurua. 90eko hamarkadan eustea Espainian, Osasun Ministerioak ez du sifiliaren gehikuntzarik hauteman, baina Kataluniako Hiesari buruzko Ikerketa Epidemiologikoen Zentroko adituek ohartarazi
|
dute
gure inguruko herrialdeen egoerak “pentsarazten duela Espainian gauza bera gertatzen ari dela, datuek oraindik frogatzen ez badute ere”. Datu horien arabera, badirudi 90eko hamarkadan, batez ere homosexualen artean, GIBaren transmisioari eusteko oso emaitza onak lortu zituzten prebentzio programak etenda geratu direla diru sarrera handiko herrialde askotan.
|
|
|
Inkesta horren arabera, min kronikoa duten pazienteen %83 Oinarrizko Osasun Laguntzako medikuarengana joaten da, eta horietatik %50ek antiinflamatorio ez esteroideak bakarrik jasotzen ditu, %13k opiazeo txikiak jasotzen ditu eta %1ek bakarrik opiazeo handiagoak. “Datu horiek erakusten dute tratamendu desegokia zein den, eta erakusten
|
dute
gure herrialdean botikek duten beldurra, modu kontrolatu eta egokian eraginkorrak baitira, opiazeoekin gertatzen den bezala; izan ere, Austrian, adibidez, pazienteen %23ri ematen zaie tratamendua”, dio Rodríguez doktoreak. Halaber, inkestaren arabera, min kronikoa gutxien eragiten duen Europako herrialdea da Espainia, batez bestekoa %19 ingurukoa baita.
|
|
|
A ereduak euskalduntzen ez duela, orain ez etorri esaten kanpotik datozenak eskolaratze egokia izan dezaten hori behar dutela; izan ere, apur bat gehiago kostata ere hobe
|
dute
gure herriaren errealitate kulturala ondo islatzen duen eredu batean kokatzea, herri euskaldun horietan ume horiekin frogatu den legez.
|
|
|
Eta ez dugu gogo izpirik aura horren ezaba  tzeko. Gainera, saihetsetarik behatzen gaituzten kazetariek preseski ibilera berezi hori
|
dute
gugan bilatzen, beren erreportajeak osatzeko unean: begira zein menderaezinak diren euskaldunak!
|
|
|
–Isil zaitez aita, erran zion alabak, hori poliziaren jukutria bat da. Nahi
|
dute
gure familiaren ohorea zikindu. Badakite aspalditik abertzaleak garela eta hori ez dute patitzen ahal.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik, besteek egindakora erraz heltzen gara, erraz kontsumi dezakegulako euren kultur produkzioa, zuzenean nahiz hedabideen aipuen bitartez. Kontrara gertatzen zaigu gure produkzio propioaz, gutxi eta barreiaturik delarik, hedabideek, oro har, ez
|
dute
gure harrien negarra aditzen, ezta kontatzen ere.
|
|
|
Baina, oso gogor jotzen
|
dute
gure kontra. Estereotipoa dute sastakai zorrotz.
|
|
|
Argi dago, beraz: euskara da kulturaren ardatz nagusia eta talde nortasuna hobekien gida eta defini lezakeena; hala ere, ez
|
dute
gure arteko begi zoli guztiek horrela ikusten. Talde nortasuna definitzerakoan, askorentzat maila berekoak dira hizkuntzaz aparteko bestelako faktu sozio-kulturalak, historikoak, ohitura arlokoak eta folklorikoak... etxea, gizarte antolaketa, giza harremanak garatzeko irizpideak, kirol zaletasunak...; eta arrazoia badute, baina parte batean bakarrik.
|
|
|
gu asko gara eta beraiek gutxi dira. Beraiek gure premia handiagoa
|
dute
guk beraiena baino.°
|
|
|
Lege naturalek zuzentasuna bera osatzen dutenez, berezko agintea
|
dute
gure adimenaren gain; arean ere, adimena eman zaigu zuzentasuna barneratu, egia jakin eta legeok betetzeko. Zernahi gisaz, gizaki guztiek ez dute adimen argitasun bera zuzentasun hori antzeman ahal izateko, ezta bihotz zintzotasun bera ere, horren aginduak betetzeko; politikak, bada, gizakien onarpenarekin zerikusirik ez duen beste aginte mota bat eman die legeoi, horien betepena jagoteko denbora botereen bidez. Beste alde batetik, nahierarako legeek duten agintearen oinarriak dira, hala legeok ezartzeko ahalmena dutenek emandako indarra, nola legeok betetzeko agintzen duen jainko ordena.
|
|
2004
|
|
|
Edo bestela, zein neurrian ordaintzen ahal zaien. Onartuko ote
|
dute
guk aurkeztu dezakegun ehuneko hori kobratzea?".
|
|
|
Departamendu berean daude biak, administrazioaren aldetik ez da mugarik, estatuek ahalegin bereziak egin dituzte, baina, hala ere, muga hori mantendu egiten da. Erreferenteak inportanteak dira, horiek arautzen
|
dute
gure bizimodua. Baina horiek ere aldatu egiten dira.
|
|
|
Gizartea malgua ez den aldetik, gauzak poliki egin behar dira. " Nazio eraikuntza" bezalako terminoak dekretatzeak edo Udalbiltza bezalako proiektuek »bere lana gutxietsi gabe» ez
|
dute
gure lotura sendotuko. Lehenik jendea euskara ikasi behar duenaz konbentzitu behar dugu.
|
|
|
Guk lortu behar dugu hori ere gerta dadin. Gure kemenak eta lortzen ditugun lagunek baldintzatuko
|
dute
gure tokia Europan. Kementsu eta lagunkoi agertzea hartu behar genuke euskaldunok helburu nagusi, beste guztien gainetik.
|
|
|
Ez da urte haiek urte haiek zirelako, gehiago da gu gure gurasoei abestera joaten garelako. Eta gure gurasoek nahikoa egin
|
dute
gu hezten orain gu agoantatzen jarraitzeko.
|
|
|
Ronald Colman da IDRCko zuzendari exekutiboa eta honela esplikatu du bere erakundearen lana: «Indikadore horiek ez
|
dute
gure gizartea neurtu bakarrik egiten, etorkizuneko forma ematen ere laguntzen dute. Ohiko adierazleek gizartean eta ekonomian gertatzen den guztiaren zati baten argazkia ateratzen dute.
|
|
|
Gainera, gizaki eta intsektuen sistema inmunologikoen antzekotasunak direla eta, intsektuak kutsatzeko gai den edozein gaixotasun pasa daiteke zailtasun handirik gabe gizakira. Ikerlari askorentzat aziendetako animaliak dira guretzat gaixotasun iturri handiena, baina hemen esandakoaren arabera, intsektuek askoz ere arrisku handiagoa
|
dute
guretzat.
|
|
|
Ideia bat azpimarratu nahi
|
dute
gure solaskideek: demokrazia parte hartzaileak, gaur egun ezagutzen dugun bezala behintzat, ez du sistema aldatzen.
|
|
|
–Bai, arrazoi duzu. Baina badakizu, estereotipoek indar handia
|
dute
gure gizartean. Eta hori izango da.
|
|
|
Haize erauntsiek errukirik gabe astindu
|
dute
gurea bezalako nazionalitateen itsasontzia. Bakan batzuk iritsi dira, guztiarekin ere, aldez aurretik begia jarria zuten portura, baina ale bakan batzuk besterik ez dira nolanahi ere.
|
|
|
Nazio estatuaren izaera totalitario horren testuinguru historikoan hedatu dira Mendebaldean modernitatearen eta unibertsaltasunaren inguruko egia hauek. Nekez aurkituko dugu erlijio berri honetan sinesten ez duenik, aurreko sinesmen eta sineskerien sendotasun eta irmotasun bertsua du eta balio absolutuaren aldarean gurtzen
|
dute
gure demokrata ia guztiek. Salbuespenak, garai bateko sorginen oinordeko garen zoro batzuk.
|
|
|
Geroztik, euskal kulturak haizearen izaera iheskorretik gehiago du arbolaren sendotasunetik baino. Gorputzik gabeko espirituetan galtzeko arriskua izaten
|
dute
gurea bezalako herri kulturek.
|