|
2000
|
|
|
Hormatxoriak
|
dituzte
jagole
|
|
|
beste batzuen argazkiak jango
|
dituzte
gupidagabe,
|
|
|
egiten
|
dituzte
habiak
|
|
|
Arreba, koinatua eta iloba bere senarrarekin etortzen zaizkio Antxoni. Iloba horren haurrak ere ekartzen
|
dituzte
. Beste iloba, Txemi, kartzelan dago, eta hura bisitatzera ere joan behar izaten dute.
|
|
|
Hileta haien ondoren manifestaldiak egin ziren, hauek guk antolatuta. Venezuelan, erosketak egiterakoan paperezko poltsak ematen
|
dituzte
gauzak gordetzeko; bada, guk harriz beteta eramaten genituen erosketa poltsak manifestaldietara, ibai bazterretako harri koskor leunduak. Gogoan dut gure zirkuluan zegoela orduan Balentin Solagaistua.
|
|
|
Dirudienez, ez dago eskasiarik. Gehienak espainiarrak ez direnez, ez da ikusten drogarik ia batere; dauzkaten diru pixarrak ez
|
dituzte
papelinetan ahitzen, beste presondegietan bezala.
|
|
|
Arabiarrak, Afrika beltzekoak, latinoamerikarrak, alemanak, frantsesak, espainiarrak, euskaldunak... Taiwan eta Asiako beste herrialderen batzuetakoak ere badaude, eta hauek ere aise bereizten
|
dituzte
espainiarrak eta euskaldunak.
|
|
|
Kitxu, Jokin Santxo, Raul eta Ramon. Futbolean jokatzen hasi dira preso batzuk; berehala egin
|
dituzte
taldeak, inon aurki daitezkeen internazionalenak. Talde bietan daude marokoarrak, ginearrak, nigeriarren bat, italiarrak, espainiarren bat edo beste, nafarra omen dena ere bai...
|
|
|
– Hamasei hamazazpi urtekoen aldean, txoro eta arloteagoak dira sarritan hirurogei urtekoak, edo berrogeikoak; koldarrago eta okaztagarriago. Gazteei burugabekeria egotziz zuritzen
|
dituzte
euren miseriak –esaten du Antxonek, egungo gazteen zalapartak, politikari publikoen kontuak eta horrelako zerak mintzagai ditugunean.
|
|
|
Bortxatzaileak, salatariak eta giza-lakasta modu guztiak izaten dira kartzeleroen konfiantza dutenak, inolako duintasunik ez dutenak gehienetan; kartzeleroak ere ohartuko ziren horiekin ezin zutela euskal presoon aurkako gerrarik egin espetxeetan. Dena dela, preso sozialak gure aurka erabiltzeko saiakerak inoiz ez
|
dituzte
amaitutzat eman. Hor daude Puerto edo Alcalako kasuak, Ermuko mamuarekin batera indartzen saiatu zirenak, eta abar.
|
|
|
Ez omen dugu harritu behar, jakinik zelakoa den kartzeletako burokrazia, zelan funtzionatzen duen denak! Beti izorratze aldera egiten
|
dituzte
gauzak, ez behintzat laguntzeko edo errazteko. Horrelaxe, kartzelerorik mozoloenak ere bere pixkatxoa ipiniz, saiatu dira urtez urte kolektiboa eta kolektiboko banakakoak handik edo hemendik izorratzen.
|
|
|
Agerian daude jazarpenarekin eta sakabanaketarekin lortu dituzten emaitzak: itota eta gehiago jasan ezinik euren buruaz beste egin duten lagunak, esate baterako; ez
|
dituzte
menderatu, baina urkamendira bultzatu dituzte. Eta hor daude damutuak ere; nire ustez, damutuak baino ukatuak eta etsitakoak besterik ez direnak.
|
|
|
Agerian daude jazarpenarekin eta sakabanaketarekin lortu dituzten emaitzak: itota eta gehiago jasan ezinik euren buruaz beste egin duten lagunak, esate baterako; ez dituzte menderatu, baina urkamendira bultzatu
|
dituzte
. Eta hor daude damutuak ere; nire ustez, damutuak baino ukatuak eta etsitakoak besterik ez direnak.
|
|
|
Begira geure kolektiboan zenbat dauden. Baina, hara, emakumeek, gerraren ondorioz kartzelan daudenean ere, haurrak izaten
|
dituzte
, haurren kargua hartzen dute, heziketaz arduratzen dira. Horra Maitane bera, alboko moduluan daukaguna...
|
|
|
Arratsaldeko lehen orduetan gauzak prestatzeko agindu digute Jokin Santxo eta bioi. Kartzeleroa atean azaldu gabe, interfonotik ematen
|
dituzte
hemen horrelako aginduak; ezin asmatu, beraz, zelako muturkerarekin agintzen diguten. Modulu arruntetara goaz, Jokin bigarrenera eta seigarrenera ni.
|
|
|
Serioago dator Koldo, haserre itxuran. Bisitara joanda, jende multzoa elkartu omen dira; hemen alboko moduluan dauden hiru nesketako bik ere aurrez aurreko bisita ei zuten ordu berean (Itziar geratu da moduluan, Onditz txikia zaintzen); elkar agurtzeko eta momenturen batean elkarrekin egoteko aukera izan dute, baina Maitanek eta Amaiak kasurik apenas egin omen diote Koldori; Antxonekin izan
|
dituzte
kontu eta mimo guztiak, musuak eta besarkadak. Antxonek barre egiten du, Koldok marmarrean kontatzen digun bitartean.
|
|
|
Bera baino lehen helduko zela hona han utzitako paketea, esan omen zioten, baina egunak eta asteak aurrera doaz eta paketerik ez da agertzen inon, eta hemen fresko samar egiten du goizetan eta gauetan, hotz ere bai behe lainoa sartzen denean. Batari eta besteari galdezka jarduna da, baina sorbaldak jasotzen
|
dituzte
hemen. Paketearen bidaia kobratu diotela ageri da pekulio kontuan, baina paketearen arrastorik ez.
|
|
|
Aljeriako gerraren zantzuak bizirik; Frantziaren alde gerra egin ondoren Frantziara bizitzera joandako aljeriarren kontua, harki en arazoa, eta abar. Oraindik ere arazoak
|
dituzte
harki haien seme alabek, Marseilla aldean batik bat. Juduen Sei Eguneko Gerra aurreko urtean izan zen...
|
|
|
Zertarako jarraitu! Lehen kartzela berean zeuden senar emazte edo bikote batzuk bereizi eta leku ezberdinetara hurbildu
|
dituzte
. Argi dago zein den hainbeste hitz eta pitz eta promesa aldarrikapenen ondorioa eta moraleja.
|
|
|
izaten
|
dituzte
,
|
|
|
Horregatik idazten
|
dituzte
bidaia liburuak
|
|
|
galderak egiten
|
dituzte
.
|
|
|
kiskaliko
|
dituzte
.
|
|
|
bakarrik ezagutzen
|
dituzte
.
|
|
|
Baina gutxiago dira, gero eta gutxiago, oso zaila baitute baserriari eustea. Kalera bultzatzen
|
dituzte
. Zuzen zuzenean baserria botatzen ez badiete behintzat, errepideren bat edo beste edozer gauza egiteko.
|
|
|
Aspaldidanik nintzen ni, izan ere, federik eta ilusiorik gabeko kazetaria. Egunkarietako erredakzioetan, baita indar ekonomiko eskasenekoetan ere, etengabe jasotzen
|
dituzte
kazetariek mundu osoko berriak eta irudiak, milaka eta milaka egunero. Horietako asko eta asko artxibatuta geratzen dira, nahi denean eskuragai.
|
|
|
Euria hasten badu, berriz, aterpe zabala dugu eliz atariko teilatupe irekian. Ateak itxita izan arren, teilatupe irekiak eta arkupeak behintzat abegikorrak izaten
|
dituzte
Euskal Herriko elizek horrelako kasuetarako.
|
|
|
Orduan Belek: " Ikusten etxe haiek?", galdetu zion Xani;" iaz ez zeuden"; zeharka begiratzen zion, Xanen estonamenduaz amusaturik;" orain etxeak di da egiten
|
dituzte
"; euria ari zuela, errepidean ur balsak bazeuden ere, Lupok belozidade handian gidatzen zuen, Xan apur bat ikaratuta zihoan;" gu hor eta hor aritu izan gara", esaten zuen Belek;" txatarrak biltzen, hori da gurea. Hirian burdina zahar asko dago.
|
|
2001
|
|
|
Abendua hilabete egokia da, ardi esnearen prezioaren eztabaidatzeko eta negoziaketa nekeen bermatzeko, sasoia datorkienean, laborariek hazten dituzten" borroken" hedatzeko, hots! Esnetegiak hor daude, hanpurus, gauez ene izuarazteko, baina laborariak ez
|
dituzte
den mendrenik ere gibelatzen. Jakin dut goizean irratia hautematean, enpresek urre zuriaren ekoizle penatuei ardi esne pintak duela bederatzi urteko prezioan pagatuko dizkietela.
|
|
|
Kirolarien pare, kabalak guretzat ereduak izan daitezke; nago zenbaitetan, abereak ez direnez gure adineko zaharrak baino medikalizatuagoak. Baso bat etxeko ardo eta aspirina batez artatzen garenean, ardiak agalaxia, ikara, scrapiea, harrak buruan edo errapeetako mina dutenean, bospasei txerto ezti, bitaminak eta pomadak erdiesten
|
dituzte
, bat ere potretik eta marrakarik gabe. Gure Herriko Ardien ongi izate maila berdinera heltzea dut nik lehia.
|
|
|
Telebistetako egitarau muntatzaileek ontsa dakite estresak gatibatu sozietate" kitzikatu" honetan loa gehiengoaren kezka bilakatua dela, eta karia horretara, gaiaz eztabaidatzeko espezialistez mukurutu platoak osatzen
|
dituzte
, astean behin: bizkarreko mina, homosexualitatea, haragi kutsatuak, behi eroa, bikote mistoak, emigrazioa edo lo egiteko arazoak dabiltza aipamen, lekukoak eta medikuak, zenbaitetan jendeez mintzatzeko beterinarioak gonbidatzen dituztela.
|
|
|
Ene lankideak ez dira gohaina salbu, hiri handi galduetako desbideratze moraltzat daukaten homosexualitateaz biziki axola; zitziari dagokionez, etxekoa izan edo auzokoa hormonarik eta abere irinik gabekoa jaten dute, ahalaz supermerkatuko ataletan Eusko Label urguilutsua erakusten duena; bikote mistoena aspaldian sartu zitzaien ohituretan, euskaldun neskak biarnes mutikoekin eta viceversa, frantsesez ezkontzen hasi zirenetik zehazki. Bizkarrezurrak purruskatzen dizkien doloreaz eta lo ezinaz diren emankizunak bizkitartean ttattit eta mutu segitzen
|
dituzte
telebistan, biharamunetan ausarki komentatzeko.
|
|
|
Batzuek euliak
|
dituzte
biriketan
|
|
|
lurperatzen
|
dituzte
hezi zituzten lurraren pare
|
|
|
Leku izenak paratu
|
dituzte
|
|
|
eta jaietako zapaten lokarriak estutu
|
dituzte
|
|
|
jujeek artxibo zaharretan errekisatzen
|
dituzte
|
|
|
Berbalapiko haren ondoan, eta haren esanetan, geldituz gero ez nuela sekula Mitxoleta topatuko egin zitzaidan susmo. Hori guztia oso ongi dago, baina liburua bukatzerako Amazoniako zuhaitz guztiak moztuko
|
dituzte
, esan nion Berlusgoñiri, neu nintzela egoeraren jabe konpreniaraziz, eta nik nahi dudana Mitxoleta aurkitzea da. Nola bilatuko dut Mitxoleta Amazoniako oihanean, jada oihanik ez dagoenean?
|
|
|
Halaber, terroristek mendekua hartu dute, eta banku bateko zuzendari bat, bi jeneral, artzapezpiku bat, ministro bat, hiru enpresari, bost iturgin, mandatari bat, bi txofer eta zerbitzari bat garbitu
|
dituzte
: hamazazpi lagun, denetara.
|
|
|
Artximandritak denbora irabazi nahi du katarrak xehe xehe eginda uzteko baldintzak lortzen diren bitartean. Gazteluan ez dute amore emango, eta katarrek eman duten epea bukatzen denean, Artximandritak konbentzituko ditu aska dezaten; trukean berak gaztelukoak konbentzituko ditu Schoppedhauerren liburu batzuk eros ditzaten; gero liburuak zoko ilun batean gordeko
|
dituzte
, eta horrela hurrengo krisira arte.
|
|
|
Hosto distiratsu, aldakor eta koskadunak. Lau petalodun loreak, hamar bat zentimetroko diametrokoak, kolore aldakorrak izaten
|
dituzte
, orokorki xuri edo lilak. Zenbaitetan orban zuri gorriak ere ageri ohi zaizkio.
|
|
|
Zure usaina darie eta zure zainetako ur arrastoak
|
dituzte
.
|
|
|
abandonatu egin
|
dituzte
mongoliarrak.
|
|
|
Ez atzera ez aurrera, aztoraturik mugitzen
|
dituzte
buruak.
|
|
2002
|
|
|
Hemendik hiru astera, kontrabando operazio bat deskubrituko dute poliziek. Aztarna guztiek guganantz zuzenduko
|
dituzte
susmoak, eta gu horretaz baliatuko gara deskubritutakoarekin ezelako zerikusirik ez daukan beste zerbait burutzeko. Baina horretarako hi haugu, Joselu...
|
|
|
– Kanporaketa moduan. Hiru ring ipiniko
|
dituzte
eta hamasei boxeolari ariko gara asalto binako borrokak eginez. Gure artean irabazle irtengo duenak Mike Zarandonaren kontra borrokatuko du.
|
|
|
– Mentxu, gauza ikaragarriak esan
|
dituzte
brigadakoek Santosi buruz. " Oraingoan bai, jausi haiz!", esaten zioten ahapetik baina gogor, eta niri zuzenduta" andrea, gerta zaitez hurrengo hogeita hamar urtetan Santutxuko presondegira kaxuelak eta otartekoak eroatera, beno, baldin eta lehenago garrotea ematen ez badiote".
|
|
|
Gimnasioak berak horrelako oparia egiten zuenean, afixetan agertzeko moduko debuta gertu zegoela adierazten zuen. Orain arte jendaurrean jokatutako hiru borroketan," Ibar Ezkerreko boxeolari gazte eta etorkizun handikoek osatuko
|
dituzte
soirée honetako beste borrokaldiak" izaten zen esku-orrietan azaltzen zen testua, letra xeheegiz gainera. Orain, aldiz, afixa horietan zein izenez agertuko zen erabakitzeko ordua heldu zitzaiola ohartu zen Joselu.
|
|
|
– Ez txantxarik egin. Nik ez dut txibatoa bihurtu nahi –klinkada bakarrean sikatu zuen kopatxoa– Polizia gainean daukazue, sinis egidazu, zuen urrats guztiak kontrolatzen
|
dituzte
. Niri dagokidanez, diru truke datu faltsuak emango nizkieke, eta kito.
|
|
|
– Zuen bapore guztiak kontrolaturik
|
dituzte
. Nire lankidetzaz txakurrak uxatu ahal izango dituzue.
|
|
|
Egunkarietako berriekin konformatu beharra dago. Unibertsitateko manifestazio batean esku zuriak erakusten
|
dituzte
lau neskek. Hiruk barbourrak dituzte soinean, bai eta laukidun lepokoak ere.
|
|
|
Unibertsitateko manifestazio batean esku zuriak erakusten dituzte lau neskek. Hiruk barbourrak
|
dituzte
soinean, bai eta laukidun lepokoak ere. Eguzkiak jotzen du.
|
|
|
Baina ez duzu zalantzarik zertaz ari diren. Beti sexu harremanak
|
dituzte
hizpide. Hobe turutak Fabioren zurrungak itoko balitu.
|
|
|
" Spain in well of Lehendakari with terrible out PP and PSOE" entzun diozu, baina ez zenuke lepoa egingo. Beste politikari baten prentsa agerraldiaren segundo batzuk eskaini
|
dituzte
ondoren. Haserre dirudi, gutxitan ikusi duzu horrela.
|
|
|
Ametsek gura dutena egiten dute irudiekin. Ametsek desitxuratu egiten
|
dituzte
oroipenik zehatzenak. Frontoira trenez joaten ziren gehienetan.
|
|
|
– Junker 52 eta Heinkel 111 bonbaketariak, eta Heinkel 51 hegazkin arinak ikusi
|
dituzte
Gernika inguruan. Abioi alemaniarrek bonbardatu dutela hiria diote herritarrek.
|
|
|
Hamar urte betetzen dira lehenengo gonaberdeak, Espainiako emakume bibotedunak, Benemeritara sartu zirenetik. Santanderko eta Xixongo alkateek, bien bitartean, harremanak apurtuko
|
dituzte
Meteorologia Institutuarekin. Apurtu beharra dago eguraldi hobea lortuko badute.
|
|
|
Emmak bereari eutsi nahi zion. Gerra guztiek bere setak
|
dituzte
. Halaber, gerra guztiek beren goseteak dituzte, beren urkiditarrak beren gudariak beren otserriko berriemaileak.
|
|
|
Gerra guztiek bere setak dituzte. Halaber, gerra guztiek beren goseteak
|
dituzte
, beren urkiditarrak beren gudariak beren otserriko berriemaileak. Jose Urkidi gudari erandioztarrak ez zuen Caponen aditurik.
|
|
|
Dirudienez, bezperako solas saioa eskaintzen ari dira. Hamabost urtetik beherako neska mutilen txorta jotzeak adar jartzeak sexu perbertsioak
|
dituzte
hizpide, seguru. Zuk fucking bakarrik endelegatzen duzu, baina ez hitza bera endelegatzen duzulako, turuta batek fucking guztiak itotzen dituelako baizik.
|
|
|
Ez dizut esan: nire patrikek zuloak
|
dituzte
|
|
|
bestek lerrokatu
|
dituzte
pentze abandonatuak
|
|
|
Hogeita lau bala zorro aurkitu
|
dituzte
lurrean gaur,
|
|
|
Etxe berriak eraiki behar omen
|
dituzte
|
|
|
zure arropak eta telefono agendak eroan
|
dituzte
.
|
|
|
forentseek gorpuak pilatzen
|
dituzte
autopsiarako.
|
|
2003
|
|
|
Polloeko gorputegira bidean trafikoa handi dabil, hiriaren ertzetan. Biribilgune eta semaforoek irteera guztiak
|
dituzte
mendean udaberriaren hasiera egunean ere. Alboan darama Lupe Latasa eta ondoren doaz, Ertzaintzaren auto zuri batean, Mangas eta Leniz.
|
|
|
Larrañaga forentsea eta Urrutikoetxea tenientea ere bazetozen ondoren, baina galdu egin
|
dituzte
. Aieteko semaforo batean.
|
|
|
Mangas eta Leniz ertzainek, handik erretiratu egin
|
dituzte
begiak, gorpua ikusi eta gero. Ezin izan diote aurrez behatu ikuskizunari.
|
|
|
Ezin izan diote aurrez behatu ikuskizunari. Hormetako afixa handi batzuetan
|
dituzte
begiradak ezarriak. Eta goregi dauden leiho txikietan ere bai.
|
|
|
Nire bildumaren inguruan egin nahi omen dute euren tesia, amaitu du Damian Arrutik, mahaira eseri baino lehen. Nire euliak behar
|
dituzte
ezagutu.
|
|
|
Hegaberak zer diren ez dakitenekin ezin daitekeela fidatu ere erabaki du. Txorien izenak, arbolen izenak, denak ahazten
|
dituzte
. Ahaztu baino, sekula ikasi ez.
|
|
|
Baina, beste biek bai. Hari guztiak ezagutzen
|
dituzte
. Baita ezagutu berri duten Lupe Latasa, ertzaina lagun bat baino apur bat gehiago ere badela etxe horretan.
|
|
|
Bera hilda dago. Zergatik ez
|
dituzte
denek hildakoak lagatzen bakean. Zuk ere bai, Lupe, zuk ere utz nazazu bakean.
|
|
|
Barkatu, jauna, esan du auto gidariak tenienteari begira, bide guztiak aldatu
|
dituzte
hemen egun batetik bestera.
|
|
|
Eta hobeto erreparatu dio orduan argazkiari: Jaionek eta bere ondoko gizonak ere, paparrean zintzilik
|
dituzte
gomazko sudurrak, plastikozko betaurrekoak. Hasieran ez ditu horiek ikusi, baina, bistan da, argazkia egiteko kendu egin dituzte istant batez mozorroak.
|
|
|
Jaionek eta bere ondoko gizonak ere, paparrean zintzilik dituzte gomazko sudurrak, plastikozko betaurrekoak. Hasieran ez ditu horiek ikusi, baina, bistan da, argazkia egiteko kendu egin
|
dituzte
istant batez mozorroak. Atzeko aldean ikusten den dantzalditik erretiratu eta mahaian eseri dira, argazkilariak fotoa egin diezaien.
|
|
|
Xuxen ez dakit, egun batetik bestera ugaltzen dira, eta zer jana emanez gero, milioika jartzen
|
dituzte
arrautzak janariaren gainean. Ikaragarriak dira horretan.
|
|
|
Arkume biriketan zeuden euli askok eta askok ez dute, ordea, alde egin nahi izan. Hantxe jarriak
|
dituzte
arrautzak, hantxe, Damianen etxeko gela horietan, dute etorkizuna. Arrautzak, larbak eta ninfak.
|
|
|
Hezurrak apurtu egiten dira hamar eta hamabost urte bitartean, baina, beti ere, lurraren berezitasunek baldintzaturik. Alabaina, hezur batzuek milaka urte egiten
|
dituzte
apurtu gabe.
|
|
|
Edo Moskura. Non deskargatu erabaki arte, gora eta behera ibiltzen
|
dituzte
, kamioiez eta trenez, trenez eta kamioiez, eta Pasaiara ailegatzen diren ontzietan ere bai, sarritan.
|
|
|
Sukaldean utzi
|
dituzte
dendatik ekarritako plastikozko zorroak. Ikurrina dute estanpaturik eta, gainean, K handi bat, Euskal Kalitatea, dioen ikurra.
|
|
|
–Faxistek hegazkinetatik gasak jaurti ahal
|
dituzte
–esan zidan Steerrek berriro– Italiarrek Abisinian bezala.
|
|
|
Eta bakoitzak bere zatia hartzen du. Horretan arrantzaleekin nago ni; zenbat arrain harrapatu duten, diruak zatika egiten
|
dituzte
, eta bakoitzaren zatiari partila esaten diote. Bakoitzak bere partila poltsikora eta denak bakoitza bere etxera.
|
|
|
ez
|
dituzte
txori guztiek hanka gorriak edo horiak,
|
|
|
gudetako gerlariek bero ekarriko
|
dituzte
eskuak.
|
|
|
Siberiakoek behatzak
|
dituzte
izoztuta.
|
|
|
Espazio fisiko guztiek izenak aldatu
|
dituzte
|
|
|
Istorio hauek asko gustatzen zitzaizkion zelta jendeari, eta niri ere bai. Liburuen indarra ulertzeko oso zorrotzak diren ikasgaiak gordetzen
|
dituzte
. Har dezagun itsasoa; kodizea uretara erori eta ez da izorratzen.
|
|
|
eta tunel beltzek berriro zulatzen
|
dituzte
|
|
|
ateratzen
|
dituzte
eskelak.
|
|
|
jartzen
|
dituzte
erakusgai (eta salgai!).
|
|
|
kokatu
|
dituzte
haitzetan
|
|
|
Bizitza osoan gogoratzen
|
dituzte
|
|
|
Bikoteen ur azpiko ferekak sailkatzen
|
dituzte
|
|
2004
|
|
|
Aise ahantzi
|
dituzte
|
|
|
Ezustean ireki
|
dituzte
|
|
|
Kontua da Brauliok karabineroak ikusten dituela, Bidasoaren bi alderdien ertzean guardia egiten. Karabineroek edo eltzetzuek (mendian lanean ari diren bitartean, orduak eta egunak ere pasatu behar dituztenez, jana eltzetan eramaten baitute), lehengo denbora haietan bezala soborno ttikiak onartzen
|
dituzte
. Egia erran, ttikiak eta handiak, egin nahi den lege haustearen arabera.
|
|
|
lore jokoak beka sari joko bihurtu
|
dituzte
|
|
|
zisne harro eta mokofinak ipiniko
|
dituzte
ur uherrotan,
|