|
2000
|
|
|
belaunak, sustraietatik agertu behar
|
zuen
umeak bidea libreago izan zezan buru likatsua ateratzean. Indarra egin zuen, bere eskuen noraezean kausitutako beso arrotz bat oratu zion, kexu indartsu batek egin zion ihes eztarritik gora umearen burua ate zarratuak irekitzen ari zela ohartzean.
|
|
|
Eta arestian kontatutako anekdota horretan, eta beste guztietan ere, bere irribarrea erdi zabalik geratzen den ate baten antzekoa da. Rocíoren aurpegian ilusio beteko begitzarrek keinu barrabaseko ahoarekin konpartitzen dute bere hizjarioa, eta noizbehinka barruan gordeta
|
duen
ume bihurria azaleratzen zaio; egunero hamar plater apurtzen dituenaren espresio era berean maltzur eta inuzentea dauka nire gelakideak.
|
|
|
Gizonek harriturik hartzen ninduten, altxatzen ninduten eta kontu ba  tzuk ere egiten zizkidaten, eta ni, falta zitzaidan aitatasun dosia jasorik, pozarren itzultzen nintzen amarengana. " Barkatu, baina aitaren beharra
|
du
ume honek, aitaren beharra", aitortzen omen zuen orduan amak eta esaten dut nik ere orain, bestela egunotan ez baitzitzaidan haur denborako ametsa berriro errepikatuko: ni, eskola atarian semearen zain dagoen aita naiz; halako batean, txirrinak jo, eta haurrak tarrapataka irten dira; gutxi asko, haur bakoitzak badaki nor eta non daukan zain; nire semea ere irten da eta nik besoak zabaldu ditut haurra besoetan hartzeko; baina nireak, ametsetako nire semeak alegia, beste aita baten besoetara jo du!
|
|
2001
|
|
|
Guk zerbait lortu badugu, zaletuak egitea izan da. Ni Alavesera heldu nintzenean, dela 5 denboraldi, kalean ez zebilen Alaveseko txandala
|
zuen
umerik: denek Realeko, Athleticeko edo Bartzelonako kamisetak zituzten.
|
|
|
Amaren elikadurak erabateko eragina
|
du
umearen edoskitzean
|
|
|
Bularra hartzen duen bitartean, asma edo ekzema bezalako alergiak, katarroak, belarriko infekzioak eta antzekoak harrapatzeko arrisku txikiagoa
|
du
umeak eta, modu horretan, txertoaren onurak jaso ditzake: amak hotzeria, larruazaleko eritasun edo beherakorik nozitzen badu, gaitzok ez dizkio iragango umeari esne bidez baina horrelakoei buru egiteko lagunduko dioten antigorputzak bai, aitzitik.
|
|
|
Edoskitzea psikologikoki onuragarria
|
du
umeak, ama haurraren arteko harreman afektiboa hobetu egiten duelako.
|
|
|
Eguneroko hamaika egoera baliagarri
|
ditugu
umeei kontsumo zuhurreko azturak irakasteko: elikagai eta arroparen hautaketa eta erosketa, oparien aukeraketa, erosketa egin aurretik katalogoa aztertzea, publizitate iragarkiez iruzkin egitea, famili aurrekontuaren banaketa aztertzea, etab.
|
|
|
Familian etaerabiltzen da batez ere, gauez ohera joateko orduan. Beno, batez ere gurasoekerabiltzen
|
dute
umeak ohera bidaltzeko. Esate baterako, oso berandu denean, eta umeek pelikula bat ikusten gelditu nahi dutenean gurasoek esatea:
|
|
|
«Ziurtasun bakarra daukat, eta bera aski da luze joango den zerahau idatz dezadan: zuekin bizi den emakumeari mama deitzen badiozue, nirekikooroitzapena lapurtu dizuetelako da, eta horrekin batera,
|
zuen
ume garaia eta, agian, euskera bera».
|
|
|
Bigarren irakurketa honi bagagozkio, aise ohartuko gara. Atabala eta euria, narrazioak intertestualitate jokoa zabaltzen duela Latorrizko danborra elaberri etafilmarekiko. Gunter Grass-en elaberrian eta bere gainean Volker Schlondorff ekmoldaturiko filmean, haurtzaroa utzi nahi ez
|
duen
umearen istorioa kontatzen da, preseski, nagusien mundura igaro nahi ez duen Oscarren istorioa. Horrela, hiru urtebetetzerakoan, Oscarrek bere burua eskaileretatik behera botako du, eta ondoriozez da haziko, ume txikia izango da betiko; eta munduan barrena ibiliko da beredanborra etengabe joz, narrazioan umea atabala jo eta jo ari den bezala.
|
|
|
Bakardadean one man’s band, jolasean bakarrik jardun nahi ez
|
duen
umearen moduan asmatu ditut lagunak. Dramatis personae, nire drama lagunak, nire mamuak, munduan sakabanaturiko geure antzekoak, eustarriak galduta, triste, erne, ausentzien katean lotutako jendea.
|
|
|
Eskuan zituela, ordea, zimeldu egiten zitzaizkion denak. Ekarri ezin
|
zituen
umeak zirela pentsatzen zuen Ixabelek. Senarrari gero eta gorroto handiagoa zion.
|
|
2002
|
|
|
Adopziorako lehen pausoa erabakia garbi hartzea da, aukera honen inguruan hausnartzea eta haur bat adoptatzeak zer esan nahi duen oso argi izatea. Ume Alaia Adopzioan Laguntzeko Elkarteko idazkari Henrike Eguzkitzaren esanetan, «adopzioa ez da solidaritate ekintza bat, bizitza apustu bat da eta, nolabait, ekintza egoista ere bada, guk hainbeste nahi
|
dugun
umea lortzen dugulako». Egoismoa aipatzen du Eguzkitzak, baina ez da ahaztu behar, noski, haurrak berak lehen ez zituen baldintza egokiak eta benetako familia bat lortzen duela.
|
|
|
Hezkuntza prozesu ezberdinetan irakasleek erabili dezaketen baliabide bat dugu antzerkia, oso eraginkorra izaten baita batez ere formazioko lehen urteetan. Baina bereziki interesgarria dena antzerkia hezkuntza berezian lantzea da, hau da, urritasunen bat
|
duten
umeekin lantzea.
|
|
|
Ekarpen hauek guztiak oso garrantzitsuak izanik, ikastaroaren baitan ikusitako eragin ikusgarrienak, aipagarrienak, emozionanteenak edo inpresio handiena sortutakoak urritasun fisiko zein mentalak
|
dituzten
umeekiko arte eszenikoen ekarpenak izan ziren.
|
|
|
Urte horietan umeak barneratu eta barneratu egiten du. Ausardia handia behar
|
du
ume batek kantatzen hasteko. Bere ahotsa gizarteratzea esan nahi baitu horrek, eta oso zaila egiten zaio.
|
|
|
Ikasgaiak, etxeko lanak, ikastorduak, eskolaz kanpoko jarduerak eta ikasturtean zehar eguneroko bizitzaren osagai diren eginbehar guztiak, denbora tarte batez bederen, bazterrean uzteko moduko oporraldiaren premia
|
baitu
ume txikiak, helduak legetxe.
|
|
|
«Tumorearen berrerortzea markatzen duen koadro genetikoa hor dago hasieratik», dio ikerketa taldeko buruak, Kathy Pritchard Jonesek, eta, hori dela eta, berriro gaixotzeko joera handiena duten haurrak zein diren jakin nahi izanez gero, minbizia lehen aldiz diagnostikatzen denean, sendagileek tratamendua banaka dezakete. Orain arte zientzialariek Wilms-en edo nnefroblastomaren tumorea
|
duten
umeengan probatu dute teknika. Minbiziari eragiten dio tumore horrek, eta txikiei eragiten die.
|
|
|
mutil egonezin bati zerbait interesatzen zaionean, gelditzeko gai da; hiperaktiboak, besterik gabe, ezin du. Eskolak eta haurtzaindegiak ere funtsezko zeregina
|
dute
ume horiek identifikatzeko. Hala ere, normalena da patologia bost urtera arte ez diagnostikatzea.
|
|
|
Badakit –motor hots indartsuegi batek bortizki zauritu zuen gauaren isiltasuna. Munduan bera beste inor ez zegoela uste
|
zuen
ume mokordoren bat, akaso. Izpi batek Mirariren aurpegi erdia jo zuen, argi zipriztinez betez.
|
|
|
Haserretu, ordea, bai. Ez
|
ninduen
ume hitzak gogaitu, ez zidan haren begirada estrabikoak atzeraka eragin, ertzainak erabilitako tonuak baizik. Eta baita nire han egoteko eskubidea zalantzan jarri izanak ere.
|
|
|
Ez hori bakarrik: Euskadiko Erkidegoan bederen, familia gehienek euskaraz hazi nahi
|
dituzte
umeak eskoletan. Bere heziketan erdara bakarrik erabiltzen dutenak gutxi dira, batez ere sare publikoan, herri honek begien bistako apustu bat egin baitu arlo honetan:
|
|
|
Noizbait hasi ginen haiekin, eta orain edozein aitzakia dela bide, urtero ekartzen ditugu, haien jakituria, handia bestetik, guregan isuriko delakoan. Eskola publikoa euskaraz egitea aldarrikatu genuen, ez baikenuen onartzen euskaraz hazi nahi
|
genituen
umeek sos publikoaren ordainetan erdararen aukera bakarrik izatea. Eta, ez nekerik gabe, euskara eskola publikoan sartu zen eta ikastolek ere, legearen irakurketa esku zabala eginez, hori bai, sare publikora igarotzeko aukera izan zuten, ETAk hilko zuen sozialista baten eskutik.
|
|
2003
|
|
|
Ikuspegi horren aurka, kontuan izan behar
|
dugu
ume bati, baldin behar bezala gosaldu eta bazkaldu ez badu, zail egingo zaiola errendimendu akademiko egokia lortzea; baldin ikasgelako zarata maila 70 dezibelekoa bada, transmititutako mezuaren %50a jasotzeari utziko diola, urduriago jarriko dela eta gutxitu egingo zaiola kontzentratzeko eta irakurtzeko gaitasuna; baldin irakasleak, ikus entzunezko kulturara ohitutako ikasleen arreta erakartzeko... Gainerakoa, beraz, eskolako arrakasta edo porrota baldintzatzen ari diren faktore horietan guztietan eragitea litzateke.
|
|
|
Arantxak, Unaxen ondoan orduek zeru garbian hegaka, berriro ez itzultzeko aldentzen diren koloreetako puxiken forma hartzen zutela sentitu zuen, askatu dituen umearen begi goseberen gainetik. Eta berak ez
|
zuen
ume hura izan nahi, ez zien zorioneko une haiei ihes egiten utziko.
|
|
|
Zaindu ahalik eta era zorrotzenean gaixotasunik
|
duten
umeak, sindrome konbultsiboak nozitzen dituztenean, gehienbat.
|
|
|
Arreta berezia haurrei: kristalinoa ia erabat gardena
|
dute
umeak 10 edo 12 urte bete arte eta, beraz, erradiazio guztia hartzen du.
|
|
|
Kontakizun bakoitzak hainbat gai lantzeko aukera ematen du, eta, aldi berean, bakerako hezkuntza, hezkuntza ez sexista, elkartasuna eta ingurumena lantzen dira. Ipuin hauek 6 eta 10 urte bitarteko ikusmen urritasuna
|
duten
umeei zuzenduta daude, eta gainditu beharreko hainbat jarduera planteatzen zaizkie. Istorio bakoitza bi zatitan banatuta dago.
|
|
|
Etxeko hormaren ondoan egiten zituzten hilobiak, teilatu hegalaren azpian, itaxuraren azpian. Kontua da babestuta behar
|
duela
umeak; horregatik etxeko hormaren ondoan, teilatuaren azpian.
|
|
|
Hasieran problemak egon ziren, esan zuen Matildek, udalarekin eta, baina mundu guztiak ulertu zuen azkenean umeak ezin direla bakarrik egon, hain txikiak direnean batez ere, eta hilda daudenean konpainia handiagoa behar
|
dutela
umeek. Hori ere mundu guztiak ulertu zuen azkenerako.
|
|
|
Irribarre maltzurrez begiratzen zidan komisarioari agertu behar izan nion ez nuela lehendabiziko aldia, gehiagotan ere nahastu nindutela maitale, gaizkile edo suerte gutxiko beste hainbat jendailarekin, lehen ere inoiz kontatu niola nola behin aireportuan adiskide baten zain nengoela emakume batek besarkatu ninduen eta belarriko gingila miazkatzen zidala ulertzen ez nituen hitzak esan zizkidan, zerbait barkatzeko erregutuz bezala; nire aurpegiak ez du nonbait behar adina nortasun, arruntegia da edo trukagarria, ez du ezer bereizgarririk. Ikastola baten atarian jartzea nahikoa
|
dut
umeren batek zangotik besarkatu eta aitatxo deitzeko; mendi buelta bat egitera joaten banaiz, zakurren batek jarraituko dit atzetik, aurreko bizitzan edo oraingoan izandako jaberen baten antza dudalako (zakurrak maiz errenkarnazioak izaten dira). Haur gehienek ulertzen dituzte argibideak, baina zakurrak motzagoak dira horretan, niri segika etortzen direnak bederen itsusiak eta adimen urrikoak izan ohi dira.
|
|
|
San Ramon Nonatori meza batzuk atera behar dizkio eta limosna eta karitate ekintzak egin behar ditu. Nahi gabe geratu bada haurdun, ordea, zein aukera
|
ditu
umea mantendu ezin duen emakumeak, edo jaiotza horrekin ohorea galtzen duenak. XVIII. mende bukaera aldera, haur hiltze kasuak gero eta arraroagoak dira (auzi paperetan ikus daitekeenez), eta haur abandonatu edo kaxako umeen praktika, aldiz, instituzionalizatzen hasten den unetik, gero eta erabiliagoa.
|
|
|
–" Jerusalemgo alabak, ene gainean negarrik ez egin, baina zuen buruen eta
|
zuen
umeen gainean negar egin" –esan nuen, ahotsean Iriondo jaupari haren itxurak eginez– Ez egik hire pariente faxista haren portaeragatik negar egin, egik negar oraingo faxisten mehatxuagatik. Eta egik negar horiei bide ematen dietenengatik.
|
|
2004
|
|
|
Fenomeno berri horren atzean, andrazkoa lan mundura gerturatu izana dago. Emakumea eremu publikoan presente egoteak bikoteek izan nahiko
|
lituzketen
umeen kopurua mugatuko lukeela aurreikusi zen garai batean. Emakumeek lortutako independentzia ekonomikoak, baina, familia eredua bera kuestionatzera eramango gaituela ez zen aipatzen oraintsura arte.
|
|
|
Nere izenarekin
|
dituzte
umeak ikaratzen: " Larruzahar" deitzen naute.
|
|
|
Oso langileak dira horretan, bai, eta ongi betetzen dituzte berezko legeak artifizialkeria ta haragikeriarik gabe, bizi alarguntza edo poligamia edo dibortziorik gabe. Ijitoek ez
|
dute
umerik ekartzen, etorri egiten zaizkie.
|
|
|
Lautatik hiruk
|
dute
umeentzako jolastokiak
|
|
|
Igerilekuak ugaritzeak eta uda parteko aisialdiaz gozatzeko eskuarki itsasaldeak, urtegiak, lakuak eta ibaiak aukeratze horrek adierazten digu den denok uretan seguru sentitu ahal izateko beharrezkoa den ezagutzaz jantzi behar
|
dugula
ume txikietatik pertsona edadekoetara.
|
|
|
Ze demontre uste
|
du
ume mukitsu horrek?
|
|
|
Zenbat ordaindu behar
|
dugu
umeok tren honetan?
|
|
|
etxetik kanpo. Horrek esan nahi
|
du
umea jantokian geratzen dela bazkaltzera. ikastetxeko otordu bakarra da afaria.
|
|
|
Eta beste jokalari batzuk atzeman ditut. Kattalinek beti harnean
|
du
umea. Erran dizkiot ene proiektuak.
|
|
|
Hori dela eta, horrelako egitasmoak eskola umeen une pribatuetan" eskua sartzea" suposatzen duenik uste ez duen azaltzeko eskatu dio Iztuetari. " Nahita erabiltzen duten hizkuntza aldatzera behartu nahi
|
ditu
umeak Leioako Udal Gobernuak imposatu nahi duen hizkuntz ereduaren helburuak bete daitezen", adierazi du PPko legebiltzarkideak.
|
|
|
Sopelako Udal Igerilekuan egingo da eta Ludotekara joateko adina
|
duten
ume guztiek parte har dezakete ikastaroan, 7 urtetik aurrera. Apirilaren 19an hasi eta astelehenero burutuko da 18:00etatik (autobusa hartu) 19:40ak arte (Berangoetara itzulera).
|
|
|
Halako tendentzia bat
|
dute
umeek barkuaren barandara joateko, portuan geratu den amaren bila. Eta hori ez zen arazo nabarmenegia izango, barkuan hiru ume eta portuan hiru ama egonez gero.
|
|
|
Urrun, beste barik urrun. Haraxe eraman nahi
|
zituzten
umeak, urrunera. Medikua zen aita, irakaslea ama.
|
|
|
Oscarrek sorbaldak altxatu ditu, hutsarekin konformatu behar
|
duen
ume baten moduan. Astebete barru Signora Mariaren etxean, Herman Hesseren liburuari buruz berba egiteko.
|
|
|
Pentsatu du Livia ez dela sekula agertuko entziklopedia batean. Kalerik ere ez diote jarriko Ponte a Eman, jantziz aldatu eta herrian koloreak zabaldu zituen arren; eta uztaia
|
zuen
ume bati, Liviaren erruz, iraultza hitza buruan betiko sartu bazitzaion ere, ez zela entziklopediarik txikienean agertuko, merkeenean ere ez.
|
|
|
" Kontrastea, olgetan dabiltzan neska mutikoek egiten dute, euri potxingoetan saltoka anitz koloretako aterki eta ziraz. Gandiagak aski
|
zuen
ume batzuen jolasa edo egun argi pixka bat" izatearen poza" berrirabazteko. " Maite dut bizitza,/ maite dut,/ eta bizipoza opa diot/ bizitzari", idatzi du heriotzaren atarian.
|
|
|
Adiskide batzuk aitatutako Kaplan medikuaz mintzatu zitzaion Bazter: " Oso ona omen
|
duk
ume...". Ume ondoren zetorkeen izenondoaren bila aritu zen uneak eternoak egin zitzaizkion Bazterri.
|
|
2005
|
|
|
Antsietate egoerak ez dituzte helduek soilik pairatzen. Ia 3.000 dira, horrelako arazoak
|
dituzten
ume gipuzkoarrak %3 inguru, Gipuzkoa Poliklinikako Haur eta Gazteen Psikiatriako Zerbitzuburua den Joaquin Fuentes Biggi doktorearen hitzetan. Pertsona heldu askok ondotxo gogoratzen du beren sintomak haurtzaroan hasi zirela, eta badira umeetan agertzen diren antsietate modu bereziak.
|
|
|
Ipuin honek ia tonu erlijiosoa hartzen du. Bertan, genioen bezala, ugazaba baten zikoizkeria agerian utzi arren, Gabon giroa, maitasunik eta lagunik ez
|
duen
ume umezurtza, Jesus umea eta Andre Mariaren aipamenak eta amaieran umea hiltzeak erruki tonu ikaragarria ematen diote ipuinari. Erruki sentimendu horrek ugazaba zikoitzaren bihotz gogorra bigunduko du eta haserre zituen langileak ere, lehen gorriak, errukitzea lortuko du.
|
|
|
Horregatik
|
dute
umeek jarduteko askatasun handiagoa.
|
|
|
Hezkuntza premia apartak
|
dituen
umea onartzen dute
|
|
|
|
dituzten
umeek taldekako jardueretan esku hartu behar dute, taldeko osakide gisa: saskibaloia, futbola, eskubaloia, gimnasia erritmikoa edo boleibola dira egokienetako batzuk.
|
|
|
lehenik, Eduardo eta bere alaba sei hilabetez egon ziren Frantzian. Erran nahi
|
zuen
umea sortu zela. Gero bere gurasoen notarioak erran zuen, Wendy-k sosa umezurztegi batera igorri zuela; erran zuen sosa haur bati igorria zela; eta haur hau bere ahizpa edo anaia erdi handia izan behar zen...
|
|
|
Hutsaren hurrengoa. 18 urte baino ez
|
dituen
ume ezjakina naiz, helduen munduan jokatu guran. Begi bistan gainditzen nauen munduan.
|
|
|
Suma zitzakeen atea zeharkatu orduko: bere arreba astuna eta honen senar koitadua, haurra kapazuan zutela, anaia ehizarako fusila eskuetan zuela batera eta bestera paseoan, eta gurasoak ere han, Carverrek oraindik ikusi ezin
|
zuen
umearen inguruan.
|
|
|
Ikasleen belarrietara egin zuen oihu kanpamenduko buruzagiak, izter iletsu haiek agerian
|
zituela
umeetan umeena.
|
|
2006
|
|
|
Aitak edo amak ezetz dioenean erabaki hori atzera gabea dela ikasi behar
|
du
umeak.
|
|
|
ikasi behar
|
du
umeak.
|
|
|
Eszedentziaren dinamikari dagokionez, esan dudan bezala, langileak enpresariari eskatu behar dio eta justifikatu behar
|
du
umeak zaintzeko dela. Eszedentziaren gehienezko iraupena hiru urtekoa da, ume biologikoa denean, jaiotzen denetikzenbatzen hasita.
|
|
|
Umeak edukitzeko arrazoiak zenbatzea ez da zilegi jotzen gure artean: norbaitekaitortzen
|
badu
umeak edukiko dituela zahartzaroan zainduko dutelakoan edo etorkizunean bakarrik sentituko den beldurrez, dudarik gabe, bere ingurukoen zentsurajasoko du. Hays ek (1998) dioen moduan, umeek ez dute baliorik, merkatutik kanpodaudela kontsideratzen dugulako eta etorkizunean nolabaiteko konpentsaziorikekarriko digutela pentsatzea ez dugu begi onez ikusten.
|
|
|
Aitatasunak ez du, oro har, gizonezkoenlan egoera eta etorkizuna oztopatzen edo baldintzatzen, baina emakumezkoengan, ordea, amatasuna bere lan edo profesiorako kaltegarria delako kontzientzia argiagertzen da. Horregatik, emakumezkoaren lan egonkortasunak garrantzi handiahartuko
|
du
umea edukitzeko mementoa aukeratzean. Emakumeek badakite beraienetorkizun profesionala sakonki kaltetu dezakeela amatasunak:
|
|
|
Bikotekide bakoitzaren behar eta motibazioak errepasatu dira, bakoitzaren aspektu kognitibo eta afektiboak landuz. Hauek aztertzeko egokiaizango da. Zergatik nahi
|
duzu
ume bat eduki?, edo. Zer esanahi du zuretzat haurbat ez izateak??
|
|
|
Marisol Altube. Jolastu, gosaldu, askaldu edota lo egiteko aukera
|
dute
umeek.
|
|
|
Haren seme zaharrenak –Mariaren anaia eta Migelen osaba, beraz– hartua zuen etxearen eta ofizioaren segida. Oraino ez
|
zuenez
umerik adinean, iloba berarekin ikastun hartzeko prest zegoen, jana eta etzana sari. Migeli hezetasunak hezur mamiak ustelduko zizkion edo larruei darien laino kiratsak birikak erreko.
|
|
|
–Ez
|
ditugu
umeak munduratzen gero zuen gerretan hiltzeko.
|
|
|
Behin amaren sabeletik, eta bigarrenez ume izateari uzten diogunean. Baina gidatu behar
|
ditugu
umearen urratsak, amildegira joango ez bada. Zuzendu egin behar dugu totela, behar bezala mintzaraziz.
|
|
|
Zazpi, zortzi bat urte zituen. Logopedaren beharra zuen, igeri ere egiten zuen —behar zuelako, alegia—, eta musika eskolara ere etortzen zen, psikomotrizitatea lantzen genuelako eta horren premia ere
|
bazuelako
ume hark. Behin, amarekin etorri zen, ordutegiaren gorabehera bat zela eta.
|
|
|
Juxtu antzean gabiltza.
|
Zuen
umea taldez aldatzea ere, beharbada ez da egokiena’ Horrela ari ginen eta, orduan, umeak amari: ‘Ama, eta noiz egin behar dut jolas? ’ Hori aditu eta berehala esan nion amari:
|
|
|
Egin dezala jolas! ’ Nire galdera: zer behar
|
du
umeak, zer behar dute gurasoek?".
|
|
2007
|
|
|
Handik denbora garrenera, uri handietan, batez ere, beste kultura ‘bateko’ umeekin olgetan ziren. Gaur egun, ordea, etxetik urten barik, aurpegiz ezagun ez
|
dituzten
umeekin (edota gazteekin...) jartzen dira harremanetan, eta beste kultura ‘batzuetako’ pertsonekin jartzen dira harremanetan. Halandaze, berdin dio umea Zeanurikoa izan edo Barakaldokoa izan, harremanak ez dituzte izaten hizkuntza baten bakarrik, ezpada aurrekoak darabilen hizkuntzaz.
|
|
|
Bideo-jokoak haurren aisialdiaren osagaietako bat izan daitezke baldin eta aberasteko elementutzat jotzen badira, eskaintza zabal baten barruan: horrela hartu behar
|
dute
umeek.
|
|
|
Ez zuen Elisaren antzik. Ez
|
zuen
ume antzik ere.
|
|
|
Nire oihal garestiz bildutako arrosak barre egiten zuen halakoetan. Itxura denez, gustatu egiten zitzaion heldua izan nahi
|
zuen
ume batek, alegia nik, heldua izan nahi ez zuen ume bat, alegia Ana Isabel, zaintzea. Baina nahi baino lehenago gauzak alde batetik okertu egin ziren, eta bestetik zuzendu, ez dakit.
|
|
|
Nire oihal garestiz bildutako arrosak barre egiten zuen halakoetan. Itxura denez, gustatu egiten zitzaion heldua izan nahi zuen ume batek, alegia nik, heldua izan nahi ez
|
zuen
ume bat, alegia Ana Isabel, zaintzea. Baina nahi baino lehenago gauzak alde batetik okertu egin ziren, eta bestetik zuzendu, ez dakit.
|
|
|
Horretarako maizen erabili diren tekniketan haurrarieskatzen zaio. Ni X naiz?,. Ni Yduenume bat naiz? eta antzeko esaldiak osatzeko (adibidez,. Ni mutil bat naiz?;. Ni begi marroiak
|
dituen
ume bat naiz?) edo. Nornaiz ni?, galderari erantzuteko.
|
|
|
Estatuarena kieto kieto egiten luze zeraman klown batek sustoa hartu zuen hiru lau gaztek beren lasterrean txanponen kutxa ia ia bota ziotenean. Horrek begira
|
zituen
umeen algarak eragin zituen?" Mugitu da! mugitu da!", oihukatu zuten denek batera?.
|
|
|
Apur bat ibili ostean, Karmele eta Beñat aurkitu nituen: hondarretan eserita zeuden, amak toallan bilduta
|
zuen
umea, ez zuten hitzik egiten eta itsasoari begira zeuden. Behatzetako hareagatik ez balitz ondo sentituko nintzatekeen, pentsatu nuen, eta autoranzko bidea egin nuen hondar aleekin nahastuz joan zen irudi hura begiratuaz helduz, askatzeko nahikoa adorerik gabe, ordurako haragi haren sentimenduak eztarria itotzen zidala.
|
|
|
Eta bestea aldiz, ez bada nehoiz ez nihoate joan, ez du sekulan jakin enekin zer eta nola egin. Haurra delarik, aita batengandik espero dugu gure eskolako bizian interes hartzea, adiskideek eman kanikak miratzea, xokolet puska bat askaritzat ematea, kartabla pisuegi bada garraiatzen laguntzea, xoriek habian
|
dituzten
umeen erakustea, eta abar. Ez, bera ez da joan!
|
|
2008
|
|
|
Kolore, musika eta lagunarteko arratsalde polita pasa
|
zuten
umeek
|
|
|
Ez dago lehen zegoen mugimendua", gogoan du elkarteko lehendakariak," Madrilen eta Bartzelonan izugarrizko azokak egiten dituzte eta hor bai aukera izaten dela txanponak eta zigiluak lortzeko". Gaur egun, txanponak eta zigiluak katalogo bidez jasotzen dituzte. Garai berrietara egokitu beharra dago, eta Filatelia eta Numismatika elkarteak aldizkari espezializatuetako harpidetzak eginak dituzte.Umeen edo zoroen zaletasuna ote. Bildumen inguruan galdetu diogunean Heliodorori parrez hasi da," jendeak uste
|
du
umeen joko bat dela edo zoroen zaletasun bat. Baina, zaletasun honekin bildumak osatzeaz gain, asko ikasten da.
|
|
|
Patologiarik ez
|
duten
ume txiki guztiak berdinak dira, berdin ikasten dituzte hizkuntzak eta ez dute azenturik. Behin nerabetasuna pasata norbanakoen arteko aldea askoz handiagoa da.
|
|
|
Jolasten egingo dute kirola, baina gorputzaren ariketa sortzailea da. Esaten da orain telebistarekin ikasi behar
|
dutela
umeek jolasten. Nik behintzat uste dut pertsona gorputz eta arima dela:
|
|
|
Haurtzaindegiko aurreneko egunetan aski
|
du
ume txikiak ordubete edo pare bat orduz azaltzea.
|
|
|
Soja esnea, esate baterako, behi esnearekiko alergia edo intolerantzia
|
duten
ume askok hartzen dutenez, egunero egunero isoflabona ugari kontsumitzen dute.
|
|
|
Izan ere, Vienako artzapezpiku izandakoa, errogatiben sortzailea ez ezik, santu mirarigilea ere izan zen, sute klase guztiak itzaltzeaz gain urak eta euriak ere erakartzen zituena, antza, lehorteak hartuta zeudèn lurretara. Eta sor Imeldak buru buruan
|
baitzuen
umetan gertatua.
|
|
|
Regina, aldiz, ez zen hain saiatua, geografiako eskoletan ez bazen behintzat, beste gai guztien gainetik gustatzen baitzitzaion geografia? joste lanekin batera, jostea ere atsegin
|
baitzuen
ume umetatik. Horregatik, beharbada, Regina ez zen ohi bezala mindu, aitak eskolatik ateratzeko erabakia hartu zuenean, ikasi ere, ikasi zuen urte hartan, irakurtzeaz eta idazteaz gain, gaztelaniaz hitz egiten ere, edo lardaskatzen, hobeki esanda?
|
|
|
NEKANE: (gora) Nik maite
|
dut
ume hori, eta ez diot utziko inori hari minik egiten, ezta zeuri be!!
|
|
|
MAITE. (Deseroso. Juliak esana dio Rakelek ezin
|
duela
umea ukitu) Ez, ez, sentitzen dut, baina joan egin behar dugu!
|
|
|
Ezaugarri fisiko eta intelektualek ere eragina izan dezakete nortasunaren garapenean eta garapen sozialean. Ondo hitz egiten ez
|
duen
ume batek pertsonak jo ditzake bere helburuak lortzeko eta portaera horrek eragin kaltegarria izan dezake ume horrek besteekin duen erlazioan.
|
|
|
Jaio eta berehala, zer portaera
|
ditu
umeak?
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra amaituta, Frantzia osoak gurasorik ez
|
zuten
umeen egoerari aurre egin behar zion. Wallonek bere ideologia marxistak bultzaturik, arazo horiek konpontzen parte hartu nahi izan zuen.
|
|
|
Haren ustez, talde jakin batek une jakin batean dituen ohiturak eta talde horrek historian zehar izan dituen lorpen zientifikoak, materialak, intelektualak eta artistikoak daude kultuaren barruan. Uste
|
zuen
umeak testuinguru soziokulturalaren eta historikoaren eragina duela, eta, horren ondorioz, umeak testuinguru horretan eragin zuzena duela. Haurraren gaitasun psikologikoaren garapena gerta dadin, besteekiko harremanak ezinbesteko motorra dira.
|
|
|
Estadio hori erreflexuekin hasi eta funtzio sinbolikoak agertzen direnean amaitzen da. Urte bat baino gutxiago
|
duen
ume batentzat, mundua agertu eta desagertu egiten diren irudi batzuez dago osatuta. Bigarren urtean, objektuaren bila joateko gaitasuna izango du, eta, horri esker, kausaltasuna zer den ikasiko du.
|
|
|
animismoa, artifizialismoa eta kausaltasuna. Animismoak esan nahi
|
du
umeak gauzak bizirik daudela eta intentziodunak direla pentsatzen duela. Adibidez, ume batek pentsa dezake lainoak beren kabuz mugitzen direla euria egiteko.
|
|
|
Arestian esan den bezala, garuna handitzeaz gain, pelbiseko hutsunea txikitu egin zen. Ondorioz, burezur handiagoa
|
zuen
ume batek bide txikiago batetik atera behar zuen. Eboluzioak, hautespen naturalak?
|
|
|
Deskriba ezazu zer nolako garapena izan dezakeen atxikimendu egokia
|
duen
ume batek.
|