|
2017
|
|
|
Gaur egun osasun arloko profesionalak informazio bolumen handiari aurre egin behar dio, eta horrek zailtzen dio informazio baliagarria aurkitzea (adibidez, Pubmed ek, osasun arloko datu base nagusiak, 26 milioi erreferentzia ditu eta bakarrik 2015
|
urtean
806.000 erreferentzia gehitu ziren). Hori dela-eta, osasun arloko profesionalak baliabideak izan behar ditu bere interesaren arloan argitaratzen diren ikerketa berrietan eguneratuta egoteko.Hori dena lor dezake bere arloko argitalpenen jakinarazpenen bidez (adibidez, aldizkarien aurkibideen jakinarazpenak), web eta blogetan argitaratzen dena jasotzeko RSS gehigarrien bidez (adibidez, Netvibes), erakunde edo profesionalen Twittermezuei jarraituz edo informazioa partekatzeko gizarte markatzaileak erabiliz (adibidez, Citeulike) (1).?
|
|
|
Galdera egin eta bilaketa estrategia burutu ondoren, erabaki egin behar dugu non bilatu edo nondik hasi bilatzen. 2001
|
urtean
, Haynes ek informazio baliabideak antolatu zituen «4S» deituriko ereduaren barruan (urte batzuenburuan«5S» eredua argitaratu zuen eta 2009 urtean, berriz, «6S»). «6S» ereduak aldez aurretik ebaluatutako informazio baliabideak («pre appraisedresources») deskribatu eta antolatzen ditu, ebidentzia bilaketan laguntzeko (3).?
|
|
|
Galdera egin eta bilaketa estrategia burutu ondoren, erabaki egin behar dugu non bilatu edo nondik hasi bilatzen. 2001 urtean, Haynes ek informazio baliabideak antolatu zituen «4S» deituriko ereduaren barruan(
|
urte
batzuenburuan«5S» eredua argitaratu zuen eta 2009 urtean, berriz, «6S»). «6S» ereduak aldez aurretik ebaluatutako informazio baliabideak («pre appraisedresources») deskribatu eta antolatzen ditu, ebidentzia bilaketan laguntzeko (3).?
|
|
|
Galdera egin eta bilaketa estrategia burutu ondoren, erabaki egin behar dugu non bilatu edo nondik hasi bilatzen. 2001 urtean, Haynes ek informazio baliabideak antolatu zituen «4S» deituriko ereduaren barruan (urte batzuenburuan«5S» eredua argitaratu zuen eta 2009
|
urtean
, berriz, «6S»). «6S» ereduak aldez aurretik ebaluatutako informazio baliabideak («pre appraisedresources») deskribatu eta antolatzen ditu, ebidentzia bilaketan laguntzeko (3).?
|
|
|
Azken
|
urte
hauetan, baliabideak ugaritu dira eta orain Point of care (POC) deritze. Baldintza kliniko bati buruz eskuragarri dauden ebidentzia guztiak laburbiltzen dituzten sintesiak dira, klinikoak eta pazienteak elkarreraginean aritzeko espresuki diseinatutako guneak dira, era sistematiko batean aukeratu eta eguneratutako ebidentziak eskaintzen dituzte, eta errazak dira kontsultatzeko (4).
|
|
|
Gehiegizko kontsumoak psikosia edo bihotzekoa pairatzeko arriskua areagotzen du. Azken
|
urteotan
katinonaren analogo sintetiko asko agertu dira merkatuan. Merkaturatutako substantzia psikoaktibo berrien artean hirugarren lekua hartu dute, kannabinoide sintetiko eta feniletilaminen atzetik.
|
|
|
Gehiegizko kontsumoak takikardia, hipertentsioa, hiperaktibitate motorra, izerdia, hipertermia, antsietatea eta gorakoak eragin ditzake. Mefedrona talde honen ordezkari ezagunena eta zaharrena izanik, Espainiako Estatuan legez kanpo dago 2011
|
urtetik
.
|
|
|
Kimikoki, pirrolidinobalerofenona (alfa PVP) litzateke eta profil farmakologikoa MDPVrenaren oso antzekoa du. Gure inguruan ospe handirik ez duen arren, Estatu Batuetako ekialdean eragin lazgarriak pairatzen ari dira, eta 2015
|
urtean
63 heriotza esleitu zitzaizkion (12).? –
|
|
|
Piperazinak Estatu Batuetako merkatuan agertu ziren pasa den mendeko 1990eko hamarkadan. Hamar
|
urte
beranduago Europan sartu ziren eta haien kontsumoa izugarri hazi da azken urteotan. Party pills, A2, Nemesis, Legal X edo herbal pills ezizenez merkaturatu dira.
|
|
|
Piperazinak Estatu Batuetako merkatuan agertu ziren pasa den mendeko 1990eko hamarkadan. Hamar urte beranduago Europan sartu ziren eta haien kontsumoa izugarri hazi da azken
|
urteotan
. Party pills, A2, Nemesis, Legal X edo herbal pills ezizenez merkaturatu dira.
|
|
|
Antsietatea, urduritasuna, dardarak, gorakoak eta nahastea paira daitezke. Erresuma Batuan droga hauek eragindako 19 heriotza detektatu ziren 2007 eta 2010
|
urteen artean
. Eragin lazgarri horiek zirela medio, debekatuak izan ziren Europar Batasunean 2008an (8).
|
|
|
Euskal Herrian gero eta erabiliagoa den landare nahastea dugu. Izan ere, azken
|
urteetan
, edabe hau hartzeko taldeak ere sortu dira, legez kanpo ez dauden landareak izanik.
|
|
|
Arilzikloalkilaminen taldean sailka daitezkeen substantziak dira; ketamina eta fentziklidinaren (PCP) antzeko egitura duten substantzien taldea osatzen dute. 2010
|
urtean
agertu ziren Europan research chemicalsubstantzia gisa. Guztiek izaten dute eragin pizgarria eta disoziatzailea, jatorrizko drogen antzera.
|
|
|
Droga hau aho bidez eta bereziki zain bidez hartzen da. Azken
|
urteotan
, konposatu honen erabilera Europan zehar zabaldu da, garestia eta topatzeko zaila den heroinaren ordezko gisa. Izena kontsumitzaileengan sortzen dituen azaleko ultzera berdeengatik datorkio, krokodilo baten itxura ematen baitute.
|
|
|
Azken
|
urte
hauetan, uda heltzean, komunikabideek droga berrien berri ematen digute eta horien eragin arriskutsuak azpimarratu: duela hiru urte «droga kanibala» izan zen eta duela bi «flakka» deritzona.
|
|
|
Azken urte hauetan, uda heltzean, komunikabideek droga berrien berri ematen digute eta horien eragin arriskutsuak azpimarratu: duela hiru
|
urte
«droga kanibala» izan zen eta duela bi «flakka» deritzona. Baina, zein da egun droga berriek gizartearentzat ekartzen duten arriskua?
|
|
|
2015ean argitaratu zen Munduko Nazioen Elkarteko txostenaren arabera, 541 substantzia psikoaktibo berri daude salgai 95 lurraldetan banaturik 2009
|
urtetik
(1). Substantzia berrien zenbatekoaren hazkuntza handituz doa abiadura bizian (1 irudia).
|
|
|
Substantzia berrien zenbatekoaren hazkuntza handituz doa abiadura bizian (1 irudia). 2015
|
urtean zehar
98 substantzia berri jarri ziren merkatuan Europar Batasuneko droga menpekotasunen behatokiren (EMCCDA) arabera (2).? –
|
|
|
Estatu Batuak eta Europar Batasuneko hainbat estatu, behinik behin. Espainia, 2012
|
urtean
hasi zen substantzia berri hauen jarraipena egiten. Kontsumoaren prebalentziari dagokionez, Droga eta Toxikomanien Jarraipenerako Espainiako Behatokiak (OEDT) 2015ean argitaratu zuen EDADES 2013 estatistiken txostenean kontuan hartuak izan ziren substantzia psikoaktibo berriak (3).
|
|
|
Kontsumoaren prebalentziari dagokionez, Droga eta Toxikomanien Jarraipenerako Espainiako Behatokiak (OEDT) 2015ean argitaratu zuen EDADES 2013 estatistiken txostenean kontuan hartuak izan ziren substantzia psikoaktibo berriak (3). Horren arabera, 15 eta 65
|
urte
bitarteko biztanleen artean substantzia psikoaktibo berrien kontsumoaren prebalentzia% 3koa da, 15 eta 34 urte bitarteko biztanleria izanik prebalentzia handiena agertzen duena(% 4,9) da. Hala ere, biztanleen% 74,1ek dio ez duela izan substantzia psikoaktibo horien berri.
|
|
|
Kontsumoaren prebalentziari dagokionez, Droga eta Toxikomanien Jarraipenerako Espainiako Behatokiak (OEDT) 2015ean argitaratu zuen EDADES 2013 estatistiken txostenean kontuan hartuak izan ziren substantzia psikoaktibo berriak (3). Horren arabera, 15 eta 65 urte bitarteko biztanleen artean substantzia psikoaktibo berrien kontsumoaren prebalentzia% 3koa da, 15 eta 34
|
urte
bitarteko biztanleria izanik prebalentzia handiena agertzen duena(% 4,9) da. Hala ere, biztanleen% 74,1ek dio ez duela izan substantzia psikoaktibo horien berri.
|
|
|
Azterlan honen arabera, espainiarren artean substantzia horien kontsumoa esperimentala da eta gizonezkoen artean erabiliagoak izaten dira. Bestalde, Energy Controlerakundeak egindako kaleko detekzio lanetan 290 lagin aztertu zituzten Espainiako Estatuan zehar 2015
|
urtean
eta horien artean 81 substantzia psikoaktibo berri ezberdin detektatu zituzten. 2014 urtean, berriz, 240 laginetan 55 substantzia ezberdin detektatu zituzten (4).
|
|
|
Bestalde, Energy Controlerakundeak egindako kaleko detekzio lanetan 290 lagin aztertu zituzten Espainiako Estatuan zehar 2015 urtean eta horien artean 81 substantzia psikoaktibo berri ezberdin detektatu zituzten. 2014
|
urtean
, berriz, 240 laginetan 55 substantzia ezberdin detektatu zituzten (4).
|
|
|
2016
|
urtean
, berriz, ESTUDES 2012 galdeketaren txostena argitaratu zen. Txosten horren arabera 14 eta 18 urte bitarteko ikasleen artean «substantzia berrien» kontsumoaren prebalentzia% 4koa da(% 4,8 mutilen artean eta% 3,3 nesken artean).
|
|
|
2016 urtean, berriz, ESTUDES 2012 galdeketaren txostena argitaratu zen. Txosten horren arabera 14 eta 18
|
urte
bitarteko ikasleen artean «substantzia berrien» kontsumoaren prebalentzia% 4koa da(% 4,8 mutilen artean eta% 3,3 nesken artean). Droga berrien artean perretxiko haluzinatzaileak izango lirateke gazteen artean gehien kontsumitzen direnak.
|
|
|
2 irudia: 2014
|
urtean
merkaturatu ziren substantzia psikoaktiboen taldeak (UNODC, substantzia psikoaktibo berrien detekzio goiztiarra,).
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan kalamuak, kokainak eta anfetaminek jarraitzen dute izaten droga ilegal kontsumituenak. Hala ere, ez ditugu ezagutzen azken
|
urteetako
kontsumo tasak ez substantzia berriek izan duten agerpena, ez baita txosten berririk argitaratu 2012tik hona. Daukagun informazioa poliziak harrapatutako substantzien ingurukoa da.
|
|
|
Daukagun informazioa poliziak harrapatutako substantzien ingurukoa da. Horien arabera, Gobernuaren Osasun Saileko Euskadiko laborategietan 34 substantzia psikoaktibo berri aztertu ziren 2016
|
urtean
, eta horietariko 6 lehenengo aldiz deskribatu ziren Espainiako Estatuan: 2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015 urtetik, non 3 substantzia berri besterik ez ziren detektatu.
|
|
|
Horien arabera, Gobernuaren Osasun Saileko Euskadiko laborategietan 34 substantzia psikoaktibo berri aztertu ziren 2016 urtean, eta horietariko 6 lehenengo aldiz deskribatu ziren Espainiako Estatuan: 2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015
|
urtetik
, non 3 substantzia berri besterik ez ziren detektatu. Arrisku murrizketen aldeko Ai Laket erakundeak, berriz, 5 substantzia psikoaktibo berri detektatu zituen 2014 urtean, kaleetan egiten dituzten azterketetan (5).
|
|
|
2CB fly, 3,4 CTMP, BB, BK 2CB, MDAI eta NM 2AI. Detektatutako substantzia berrien zenbatekoa nabarmen igo da 2015 urtetik, non 3 substantzia berri besterik ez ziren detektatu. Arrisku murrizketen aldeko Ai Laket erakundeak, berriz, 5 substantzia psikoaktibo berri detektatu zituen 2014
|
urtean
, kaleetan egiten dituzten azterketetan (5).
|
|
|
Espainiako Estatuan bada Droga Berrien Detekzio Goiztiarrerako programa (SEAT) daraman erakundea, zeina 2013
|
urtean
eratu zen Europar Batasunaren agindupean. Erakunde horren funtzioa substantzia psikoaktibo berriak detektatu eta haien inguruko informazio fidagarria banatzea litzake.
|
|
|
Erakunde horren funtzioa substantzia psikoaktibo berriak detektatu eta haien inguruko informazio fidagarria banatzea litzake. Haren arabera, 2013
|
urtean
18 substantzia berri detektatu ziren, 2014an 17 eta 2015 urtean 35? –
|
|
|
Erakunde horren funtzioa substantzia psikoaktibo berriak detektatu eta haien inguruko informazio fidagarria banatzea litzake. Haren arabera, 2013 urtean 18 substantzia berri detektatu ziren, 2014an 17 eta 2015
|
urtean
35? –
|
|
|
Balizko arrisku horren jarraipena egiteko, 2006
|
urtean
substantzia psikoaktibo berriak sarean saltzen zituzten denda birtualei jarraitzeko erakunde bat sortu zen Europar Batasunean. 2010 urtean 109 denda detektatu ziren 15 lurraldetan banaturik eta 2012 urtean 693 detektatu ziren 20 lurraldetan.
|
|
|
Balizko arrisku horren jarraipena egiteko, 2006 urtean substantzia psikoaktibo berriak sarean saltzen zituzten denda birtualei jarraitzeko erakunde bat sortu zen Europar Batasunean. 2010
|
urtean
109 denda detektatu ziren 15 lurraldetan banaturik eta 2012 urtean 693 detektatu ziren 20 lurraldetan. Espainiako Estatuan ere 2013 urtean 11 denda aurkitu zituzten eta gehienak jatorri naturaleko substantzien saltzaileak ziren.
|
|
|
Balizko arrisku horren jarraipena egiteko, 2006 urtean substantzia psikoaktibo berriak sarean saltzen zituzten denda birtualei jarraitzeko erakunde bat sortu zen Europar Batasunean. 2010 urtean 109 denda detektatu ziren 15 lurraldetan banaturik eta 2012
|
urtean
693 detektatu ziren 20 lurraldetan. Espainiako Estatuan ere 2013 urtean 11 denda aurkitu zituzten eta gehienak jatorri naturaleko substantzien saltzaileak ziren.
|
|
|
2010 urtean 109 denda detektatu ziren 15 lurraldetan banaturik eta 2012 urtean 693 detektatu ziren 20 lurraldetan. Espainiako Estatuan ere 2013
|
urtean
11 denda aurkitu zituzten eta gehienak jatorri naturaleko substantzien saltzaileak ziren. Denda birtual horiek modu irekian saltzen dituzte substantzia psikoaktiboak eta posta arruntez baliatuz banatzen dituzte inongo trabarik topatu gabe erosleak jaso artean (6).
|
|
|
Egoera horri aurre egiteko, azken
|
urteotan
ahalegin handia egin da Europar Batasuna osatzen duten lurraldeek legediak alda ditzaten, substantzia horien salmenta mugatzeko asmoz. Horren ondorioz, Espainiako Estatuan 11 substantzia legez kanpo utzi dira azken hamar urteetan.
|
|
|
Egoera horri aurre egiteko, azken urteotan ahalegin handia egin da Europar Batasuna osatzen duten lurraldeek legediak alda ditzaten, substantzia horien salmenta mugatzeko asmoz. Horren ondorioz, Espainiako Estatuan 11 substantzia legez kanpo utzi dira azken hamar
|
urteetan
. Gainera, 2017 urtean kontrolpean jarri dira drogen sintesirako erabiltzen diren hainbat lehengai, 2009 urtean Europar Batasunak adostutako legeari jarraituz (7).?
|
|
|
Horren ondorioz, Espainiako Estatuan 11 substantzia legez kanpo utzi dira azken hamar urteetan. Gainera, 2017
|
urtean
kontrolpean jarri dira drogen sintesirako erabiltzen diren hainbat lehengai, 2009 urtean Europar Batasunak adostutako legeari jarraituz (7).? –
|
|
|
Horren ondorioz, Espainiako Estatuan 11 substantzia legez kanpo utzi dira azken hamar urteetan. Gainera, 2017 urtean kontrolpean jarri dira drogen sintesirako erabiltzen diren hainbat lehengai, 2009
|
urtean
Europar Batasunak adostutako legeari jarraituz (7).? –
|
|
|
Izaera kimiko ezberdina izate horrek asko zaildu ditu substantzia berrien detekziorako lanak laborategietan.
|
Urteak
aurrera egin ahala, gero eta talde kimiko gehiago sartu dira substantzia psikoaktibo berrien artean: anfetaminaren analogoak, kannabinoide sintetikoak, katinona sintetikoak, piperazinak, landare jatorriko substantziak, ketaminaren antzeko substantziak, etab.
|
|
|
Azken
|
urteotan
, talde honen barruan garrantzi gehien hartu duen substantzia PMMA dugu. PMMA parametoxianfetamina da eta «superman» ezizenez ezagutu da, zeren substantzia arriskutsu hau daukaten pilulek supermanen ikurra baitute azalean.
|
|
|
Egundaino ezagunak diren drogak, heroina kasu, legez kanpo daude eta haien eraginak ezagunak dira. 2005
|
urtetik
hona, ehunka droga berri jarri dira merkatuan eta gehienen egitura kimikoa ezaguna bada ere, kasu askotan hori da haiei buruz dugun informazio guztia. Droga horiek sintetizatzen dituzten laborategi klandestinoen helburua ohiko drogen eragina imitatzea da, baina eragin ezezaguneko substantziak ekoizten dituzte.
|
|
|
Egun, gure artean substantzia psikoaktibo berriek duten agerpena oso eskasa bada ere, gero eta handiagoa da
|
urtez
urte. Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira.
|
|
|
Egun, gure artean substantzia psikoaktibo berriek duten agerpena oso eskasa bada ere, gero eta handiagoa da urtez
|
urte
. Substantzia horien zenbatekoa eta merkaturatzea mugaezina denez, talde horrek gizarteari eragin ahal dizkion balizko kalteak zenbatezinak dira.
|
|
|
913 MIA jaso ziren, 234 emakume eta 639 gizon. Emakumeen batez besteko adina 10
|
urte
zaharragoa zen. Adinaren arabera doitu ondoren, ez zen ezberdintasunik ageri bihotzekoen arrisku faktoreen artean.
|
|
|
Guztira bi epeetan 913 gaixo artatu ziren, 234 emakume eta 639 gizon. Emakumeen batez besteko adina gizonezkoena baino 10
|
urte
zaharragoa izan zen. Laginaren ezaugarri kliniko gordinei dagokienez (ikus 1 taula), erretzaileen portzentajea altuagoa zen gizonezkoen artean(% 25 vs% 39' 6; p= 0,009); ez, ordea, hipertentsioarena(% 64,1 vs% 49,4; p= 0,046).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo
|
urtean
emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5
|
urteetan
hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak baino zazpi bat
|
urte
zaharragoak izaten dira, emakumeen batez besteko adina 67,9 urteen artean egoten da (8, 9); 71,6 urte da emakumeen batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak baino zazpi bat urte zaharragoak izaten dira, emakumeen batez besteko adina 67,9
|
urteen artean
egoten da (8, 9); 71,6 urte da emakumeen batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak baino zazpi bat urte zaharragoak izaten dira, emakumeen batez besteko adina 67,9 urteen artean egoten da (8, 9); 71,6
|
urte
da emakumeen batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Tabakoa da saihestu daitekeen arrisku faktore garrantzitsuena. Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40
|
urteen arteko
emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55 urtetik beherakoen STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo urteetan emakume gazteen artean IA kopurua areagotu daiteke.
|
|
|
Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55
|
urtetik beherakoen
STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo urteetan emakume gazteen artean IA kopurua areagotu daiteke.
|
|
|
Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55 urtetik beherakoen STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo
|
urteetan
emakume gazteen artean IA kopurua areagotu daiteke.
|
|
|
Aipatzeko beste puntu bat da sintomak hasi eta LHMrako denbora tartea, hori izaten baita iskemia denboraren tarterik luzeena. Oro har, emakumezkoek eta 75
|
urtetik gorakoek
izaten dituzte
|
|
|
Biztanleria orokorrean Listeria monocytogenesbakterioen gorotz eramaile asintomatikoak% 10 dira. Batez besteko intzidentzia 0.65 kasu 100.000 biztanle/ urtekoa da, Gipuzkoan 2011
|
urte
arte intzidentzia tasa 9 kasu/ urtekoa izan delarik. Azken urteotan, intzidentziaren igoera esanguratsua atzeman da.
|
|
|
Batez besteko intzidentzia 0.65 kasu 100.000 biztanle/ urtekoa da, Gipuzkoan 2011 urte arte intzidentzia tasa 9 kasu/ urtekoa izan delarik. Azken
|
urteotan
, intzidentziaren igoera esanguratsua atzeman da.
|
|
|
Donostia Ospitaleko Epidemiologia Zerbitzuak emandako datuei esker, gure autonomia erkidegoan izandako kasuen kontaketa bat egin da; eta, zehazki, Gipuzkoan izandako azken
|
urteotako
listeriosi kasuen bilaketa klinikoa eginez, zehaztu ahal izan da zein izan den haurdun eta jaioberrien kasuen ezaugarri eta bilakaera.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoa (EAE) da, ordea, kasuen gorakada esanguratsua atzeman duen bakarra. 2013an, EAEn, 74 kasu jakinarazi ziren, azken hamar
|
urteetako
kopuruaren hirukoitza.
|
|
|
2013ko otsailetik 2014ko otsailera, Listera monocytogenesaren 31 kasu berri jakinarazi dira Gipuzkoako Mikrobiologia Zerbitzuan; eta 2012
|
urtean
11 kasu baino ez ziren jakinarazi. 2008 eta 2012 urteen bitartean jakinarazitako kasuen batezbestekoa 9 kasu/ urte izan da (1 taula).
|
|
|
2013ko otsailetik 2014ko otsailera, Listera monocytogenesaren 31 kasu berri jakinarazi dira Gipuzkoako Mikrobiologia Zerbitzuan; eta 2012 urtean 11 kasu baino ez ziren jakinarazi. 2008 eta 2012
|
urteen
bitartean jakinarazitako kasuen batezbestekoa 9 kasu/ urte izan da (1 taula).
|
|
|
2013ko otsailetik 2014ko otsailera, Listera monocytogenesaren 31 kasu berri jakinarazi dira Gipuzkoako Mikrobiologia Zerbitzuan; eta 2012 urtean 11 kasu baino ez ziren jakinarazi. 2008 eta 2012 urteen bitartean jakinarazitako kasuen batezbestekoa 9 kasu/
|
urte
izan da (1 taula).
|
|
|
Listeria kasuen intzidentzia. Gipuzkoan adierazitako Listeria monocytogenes kasuen intzidentzia tasa
|
urteen
bitartean.
|
|
|
|
Urtea
|
|
|
3 taula. Ezaugarri kliniko eta pronostikoak Gipuzkoako listeriosi kasuen artean,
|
urteetan
|
|
|
Lehenengo taldekatzea (antzeko patroi molekularra), 2012
|
urtea
|
|
|
Bigarren taldekatzea (Ia tipoa), 2013
|
urtea
|
|
|
Hirugarren taldekatzea (I tipoa).
|
urteak
|
|
|
|
urte
bitarteko Gipuzkoako listeriosi kasuen eboluzioa ondokoa izan da:
|
|
|
2012
|
urtea
:
|
|
|
2013
|
urtea
:
|
|
|
2014
|
urtea
:
|
|
|
Kasuen banaketa eta ezaugarriak ezberdinak izan dira
|
urte
batetik bestera. 2012ko kasuek banaketa topografiko zehatz bat izan zuten, herri edo inguru konkretu batean.
|
|
|
Azken
|
urteotan
, Gipuzkoan, listeriosiaren intzidentziaren igoera esanguratsua atzeman da. Arrisku taldeen artean, haurdun dauden emakumeak aurkitzen dira.
|
|
|
Kasuen erregistroa Ingurumen Ikerkuntza eta Osasun Publikoko teknikariek egin dute eta laginen azterketa molekularra Donostia Ospitaleko Mikrobiologia Zerbitzuan eta Mikrobiologia Zentro Nazionalean egin dira, PFGE teknika erabiliz andui ezberdinak isolatzeko. Aldi berean, Gipuzkoan izandako azken
|
urteotako
listeriosi kasuen bilaketa klinikoa eginez, zehaztu ahal izan da zein izan den haurdun eta jaioberrien kasuen ezaugarri eta bilakaera. urte bitartean, Gipuzkoan 73 kasu berri jakinarazi ziren, eta horietatik 52, urte bitartean.
|
|
|
Aldi berean, Gipuzkoan izandako azken urteotako listeriosi kasuen bilaketa klinikoa eginez, zehaztu ahal izan da zein izan den haurdun eta jaioberrien kasuen ezaugarri eta bilakaera.
|
urte
bitartean, Gipuzkoan 73 kasu berri jakinarazi ziren, eta horietatik 52, urte bitartean. Urte horietako kasuen informazio kliniko eta mikrobiologikoak aztertu dira lan honetan.
|
|
|
Aldi berean, Gipuzkoan izandako azken urteotako listeriosi kasuen bilaketa klinikoa eginez, zehaztu ahal izan da zein izan den haurdun eta jaioberrien kasuen ezaugarri eta bilakaera. urte bitartean, Gipuzkoan 73 kasu berri jakinarazi ziren, eta horietatik 52,
|
urte
bitartean. Urte horietako kasuen informazio kliniko eta mikrobiologikoak aztertu dira lan honetan.
|
|
|
urte bitartean, Gipuzkoan 73 kasu berri jakinarazi ziren, eta horietatik 52, urte bitartean.
|
Urte
horietako kasuen informazio kliniko eta mikrobiologikoak aztertu dira lan honetan. 2013 urtean, 22 kasurekin, azken 10 urteetako intzidentzia hirukoiztu zen.
|
|
|
Urte horietako kasuen informazio kliniko eta mikrobiologikoak aztertu dira lan honetan. 2013
|
urtean
, 22 kasurekin, azken 10 urteetako intzidentzia hirukoiztu zen. Urte horretan, haurdun eta jaioberriak arrisku taldeen% 50 izan ziren (9 kasu). Haurdunaren infekzioa detektatzea zaila izan liteke, sintoma inespezifikoak eragiten ditu-eta (digestio aparatuarekin lotutako sintomak eta sukarra), baina umekiarengan ondorio kaltegarriak izan ditzake (abortu septikoa, goiztiartasuna).
|
|
|
Urte horietako kasuen informazio kliniko eta mikrobiologikoak aztertu dira lan honetan. 2013 urtean, 22 kasurekin, azken 10
|
urteetako
intzidentzia hirukoiztu zen. Urte horretan, haurdun eta jaioberriak arrisku taldeen% 50 izan ziren (9 kasu). Haurdunaren infekzioa detektatzea zaila izan liteke, sintoma inespezifikoak eragiten ditu-eta (digestio aparatuarekin lotutako sintomak eta sukarra), baina umekiarengan ondorio kaltegarriak izan ditzake (abortu septikoa, goiztiartasuna).
|
|
|
2013 urtean, 22 kasurekin, azken 10 urteetako intzidentzia hirukoiztu zen.
|
Urte
horretan, haurdun eta jaioberriak arrisku taldeen% 50 izan ziren (9 kasu). Haurdunaren infekzioa detektatzea zaila izan liteke, sintoma inespezifikoak eragiten ditu-eta (digestio aparatuarekin lotutako sintomak eta sukarra), baina umekiarengan ondorio kaltegarriak izan ditzake (abortu septikoa, goiztiartasuna). Lan honetan aztertutako kasu gehienetan haurdunak sukarrarekin agertu ziren eta kasu gehienetan erditze goiztiarra gertatu zen.
|
|
|
Lan honetan aztertutako kasu gehienetan haurdunak sukarrarekin agertu ziren eta kasu gehienetan erditze goiztiarra gertatu zen. Kasuen banaketa eta ezaugarriak ezberdinak izan dira
|
urte
batetik bestera. 2012ko kasuek banaketa topografiko zehatz bat izan zuten eta 2014ko kasuak, ordea, elikagai konkretu bati loturikoak izan dira.
|
|
|
Osasunaren Munduko Erakundearen azken datuen arabera, 2015ean munduko biztanleriaren% 4,4k depresio nahasteren bat zuen. Gainera, ugaritzen doan nahastea da, 2005etik% 18,4 hazi baita prebalentzia eta datozen
|
urteetan
joerak gorantz jarraituko duela uste da. Ezintasun kasuei dagokienez, Europan bigarren postuan dago, eta Ameriketan dagoeneko lehenengo lekua hartu du (1).
|
|
|
Haasen et al.ek 2000
|
urtean
(15) jatorriz turkiarrak ziren baina Alemanian bizi ziren gaixo psikotikoekin egindako ikerlana argitaratu zuten. 100 gaixo turkiar eta 50 gaixo alemaniar aztertu zituzten.
|
|
|
Azkenik Brown eta Weisman de Mamani k 2017
|
urtean
(20) ikerlan biren emaitzak azaldu zituzten. Alde batetik, eskizofrenia edo nahasmendu eskizoafektiboa zeukaten 222 gaixo aztertu zituzten BPRS galdetegia erabiliz, haien lehen edo bigarren hizkuntzan.
|
|
|
Hau guztia ulertzen ere laguntzen du 2011
|
urtean
argitaratutako metaanalisi batek (22). Elebidunetan hizkuntza biek garunean daukaten kokapena aztertu zuten ordura arte argitaratuta zeuden lanak erabiliz, eta subjektuak bigarren hizkuntzan zeukaten gaitasun mailaren arabera taldekatu zituzten.
|
|
|
Hori dela eta, profesional euskaldunak eskuragarri egon lirateke osasun mentaleko zentro eta ospitaleetako psikiatriako zerbitzu guztietan, eta gaixoei eskaintza aktiboa egin (31). Hori guztia kontuan edukita, hala aukeratzen duten gaixoak euskaraz artatuak izatea sustatzen duten neurriak lagungarriak direla deritzogu; bai osasun publikoko profesionalen lanpostuen hizkuntza eskakizunak orokortzea, bai eta azken
|
urteotan
zenbait talde egiten gabiltzan tresna psikometrikoak euskaratzeko lana ere.
|
|
|
Pankreatitis akutua gaixotasun lokal eta kirurgikoa izatetik, gaixotasun mediko eta sistemikoa izatera pasa da azken
|
urteotan
. Kirurgiaren indikazioak, ondoren datozenak, konplikazioei lotuak dira (29).
|
|
|
Nekrosi infektatua. Azken
|
urteotan
hain inbaditzaileak ez diren tekniken erabilera gomendatzen da lehen neurri bezala (erradiologia edo endoskopia bidez drainatzea), eta horiek nahikoa ez badira, kirurgia zabalera jotzea (step up prozedura) (30).
|
|
|
Pankreatitis akutua sailkatzeko,
|
urte
askoan Atlantako sailkapena erabili izan da, 1992an sortua (32). Sailkapen horrek baina, larritasun gutxiko pazienteak ere larrien taldean sartzen ditu, eta horregatik baztertua izan da.
|
|
|
Badakigu pankreatitis akutu baten garapena baldintzatzen duten bi faktore nagusiak organo gutxiegitasunaren garapena eta pankrearen nekrosiaren infekzioa direla (33, 34). Horretan oinarriturik, bi sailkapen berri garatu dira azken
|
urteotan
, ezberdintasun txiki batzuk dituztenak elkarren artean: Atlantako Sailkapen Berrikusia, eta Determinanteetan Oinarrituriko Sailkapena (35, 36).
|
|
|
Elikadura enteralak bakterioen translokazioa galarazten du, eta haren erabilerak nekrosiaren infekzioa eta hilkortasuna murrizten ditu. Duela
|
urte
batzuk aipatzen zen «pankrearen atsedena» zaharkitua geratu da, eta neurri desegokia da.
|
|
|
Paziente hauek ez dute inolako antibiotikorik behar, pankreako nekrosia infektatu ez dadin (23). Orain dela
|
urte
batzuk gomendatzen bazen ere, diseinu egokia zuten saiakuntza klinikoak garatzean erabileraren desegokitasuna frogatu zen, infekzioen eta hilkortasunaren tasa ez dutela hobetzen ikusi baitzen (24).
|
|
|
Ikerketan parte hartu ahal izateko, irizpideak hauek izan ziren: 16
|
urtetik gorakoa
izatea, erreferentziazko ospitalean datuak emateko prest egotea, gaztelaniaz edo euskaraz komunikatzeko gai izatea, haurdunaldiak fetu bakarrekoak izatea eta lagundutako ugalketa programarik egin ez izana. Hasierako momentuan aukeratutako emakumeen% 56k onartu zuten parte hartzea (kohorte guztiak kontuan harturik).
|
|
|
ADHNaren 323 umeren informazioa jaso zen, 162 neska eta 161 mutil. Haurdun geratzean amen ia erdiek 30
|
urte
zituzten. Amen% 52k unibertsitate ikasketak zituen, baina% 40 maila sozial baxukoak ziren, eskulangileak, hain zuzen.
|
|
|
Aiten ikasketak baxuagoak ziren, gehienak,% 48,8, bigarren mailakoak eta% 26,6 unibertsitarioak, eta gehienak ere,% 57,8, eskulangileak ziren (1 taula). % 2ra ez zirenez iristen 25
|
urtetik beherakoak
beste analisietarako hurrengo adin multzokoekin integratu genituen.
|
|
|
4
|
urte
, DSM ADHN
|
|
|
Orain arte ADHNaren eta haurdunaldian zeharreko tabakismoaren inguruan dauden ikerlanetako emaitza kontrajarriak ikusita, ondoriozta daiteke ez dagoela argudio nahikorik erlazio zehatz bat ezartzeko. Gainera, lehen aipatutako ikerketa norvegiarraren arabera, ADHNaren kasu kopurua hainbat
|
urtetan
zehar egonkor mantendu den bitartean, erretzaileen kopurua murrizten ari da. Benetan tabakoak ADHNaren garapenean eragina izango balu, bien prebalentziak proportzionalak lirateke eta ez alderantziz proportzionalak errealitatean gertatzen den moduan (9).?
|