|
2000
|
|
|
Orain arteko gure politikariak gehiegi nahastu izan dira elkarren arteko taldekerietan, beharrezkoena geroko bazterturik. Izan ere, herri nortasunez, zer
|
dugu
gure hizkuntza gutxitua baino baliagarriagorik. Orokorki, denok gara Europaren osagarri, hemen ez da inor sobera eta arrazoia ez dago gehiengoen edo indarraren baitan, elkar errespetatzean eta errespetaraztean baizik.
|
|
|
ONUk, Unescok eta bereziki Erret Dekretu horrek eskaintzen dizkiguten ahalmenez ondo baliaturik, zuhurki jokatu beharra
|
dugu
gure Hegoaldeko herriaren aurrean eta, premiazko deritzagunean, politikariei betearaztea eskatu (Horretarako ikus: Euskera, XXIV, 1978, 131 orrialdeak).
|
|
|
eleberri poliziakoak behar dira, esaten zen, edo erotikoak, edo zientzi fikziozkoak... Zulo asko
|
zituen
gure kulturak, batez ere aldameneko kultura handiagoen aldean, eta denak estali nahi ziren, egin ahalean.
|
|
|
—Bai, mundu zabala baino zabalagoa
|
duk
gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa...
|
|
|
—Zein ederra den libertatearen hazia! Eta hazi bakar hori jenderazinoz jenderazino bizirik mantentzea
|
duk
gure eginbeharra, egun batean lur ongarriztaturat erori, eta bateko ehun eman dezan, eta orotarat heda dadin.
|
|
|
" Hastan kaliz hau eneganik...", harik eta, ihes egiterik izan ez zuenean, bertze hitz haiek erran zituen arte: " Egin bedi..." Baina, baldin bizitza, malda behera delarik ere, malda gora bada, zergatik bihurtu behar
|
dugu
guk are malda gorago...?
|
|
|
Bai, egia da ezen munduak ez duela deus ere jakinen, nola nahi baitzuen Axularrek, zeren irakurle bakarra izanen zaitudan, baina, halarik ere, gogoan ditut osaba Joanikoten hitz haiek, Inkisizionearen ediktu baten ondotik erran zizkidanak, zeinak guztiz neureak egiten baititut mementu honetan: " Bai, mundu zabala baino zabalagoa
|
duk
gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa..." Halakoxea baita zuri lotzen nauen mundua ere, jaun André...
|
|
|
Eta nola mintzatu zen Miguel, Utopiaren alde, Makiaveloren kontra!, erraiten zigula: " Zeren hauxe
|
baituzue
gure mende honetan dagoen auzirik hil edo bizikoena eta auzien auzia: edo Utopiaren alde gaude, paradisua Lurrean eraiki ahal izaiteko, edo Makiaveloren alde, infernua sortzeko...".
|
|
|
Harri eta zur geratu zen aita, begiak zabal, zeren eta, bere bidaietarik itzultzen zen bakoitzean, beti edireiten
|
baitzuen
gure ama bere zerbitzurat, haren obligazinoetarik eta postutik den mendrenik ere higitu gabe, morroi neskameei bere manuak emaiten, txilina noiznahi eskuan —ekarri pitxer bat ur eta garbiontzia honat!, eraman etxeko jaunaren zaldia harat! —, bere senarrari deus ere falta ez zekion amoreakatik. Honek, halarik ere, ez zizkion amari argibideak eskatu, eta, etsiak hartua bezala, bi hitz haiek erraiterat mugatu zen:
|
|
|
Deus ere ez! Zin zinez zuen... eta zin zinez
|
du
gure bizitza honek zimendu flako eta eria, zeren eta egun batean Olinpo mendirat igan, eta hurrengoan Olinpo mendia bera bilaka baitaiteke gure hezurren tonba eta hilobi, deus ere ez... Eta, orduan, neure deusezaren kontzientziak estutu eta larritu ninduen, harik eta bertze egun batean bertze hura gertatu zen arte, zeina emanen baitizut aditzerat orain berean.
|
|
|
izan ere, ez ote ditugu harkaitzen iduriko hitz handiak asmatzen, eta ez ote ditugu haiek are handiagotzen eta lorifikatzen, haiek gero gu lorifika gaitzaten amoreakatik...? Ordea, ez ote
|
du
gure bizitzak kearen eta lurrunaren antz handiagoa, edo bipiak jan zuraren, ezen ez harrien eta harkaitzen, zeren bizitza denboraren gainean eraikia den eta denbora ere halakoa den?" Eta hori irakurri dut, eta aitak guri erranaz oroitu naiz: " Mutilak:
|
|
|
Izan ere, ez ote
|
zuen
gure aitak berdin samar jokatu... nahiz eta hark ez zituen mirailak kolekzionatu, baina bai burezurrak eta adarrak, berak ehizatzen zituen animalienak. Halako moldez, non anitz baitziren sala nagusiko paretetan jarriak zituen orein burezurrak eta orein adarrak, gehienak apal batzuen gainean.
|
|
|
Behin huts egin huen, baina bitan ez. Urbiainerat etorri behar
|
duk
gurekin...
|
|
|
—Erran nizuen nik otoitz egiteko, eta hauek
|
dituzue
gure otoitzaren fruituak...
|
|
|
—Bai, originala delako izan daitekek, horixe pentsatu diat nihaurk ere hatsarrean, nahiz eta gero eta gutiago sinesten dudan: izan ere, jende originalak eta bere gisakoak ez dik berdinetik berdinerat egiten, baina berdinetik hoberat, eta hori ez
|
duk
gure zozoaren kasua, zeren habiak egin baititu, bata bertzearen gainean, toki berdintsuetan; gero, jostalaria izan zitekeela pentsatu diat, baina habia, hegazti batentzat, den gauzarik seriosena duk, eta serios denarekin ez zagok josteta egiterik; eta, orduan, bertze zerbait bururatu zaidak —eta, hatza luzatzen zuela, erran zidan—: ez al haiz konturatzen, bada, ezen mailen arteko leihoak —edo errektanguluak, hobeki— berdinak direla, eta, berdinak direlako, zozoak ez dituela, beharbada, bereizi, ergela delako?
|
|
|
Hauxe izan daitekek zirt edo zart egiteko mementua. Etxea eta azienda Nafarroaren zerbitzuan jarri genitian, eta heldu duk aldia, Nafarroa gure zerbitzuan jartzekoa... zeren eta, nola Jainkoaren borondatea hain den atzemanezina, nork daki ez ote
|
zituen
gure arbaso haiek galtzaile egin, gu garaile izan gintezen amoreakatik...?". Eta hark, badakizue, erran eta egin.
|
|
|
3 Noiz arte abusatu behar
|
duzu
gure pazientziaz, Martin? (Zizeronek Katilinari errana parodiatuz).
|
|
|
Edo ez ote dakik ezen gure arbasoen memoria lohitu behar duala, baldin ehundabatgarren kanoia Amaiurri beha paratzen baduk? Ordea, ez ote
|
genuen
guk ere haiek bezala jokatuko, haien kasuan bagina, nola haiek ere guk bezala jokatuko baitzuten, gure kasuan baleude. Zeren eta ulertzen baitut haien jokabidea, noiz eta Gaztelaren aurka aritu baitziren, eta ulertzen diat gure aitarena, noiz eta Nafarroako erregeordearekin solastu baitzen, gure jauregiaren berreskuratzeko asmotan; haatik, hirea ez diat ulertzen, zeren eta gure arbaso haiek aspaldi hil baitziren, eta bake sainduan utzi genitiztek...
|
|
|
Eta bere tokian ez dagoenak faltatzen du, eta bere faltaz lohitzen du bere burua, eta lohitzen ditu ondokoak ere. Eta hori ere aitortu beharra dago, eta bertze guztia gure burua engainatu nahi izaitea da, nola engainatu nahi izaiten
|
baitzuen
gure aita hil berriak, Jainkoak zeruan izan dezala. Eta Gaztela handi da eta Gaztelak handi egin gaitu; ez ote da, bada, Villagrandeko dukearekin egin tratua handitasun horren seinale eta aieru ere?
|
|
|
Haiek berehala bota zigutean erretolika, eriaren berme konstituzionalak eta istorio. Beharrik Ramirez
|
dugun
gurekin, oso konbentzigarria beti...
|
|
2001
|
|
|
‘Arantxak kontatu dit, trenetik atera eta interrogatu
|
zintuena
gure txakurrilloa izan zela. Arrazoia duzu beldurra izateko.
|
|
|
Egia da gure iraganak lausoa izan behar
|
duela
gure inguruko jendearentzat, geuretzat ere den bezala, baina neska hori ez dut ezagutzen. Eta berak, ostera, hornidura bat bezala nabilela igartzeko beste ezagutzen nau.
|
|
|
‘Bai, arrazoia duzu, ’ ametitu du Imanolek eztabaidarik gabe, arrebaren errietari irribarre apalez erantzunik. ‘Lagunduko
|
dugu
gure mutila... ’
|
|
2002
|
|
|
" Gizon ederra, gizon alferra" esan ohi
|
zuten
gure gurasoek.
|
|
|
Eta gure egoera ere antzekoa zen, Herioaren aurkako gerran murgildurik geundenez gero. Horregatik zaindu behar
|
genuen
guk ere, Leirerekin batera, bizitzak eskaini zion lur puska txikia. Geure hitz egokien euria eta sentimendu onen eguzkia eman behar genizkion, lur puska hura lorategi ezin ederrago bihur zekion gure nexkari.
|
|
2003
|
|
|
Egin du bide geroztik munduak, bai eta ere Euskal Herriak. Ez dut uste tipituz joan den Herria maite
|
duten
gure herritarren kopurua, ez eta alferrik egin diren Herriaren alde eman ditugun urrats guztiak. Baina ez da neholaz ere konpondu gutartean aitzinetik hor genuen eztabaida.
|
|
|
Ondotik erran dezakegu zer harreman izan duten egiazki bi errealitate horiek mendeetan zehar, eta zer harreman
|
duten
gure ustez gaur egun oraino.
|
|
|
Ez genituen oraino irakurriak behin fraide xahar batek idatzi zituen hitz hauek: Elizarengatik paira daitekeena deus ez da, Elizarenganik pairatzen denaren aldean, eta, menturaz horrengatik, ikustearekin Loiolako, Xabierreko edo Garaikoetxeko semeen odol bereko zenbat eta zenbat seme eta alaba higatzen ziren munduan barna Eliza Amaren zerbitzutan, eta Eliza horren esker txarra jasan behar
|
zutela
gure herritar anitzek eta orobat gure Euskal Herriak, ez genezakeen nehondik onets.
|
|
|
Lurralde horietarik batek izena du Euskal Herria eta gure gaztaroan ginen baino biziki gazte gehiago
|
baditugu
gure iloben eta ilobasoen belaunaldietakoak, sorterriaren kezka bihotzean barna alha dutenak edo, haietarik batek zioen bezala, %100 basque izaiteko, nahiz ez beti euskaraz, nolazpait lehiatzen direnak.
|
|
|
Biografia sinesgarri bat asmatu nion existitzen ez zuen gizon horri kontrazalean, eta guztiek sinetsi zuten: jendeak maite
|
ditu
gure herriaz maitemintzen diren kanpotarrak, eta are maitagarriago dira oraindik herri hau inoiz zapaldu gabe maitemindu badira. Nobelak argitaratu ondoko hilabeteetan era guzietako deiak jaso nituen bidaiari alemaniarraz interesaturik.
|
|
|
Bere bigarren nobela izan zela uste
|
dut
gu bion artean amildegia zabaltzen hasi zena edo, nahiago bada, bere bigarren nobelak piztu zion idazteko pasioa eta aldi bereko ezintasuna. Zenbat eta argiago zuen zer esan, orduan eta zailtasun handiagoak aurkitzen zituela errepikatzen zuen erabat etsiturik batzuetan.
|
|
|
Hor
|
duzue
gure Nekane. Don Justinianok ez dio gorputza etxeratzeko baimenik eman.
|
|
|
Esan nahi nioke zorigaiztoko herri honetan taumaturgoak izan behar dugula oraindik ere, ezin ulertzearen amildegian erori nahi ez badugu. Beren aberri txiki eta saminduaren defendatzaile sentitzen direnei baldintzabako errendizioa eskatzen dienak ez
|
baitu
gure tragedia ulertzen eta, larriago dena, luzatu egiten du. Defendatzaile horiek oker badabiltza ere.
|
|
|
–Badakit Greta laga behar
|
dudala
gure artekoa salbatu nahi badut. Baina ez dut bazter batean abandonatu nahi.
|
|
|
Nire herria, Euskal Herria, libre ikustea da nire ametsik handiena, baina horregatik ez dut kolegarik baztertzen, ez dut inor paretaren kontra jartzen, ez dut inor mintzen eta mespretxatzen. Alderantziz, lagunak behar
|
ditugu
gure herriaren alde lan egiteko. Zenbat eta lagun gehiago, orduan eta indar gehiago.
|
|
|
Berriro ere pozik nagoela esan behar, zure beste eskutitz bat jaso dudalako. Horrek esan nahi
|
du
gure katea ez dela eten, eta oraindik pertsonak bezala jokatzeko gauza garela.
|
|
|
Oso pozik nago. Uste dut azkenean ongi bukatu behar
|
duela
gureak. Laster udako oporrak ditugu, eta aukera hau ez dugu alferrik galdu behar.
|
|
2004
|
|
|
Eurentzat gu amerikarrak ginen, eta ez zuten nahi arabierazko izenen arrastorik edukitzea kanpora begira. Urteak pasatu arte ez nuen jakin horren arrazoia, eta ez nuen ulertzen zergatik ezkutatu behar
|
genituen
gure benetako izenak.
|
|
|
Nahiago dut entzun. Nik uste
|
dut
gure artean, gure artekoan ez dela deus ere aldatu, zure jarrera da aldatu dena, Joana.
|
|
|
Eta une honetan horietako momentu batean gaude. Hemen demostratu behar
|
dugu
gure maitasuna, elkar ulertuz eta elkarri konfiantza emanez.
|
|
|
Ez dut nahi zu ere oraingo indartsuen eta zaratatsuen antzekoa izaterik. Badakit oraingo gizartea primitibo berri horien eskuetan dagoela, baina guk zibilizatuak izan behar
|
dugu
gure harremanetan, neska. Nik bakarrik jakin nahi dut nirekin jarraitu nahi duzun.
|
|
|
–Bai, arrazoi duzu. Baina badakizu, estereotipoek indar handia
|
dute
gure gizartean. Eta hori izango da.
|
|
|
Garmendiak ere itxuraz gauza bertsuak nahi ditu: hiru hizkuntzaz jantzitako dibertsitatea desio
|
du
gure herriarentzat. Bi planteamendu hauen artean, hala eta guztiz ere, badago alderik, eta alde horrek tartean gaindiezinezko amildegia ordezkatzen duela iruditzen zait gainera.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskaldun izateko tankera erro errotik aldatu da, hori ez dago esan beharrik. Ez
|
dugu
guk antz handirik garai batekoekin. Ez dezagun ahantz, euskaltasuna, beste herri izaerak bezalatsu, aldakuntza etengabean ibili dabilen errekako uraren antzekoa dela:
|
|
|
Gu euskara gara. (...) Euskararen normalizazioa aipatzen dugunean nik buruan
|
dudana
gure bizitza da, familia, gure semea... Zer eginen du gure semeak hemendik urte batzuetara?
|
|
|
Begien bistan baitago gurean hizkuntzaren kontzeptuak zertarainoko eragina izan dezakeen giza bizitzaren antolamendu egoki eta zuzenerako. Bere lekuan eta unean ikusiko dugu, hain zuzen, euskararen auziak egundoko ondorio politiko eta kulturalak
|
dituela
gure herriaren egungo krisian. Eta krisi horren atakatik ateratzeko, ez daukat zalantzarik, hizkuntzari buruzko ikuskera eta jarrera hauek funtsezko zeregina beteko dutela haren ebazpenean.26
|
|
|
Ez horixe. Hizkuntza horien legitimazioa mekanismo ideologiko batzuen bitartez burutzen bada, ideologia horien izaeran eta garapenean jarri behar
|
genuke
gure arreta, hauek modu naturalean txertatu baitzaizkigu gure adimenean. Aldiz, euskaraz eta euskalgintzaz dihardugun bezainbatean, indarrean daukagun ideologia biluzik eta bere burua nola zuritu ez dakien euskaltzale kikilduaren aho lumetan ageri zaigu.
|
|
|
Nahasbide interesatu eta ilun honetatik atera gaitzakeen soziolinguistarik zorrotzenetakoa Txepetx
|
dugu
gure artean. Garraizkion, bada, bere esanari:
|
|
|
Orain eta hemen hizkuntzari bakarrik nagokio, identitate kontuak beste toki batean jorratuak ditugulako. Espainiera ez omen
|
dugu
gurea, gutasunaren ezaugarri eta zeinu, halaxe dio Zubiagak; beharbada, frantsesa gutasun espainiarraren ezaugarri eta zeinu ez den neurri berean. Oker ote gabiltza?
|
|
|
Zubiaren euskal alderdira abiatzeko eta hau igarotzeko daukaten ustezko debekuak arrazoi sinple bat dauka oinarri oinarrian: zubiaz edo mugaz bestaldeko hizkuntzan eta kulturan beren kabuz bizitzeko ez
|
gaituztela
gu ezertarako behar, beregain den herria baita erdal komunitatea, euskaldungoa haren mirabe besterik ez den bitartean. Haren azpitaldea.
|
|
|
Sartu, eta nola sartu gainera: . Ikastoletako ikasleek, oraingoan Xabier Garagorri
|
dugu
gurekin. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanak ingelesez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere.
|
|
|
Betikoa: besteekiko definitu beharra, bestek
|
duelako
guk ez dugun askitasun izaera.
|
|
|
Ikastoletako hizkuntza ereduaren bidetik jo behar litzatekeela irizten dio: . Euskaldunok munduan berezko kultur eremu bat nahi baldin badugu, ezinbestekoa
|
dugu
gure lurraldean komunikazio eremu euskalduna antolatzea. Eskola eremuan euskara hedatzen hasia den moduan, komunikazio eremuan beste hainbeste egin beharra daukagu ezinbestean.
|
|
|
Ñabardurak ba ote du ordea nik eman nahi diodan garrantzirik? Alegia, erregimen politikoaren kontzeptuak adierazi nahi duenetik Estatu adigaira dagoen tarte semantikoak eta teorikoak horrenbesteko eragina ote
|
du
gure pentsamenduan eta jokabidean. Ez nahitaez.
|
|
|
Euskaldunon kontzientziak erradikala izan behar du, munduko milaka herrien artean gureak ere jasaten duen minorizazioaren prozesu historikoak dituen ezaugarriak ezagutzen dituena. Modernitatearen eta aurrerapenaren aroan Nazio estatuaren nazionalismoak ereindako hazi totalitarioaren erroetaraino iritsi behar
|
du
gure kontzientziak. Zehazki, hazi molde horretatik ernaldutako egungo munduaren nazio ordenamenduaren ezaugarri nagusiak gogoan ondo iltzatu behar ditugu, sarturik gauden ontzi historiko honen kapitain pilotuen jatorri zantzuak sekula ez ahanzteko.
|
|
|
–Ez dugu birreuskaldundu nahi, noizbait euskalduna izan omen zelako, afizio arkeologiko eta restaurazionista hutsez, eliza eta gaztelu zaharrak restauratzen diren moduan. Bururatzen dugun proiektu sozialean, euskara bakarrik ez, baina euskara ere inportantea delako baizik?. 298 Hori eta horrenbestez, etorkizunaren talaian ezarri behar
|
genuke
gure pentsaeraren ikusgunea: –Lehenari ez, baina uste dut azken finean geroari begira bakarrik legitima litekeela politikoki Euskadi birreuskalduntzeko programa.
|
|
|
Euskal Herriari gagozkiola, esate baterako, korrejidoreen gorrotoa ez da atzokoa!! Baiña 1794 arte ez
|
dute
gure etsaiek aukerarik izan gure herria egiazki arroztutzen eta erdalduntzen abiatzeko; eta horregatik ez dute egin. Bertako haundikiek gogoz lagundu dute huntan, ez da dudarik, edozein koloniatan bezelaxe.
|
|
|
Euskaldunok ez dugu españerazko" z" hotsa erabiltzen (nahiz" z" idatzi guk ere). Españolek, aldiz, ez
|
dute
gure" tz" ematen; eta frantsesek erabiltzen duten" r" mota (edo berdiña ez dan inglesena) ez dugu ez guk eta ez españolek erabiltzen. Hizkuntza batetik bestera, horrela, hizkien edo hotsen sorta aldatu egiten da.
|
|
|
Berboaren ekintzaz ere, ez ditugu danok berdin berezten fenomenuak. Euskaldunok, esate baterako, euskeraz ari geranean (eta ez erderaz xoillik, edo... anti erderaz!), nabarmen berezten
|
ditugu
gure berboetan ekintza gertatuak eta gertakizun dauden ekintzak: aipatu du, baiña aipa dezake; erori zan, baiña eror zitekean.
|
|
|
Euskal Herrian eta Irlanda’n, Bretaña’n eta Flandre’n, abertzalerik sutsuenak izen arrotzak dituzte. Abertzalerik gogorrenak bilbotarrak eta Enkartaziotakoak
|
ditugu
guk; eta españakoirik zitalenak berriz Azkoitia’n eta Durango’n. Ibarnegarai eta Maeztu, Curutchet eta Lizarza, landare bereko lore dira.
|
|
|
Eragozpenen betiko aitzekia jarri oi
|
dugu
gure burua garbitzeko; bañan au ez da aski. Euskal errebistak tajuz argitaratu, euskal eskolak metodoz eman, eta euskal arazo guziak zindoro eraman arte, ez dugu aipurik irabaziko, aipu ori merezi ez dugulako.
|
|
|
badakizute zertaz ari naizen. Alegia," pakea" egin bear omen
|
dugu
gure artean, pakea bakarrik; baña, orrez gañera, nork bere bidetik segi dezala, besteai kasorik egin gabe: eta gure" misterioak" gero denborak garbi ditzala:
|
|
|
" Tontorkeriak" eta" zokokeriak"," tontokeria" eta" zozokeria" baizik ez dira. Folklorekeria mota guziak arras erauzi behar
|
ditugu
gure herritik.
|
|
|
Zer nahi
|
dugu
guk, ordea. Gorago esan dut:
|
|
|
baiña guk bihotzaren erditik maite
|
dugu
gure herri hau:
|
|
|
Errealitatearen eta ametsaren arteko maila horretan, alboko mutilaren hitzak entzuten zituen lainotan. Eta mutilak zioen, edo hori ulertu zion Romanek," zelan ez ote
|
genuen
guk gauza bera egin txapelekin...", eta gero hitz solteak entzun zizkion, ezer gutxi, murmurio atsegin bat baino ez, kamioiaren motorraren antzekoa.
|
|
|
Baina jadanik ezerk ezin zuen Del Valleren erretolika gelditu– Miguel Salamanca naiz, Espainiako Manuel de Falla aldizkariko kazetaria. Uste
|
dut
gure zuzendaria dagoeneko jarria dela harremanetan zurekin...
|
|
|
–Gogo handia omen
|
zenuen
gurekin lan egiteko –erran zidan, irribarretsu– Ibarraren erranetan, ekintzan hasteko irrikan zaude. Zer moduz zauria?
|
|
|
Eta ulertzekoa da, jasangaitz egingo bailitzaiguke, bestela, bizitza... Zergatik izan behar
|
dugu
guk, bada, lorategiko kaka lore bakarra?
|
|
|
–Baina, kasualitatez etorriko ez bazina, sinadura bat nahi
|
nuke
gure alabarentzat...
|
|
|
Elefantearen memoria
|
baitzuen
gure aitak!
|
|
|
Ez dago zoroago irioten dugun krediturik denborarena baino. Gure historia ez egina, egina bezain gurea da; eta ez eginak, eginak bezainbat egiten (desegiten)
|
du
gure aiurria, izaera. Batzuetan, geure buruari ez diogu sentimendu bat sentitzea, edo sentimenduan pausatzea baimendu nahi izaten.
|
|
|
Nork nahi
|
du
gure artean
|
|
2005
|
|
|
–Ondotxo dakizu zure politikoen interesen pean lan egiten dugula guk. Badirudi munduko egoera berotzen ari dela eta prestatu egin behar
|
dugu
gure herriaren interesak babesteko.
|
|
|
–Benetan uste
|
duzu
gure atzetik dabiltzala. Agian kasualitatea da.
|
|
|
Pentsa, Argentinara bidali nahi ninduten, zugandik urrun, eta berak zurekin elkartu ahal izateko lagundu zidan. Berak badaki zertan dagoen hau guztia, uste
|
dut
gure alde dagoela, benetan –isilune labur baten ostean jarraitu egin du– Azken finean, zuk Madokarengan jarri zenuen zure uste ona, ezta. Ez dugu ezer galtzen.
|
|
|
Ebakuntza ez duk arrakastatsua izan eta gure aldetik ez zagok aurrera jarraitzerik. Orain ez
|
duk
gure gaixoa, kito.
|
|
|
Negar haiek nondik zetozen eta zer gertatzen zen galdetu nahi zigun. Ordurako bazekien, ordea, ez
|
zuela
gugandik laguntzarik jasoko, eta, maletina mahai gainean utzita, gela erdirantz egin zuen, negarraren jatorria harrapatu nahian.
|
|
|
–Nahi al
|
duzu
gurekin hementxe afaldu? –galdetu zion Ireneri Karlotaren aitak– Hartara, Karlotak eta biok berriketan jarraitu ahal izango duzue...
|
|
|
12 urte
|
genituen
guk, hitz totelka, gure matematiketako irakaslea izango zela esan zigunean. Barrerik ez zen falta izan, noski.
|
|
|
Ezkontzeko trajearekin. Baina asmoa
|
bagenuen
guk haren bila joateko, geroago, apur bat sufritu eta gero; batela atzera hartu eta Tasioren bila joateko asmoa bagenuen guk. Baina nerbioso jarri zen Tasio.
|
|
|
Ezkontzeko trajearekin. Baina asmoa bagenuen guk haren bila joateko, geroago, apur bat sufritu eta gero; batela atzera hartu eta Tasioren bila joateko asmoa
|
bagenuen
guk. Baina nerbioso jarri zen Tasio.
|
|
|
Eta gainera futbolean egin nahi
|
genuen
guk, horregatik atera ginen etxetik, baloia atera nuelako nik atzo. Baloi horia daukat nik, plastikozkoa.
|
|
|
–Justina bai... Horrek
|
zituen
gure lehengusu Eustaquiok baino urte bi gehiago: 95 bai.
|
|
2006
|
|
|
Bide bat aukeratzean gelditu nahi
|
nuke
gure lurrean.
|
|
|
Besteak beste, Arestiren Justizia txistulari estrenatu genuen, kontzeju gaineko areto destartalatu hartan, oso dekoratu txar batzuekin; interpretazioa eta abestiak ez ziren hain gaizki egon. Gabriel, bere emazte Melirekin, estrenora etorri zen, eta nik uste
|
dut
gure borondate ona eskertu zuela. Antzerki lan hura idazten amaitzea Arestiri asko kosta zitzaion, azken hilabeteetan Basurtoko bere etxean hartuak zituelako Blas de Otero eta Yolanda Cervantes, haren kubatar emazte gaztea, beste inon babesik ez zutelako aurkitu.
|
|
|
–Lehenbiziko hau Iruñeko gure helbidea da! –hots egin zuen Anek– Eta beste
|
hau
gure telefonoa. Ez dut oroitzen aitonak sekula deitu izana...
|
|
|
Hilketa saileko azken hildakoa izan zen Muntaner. Hala ere, aitortu behar
|
dut
gure ikerketek ezer gutxirako balio izan zutela. Erran dizudan bezala, ez genuen lortu Arotza harrapatzea.
|
|
|
egunkari ebakin bakar batzuekin erdietsi duzu urte luzetako ikerketa bat berdintzea. Aitortu behar
|
dut
guk ez genuela ezer hoberik lortu.
|
|
|
Gorabehera haiek guztiak zirela-eta, ulertzekoa da tabernariaren afera atzendu samarra izatea. Langilea eta efizientea
|
genuen
gure sheriffa, ordea, eta ez zeukan auzia ahaztuta.
|
|
|
Pintura ekarri bitartean aldamioa muntatu genuen sakristian, hango sabaia margotzeko. Sixtinako freskoak askoz handiagoak direnez, xehetasun bat aukeratu behar
|
genuen
guk.
|
|
|
Ez nekien. Hamalau urte
|
nituen
gure aitak etxetik aldegin zuenean. Bankuetan zeukan zorrak ia kalean utzi gintuen ama eta lau anai arreba.
|
|
|
–Aro berria
|
du
gure Elizak, aro berria Nafarroako Erresumak...
|
|
|
Seinale bat iduri, bertzeei itsatsi gintzaizkien, hemen zizta eta han sasta. Hainbertzerako grina
|
genuen
gure lanean, elkar ere zauritu baikenuen, Orthezeko konkistatzaileek bezala. Istant baten buruko, odolez zipaturik geunden, eta azken hatsean edo hilik ziegako preso guztiak.
|
|
|
Loak bere besoetan eraman aitzin, Etienneren ateraldi irrigarriez oroitu nintzen. Kontent nintzen umore ona
|
genuelako
gure artean.
|
|
|
Ez baitziren sorrak, behin baino gehiagotan urratu izanen genuen Domingoren eta Estefaniaren loa. Inoiz ez
|
zituzten
gure jostetak moztarazi, ezta biharamunean kargu hartu ere. Nola borreroaren haurretako istorioetan Iratiko gizotsoa gizontzen zen egun berriarekin, hala Nabarrenkoxen gaueko amoranteak anai arreba bilakatzen eguzkia nagusitzean.
|
|
|
Hasieran frantsesez izaten ziren, Terridek berak idatziak noski. Ikusirik eta zein eragin guti
|
zuten
gure artean, biarnesez ere egiten hasi ziren, Sainte Colomeren edo bertze traidoreren baten eskutik noski.
|
|
|
Koplak burutu genituelarik, tiro erauntsia etorri zen harresien gainera. Zuzen doan geziak bezala, haztatua
|
genuen
gure setiatzaileen bihotza.
|
|
|
–Gaur egun handia
|
duk
guretzat –esan zidan, eta, besoak zabalduz, gora jiratu zuen burua, adar tartetik zerua ikusi nahi izan balu bezala.
|
|
|
–Gaua bertan pasako duzue –esan
|
zuen
guregana agertutako sendokote batek– Bihar hitz egingo du zuekin gure jaunak.
|