|
2000
|
|
|
Baita ere, gogoangarri zaigu Migel Lardizabal Uribe, Mexikon jaioa guraso euskaldunengandik, eta ohorerik aski izan zuen hark Bergarako Erret Seminario hartan zuzendaria izateaz. Eta giza eskubideen alderako sentipenak erarik egokienean erakutsi zituen 1784 urtean argitaratu zuen liburu batean, non salatzen zuen Nafarroako Agote, Mallorcako Chueta eta Asturiasko Vaqueiros de alzada
|
taldeetakoek
ingurukoengandik sufritzen zuten baztertze edo marjinazioa.
|
|
|
Orain, Treviño bertatik, antzinako izen zaharraz baliaturik ari da Uda deritzan
|
taldea
, beraien naturalezaz eta historiaz zor zaienaren eske. Baina badirudi, Javier de Burgos zenaren gogoak bizirik dirauela Espainiako Estatuaren baitan.
|
|
|
Baina badirudi, Javier de Burgos zenaren gogoak bizirik dirauela Espainiako Estatuaren baitan. Zeren, ulergaitza iruditzen zait, bakearen bila gabiltzan demokrazia batean, Uda
|
taldearen aurka
Madrildik Ynestrillas eskuindarra bere taldearekin etortzea eta Guardia Zibilen babespean Treviñon istiluak sortzea.
|
|
|
Baina badirudi, Javier de Burgos zenaren gogoak bizirik dirauela Espainiako Estatuaren baitan. Zeren, ulergaitza iruditzen zait, bakearen bila gabiltzan demokrazia batean, Uda taldearen aurka Madrildik Ynestrillas eskuindarra bere
|
taldearekin
etortzea eta Guardia Zibilen babespean Treviñon istiluak sortzea.
|
|
|
Une hartan, berriak genituen abertzale
|
taldeen aldetiko
autodeterminazio edo burujabetza eskari deiak. Eta, behin eta berriz, berak galdetzen zidan zer uste nuen horretaz.
|
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion nire iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak beste nazio demokratikoekin onartua, eta han zetorrela edozein pertsonak zein
|
talde
edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
Autodeterminación Vasca? zeritzan artikuluan, non esaten zuen, besteak beste, Sabin Intxaurraga Eusko Jaurlaritzako Justizia kontseilariak gehiegi nahasten zituela gizabanakoaren eskubideak
|
taldeko
edo kolektiboekin. Baina, jurista izan beharra ote dugu ONUren sarrerako hitzok ulertzeko?
|
|
|
Eta jatorrizko bereizkuntza hau, Europaren naturalezak emana ez ote? Hau da, gure herriaren euskaldun izaera berezia eta jatorra, gaur egungo politika
|
taldeak
asmatu baino lehenagokoa da.
|
|
|
Eta, bukatzeko, 30 artikuluan irakur daiteke beste hau: . Adierazpen honetan jasotako ezertan da ulertu Estatuari edo
|
talde
edo norbanakoren bati Adierazpen honetan bertan agertutako edozein eskubide eta askatasun deuseztatzeko ekintzak edo jardunak burutzeko eskubidea ematen zaionik?.
|
|
|
–Luis de Uranzu? Kultur
|
Taldeak
argitaratzen duen Boletín de Estudios del Bidasoa ren 17 zenbakiko. Del euskera y sus usos en la Edad Moderna, lanaren hasieran, 63 orrialdean agertzen duenagatik.
|
|
|
Adibidez, Bizkai Gipuzkoetan Oñaz eta Ganboarren arteko guduketaz baliatu ziren Gaztelakoak,
|
talde
baten alde jokatuz eta elkarren arteko zatiketa geroz handiagoak bultzatuz, harik eta lurralde guztiaren jabe egin ziren arte. Geroago, gauza bera egingo zuten Nafarroan, Agramont eta Beaumont taldeekin.
|
|
|
Adibidez, Bizkai Gipuzkoetan Oñaz eta Ganboarren arteko guduketaz baliatu ziren Gaztelakoak, talde baten alde jokatuz eta elkarren arteko zatiketa geroz handiagoak bultzatuz, harik eta lurralde guztiaren jabe egin ziren arte. Geroago, gauza bera egingo zuten Nafarroan, Agramont eta Beaumont
|
taldeekin
.
|
|
|
Eta hizkuntzarekikoan zer esan? Gure euskara hor zen oraingo
|
talde
politiko guztiak sortu baino lehenagotik. Eta XVII. mendera arte, Europako mendebaldean, latina zen hizkuntza unibertsala eta Unibertsitate guztietan ikasketak egiteko beharrezko zena, oraingo Estatuek beraien hizkuntzak indarrez beharturik sartu arte.
|
|
|
30 artikulua. Adierazpen honetan jasotako ezertan da ulertu Estatuari edo
|
talde
edo norbanakoren bati eskubidea ematen zaionik Adierazpen honetan bertan agertutako edozein eskubide eta askatasun deuseztatzeko ekintzak edo jardunak burutzeko.
|
|
|
17.artikulua. 1 Pertsona orok du jabe izateko eskubidea, bakarka nahiz
|
taldean
.
|
|
|
18 artikulua. Pertsona orok pentsamendu, kontzientzi eta erlijio askatasunerako eskubidea du; eskubide horren barne da erlijio edo sinesmena aldatzeko eta baita norbere erlijioa edo sinesmena azaltzeko askatasuna ere, bakarka nahiz
|
taldean
, jendaurrean edo pribatuan, irakaskuntzaz, jardueraz, kultuz eta aginduak gordez.
|
|
|
Argi ikus daiteke, gaur egungo agintariak, garai batean erresumari saldukeria egin zioten Beaumontarren jokabide beraren jarraitzaile direla eta ez nafar erresumari hain leial jarraitu zion Agramont
|
taldearena
. Baina bere herriaren alde gizontasunez begiak itzarririk adi egon nahi dutenei, Arturo Campionen Navarra en su vida histórica (1929) eta El Genio de Navarra (1936) deritzen liburuen berrirakurketa komeni zaie.
|
|
|
Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili beharra dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat hartuz, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko
|
talde
politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
|
" Ba atentatu horiek ez ziren ezer izan hementxe bertan, Lahinchen, gertatutakoarekin konparatuta", jarraitu zuen Fergusek. " Nonbait protestante lealista
|
talde
batek materiala lortzeko kontaktua egina zuen hemengo inguruko kostaldetik. Itsasontzi bat etorri behar omen zitzaien goraxeago dauden Aran irletara, hain zuzen ere Inisheer uhartetxora.
|
|
|
Hau guztia askoz ere geroago jakin zen, ezta? Eta beno, gero argitu zen
|
talde
armatu horrek artsenala prestatu nahi zuela Errepublikan, eta horregatik komeni zitzaiela itsasontziarekiko kontaktua ere Errepublikan izatea. Arma trafikoa zen gehienbat, baina drogak ere bazeuden tartean, hori baita talde lealisten finantzaketa modurik errentagarrienetakoa.
|
|
|
Eta beno, gero argitu zen talde armatu horrek artsenala prestatu nahi zuela Errepublikan, eta horregatik komeni zitzaiela itsasontziarekiko kontaktua ere Errepublikan izatea. Arma trafikoa zen gehienbat, baina drogak ere bazeuden tartean, hori baita
|
talde
lealisten finantzaketa modurik errentagarrienetakoa. Itsasontziak Hego Afrikatik etorri behar zuen.
|
|
|
Hasieran ez nuen ulertzen Ralphek nola utzi zituen botata bere lagunak, baina aitortu zidan ez zirela hain lagunak ere. Aste batzuk lehenago ezagutu zutela elkar, drogen aurkako
|
talde
horretan bolondres sartu zirenean. Baina Ralphi ez omen zitzaion gustatzen euren arteko giroa, eta Dinglen hartu ninduten momentutik bururatu omen zitzaion nirekin egin behar zuela ihes.
|
|
|
Hasieran ez dut ulertu furgonetari buruzko erretolika hori, baina azkenean egia osoa aitortu dit: furgoneta ez da berea, baizik eta drogen aurkako
|
talde
horrena. Eta noski, Duncanek eta honezkero salaketa jarriko zuten, lapurtu egin dugula eta auskalo zenbat deabrukeria gehiago.
|
|
|
aterpetxera heldu eta jende mordoa aurkitu nuen hizketan, ea parranda on bat egingo ote genuen denok batera. Gehienek baietz esan zuten, eta momentu batez ezezkoa eman zutenei begira geratu naiz, euren
|
taldean
sartzeko tentazioarekin, hain nekatuta bainengoen. Baina beno, argi zegoen azkenean zer gertatuko zen, ezta?
|
|
|
Baina beno, argi zegoen azkenean zer gertatuko zen, ezta? Parrandazaleen
|
taldean
sartu eta goizeko ordu bietan heldu gara gure logeletara.
|
|
|
Gorroto ditut egoera horiek. Hala ere ez ginen bakarrik egon, Duncanen etorreratik hamar bat minutura
|
taldeko
beste bat batu zitzaigulako, Ralph. Baina berba gutxi egin zuen, eta bazirudien bere lana gehiago zela gure arteko hizketaldia kontrolatzea.
|
|
|
Duncan bera nongoa den ere ez daukat gogoan. Dakidan bakarra da, Ipar Irlandako gazteak drogetatik urrun mantentzeko lan egiten duen
|
talde
batekoak direla. Esan zidanez, hango gazteek nahiko bizi baldintza eskasak dituzte, eta horretarako dago talde hori, gazteak beste modu batean entretenitzeko.
|
|
|
Dakidan bakarra da, Ipar Irlandako gazteak drogetatik urrun mantentzeko lan egiten duen talde batekoak direla. Esan zidanez, hango gazteek nahiko bizi baldintza eskasak dituzte, eta horretarako dago
|
talde
hori, gazteak beste modu batean entretenitzeko. Helburu horrekin, txangoak antolatzen dituzte, xake txapelketak, futbola, igeriketa...
|
|
|
Ez dakit zenbat ekintza aipatu zizkidan. Hala ere, orain ez daude haurrekin; izan ere, eurak seiak duela gutxi sartu dira
|
talde
horretan, eta elkar ezagutze aldera pentsatu dute egun batzuk batera pasatzea.
|
|
|
Baina mehatxuren baten zurrumurrua zabaldu da gure artean, hitzaldiak bonba mehatxua jaso duela, alegia. Eta jendea hasi da esaten protestante putakumeen errua zela, gaur euren egun seinalatua zela (artean ez bainekien hori ere, nahiz eta famatuak izan" orangista" izeneko
|
talde
horiek gaurko egunez egiten dituzten desfile eta alarde harroak), eta Ipar Irlandan istilu larriak izan direla gaur, eta gauean larriagoak izango direla seguruenera. Bitxiena da Errepublikan ere, alegia Hegoaldean, zenbait ekintza txiki burutu omen dituztela txerri lealistek aurten; garrantzirik gabekoak, bai, baina han hemenka izua hedatu dutenak.
|
|
|
Larunbatetan, berriz, mutilen
|
taldea
atari batean jesartzen zen beti, supermerkatuan erositako litronen babesean. Neskek atari bat harago pasatzen zuten arratsa, eta gure mutikoak beti aukeratzen zuen txoko bat zeinetatik neskak ere ikus baitzitzakeen.
|
|
|
Atentatua egiteko moduari erreparatuta, poliziak adierazi zuen azken aldian oso gutxitan erabilitako sistema jarri zuela praktikan IRAk, beti ere hasierako susmo eta hipotesiak betetzen badira. Dirudienez, lealisten
|
taldean
norbait infiltratzea lortu zuten, eta haren bidez jakin ahal izan zuen IRAk noiz, non eta nola burutu aipatutako ekintza. Poliziak talde armatuaren aurkako operazio zabala iragarri du.
|
|
|
Dirudienez, lealisten taldean norbait infiltratzea lortu zuten, eta haren bidez jakin ahal izan zuen IRAk noiz, non eta nola burutu aipatutako ekintza. Poliziak
|
talde
armatuaren aurkako operazio zabala iragarri du. Hala ere, ukatu egin dute sator lana egin duen IRAkidearen nortasunaren berri ezagutzen dutela, gaineratuz komando ilegal baten burua izan daitekeela.
|
|
|
Ondorengo egunetako egunkariek datu gehiago zekarten, adibidez
|
talde
paramilitar lealistak arma merkantzia handi bat espero zuela ondorengo egunetarako, eta beste zenbait datu Txemak lehendik ere ezagutzen zituenak. Baina Ralphen aurpegirik ez.
|
|
|
Goizean, gosaltzera joan garenean, mutil
|
talde
bati agur egin dio Rocíok. Jangelako urruneko mahai batean zeuden jarrita bost edo sei mutil gazte, eta algaraka ari ziren hizketan, edonork entzuteko moduan.
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen
|
taldeari esker
hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen?
|
|
|
...re etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen
|
talde
hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen?
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen
|
talderat
bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen. Zeren hipotesi honen arabera posible baita...
|
|
|
Izan ere, huts gara eta deus ere ez gara, baina noiz eta izen bat emaiten baitiogu geure deusezari, honek katoliko, hark protestant, eta noiz eta betetzen baitugu geure hutsa hotsez, obratzen da eta mamitzen da mirakulua, zeren iduritzen baitzaigu ezen, izenaren jabe egin orduko, zerbait eta norbait garela, halako suertez, non bihurtzen baitugu izena izana. Eta nola, alde batetik, ez gauden bakarrik, eta izenak leinu bereko eta
|
talde
bereko egiten gaituen —ahaide, senide eta taldekide—, eta nola, bertzetik, gure izanaren neurria izenaren neurriko bihurtzen dugun, hala hazten eta handitzen zaigu izana —ustezko izana, beti ere—, noiz eta izenaren hotsa berretzen eta emendatzen baita fedekideen bozetan eta hotsetan. Eta, halako batean, geure izenaren hotsak itsutzen gaitu, eta zernahi egiteko prest izaiten gara, baita geure izenaren izenean bertzeena estaltzeko eta zanpatzeko ere.
|
|
|
Zeren, udazkenak aitzina egiten zuela eta neguan sartzen ginela, piztiek eta bertzelako animalia harrapariek urtero akabatzen baitzituzten abereak, etxe batekoak ez baziren bertzekoak, halako moldez, non noiznahi den entzun baitzitekeen ezen mendian galdurik zebilen behiren bat hil zuela hartzak, edo otso
|
talderen
batek ardi batzuk, edo azeriak oiloak; urte hartan, aldiz, tigrea izan zen, zeinari herritarrek" jauregiko tigrea" irizten baitzioten, gaitz ororen iturri; eta harat eta honat zabaldu zen ezen tigre hura oihanetik gauero iltkitzen zela, eta orduan egiten zituela bere makurkeriak eta maltzurkeriak, eta herritar batek baino gehiagok zin egin zuen ezen suzko begi bi ikusi izan zituela baso...
|
|
|
Kontatu dizut bertze nonbait zer pena hartu zuten aitak eta Mattinek, tigreak oihanerat egin zuenean, eta kontatu dizut, halaber, nola sortu zen leienda. Zeren, udazkenak aitzina egiten zuela eta neguan sartzen ginela, piztiek eta bertzelako animalia harrapariek urtero akabatzen baitzituzten abereak, etxe batekoak ez baziren bertzekoak, eta, hala, noiznahi den entzun zitekeen ezen mendian galdurik zebilen behiren bat hil zuela hartzak, edo otso
|
talderen
batek ardi batzuk, edo azeriak oiloak; urte hartan, baina, tigrea izan zen, zeinari herritarrek jauregiko tigrea deitzen baitzioten, gaitz ororen iturri; eta harat eta honat zabaldu zen ezen tigre hura deabrua zela, Pagabasoko leizean bizi zela eta oihanetik gauero iltkitzen zela, eta orduan egiten zituela bere makurkeriak eta maltzurkeriak, eta herritar batek baino gehiagok zin ere egin zuen eze...
|
|
|
Biharamunean, lehen argiarekin batean,
|
talde
jendetsua abiatu ginen basorantz —etxeko medikua, aita jesuita eta hirurok, jauregiko morroi gehienekin eta etxeko ehiza txakurrekin baterat—, eta, hala, xuxenean Pagabasoko leizerako bidea hartu, eta berant gabe ediren genuen aitaren hilotza, leizearen ertzean. Eta, gure sorpresarako, ez zuen zauririk.
|
|
|
Lehenengo egunean, goizetik, bisitariei errezibimendua eta ongi etorria egin genien, biderat ateratzen gintzaizkiela, musikari
|
talde
bat aitzindari, eta arratsaldetik ehizaldia izan genuen, zeinetik azpimarratu behar bainuke, ni hartan izan ez nintzen arren, ezen Villagrandeko dukea zoraturik geratu zela ene anaia Mattinek erakutsi zuen trebeziarekin.
|
|
|
Eta erretiratu eta baztertu zituzten panpinak, eta Curro Banderas eta bere morroi
|
taldea
bere egitekoan murgildu ziren. Eta, hala, sartu zizkion toreatzaileak zezenari bi burtzi, eta peoi batek hiru hagatxo; jaurtiki zizkion bertze peoi batek lantza batzuk —dozena bat bai—, lizar adarrez eginak; jaitsi zen toreatzailea zalditik, lotu zion zaldiari buztanetik soka bat, egin zuen bertze sokaburuarekin lakio bat, igan zen berriro zaldi gainerat lakioa eskuan zuela, hurbildu zen zezenaganat, ezarri zion lakioa buru adarretan, eta, lakioa hersturik, jira-biraka hasi zen segidan lau hankakoaren inguruan, harik eta hura geldiarazi eta uzkaili zuen arte, haren lau hankak sokaz biribilkatu ondoren.
|
|
|
Eta Horaziok ideia ausart haiek zituen, eta ideia haiekin nola ez zen, bada, gaizki ikusia izanen, Quitoko unibertsitatean ez ezik bertze edozein unibertsitatetan ere, jaun André...! Baina Horaziok erran zuena eta bertze ingeles hark erran zuena... eta don Venancioren ingururat biltzen zen
|
talde
hartako bertze kide guztiek ere erraiten zutena aditzerat eman nahi izanen banizu, orrien faltan aurkituko nintzateke, zeren, arestian erran dizudan bezala, haiek guztiak, edo kasik gehienak, ikasiak eta buruz ongi jantziak baitziren, eta zeren don Venanciok jende haiek gonbidatzen baitzituen noizik behin bere etxerat, halako suertez, non guztiok izaiten baikintuen orduan solasturi, bazkari baten...
|
|
|
—Kontuz ibil zaitezte, lagunok... Izan ere, badirudi Amsterdameko karriketan ohoin edo pikaro
|
talde
bat dabilela, putez eta gaizkinez osatua. Batzuk frantsesak dira eta bertze batzuk gaztelaniaz ongi dakiten holandarrak, guztiak ere kanpotarren larrutzerat emanak.
|
|
|
—Hi poltsarik gabe etorri haiz bart gauean, eta ez haiz, bada, pikaro
|
talde
horrek lumatuetarik izanen...
|
|
|
Ez nekien nora gindoazen eta nahasixea nenbilen, kilometroz kilometro huts egiten zuten hipotesien dantzan. Ttipi zenaren txostenaren lehen parteaz oroiturik, gogoratu zitzaidan landetxe bakartiren batean izan zezakeela egoitza izen osorik gabeko
|
Taldeak
. Haztatu nuelako ustea ernatu zitzaidan, bide nagusia utzi eta bigarren mailako errepide batera jo zutelarik.
|
|
|
Denborari bere joanean utziz, jatetxe barnean nola jokatu gogoetagai izan nuen, zigarro baten laguntzaz. Egiaren errateko, toki nabarmenegia zitzaidan Ximurraren eta Kristinaren
|
talde
ustez sekretuaren batzarrerako. Aparkalekuko auto kopuruari ohartuta, bederen, larunbat goizetan merkatu plaza ez zen hain ageriko gertatuko.
|
|
|
Kasu handiz atera nituen handik begiak. Bizpahiru
|
talde
ugariagoez aparte, inongo itxura beldurgarririk gabeko bikoteak nagusi ziren esparru handi horretan. Horien artean bat gehiago egiten zuten Ximurrak eta Kristinak, niregandik mahairik hurbilenera parez pare jarrita.
|
|
|
Aise ere geroago begietsi nuen lehenbiziko bikoteen irteera.
|
Taldeak
berantiarrenak izan ziren. Ni baino zaharragoko bi gizon gordini beren beharrez haratago konplitzeko aholkua eman nien, ez sobera zakar, nire autoaren gurpiletara pixa egin nahi baitzuten.
|
|
|
Nire izaeraren bertze ezaugarri batzuk bezala, Kristinak ez zuen sekula onetsi adiskidantzak berritzeko ezintasun hori. Ez da sobera harrigarria, urtez urte lagun
|
taldea
—TALDEA, nahi bada, huts hutsean eta letra larriz— goitik beheiti aldatzen zuen lagun batengan.
|
|
|
Erretzetik gelditu zen, eta niri etxean debekua ezarri. Nire jaiegun urrietan emakume tropa bat —"
|
Taldea
" oraingoan ere," Taldea" beti— gure etxe berriko sukaldean metatzen zen, betroiak bezain gizen, infusioak edan bitartean beren gizonak tar tar tar larrutzera. Kristinak haiekin egiten zituen goizak, arratsaldeak eta kasik ere gauak.
|
|
|
Erretzetik gelditu zen, eta niri etxean debekua ezarri. Nire jaiegun urrietan emakume tropa bat —" Taldea" oraingoan ere,"
|
Taldea
" beti— gure etxe berriko sukaldean metatzen zen, betroiak bezain gizen, infusioak edan bitartean beren gizonak tar tar tar larrutzera. Kristinak haiekin egiten zituen goizak, arratsaldeak eta kasik ere gauak.
|
|
|
Hainbat aldiz irakurtarazia zidan, une bakoitzean zer egin behar nuen jakin nezan. Lehen sintoma sumatu orduko" Zentrokoak" jakinaren gainean jarri behar nituen eta gaztigatu, orobat,"
|
Taldeko
" lagunei, ikuskizunaren lekuko izan zitezen. Uzkurdurak bazkalondoan hasi zitzaizkion tarte jakinetan errepikatzen, eta arratsaldeko sei eta erdietan hartu nuen telefonoa.
|
|
|
Bederen, ondorio bat ekarri zuen ona: behin semea bere egitera makurtuta," Zentroa" eta"
|
Taldea
" hartu zituen bere koleraren jomuga. Etxera itzuli ginen egunean, esne maternizatuaren bila igorri ninduen botika batera.
|
|
|
Handik goiti, aurpegi mudagaitz berberarekin hartuko nituen elkarren segidan etorri ziren guztiak: kirologia, radiestesia, alkimia, bidaia astralak, filosofia tibetarra eta, hutsik egin gabe, horiei denei zegozkien"
|
Taldeak
". Kezka bakarra nuen, alegia, horiek guztiek nigan eta nire bizian ahalik eta eragin gutien izatea.
|
|
|
pareta gotele purpuraz tindatua; ate ondoan flipper makina, traban beti bezero berriei, eta billar mahai handia —berbera, nik uste, aski higatua ageri baitzen— ostatuaren hondoko aldare. Haren inguruan, aulkitoetan jarriak, neska mutil
|
taldea
, aspertu itxuran bakoitzak bere eskuan atxikitzen zuen garagardo botilari begira. Janzkera goiti beheiti, hogei urte lehenagokoak izan zitezkeen, beren hartan harri bihurtuak.
|
|
|
" Ximurra", bai. Hire betiko
|
taldekoa
," Luxeko" partidetara etortzen zirenetarik —itxi zuen libreta— Dena zuzen jaso diat?
|
|
|
—Ohartua nauk.
|
Taldeen
biltokiak ere ez dituk zehatz mehatz tokitu —orriz orri, ozenki irakurri nuen handik eta hemendik—: "... auzoberriko etxabe batean biltzen dira"...
|
|
|
Bazen mugimendu inguruan: gazte
|
talde
bat hemen, plastikozko ontzi handi zenbaiten inguruan; bikote are gazteagoren bat han, maite lanetan; musika hotsa, ikusgai ez genuen lekutik.
|
|
|
Mexikar baten hitzaldi sortara joatearekin, adimena kontrolatzearen abantailak deskubritu zituen hiriko hotel dotore batean. Luze gabe,"
|
talde
" berria estreinatu zuen.
|
|
|
"
|
Taldea
" astero biltzen zen, astegunez beti, arrats aldera, kideen etxeak txandakatuz. Gurera, bi hilabetetik behin baizik ez ziren agertzen.
|
|
|
Karga ere bilaka daiteke, dena dela. Lan finkoa edo ezkontza medio,
|
taldeko
gainerako partaideok arrastoan sartu ahalean, Charlyren noragabeak halako kutsu deserosoa ere hartu zuen noizbait. Haren mudagaiztasunak gure mudantzak are ageriagoan uzten edo.
|
|
|
Charly trinkotasunaz eta kalitateaz baliatzen zen, harremanen iraupen laburra orekatu beharrez. Ximurrak berdintsu jokatzen omen zuen bere atzaparretara biltzen zituen menpekoekin, baina lagun
|
taldeko
bere aurkariaren pare jarri nahirik afalondoetan kontatzen zizkigun larru istorioak iragarterrazagoak eta menperakuntzaren orbainak histuak ageri ziren Charlyrenen aldean.
|
|
|
—Beti egoten da
|
Taldearekin
! Gaur bilera Taldearekin, atzo bilera Taldearekin, bihar...
|
|
|
—Beti egoten da Taldearekin! Gaur bilera
|
Taldearekin
, atzo bilera Taldearekin, bihar... Kristinaren azken esperimentu asoziatiboa.
|
|
|
—Beti egoten da Taldearekin! Gaur bilera Taldearekin, atzo bilera
|
Taldearekin
, bihar... Kristinaren azken esperimentu asoziatiboa.
|
|
|
Lodikotea, moldegabea, inoxoa eta aurpegi pikorrez emokatua,
|
taldeko
gainerako lagunek —Karlos Ripodas" Charly", Fernando Soria" Ximurra", Anjel Urtxipia" Ttipi" — ez zuten begiko zikina baino gehiago nahi beren inguruan, are gutiago asteburuetan neskatara ateratzen ginelarik: gainerako guztiok baino sutsuago lehiatuta ere, Potzolo gurekin egote hutsa kale egiteko bermea zen.
|
|
|
Haien artean, Charlyren irribarre haluzinatua eskaileretan beheiti zetorkigun. Jakanarrua eskutik zintzilik, bere kamiseta beso gabetik galtzarbeko bizarrak eta rock
|
talde
niretako ezezagun baten irudi koloreanitzak marru egiten zieten inguruko eliztarrei. " Konpainia ona", berriz, nire andrea zen.
|
|
|
Ez nuen zertaz harritu Kristina Ximurraren izeba Milagrosen hilarietan egoteagatik. Azken finean, hura ere lagun
|
taldekoa
zen eta Ximurraren emazte Josefinaren lagun mina haurretatik. Hor kausitzerik gogoratu ere ez zitzaidana.
|
|
|
Gain zabal eta beratz horretan, nire andrearen eta Ximurraren arteko zilipurdiak imajinatu nituen. Haurdun gelditu aitzineko denboretan —aldian aldiko"
|
taldeak
" trabarik jartzen ez bazion, bederen— Kristinak, zenbaitetan, lehoi emearen plantak ateratzen zituen ohean. Nik nahi baino gutiagotan, bistan da; horien maiztasuna areagotzeko komenigarritasunaz lotzen nintzaionean," egun inspiratuak" zirelakoan zuritzen zuen gehiago ezina.
|
|
|
—"
|
Talderik
" ez zen, beraz, oraingo aldian.
|
|
|
—Ez, aspaldiko partez,"
|
talderik
" ez. Non gimnasioa hartzen ez duzun" taldetzat", hortxe egiten baikenituen gaztetzeko erritoak.
|
|
|
—Ez, aspaldiko partez," talderik" ez. Non gimnasioa hartzen ez duzun"
|
taldetzat
", hortxe egiten baikenituen gaztetzeko erritoak. Eta benetan, ez dira batere miraritsuak, izerdi franko kostatakoak baizik.
|
|
|
—Unaik berak eman zidan bidea. Ximurrarekin hitzordua nuela-eta kanporatzekotan nengoen batean, berak galdetu zidan"
|
taldearengana
" ote nindoan. Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro," talde bilera" nuen, edo" talde afaria", edo" talde batzarra"...
|
|
|
Ximurrarekin hitzordua nuela-eta kanporatzekotan nengoen batean, berak galdetu zidan" taldearengana" ote nindoan. Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro,"
|
talde
bilera" nuen, edo" talde afaria", edo" talde batzarra"... Zuri begietara jo zizuten liburu horiek ere, Magia zuria/ Magia beltza eta abar, antzezpena sinesgarriagoa izan zedin erosi nituen.
|
|
|
Ximurrarekin hitzordua nuela-eta kanporatzekotan nengoen batean, berak galdetu zidan" taldearengana" ote nindoan. Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro," talde bilera" nuen, edo"
|
talde
afaria", edo" talde batzarra"... Zuri begietara jo zizuten liburu horiek ere, Magia zuria/ Magia beltza eta abar, antzezpena sinesgarriagoa izan zedin erosi nituen.
|
|
|
Ximurrarekin hitzordua nuela-eta kanporatzekotan nengoen batean, berak galdetu zidan" taldearengana" ote nindoan. Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro," talde bilera" nuen, edo" talde afaria", edo"
|
talde
batzarra"... Zuri begietara jo zizuten liburu horiek ere, Magia zuria/ Magia beltza eta abar, antzezpena sinesgarriagoa izan zedin erosi nituen.
|
|
|
Egunkariko lana eta arropa dendakoa. "
|
Taldeak
" eta alkohola. Sexua eta sexu eza, konplitu gabeko amets erotikoak barne.
|
|
|
Asteleheneko zenbakian, berriz, bi argitalpenek leku handia eman zioten bai Txuma eta Jabitoren atxiloketari, bai" Ripodas Elektrotresnak" Charlyren saltegi zaharrean poliziak atzemandako zer ebatsien biltegiari. " Errepideko banda, kartzelara" zioen nireak," Poliziak turisten autoetan lapurtzen espezializatutako
|
talde
antolatua desegin du" lehiakideek. Kamioneta berde zaharra bahituran hartutako gauzen artean zekarten biek.
|
|
|
Ulermenak huts egiten ez bazidan, deus ez lehenagotik ez nekienik: timatzaileak Italia aldean, dibisetako iruzurgileak Europako Ekialdean, gazte
|
talde
bortitzak Ingalaterran...
|
|
|
—Deus guti behar diagu, edozein zerbitzugunetan albistearen baieztapena kenduta. Bertze guztia hemen zagok —esku artean neukan orria hatz puntaz ukitu zuen Tomasek, bolantea askatuta—
|
Talde
ongi antolatua, autobideko bidaiarien ekipaia neurriz kanpokoaz urrikaldurik, pixa egitera gelditu orduko haien karga arintzera saiatzen dena: bideoak, argazki kamerak, kanpaina dendak...
|
|
|
Bere prezioa zuen, batzuetan kario, Ximurrak ederki kobratzen zekiena. Hasieran,
|
taldean
bertzela inondik ere irabaziko ez zuen itzal suerte bat, Ttipi jakintsuagoaren eta Charly indartsuagoaren parean lehiatzeko bidea ematen ziona. Aginpidea, ogitarteko, edari eta musika truk.
|
|
|
Behin batean, Mediterraneo aldeko portu sona handiko batera elkarrekin joateko gonbentzitu gintuen denak, alimaleko kontzertu baten promesan.
|
Taldeak
ez ditut gogoan, baina gure maiteenetarik izan behar zuten, halako joanaldi luzeari —Niloko iturrien bila partitzea adina, guretzat— frogapen gehiagorik gabe lotzeko. Ez ibilgailurik ez dirurik, auto stopez abiatu ginen, uztail gorrian, errepideko marra etzanak ere urtzen ari ziren sasoian.
|
|
|
Burgerreko bezerorik zaharrenari hemezortzi urte jo nizkion. Neska mutilak
|
taldeetan
banaturik zeuden, ukabilkada bati eutsiko ez zioten mahai zabalen inguruan. Gehienak ni baino hamar hamabortz zentimetro gehiago luze.
|
|
|
—Zu ere
|
Taldekoa
zara?
|
|
|
—Taldekoa. Ama
|
Taldekoa
da eta, Taldekoa baita, halako liburuak irakurtzen ditu, gero, Taldearen bilkuretara joaten denean, horietaz solasteko.
|
|
|
—Taldekoa. Ama Taldekoa da eta,
|
Taldekoa
baita, halako liburuak irakurtzen ditu, gero, Taldearen bilkuretara joaten denean, horietaz solasteko.
|
|
|
—Taldekoa. Ama Taldekoa da eta, Taldekoa baita, halako liburuak irakurtzen ditu, gero,
|
Taldearen
bilkuretara joaten denean, horietaz solasteko.
|
|
|
Kristinaren azken zoraldia. Lehenago bertze batzuk ezagutu nituen, beti"
|
talde
" batekiko atxikimendua eskatzen zutenak. Pairagaitza.
|
|
|
—Zu ere
|
Taldearen
bilkuretara joaten zara amarekin?
|
|
|
Bertze nonbait irakurri edo aditu ez badut, gogoeta ene baitatik aterea da: gizonezkoen adiskide
|
talde
batek, zenbat lagun, horrenbertze tasun —edo keria— nahi ditu, kolore bakarraren asperdurari itzuriko bazaio.
|
|
|
Guk, konparaziorako, bazter nahaslea genuen, ohe hauslea ere bai, baita barregarri edo gizajoa ere. Ez dago gaizki, baina horrek ortzadar zimela baizik ez gintuen bilakatuko laugarren molde bat ez bagenu geure artean, erran nahi baita,
|
taldea
gainerako kideen erdipurdikokeriatik eta ergelkeriatik begiratuko zuen norbait. Gurean, delako eginbeharra Anjel Urtxipiari zegokion merezimendu osoz.
|
|
|
Ttipik guztiez guztia jakin nahi zuen, eta grina horri zion eskaintzen ikasketek, lagunarteak eta irakurraldi ugariek libre uzten zioten denbora. Batzuek seiluak, txanponak, fosilak edo tximeletak biltzen dituzte; hark, berriz, bere ingurukoen bizien zertzeladak metatzen zituen,
|
taldeko
gainerako lagunok nesken ondotik agertzen genuen irrika berean, baita arrakasta handiagoaz ere.
|
|
|
Haien xehetasunak buruz nekizkien, gaiak ez ezik, luze zabalak ere: hiriko sekta eta
|
talde
deabruzaleez 9.547 karaktereko atal nagusia eta 3.521eko zatidura, eta autobideko lapurketez, berriz, 6.401 Nire arrisku sena lo zegoen, nonbait, goganbehartu beharrean harrotu bainintzen: " azkenik, norbait ohartua erredakzioan duten pagotxaz".
|
|
|
Kiroletan belaxka, ausarkerietarako ustelegia eta solasean mihi motx, ariketa zirtzil horretan aurkitu nuen nabarmentzeko bidea, nola edo hala nabarmentzeak bakartasunaren izarpetik lagun multzoaren aterpera dagoen tartea finkatzen ahal zuen garaietan.
|
Taldera
zerbait ekarri behar, hartan leku bat irabaziko banuen, eta nik zorroztasun sasikoaren ekarpena egin nion, jainko ttipi baten gisara, nire hurko hurbilenak berbataiatuz. Batzuetan asmatzen nuen:
|
|
|
Kristina gitarra baten zorroa lepotik zintzilika zeramala ezagutu nuen, unibertsitatera sartu berritan. Larunbat arratsaldeetan, berak eta bere lagunek —Josefina, Ximurraren emazte izatekoa barne— ez zuten hutsik egiten gure parrokiako gazte
|
taldearen
bileretara. Gaiak zirraragarriak ziren:
|
|
|
Ez nion galdegin. Lantokitik beretik atera gabe, nire etsaien
|
taldea
ugariegia zen bertze batekin are gehiago emendatzeko.
|
|
|
Kristinak ninduen eztanda egin beharrean. Semearekin inoiz ez nion gure arreba zaharrenaren ardura neurriz kanpokoa ezagutu, baina, filosofia tibetarra egun eta tarota bihar,
|
taldez
talde zebilen garairik zoroenean ere ez zituen zokoratu ama lan funtsezkoenak. Nitaz den bezainbatean ez zitekeen gauza bera erran.
|