|
2000
|
|
|
Ondorengo egunetako egunkariek datu gehiago zekarten, adibidez
|
talde
paramilitar lealistak arma merkantzia handi bat espero zuela ondorengo egunetarako, eta beste zenbait datu Txemak lehendik ere ezagutzen zituenak. Baina Ralphen aurpegirik ez.
|
|
2001
|
|
|
Han kolonizazio egoera ematen da, okupazioa dago. Armada eta poliziaz gain, bi
|
talde
paramilitar daude gerran, hemen ez. Hemen badago armada bat, polizia bat, baina hiltzen duen talde bakarra ETA da.
|
|
|
Hego Amerikan 40 milioi haur bizi da kale gorrian hiri handietan, eta horietarik milioi bat Brasilen. Brasilen haurrak sexu erasoen pean daude eta poliziak eta
|
talde
paramilitarrek ere ez dituzte baketan uzten.
|
|
2002
|
|
|
1980 urtean, Oscar Romero gotzaina hil zuten tiroz
|
talde
paramilitarrek El Salvadorren. Oscar Romero El Salvadorreko agintarien kritikaria eta indijenen eta klase xehearen alde eginiko lanagatik egin zen ezagun 70ko urteetan.
|
|
2004
|
|
|
1944ko udazkenean, makien infiltrazioengatik, soldadu eta Guardia Zibil gehiagoren bidalketarekin, muga gehiago militarizatu zen. Garai honetan adibidez, Regimiento de Infantería Valencia N° 123 erregimentu osoa ibili zen37 Baina hauez gain, Nafarroan FET de las JONS eko kideek somaten,
|
talde
paramilitarra sortu zuten gerrillari aurre egiteko38 Baztanen ere honelako talde bat egon zen, eta gauetan herritarrez osaturiko patruilak ibiltzen ziren herriak zaintzen. Militarrek gainera, herrietan gidariak kontratatzen zituzten mendietan gidatzeko39 Udaletxeak ahal zuen moduan militarizazioa areagotu zuen, udaletxeko guardak eta mendiko guardak arma motz eta luzeekin armatuz40 Garai mugituak heldu zirenaren adierazle.
|
|
|
38 Primo de Riveraren diktaduran, estatua gehiago indartzeko somaten a sortu zuten,
|
talde
paramilitar modura. Somaten aren jatorria berez katalana da eta Aro Berritik dator baina Frankismoak, FET de las JONS eko kideak somatenetan bildu zituen, muga babesteko eta makien infiltrazioak eragozteko.
|
|
2008
|
|
|
Epaiketan zenbait irregulartasun ere gertatu zen. Eta gertakizun haren ondotik, berriro azaldu zen lehendik ospe tristea zeukan Comando Hernan Trizano
|
talde
paramilitarra.
|
|
|
Hala, Gobernua saiatu da paramilitarismoa ikusezin egiten, bera baita paramilitarismoaren kudeatzailea. 90eko hamarkadan Uribe Antioquiako gobernadore zenean
|
talde
paramilitarrak legeztatu zituen Convivir segurtasun kooperatiba izena emanez, proba laborategia izan zen hura eta gaur herrialde osora hedatu du. Reinsercion izeneko prozesuarekin hasi zen 975 legearen bidez; zigorgabetasun legea da eta estatu barruan sartzen dituzte talde paramilitarrak.
|
|
|
90eko hamarkadan Uribe Antioquiako gobernadore zenean talde paramilitarrak legeztatu zituen Convivir segurtasun kooperatiba izena emanez, proba laborategia izan zen hura eta gaur herrialde osora hedatu du. Reinsercion izeneko prozesuarekin hasi zen 975 legearen bidez; zigorgabetasun legea da eta estatu barruan sartzen dituzte
|
talde
paramilitarrak. Ez dute egiaren erdirik esaten krimenei buruz, eta iruzur egiten diete nazioarteko iritzi publikoari eta biktimei.
|
|
|
Gobernua parapolitika eskandaluetan murgildu da, 63 parlamentario uribista baino gehiago daude nahasita
|
talde
paramilitarren aferetan. Ralitoko bileretan egon ziren [2001eko uztailaren 23an Estatuko hainbat ordezkarik eta Auco paramilitarrek egindako bileraz dihardu] estrategia prestatzen, paramilitarismoaren eta narkotrafikoaren menpeko errepublika eratzeko.
|
|
|
Kristalak biltzen hasi da. Senarra hil zioten Triple A
|
talde
paramilitarrekoek 1980an. Independentista zen.
|
|
2009
|
|
|
Estatuak bultzatutako
|
talde
paramilitar (kurduei aurre egiteko) bateko kideek parte hartu dute borrokan, Mardin hirian, Turkiako CNNk eta NTVk jakinarazi dutenez.
|
|
|
Ezaguna denez, karlismoak 1931tik bertatik altxaldiaprestatzeari ekin zion. Beraien burua zuritzeko asmoz, aipatu zuten autodefentsarako edo Elizaren babesarako prestatu zituztela «dekuriak» bezalako
|
talde
paramilitarrak. Baina, ustezko defentsa maila hori aise gaindituz, errepublika aldarrikatu bezain laster, hasi ziren tiro ariketak, maniobrak egiten, armak eskuratzeneta antzeko gerra jardunak aurrera eramaten.
|
|
|
eskuin muturreko sektore batzuekdenbora zeramaten estatu kolpea antolatzeko lanetan eta benetan autoritarioa izango zen politika bat ezartzeko ametsetan. Karlistek, esaterako, 1934ko udaberrianhasi ziren
|
talde
paramilitarrak, erreketeak, prestatzen. Erregezale alfontsotarrek etafalangistek bide berbera zeramaten.
|
|
|
Askotan ez dugu ezertxo ere jaten eguerdira arte, eta ogi xerra batekin eta gazta puska batekin bakarrik etsi behar izaten dugu. Serbiarren
|
talde
paramilitar batek torturatu egin zuen Hazem, 1999an, gerra garaian. Ordudanik, ikusmena galduz joan da, pixkanaka, lanerako ezinean gertatzeraino.
|
|
|
Kosovoko mendebaldeko herri txiki bat da Vidanje, eta serbiarrak dira han gehiengoa. Vidanjeko irakaslea da Milanka Sarkovic; herriko serbiar guztien etxeak erre zituen albaniarren
|
talde
paramilitar batek, 1999an, eta Milanka ezin izan zen etxera itzuli 2005era arte.
|
|
|
Ustez, Colina taldeak egin zituen bi sarraskiak. Sendero Luminoso talde gerrillariaren kontra jarduteko sortu zuten
|
talde
paramilitar hori, Fujimori agintean zenean.
|
|
2010
|
|
|
|
Talde
paramilitarrak desarmatu.
|
|
|
Uribe presidenteak legea ia urratu zuen hainbat gaitan, bestelako jarrera hartuko du Juan Manuel Santosek. Esaterako, gero eta sinesgarritasun handiago du Uriberen inguruko hainbat pertsonek eskuineko
|
talde
paramilitarrekin zuzeneko harremana izan dutela dion informazioak.
|
|
|
Gladio izeneko
|
talde
paramilitarra eta sekretua estalgabetu zenean hasi zen guztia. Hauen helburua herria defendatzea zen Varsoviako Hitzarmeneko eraso hipotetiko baten aurrean.
|
|
|
Proposamenean aipatzen direnak onartzen ditut, eta errepikatuko dut, errespetua, nahia eta lana, biktima gehiagorik egon ez dadin, baina biktima asko falta dira, herri honen sentimenduan eta eguneroko bizian badaudenak: errepresioaren biktimak;
|
talde
paramilitarrenak, AAA, BVE, GAL; polizien biktimak, torturatuak, arbitrarioki egindako atxiloketak; epaiketa politikoenak, Ad hoc egindako legeenak; sententziarik ez duten eta biktima diren senitartekoenak… hauek ere biktimak dira. Ez dago maila ezberdineko biktimarik.
|
|
|
227. Gerrilla: Espainiaren aldeko
|
talde
paramilitarrentzat erabiltzen zen ‘gerrilla’ izena Kubako gerlan.
|
|
2011
|
|
|
Izena bera ere bitxia da: «Estatuaren eta
|
talde
paramilitarren biktimen auzia» deitu beharrean, dekretuari bestelako izen nahasia topatu zaio estatuaren erantzukizuna ezkutatzeko. Baina gatozen harira.
|
|
|
Errelatu honek irabazleak eta galtzaileak nahi ditu, onak eta gaiztoak.Agenda eta kategoriak inposatzeko ahalegin adostu honen adibide bat aurki genezake Donostiako Bake Konferentziaren ostean Antonio Basagoiti popularrak Jonathan Powelli bidalitako protestako gutunean: buruzagi espainolaren ustez, Euskal Herria eta Irlanda ezin dira alderatu, han biktimak bi aldeetakoak izan zirelako. IRAk 2.056 biktima eragin zituen, eta
|
talde
paramilitarrek, 1.020, eta hemen ETAk 857 eragin dituelako eta Espainiaren batasuna defendatzen duten indarrek 0 biktima eragin dituztelako, hain zuzen.Ahantzi egiten ditu Basagoitik, noski, errepresioak eta talde paramilitarrek, Estatuaren biolentzia organizatuak sorrarazi dituzten 474 biktima zuzen; ahantzi egiten ditu, Brouard, Muguruza, Zabaltza, Arregi, Lasa, Zabala?; ahantzi egiten ditu Batallón Vasco español, GAL?
|
|
|
buruzagi espainolaren ustez, Euskal Herria eta Irlanda ezin dira alderatu, han biktimak bi aldeetakoak izan zirelako. IRAk 2.056 biktima eragin zituen, eta talde paramilitarrek, 1.020? eta hemen ETAk 857 eragin dituelako eta Espainiaren batasuna defendatzen duten indarrek 0 biktima eragin dituztelako, hain zuzen.Ahantzi egiten ditu Basagoitik, noski, errepresioak eta
|
talde
paramilitarrek, Estatuaren biolentzia organizatuak sorrarazi dituzten 474 biktima zuzen; ahantzi egiten ditu, Brouard, Muguruza, Zabaltza, Arregi, Lasa, Zabala?; ahantzi egiten ditu Batallón Vasco español, GAL. Noski, irabazle onak, a priori, zero biktima behar dituelako izan, zero akats; idealismoaren lege perbertsoaren arabera, on ona denak zero gaiztakeria behar duelako izan.
|
|
|
Gainera, nazio estatua Espainian gutxienez hain nazio eta hain itogarri izan ondoren beste formularen bat bururatu behar litzaieke, orain nazio ezberdinetako pertsonaz inguraturik gaudenean, planteatu behar genuke nazioaren kontu hori territoriotik libratu eta erlijioen gisan etxeko kontu bat izan dadila. Serio jartzera eramaten nau Lurrek, gorroto dut aspektu hori, denok nazioa bai, nazioa ez ibili behar bagenu bezala gure identitateetan garrantzitsuena balitz bezala, anda ya; gainera, gaiarekiko nire interes falta azaltzen nionetan, eta bere setari ikusten nion neurosi gradua,
|
talde
paramilitarren bateko kidea banintz bezala hitz egiten zidan.
|
|
|
Lehengai horiek “Gatazka eremuetako mineralak” deitzen zaie izan ere, askotan, kontinentean gertatzen diren gerra zibilak, hainbat
|
talde
paramilitarrek eta matxinatuek kontrolatu nahi dituzte ustiategiak. Kategoria honetako beste mineral batzuk hauek dira:
|
|
|
Pilarren oporrak tarteko irrati buletinak bere gain hartu zituen lehen egunean izan zen –bizitzaren lezioak: orain bera zen bere ordezkoaren ordezko– Somalian Nazio Batuetako kasko urdinen uniformeak lapurtu eta haiek soinean zituztela herrixka bat inguratu ostean biztanle guztiak tiroz josi ondoren herrixkari su eman zion
|
talde
paramilitar bati buruzko albiste lazgarria ematen ari zela, mutu geratu zen mikrofonoaren aurrean. Minutu erdiko isiltasun luze eta jarraitua izan zen, irratian hain hausgarri eta jasanezin den horietakoa, harik eta teknikariak kantu bat jarri zuen arte.
|
|
2012
|
|
|
Borroka armatuaren aukerarekin jarraitzeak, besteak beste, politikan dabiltzan sektore aurrerakoiei eta ezkertiarrei zilegitasuna kentzea ekarri du, horiek talde armatuekin lotzen dituztelako. Horrez gain, 70eko hamarkadan
|
talde
paramilitarrak sortu ziren, ustez gerrilla zegoen eremua babesteko. Baina gerrillari eraso egiteko aitzakia aprobetxatu zuten, nekazariak desplazatu eta lurraldea banatzeko.
|
|
|
Erresuma Batuko BBC telebista publikoak 1988an Thatcher-en gobernuaren «Broadcasting Ban» («Restrictions» izenarekin ezagutu zena) onartu behar izan zuen. Debeku horren arabera, Ipar Irlandako Sinn Féin eta legedi terroristaren arabera epaitutako
|
talde
paramilitarrak ezin ziren BBCn haien ahotsez agertu. Sinn Féin, baina, legezko alderdi politikoa zen.
|
|
|
Gurean, horrek hartzen du estatuaren eta erreboltarien terrorismoaren itxura. Estatu terrorismoaren barnean dira tortura,
|
talde
paramilitarrak eta militante zibilen aurkako eraso bortitzak. Erreboltarien terrorismoa zibilen aurkako atentatuekin identifikatzen da, berdin zibil horiek jomuga zuzen edo zeharkakoak izanik.
|
|
2013
|
|
|
1986an, AEBen aurkako epai bat eman zuen, Nikaraguaren salaketa ontzat hartuz.
|
Talde
paramilitarrak finantzatzeagatik Nikaraguari kalte ordaina emateko agindu zien AEBei. Washingtonek, ordea, ez zuen epaia onartu.
|
|
2014
|
|
|
« Never surrender» eta bere ahots indartsuaz botatako beste lelo bortitzek bertan behera utzi zituzten Terence O' Neill eta UUPko beste unionista moderatu «traidoreen» konpromisorako saioak. Harreman anbiguoa izan zuen
|
talde
paramilitar loialistekin: haien gorrotoa sustatu zuen, askok onartu dute ez zirela borrokan hasiko Paisley entzun izan ez balute?, baina salatu egiten zituen.
|
|
|
1960 hamarkadatik aurrera, alde batetik, Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileen (FARC) eta bestetik Kolonbiako Gobernuaren eta
|
talde
paramilitarren artean izan duten gerraSUCUMBIOS PROBINTZIAKO ERREFUXIATUAK 2000 2003
|
|
2015
|
|
|
Torresek abokatu lanak egiten ditu bertan.Jendeari kosta egiten zaio desagerpenak salatzea. Beldur handia dago Kolonbiako gizartean. Gatazka armatu baten erdian gaude oraindik;
|
talde
paramilitarrek jardunean dihardute, pertsonak desagertzen dira, eta Estatuko indarrek ere urratzen dituzte giza eskubideak. Biktimak ez dira fio instituzioekin, zigorgabetasun eta interes falta handia izan ohi dutelako halako kasuekiko.
|
|
|
Lehen, familiak ez bazuen salatzen, ez zen ezer gertatzen; inor ez zen mugituko zugatik.Nolako kasuak izaten dira. Oraintxe «positibo faltsuak» deitzen dietenekin ari gara:
|
talde
paramilitarrek gatazkarekin zerikusirik ez zuten pertsonak bahitzen dituzte, eta gero armadak gerrillari gisa aurkezten ditu haien gorpuak. Funtsean, delitu bikoitza da:
|
|
|
Bake negoziazioetan ere saiatzen ari dira hori ezkutatzen; izan ere, ezin duzu bakeaz hitz egin gatazka baten erdian zaudenean. Beraiek diotena da
|
talde
paramilitarrak jada ez direla existitzen, Justizia eta Bakearen Legearekin [2005] amaitu zirelako. Baina, egiatan, orain beste era batera deitzen dira:
|
|
|
Euskal erakunde armatuotako militanteei dagokionez, 32 ekintzailek galdu zuten bizia 1968tik 1977ra, eta 95ek, 1978tik 1988ra.39 Haietako asko Estatuko aparatuek finantzatutako edota antolatutako
|
talde
paramilitarrek hil zituzten. Adolfo Suarez gobernuko presidente izan zen urteetan, Batallón Vasco Español eta beste hainbat taldek 34 lagunen hilketak hartu zituzten bere gain 1975etik 1981era, horietatik 24 Hego Euskal Herrian, eta hamar Iparraldean.40 1982tik aurrera, Felipe Gonzalezek agintea hartu zuenetik, GAL siglen izenean egin zuten gerra zikina.
|
|
|
Ez ziren Kolonbiako aurreneko giza eskubideen defendatzaile erailak izango, ezta azkenak ere. Chelok salaketa egindako urte hartan bertan giza eskubideen aldeko bost ekintzaile hil zituzten AUC Autodefensas Unidas de Colombia
|
taldeko
paramilitarrek, eta beste hogeik heriotza mehatxuak salatu zituzten, Giza Eskubideen Defendatzaileen Babeserako Behatokiaren arabera. Euskal Herrian errefuxiatu ziren, bada, Chelo eta Armando kartzelatik atera ondoren, 2001eko abuztuan.
|
|
2016
|
|
|
Sionistak bestalde indartuta atera ziren 1936ko altxamendutik, eta botere militarra handitzeari ekin zioten.
|
Talde
paramilitar ezberdinak sortu zituzten: Palmach, Haganah ren baitan, Irgun errebisionistena, eta horien eszio erradikal bat, Stern taldea.
|
|
|
Azken akordioa 1947ko urtarrilean aurkeztu zuen Ernest Bevin Erresuma Batuko atzerri gaietarako ministroak. Bi aldeen oposizioaren aurrean, otsailean Erresuma Batuak amore eman zuen, eta Mandatuaren kontrola Nazio Batuen esku utzi zuen. Momentu horretan, Erresuma Batuak Indian baino soldadu gehiago zituen Palestinan, eta
|
talde
paramilitar juduen atentatuek, hainbat hildako eragin zizkioten armadari. Sionisten atentatuen kanpainaren une aipagarriena 1946an britainiarren egoitza zen King David hotelaren aurkako atentatua izan zen.
|
|
|
Israelek konkistatu berri zituen herrixka eta kokaguneei hebreerazko izena jarri zieten, Israelgo Estatu berriaren judaizazioa burutuz59 Kanporaketekin batera, hilketak ere izan ziren, batez ere hiri mistoetan. Ezagunena Dir Yassinen gertatu zen, Jerusalem inguruan; apirilaren 9an Irgun eta Stern
|
taldeetako
paramilitarrek 107 palestinar hil zituzten. Palestinarrak ahalegindu ziren erantzuten, baina aginte bateraturik ez izatean eraso gehienak porrot egin zuten.
|
|
|
58 Sarraski eta hilketa ugari egin zituzten Haganah k eta
|
talde
paramilitarrek juduen kontrolpeko herri palestinarretan. Batzuetan eraso palestinarren osteko errepresaliak ziren, baina beste askotan ekintza sistematikoak ziren, palestinarrak ihes egitea helburu zutenak (Pappe, 2007:
|
|
|
ETAk, zatiketaz zatiketa, bere jarduerarekin jarraitzeko erabakia hartu zuen.
|
Talde
paramilitarren bortizkeria ere asko bizkortu zen urte haietan.
|
|
2017
|
|
|
FARCek utzitako guneetan sartu eta kontrola ezartzen ari dira bertan. Bake prozesuak ezin izango du aurrera egin
|
talde
paramilitarrak kontrolatzen ez badira, hilketa horiek sistematikoak direla onartzen ez bada, belaunaldi berriak eta buruzagi politiko berriak babesten ez badira.
|
|
|
" Kolonbiako bake prozesuak ez du aurrera egingo
|
talde
paramilitarrak kontrolatzen ez badira"
|
|
|
eta
|
talde
paramilitarrak zeuden eta, bestetik, ezkerreko
|
|
|
IRA) eta
|
talde
paramilitar
|
|
|
1964 inguruan hasi zen. Alde batetik, Kolonbiako Gobernua eta
|
talde
paramilitarrak zeuden eta, bestetik, ezkerreko gerrilla taldeak, hala nola Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileak (gaztelaniaz FARC)
|
|
|
zituzten bertara ordena indarraren indarrez berrezartzera, baina gatazka areagotu egin zen Irlandar Armada Errepublikanoak (ingelesez IRA) eta
|
talde
paramilitar protestanteek lehergailuekin erasoak eta indarkeriazko bestelako ekintzak egin zituztenean.
|
|
2018
|
|
|
Komando Autonomo Antikapitalistetako kidea zen, eta egun hartan hitzordua zuen Ziburun, baina ez zen agertu. BVE Batallon Vasco Español
|
talde
paramilitarrak bere gain hartu zituen haren bahiketa eta hilketa.
|
|
|
Ez du ordea Libia osoki kontrolatzen, mendebaldea baizik, Tripoli hiri nagusiaren inguruan. Ekialdea aldiz
|
talde
paramilitar desberdinek zuten eskupean. Hiru urte eta erdi eman ditu Khalifa Haftar deitzen den militar marexalak talde desberdinak kontrolatzeko.
|
|
|
Fayez El Sarrajek administrazio bateratua gauzatuxea baldin badu mendebal partean, ekialdean gisa bereko antolaketatik urrun dira, arras urrun. Khalifa Haftarrek" askatasun nazionaleko armada" etiketatua duen multzoaren barnean arras desberdinak dira
|
talde
paramilitarrak. Marexal xaharrak lanak ditu kontrolatzeko batetik islamistak ez diren indarrak, gune desberdinetan diren kaidei obeditzen dutenak, eta bestetik salafistei obeditzen duten musulmanak.
|
|
|
Victoria Nyanjura aktibista ugandarren esanetan, gobernuek, haurrak babestu beharrean, haien haurtzaroa ebastera utzi ohi dute. Halaxe gertatu zitzaion 36 urte dituen emakume honi, izan ere, 1996an, 14 urte zituela, Jaunaren Erresistentziarako Armada zeritzon
|
talde
paramilitarrak bahitu zuen St Mary’s College ikastetxean. Moja batek eta irakasle batek egindako negoziazioei esker, bahituriko 139 neska gazteetatik 109 familiekin itzuli ahal izan ziren.
|
|
|
Erreketeek eta falangistek osatutako
|
talde
paramilitarrek eta Guardia Zibileko kide batzuek egindako erailketa horien inguruan gertatutako zirkunstantzia asko eta asko daude jasota Fernando Mikelarena historialariak berriki argitaratutako Sin piedad. Limpieza poUtica en Navarra 1936 Responsables, colaboradores y ejecutores izenburuko lanean (Iruñea, 2016).
|
|
|
Gertatuaren kontakizuna edo irakurketa eraikitze horretan beste laguntzaile bat gehitu zitzaion zentsura instituzionalari, eta artista konprometituen kontrako beste errepresio modu bat bihurtu zen. Estatuko aparatuetatik hurbil zeuden
|
talde
paramilitarrak artistak mehatxatzen eta beldurtzen hasi ziren, Gerra Zibilean eta diktaduran lortutakoak gordetzeko erregimen berrian. Euskal Herrian, esate baterako, Ibarrolari baserria erre zioten 1975ean9, eta 1976an Txillidak heriotza mehatxuak jaso zituen Comando Benito Mussolini de Orden Nuevo izeneko talde baten izenean, Amnistiaren Aldeko Batzordeekin lankidetzan aritzen zela eta.
|
|
2019
|
|
|
Kasu honetan, Saizarbitoriaren asmoa zera soilik omen zen: " [crear] un personaje medio miserable y superyoico, que yo creo que recoge muy bien la medida de un tipo de hombre que habita en este país" (Moyano 2002). kurketaren intertestura ekartzen duela GAL taldeen ekintzen azken arduradunaren itzal luzea, 1983 eta 1987 artean Euskal Herrian bahiketa, atentatu eta Lasa eta Zabalaren desagertzea bezalako ekintzak burutu zituzten
|
talde
paramilitarren azken arduradunarena hain zuzen ere. Horren jarraian, ez da axola gutxiagokoa, Cocoren mihiaren gehiegikeriei erantzunez, haren nagusi den Lalande Biranek kapitulu berean begiez zorrozki esaten dioenan:
|
|
|
gal
|
talde
paramilitarreko tirokatzaileek iparraldeko hainbat hiri eta herri odoletan utzi zituzten. Baionako Monbar hotelekoa adibidez, egiazko sarraskia izan zen, lau hilotz lurrean, izua kolpeka.
|
|
|
Beren zeregina zen. Ezpatak ezpatari altxatzen zitzaizkion, etengabe. galeko
|
talde
paramilitarren oldea 1985an gelditu zela bazekien Marisak, nahiz eta erasoen betean ez zion kasu handirik egin. Orain, neurri batean elbarri, Frantzia hegoaldean egiten zituzten sarraskiak txalotuko zituen lotsarik gabe.
|
|
2020
|
|
|
Jorge Rodrigo Tovarren izendapenak iraganeko zauriak ireki ditu Kolonbian eta garaileen kontakizuna berreskuratu du hein batean. AUC Kolonbiako Autodefentsa Batuak
|
talde
paramilitarreko" iparraldeko blokeko" buruzagi militarra izan zen Jorge 40 eta Karibe eskualdeko departamenduetan 600 bat pertsona hil zituen gutxienez, berak aitortuta, 1996 eta 2006 urte artean, AUCk disoluzioa iragarri zuen arte.
|
|
|
2001eko abuztuaren 28an, Freytter irakaslea hainbat erretiraturekin elkartu ostean aholkularitza lanak egiten zituen Barranquillako bere etxera joan zen. Bidean AUC
|
talde
paramilitarreko talde batek Freytter atxilotu eta desagerrazi zuen. " Itsasontzi tailer batera eraman zuten eta bertan bortizki torturatua izan zen 24 orduz", azaldu dio Argiari bere seme Jorge Freytter Florianek.
|
|
|
Paramilitarismoari dagokionez, 2006an ekin zion armagabetzeari AUC
|
talde
paramilitarrak. Desmobilizazio prozesu horren barruan, Kolonbiako justiziak AUC taldeko 14 buruzagi estraditatu zituen AEBetara 2008an, narkotrafikoa egotzita, tartean Jorge 40 Aurten baina, 12 urteko kartzela zigorra amaituko du AEBetan eta horrezkero Kolonbiara itzuli ahal izango da," aske bizitzera" azpimarratu du Freytter familiak.
|
|
|
Naparra (Iruñea,) Ziburun (Lapurdi) ikusi zuten azken aldiz, 1980ko ekainaren 11n. Komando Autonomo Antikapitalistetako kidea zen, eta BVE Batallon Vasco Español
|
talde
paramilitarrak bere gain hartu zuen haren bahiketa eta hilketa.
|
|
|
Aurten 40 urte beteko dira 1980ko ekainaren 11n Jose Miguel Etxeberria Naparra desagertu zenetik. Batallon Vasco Español
|
talde
paramilitarrak aldarrikatu zuen desagerpena. 2014an, Eneko Etxeberria anaiak Genevan (Suitza) kasuaren nondik norakoak azaldu zizkien Nazio Batuen Erakundeko Bortxaz Desagerrarazien lantaldeari, eta gaur, hainbat seniderekin batera, kasuaren azken berritasunak azaldu dizkie talde horretako bost ordezkariei.
|
|
|
Kartzelak eta kuartelak gainezka zeudenez, Bilboko zezen plaza ziega erraldoi bihurtu behar izan zuten. Estatuaren gerra zikina ere orduan hasi zen, gobernu zibiletatik agindutako
|
talde
paramilitarrak sortu ziren ETAren aurka edo susmagarri zen ororen aurka ekiteko; Guerrilleros de Cristo Rey edo ATE (Antiterrorismo ETA), besteak beste.
|
|
2021
|
|
|
Memoria Historikorako Erakunde Nazionalaren datuen arabera,
|
talde
paramilitarrak izan ziren desagertzeen %46, 1en erantzule, gerrillak %19, 9rena, FARCek armak utzi ostean sortutako taldeak %8, 8ena, eta estatuko segurtasun indarrak %8ena. Maria Lucely Urbano gerrillari ohiak azaldu duenez, FARCeko kide izandakoak bilatze lanetan parte hartzen ari diren arren, askok ez dute gogoratzen non ikusi zituzten azkenengoz desagertuak.
|
|
|
Kasu gehienetan talde armatuen eta droga trafikatzaileen esku geratu dira eremu horiek. Baina mugimendu horren atzean arrazoi argi bat dago, eta zera da, lurralde horietako asko beste herrialde batzuekin mugan daudela, eta inguru horietan badaudela droga pasatzeko korridoreak, eta pasabide horiek kontrolpean izatea da
|
talde
paramilitar horien helburua. Droga trafikatzaileen taldeek kanporatu egiten dituzte koka landatzeari uko egiten dieten nekazariak, eta haien lurrak baliatzen dituzte.
|
|
|
Gauzak hala, orduz geroztik ohikoak izan dira disidenteen eta armadaren arteko liskarrak. Horiek soilik ez, bake akordioaren alde agertu ziren gerrillari ohiak ere
|
talde
paramilitarren eta armadaren jomugan daude oraindik. El Tiempo egukariaren arabera, 288 gerrillari ohi hil dituzte 2017tik; 41, urtea hasi zenetik.
|
|
|
Zoritxarrez, Bavariako Errepublikak ez zuen iraun hilabete baino... Ondoren, Landauer atxilotu eta Freikorps
|
talde
paramilitar ultranazionalistetako kide batzuek jipoitu eta tiroz hil zuten kartzelan 1919an, 49 urte zuelarik.
|
|
|
Diktadura frankistak Bizkaian eta Gipuzkoan ezarritako salbuespen egoera hartan, hilabete bat baino gehixeagoan, polizia indarretako edo
|
talde
paramilitarretako kideen eskutik hil ziren euskal herritarrak gogoratu behar: Alfredo San Sebastian, Felicitas Maria Lecket, Blanca Salegi, Iñaki Garay eta Jesus Mari Markiegi+. 33
|
|
2022
|
|
|
Euren lurrak itzultzea eta autonomia eskatzen dute, eta estatuaren kontrako borrokan protesta baketsuak, okupazioak eta sua eragiteko bonbak erabili dituzte, jabetza pribatuen, publikoen eta Eliza katolikoaren ondasunen kontra. Txileko Polizia bortizki jazarri zaie (Sebastian Piñerak 2018an Kolonbian terrorismoaren kontra borrokan ikasitako poliziak bidali zituen Wallmapura), eta azken urteetan
|
talde
paramilitarrak ere sortu dira maputxeei jazartzeko.
|
|
|
Erresuma Batuko banderak nonahi ikus daitezke, esaterako;
|
talde
paramilitarren aldeko mezuak eta muralak aurkitzea ere ohikoa da; baita behinola ontziak eraiki zituztenen omenezko mezuak eta estatuak ere —Titanic ezaguna, adibidez—.
|
|
|
Herritar bati autoko gurpil batean labanaz ebakia egin eta kristalean «Fuera de Leiza putos monos!» zioen oharra jarri zioten leihoan. Gainera, oharrean SS ikur nazia ere ageri da, alderdi naziaren
|
talde
paramilitarra izan zenaren siglak, hain zuzen.
|
|
|
Arreta hura handituz joan zen 90eko hamarkadan, Golkoko gerraren ondorioz milaka errefuxiaturen irudiak iristean. Horrekin batera, PKKren aurkako gerran Turkiako Estatuak eta haren aldeko
|
talde
paramilitarrek egindako gerra zikina, herrien erreketak eta hilketak salatu zituzten. 1991n, Euskal Herriko eta Kurdistaneko taldeak bildu ziren folklore jaialdi batean Bilboko La Casillan, eta, 1991n, Eusko Legebiltzarrak aho batez onartu zuen Saddam Husseinek Kurdistanen zeraman politika gaitzesten zuen ohar bat.
|
|
|
Estatuak, jendarmeriaz eta armadaz gain,
|
talde
paramilitarrak ere bultzatu zituen inpunitate guztiz aritzeko; esaterako, Hezbollah talde islamista –izen bereko Libanoko talde xiitarekin loturarik gabea–, 90eko hamarkadan milaka hildako eta ankerkeria egin zituena. Urratsik esanguratsuena, edozelan ere, herri zaindarien unitatea (korucular) sortzea izan zen.
|
|
|
Gerra gori gori zegoen, bai mendietan, bai hirietan; ehun hildako baino gehiago izan ziren 1992ko Newrozen, eta egunero gertatzen ziren Jitem (estatuko zerbitzu sekretuak) edo
|
talde
paramilitarrak atzean zituzten bahiketak, torturak eta hilketak. Ozalek presidente buruargia zela erakutsi zuen militarrek ezarritako kurdueraren debekua kenduta –berak ere amaren aldetik jatorri kurdua zuela ekarri zuen gogora–, eta Golkoko gerran George Bushekin landutako harremanean.
|
|
|
Hori baino, gizontasunaren halabeharrezko alderdi bilakatu zen heterosexualitatea. Maskulinitatearen definizio garbi hori kontraesanean zegoen armadan eta
|
talde
paramilitarretan gizonen artean zegoen bizitza emozionalaren baldintzekin, eta kontraesan horrek faxismoan jo zuen goia. Horrek justifikatu eta ziur aski motibatu zuen Hitlerrek Ernst Röhm hiltzea 1934an, Sturmabteilung (SA) talde paramilitarreko liderra homosexuala zelakoan190.
|
|
|
Maskulinitatearen definizio garbi hori kontraesanean zegoen armadan eta talde paramilitarretan gizonen artean zegoen bizitza emozionalaren baldintzekin, eta kontraesan horrek faxismoan jo zuen goia. Horrek justifikatu eta ziur aski motibatu zuen Hitlerrek Ernst Röhm hiltzea 1934an, Sturmabteilung (SA)
|
talde
paramilitarreko liderra homosexuala zelakoan190.
|
|
|
Espainiako II. Errepublika ezartzearekin, borondatez baja eman zuen armadatik, monarkiko sutsua zelakoz. Sortu berria zen falangean kide egin zen, eta helburuen arduradun paratu zuten,
|
talde
paramilitarren buru, alegia. Baina ideia erradikalegiak zituelakoz kargutik kendu zuten.
|
|
|
Halaber, onartu behar da demokraziak ez zuela errepresioa baretu. Aitzitik, polizia eta mando frankistak egun batetik bestera demokratikoak izatera pasa ziren, baina torturak,
|
talde
paramilitarren erasoak eta abar areagotu egin ziren. Horrek ekintza errepresioa ekintza espiral zoroa handitu baino ez zuen egin.
|
|
2023
|
|
|
Gipuzkoan egin zuten gisa horretako ekintza gehien. Esaterako, Manuel Carrion Donostiako Falangeko burua tiroz hil zuten Ondarretako hondartzan eskuorriak banatzen ari zela, eta hilketa horri erantzun zioten gero Falangeko
|
talde
paramilitarrek.
|
|
|
Moriako errefuxiatuen kanpalekua Lesbosen (Grezia) zegoen, eta Europako handiena zen 2020an sute ikaragarri batek erabat suntsitu zuen arte. Handik ihesi irten zirenek
|
talde
paramilitar ultraeskuindarren eta polizia eskuadroi ugariren harrera amultsua jaso zuten. Kanpamentu haren kontura Unahoramenos kanariar taldeak eratu duen Moria antzezlanean, ordea, ez dugu horren berririk izan, eta sute hura fatalismoak ekarritako zerbait bezala aurkeztu digute azken minutuan, emanaldiari nolabaiteko amaiera teatrala emateko.
|
|
|
Behin hori esanda, Ukrainako presidenteak erabaki zuen tropa gehiago bidaltzea Donetsk eskualdeko hiri estrategikoa defendatzera. Wagner mertzenario
|
taldeko
paramilitarrekin ari da Errusia han erasoa egiten, eta haren buru Jevgeni Prigozhinek atzo Zelenskiri eskatu zion agindu dezala tropak handik erretiratzeko, hiria «ia guztiz inguratuta» baitute.
|
|
|
Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarra desegiteko agindu du Sudango armadaburuak
|
|
|
Sudango armadaren eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarraren arteko borrokak berehala hasi dira ondorioak izaten. Herenegun lehertu zen azken asteetan pilatutako tentsioa, eta jada gutxienez 97 lagun hil dira borroken ondorioz, gehienak Khartum hiriburuan.
|
|
|
Sudango armadaburu Abdel Fatah al Burhanek
|
talde
paramilitarra desegiteko agindu du, eta «talde matxino» izendatu du. Izendatze horrek eskumena emango dio armadari paramilitarren aurka egiteko.
|
|
|
Herenegun, nazioarteak borrokak eteteko eskatu zien bi aldeei, eta armadak eta
|
talde
paramilitarrak atzo adostu zuten NBE Nazio Batuen Erakundearekin zibilentzako korridoreak zabaltzea. 16:00etatik 19:00etara ireki zituzten.
|
|
|
RSF
|
talde
paramilitarra Al Baxir presidente zenak sortu zuen, eta Darfurko gerran borrokatu ziren Yanyauid milizietan du oinarria. Horiek Sudango armada babestu zuten 2003 eta 2009 arteko borroketan.
|
|
|
Gatazka hartan gizateriaren aurkako krimenak egitea leporatzen dio Human Rights Watch GKE gobernuz kanpoko erakundeak.
|
Talde
paramilitarrari egotzi izan zaio, gainera, Al Baxirren kargugabetzea eragin zuten protestetan dozenaka manifestari hiltzea. 100.000 bat kide ditu, Reutersen arabera.
|
|
|
Sudango armadaren eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarraren arteko borrokak okertu egin dira azken orduetan. Larunbatean lehertu zen azken asteetan pilatutako tentsioa, eta gutxienez 180 zibil hil dira jada borroken ondorioz, gehienak Khartum hiriburuan.
|
|
|
Sudango armadaburu Abdel Fatah al Burhanek
|
talde
paramilitarra desegiteko agindu zuen atzo, eta «talde matxino» izendatu zuen mugimendua. Al Burhan eta Mohamed Hamdan Dagalo biltzekoak ziren egun berean piztu ziren borrokak; bileraren helburua zen bi aldeen arteko tentsioa baretzea.
|
|
|
Larunbatean, nazioarteak borrokak eteteko eskatu zien bi aldeei, eta armadak eta
|
talde
paramilitarrak NBErekin adostu zuten zibilentzako korridoreak zabaltzea. 16:00etatik 19:00etara ireki zituzten.
|
|
|
2013an, Omar al Baxir presidenteak
|
talde
paramilitar bilakatu zuen RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde armatua, eta buruzagi militarren pareko karguak eman zizkien bertako arduradunei. Jarraian, Hego Darfurrera, Yemenera eta Libiara bidali zituen borrokara.
|
|
|
Sudanen boterea bereganatzeagatik piztutako borrokek ez dute etenik. Herrialdeko armadak eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarrak beste menia bat onartu zuten atzo, joan den larunbatean bi aldeen arteko tentsioa lehertu zenetik bigarrena, baina aurrenekoarekin gertatu bezala, ez batak, ez besteak ez dute adostutakoa errespetatu. Eta horrek zuzenean eragiten dio herrialdeko osasun sistemari.
|
|
|
2013an, Omar al Baxir presidenteak
|
talde
paramilitar bilakatu zuen RSF talde armatua, eta buruzagi militarren pareko karguak eman zizkien hartako arduradunei. Jarraian, Hego Darfurrera, Yemenera eta Libiara bidali zituen borrokara.
|
|
|
Atzo, berriz, Wagner
|
talde
paramilitarraren buru Jevgeni Prigozhinek adierazi zuen uste duela kontraeraso hori jada hasia dela, gerra frontean «mugimendu gehiago» ikusi baitu. Hori bai, Telegram sare sozialean esandakoaren arabera, zehaztu zuen eraso horren «fase aktiboa» datozen egunetan hasiko lukeela Ukrainako armadak.
|
|
|
RSF Azkar Laguntzeko Indarrrak
|
talde
paramilitarraren eta Sudango armadaren arteko su eten engaiamenduak ez dira osoki betetzen, eta etxe zuloetan sartuta dauden familiek ez dute janaririk, ez osasun zerbitzurik ere. Tiroak eta eztandak isildu, eta lasaitasunak apur bat gehiago irauten duenean, kalera atera behar izaten dute.
|
|
|
Hego Sudanek iragarri zuen eta gaur indarrean sartzekoa zen astebeteko menia berehala zapuztu da Sudanen. Herrialdeko armadako buru Abdel Fattah al Burhanek eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarreko buru Mohamed Hamdan Dagalok borrokan jarraitzen dute gatazka hasi eta hiru astera.
|
|
|
Hego Sudanek iragarri zuen eta atzo indarrean sartzekoa zen astebeteko menia berehala zapuztu zen Sudanen. Herrialdeko armadako buru Abdel Fattah al Burhanek eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarreko buru Mohamed Hamdan Dagalok borrokan jarraitzen dute gatazka hasi eta hiru astera.
|
|
|
Orain arteko saiakerarik seriosena da Sudango gerra gelditzeko. Saudi Arabiak, AEB Ameriketako Estatu Batuen eta Hego Sudanen laguntzarekin, lortu du borrokan ari diren bi aldeak, armada eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak
|
talde
paramilitarra, toki berean elkartzea gatazkaz hitz egiteko, Jiddan (Saudi Arabia). Hori bai, xehetasun esanguratsu batekin:
|