|
2000
|
|
|
|
Bazihoazen
urrats geldoz erre oparirako bidean.
|
|
|
Herrestaka
|
doa
aldapan ene patari bihotza.
|
|
|
ez naiz erosketetara
|
joan
,
|
|
|
Zabortegiak bailiran
|
badoaz
eskaleak,
|
|
|
Denboraren ur
|
joan
etorrietan
|
|
|
Eguraldiari buruz egin dezakegu berba, hala nahi baduzu, umearen eskola txostenaz eta pediatraren gomendioez, erosketez, bankuko agiriez, bizimoduaren mekanika aldarazi digun telebista hondatu berriaz, auzokoen hurrengo bileraz, tabakoaren prezioaren gainean, irakurtzen ari zaren artikuluaz, udako oporrei buruz, zure lankide apo horretaz eta gainerako lankide ondraduez ere, zure depresio antzeko infekzioaz. Eta berba egin ahala, ikusi nola
|
doakidan
askatzen ariman nekarren kremailera. Ikusi zein naro isurtzen zaidan izter artetik Esne Bidea.
|
|
|
nola
|
doazen
hirotuz, ahalke,
|
|
|
" Okerreko bidetik
|
zoaz
.
|
|
|
Neure aho-sabaiaren basamortuan arrastaka
|
noa
,
|
|
|
Iloba horren haurrak ere ekartzen dituzte. Beste iloba, Txemi, kartzelan dago, eta hura bisitatzera ere
|
joan
behar izaten dute. Eta ezin denera iritsi.
|
|
|
Venezuelara alde egin nuen. Santanderren hartu nuen ontzia, gerra garaian Arroxelara
|
joateko
hartu nuen leku berean... baina mendebalderantz. Nire bizitzako bidegurutzeetako bat zirudien Santanderko leku hark.
|
|
|
Iritsi bezain laster fraideen priorea garbitu zuen Lope Agirrek. Handik Cumanara
|
joan
zen. Barquisimeton setiatu zuten gero, eta hantxe hil zuten.
|
|
|
Geure zerbait bezala sentitzen nuen, gauza gutxi izan arren. Ezarian ezarian indartzen
|
zihoan
erakundea zen. Halako zerbait amestu izan nuen beti; halako zerbaiten premia gorria ikusten nuen; baina etsiak jotzen ninduen Donostiako giroak.
|
|
|
Beste zazpi urte iraungo zukeen lanak guztira. Nire gogoa, ordea, Euskal Herrira itzultzea zen, baita hara
|
joan aurretik
ere. Ez nion eskaintza onartu.
|
|
|
Sei urteko egonaldiak lotura estuak sortzen ditu, ez dago dudarik. Itzultzekotan
|
joan arren
, bertakotu ere egin nintzen apur bat. Venezuelako jendearen apaltasunak eta xalotasunak arreta erakartzen zidan; gustukoa nuen jende hura.
|
|
|
Itzela zen hango ontzi trafikoa. Aberastasun handiak ditu Venezuelak, baina aberastasun guztia esku gutxi batzuetara
|
joan
zen, jakina. Gaur ere biztanleen %80 pobrezian bizi da.
|
|
|
Han bizi diren haurrentzat ez dago eskolarik; hango emakumeentzat ez dago haurgintzarako ospitalerik. Behin nagusi kroaziarrarekin
|
joan
nintzen ospitale batera. Egundoko emakume pila zegoen ohatiletan, korridoreetan, edozein lekutan, denentzat oherik ez zegoelako.
|
|
|
Apaiz euskaldunak egin zizkidan antolaketak: abioneta batean
|
joan
nintzen Caracastik Ayacuchora, eta han elkartu nintzen indigena batekin. Jeremias deituko nion aurrerantzean.
|
|
|
Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta gureak ere bazuen popan Yamaha eder bat. Abiadura handi samarrean
|
zihoanean
, ontziari muturra altxa egiten zitzaion ur azaletik gora.
|
|
|
Orinocon gaindi bazterretik
|
joaten
ginen, ibai erdian handiegia zelako uraren indarra. Eta alboetan, zelako oihan hertsia!
|
|
|
Orinoco pirañaz josita dago, baita Orinocora datozen ibaiak ere. Gorantz
|
gindoazen
heinean kontatzen zizkidan Jeremiasek haien izenak, oihanean eta ibaietan zer zegoen, inguruan ikusi edo entzuten genituen txori izenak. Yanomamien tribuak non zeuden eta haiek nola bizi ziren esaten zidan.
|
|
|
Jeremiasek sekulako arraintzarrak harrapatzen zituen, eta haiekin egundoko otorduak egiten. Ez
|
gindoazen
ezeren faltan. Baneraman garagardoa ere.
|
|
|
Beste ingurune batean ibili ohi ginen gure taldetxokoak; Bilboko Arnaizen inprimategian elkartzen ginen lanaren ondoren, zahar eta gazte. Tabernetara
|
joan
, garagardoren bat hartu, berriketan egin...
|
|
|
Koadrila hura elkartu gineneko aldi batez, 36ko gerra kontuak ekarri genituen hizpidera. Santandertik Arroxelara
|
joateko
ontzia nola hartu genuen aipatu nuen nik. Taldean bazen adineko gizon bat nire kontakizunari adi, baina isilik, txintik atera gabe.
|
|
|
Ingalaterrara eramanez gero, Errepublikari emango zioten. Arroxelan ontzia hustu eta Ingalaterraraino
|
joatea
deliberatu nuen.
|
|
|
Gogoratzen naiz, kontzentratuta geundela, poliziek lurrera, gure oinetara botatzen zituztela fogeoko tiroak. Zalaparta batean Iberia agentziako kristalak zartatu genituen, Espainiako kontsulatuaren aurrean protesta eta salaketak egin ziren, enbaxadorearen etxe harresitura ere
|
joan
ginen talde bat.
|
|
|
bizikleta, motxila, lotarako zakua eta trasteak. Etxetik irten eta Zudairera
|
joan
nintzen, nire arrebaren senarraren izeba baten baserrira, han baitzegoen arreba abuztuko egun batzuk pasatzen. Arrebari esana nion bidaia hura egiteko irrika nuela, baina koinatuak esaten zion ez nuela egingo, ez nintzela kapaz izango bidaia modu hari ekiteko.
|
|
|
Lehertuta nengoen, egarriak ito beharrean. Galtza motzetan
|
nindoanez
, eguzkiaz erreta neuzkan izterrak. Bizkarreko motxilatik zintzilik zahatoa eta zartagina.
|
|
|
Zelako planta! Zuhaitzaren itzalpean, etsi samartuta, atarramentu hartan nora ote
|
nindoan
galdetu nion neure buruari. Eraitsita nengoen egon ere.
|
|
|
Gerra pertsonala dauka aditz formekin, orriak eta orriak zirriborroz betearazten dizkiona. Temoso eusten dio hala ere bere trintxerari, harik eta ginearrarekin xakean jokatzera
|
joaten
den arte.
|
|
|
– Xirimiriak Euskal Herria gogorarazten dit –esan du, eta euripera
|
joan
da, patiora, bakar bakarrik paseatzera.
|
|
|
Nire aurrean eserita egoten zen txakur bat, eta begiak ixten edo lokartzen ikusten ninduen bakoitzean ostikadaz esnatzen ninduen. Egunak
|
joan
ahala, nekea eta suntsipena gailendu ahala, aluzinazioak izaten ere hasi nintzen. Zomorrotegi bihurtzen zen ziega haietan ikusten nuen itzal oro:
|
|
|
Baina
|
goazen
astiro.
|
|
|
Gora
|
joan
ginen, galeriara, ziegetara, eta leihotik patiora begira jarri ginen. Handik ikusi genuen, taldeka zeuden presoak nola hurbiltzen zitzaizkion patio erdian bakarka zebilenari, eta nola hasi zitzaizkion denak labanak eta zorrozkiak aterata ziztaka, gorputz osoan:
|
|
|
Lau lagun geunden enfermerian, ziega berean: Urru eta biok zeharo jota geundelako, eta Txino eta Rafael gu zaintzera
|
joan
zirelako. Hauek ere greban zeuden, baina gu baino hobekixeago haatik.
|
|
|
Ilaran atera gintuzten galeriatik kanpora. Harmailetan behera
|
nindoala
, egundoko kulatazo bi eman zizkidan txakur batek sorbaldan, eta bi zartada haietatik ezkerraldean eman zidana izugarria! Urteetan egon nintzen ohean ezkerreko aldearen gainera etzan ezinik, min ematen zidalako.
|
|
|
Eta demandaderotik tomatea besterik ez ziguten ekartzen, eta niri tomatea ez zitzaidan asko gustatzen. Kalean eta aske izan nintzenean, jatetxeren batera
|
joan
eta entsalada ekartzen zidatenean, tomatea jan gabe laga ohi nuen. Puerton, ordea, gustura asko jaten nituen, zer erremedio.
|
|
|
Larunbat goizetan kiroldegia tokatzen zaie gure moduluari eta bigarrenari. Hara
|
goaz
, beraz, laurok, eta bigarren moduluko beste lau adiskideekin elkartuko gara: Kitxu, Jokin Santxo, Raul eta Ramon.
|
|
|
Ordu t’erdi segituan
|
joaten
da solasean. Jokin izan ezik, gazteak iruditzen zaizkit besteak; Antxonen ondoan zer esanik ez.
|
|
|
Antxon gazteekin ondo konpontzen dela ikusten dut. Ezin dut irudikatu herriko plazan eserita, eguzki izpi bila, jubilatu mordoskaren inguruan, penak kontatzen edo zer esanak amaituta, denbora
|
joan
zain egon ohi diren aitona aspertuen moduan. Bere izaerarekin egokiago dagoke gazteekin berriketan edo eztabaidan tabernaren batean, ikasleekin matrakan.
|
|
|
Munduan ibilia da Antxon, baina, dioenez, ez dauka urrunera
|
joateko
gogo berezirik. Aralar aldera edo horrelako lekuren batera joan nahiko luke kartzelatik irtendakoan, bakardade apur baten bila, zaratarik ez dagoen lekuren batera.
|
|
|
Munduan ibilia da Antxon, baina, dioenez, ez dauka urrunera joateko gogo berezirik. Aralar aldera edo horrelako lekuren batera
|
joan
nahiko luke kartzelatik irtendakoan, bakardade apur baten bila, zaratarik ez dagoen lekuren batera. Zarataren erasoa amorragarri egiten zaio.
|
|
|
Bat batean goizeko errekuentoan ez nintzela jaikitzen eta kasurik egiteko asmorik ez neukala ikustea ezin izango zuen sinetsi. Nonbaitera
|
joan
eta zerbitzuburuarekin itzuli zen. Jaikitzeko agintzen aritu zitzaizkidan berriro, eta nik ezetz berriro.
|
|
|
Bisitarik ezin egin arren, astero etortzen ziren lagunak eta ahaideak. Leihoetatik ikusten genituen autobusetan
|
joandakoak
kanpoan, kartzelaren inguruan. Oihuka eta garrasika zerbait hitz egin ahal izaten genuen eurekin.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak
|
joan
eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan e... Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera
|
zihoala
, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere
|
joan
ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Haiek ez ziren edonon bota behar eta jaurtitako bonbak, apropos herrigunean botatakoak baino. Etxera
|
joan
nintzen korrika, izututa, laborrian. Behin etxera helduz gero salbu nintzen, etxekoen abaroan.
|
|
|
Gure izena ere eman zuten, anaia eta biona, Errusiarako. Baina gure amak ez zuen egon behar guztiz konbentzituta, eta irtenaldi hura, adio hura, atzeratzen eta atzeratzen
|
joan
zen, joatekoak joan eta gu bertan geratu ginen arte.
|
|
|
Gure izena ere eman zuten, anaia eta biona, Errusiarako. Baina gure amak ez zuen egon behar guztiz konbentzituta, eta irtenaldi hura, adio hura, atzeratzen eta atzeratzen joan zen, joatekoak
|
joan
eta gu bertan geratu ginen arte.
|
|
|
Gure amak, senarra non eta nola ote zen arrastorik gabe, umeak ondotik bidaltzea eta agian galtzea ez zuen pentsatu ere egin nahiko. Umeak igotzen ziren itsasontzira, Errusiara
|
joateko
, baina haien gurasoak eta jende heldua ez. Bederatzi hamar urteko haurrek eramaten zituzten txikiagoak eskutik helduta.
|
|
|
Bata Portugaletekoa zen eta Barakaldokoa bestea. Bietako bat, ez dut gogoratzen nor, bere aitonarekin
|
zihoan
. Besteak ere izango zuen senideren bat.
|
|
|
Hanka egin du gure ondotik, eskulanen aretoko atea ireki duten bezain laster. Itsasontziak egiteko materialak eta lanabesak lortzeko borrokan dihardu eguna
|
joan
eta eguna etorri. Katalogo eta materialak eskatuta, eskalan egiten ditu itsasontziak.
|
|
|
Planoak erakusten dizkigu, itsasontzien izenak, neurriak, prezioak... Astirik gabe dabil ezertarako, ezin geldi egon; eta tartetxoren bat daukanean, paseatzera
|
joan
ohi da patiora. Ipurtarinaren irudia ematen du horrela esanda, baina gizon patxadatsua dugu, adinak emandako tenplearekin luzatzen da berriketan hasten denean.
|
|
|
Habanan familiako umeak eta emakumeak
|
gindoazen
, gizonik gabe. Gure familiako gizonak gerran izan ziren denak, gauza zirenak behintzat.
|
|
|
Munduko gerra guztietan eta historian zehar beti berdin gertatzen da: gizonezkoak gerrara eta abenturara
|
joaten
dira; eta emakumeek, zahar edo gazte, egin behar izaten dute haurren kargu, etxearen eta erretagoardiaren arduradun. Gizonak fusila darama, emakumeak bizitza guztiaren zama.
|
|
|
Ez dakit trena non hartu genuen, baina handik Cerverara egin genuen lehen bidaia, geuretzat propio antolatutako tren batean. Katalunia jotzen zen orduan leku segurutzat, eta haraxe
|
gindoazen
. Tren bat baino gehiago izango zen Arroxelan, itsasontzian joandako jendetza eraman ahal izateko.
|
|
|
Katalunia jotzen zen orduan leku segurutzat, eta haraxe gindoazen. Tren bat baino gehiago izango zen Arroxelan, itsasontzian
|
joandako
jendetza eraman ahal izateko. Geltokietan geratzen ginen; Gurutze Gorriko emakumeak izaten genituen zain, euren txapeltxo zuriarekin.
|
|
|
Leherketaren izua apur bat pasa zitzaidanean itzuli nintzen ostera jolasean ibilitako tokira. Bilbotik gurekin
|
joandako
neska koskorretako bat hil zuen bonbak; aitonarekin joandakoa ez, bestea baizik. Burdinazko farola odolez eta haragi zatiz zipriztinduta ikusi nuen.
|
|
|
Leherketaren izua apur bat pasa zitzaidanean itzuli nintzen ostera jolasean ibilitako tokira. Bilbotik gurekin joandako neska koskorretako bat hil zuen bonbak; aitonarekin
|
joandakoa
ez, bestea baizik. Burdinazko farola odolez eta haragi zatiz zipriztinduta ikusi nuen.
|
|
|
Geurea balitz bezala erabiltzen genuen baratza, barazkiak eta landatzeko. Behin batez, haur mordoska
|
joanda
, egundoko jana egin genuen aranondoetatik. Mikatzak eta berdeak egongo ziren, baina guk bapo jan.
|
|
|
Haurrontzat ere agerikoak ziren arazo haien zantzuak. Oloten, esate baterako, kamioikada terraila aurkitu nuen, ihesean
|
zihoazenek
utzia, zalantzarik gabe. Bidearen albo batean lagata zegoen kamioia, erdi iraulita, matxura edo istripuren baten kariaz.
|
|
|
Itzulera ahal zen moduan egin beharra zegoen; jada ez zegoen guretzat antolatutako trenik. Donostian bagenituen lehengusu batzuk; haiei pasa behar genien abisua, amona ekartzera
|
joan
zitezen. Amonarekin geratu ziren izeba eta lehengusua.
|
|
|
Gironatik Bartzelonara
|
joan
ginen. Tren geltokian bertan eman genuen gaua.
|
|
|
Hurrengo egunean hartu genuen trena Bartzelonan, etxerantz. Merkantzia trena zen, jendez betea, gure moduan etxera
|
zihoan
jendez betea. Ez dakit nondik norako ibiliak egin genituen trenean, nolakoak izan ziren bidaiako gorabeherak.
|
|
|
Gero jakin genuen, bezperan hil zela gure amona. Beranduegi zen, beraz, haren bila
|
joateko
. Oloten datza.
|
|
|
Kartzeleroa atean azaldu gabe, interfonotik ematen dituzte hemen horrelako aginduak; ezin asmatu, beraz, zelako muturkerarekin agintzen diguten. Modulu arruntetara
|
goaz
, Jokin bigarrenera eta seigarrenera ni. Ez dakigu zer nolako egoeratan izango garen aurrerantzean, elkar noiz ikusiko dugun hurrengo.
|
|
|
Luze egin zait bidea 6 modulu honetara. Lorategi eta zelaitxoen ondotik
|
joan
naiz: 7 moduluak ikusi ditut eta, horien aurrealdean, 5 moduluetako eraikina.
|
|
|
Lehen egunak bizkor
|
doaz
kartzelan. Kosta egin zait ordutegia ikastea, noiz goazen txaboloetara, noiz jaitsi, nola den bisiten kontua...
|
|
|
Lehen egunak bizkor doaz kartzelan. Kosta egin zait ordutegia ikastea, noiz
|
goazen
txaboloetara, noiz jaitsi, nola den bisiten kontua... Oharkabean joan dira egunak, eta oharkabean hasi naiz leku berriko trikimailuak ikasten.
|
|
|
Kosta egin zait ordutegia ikastea, noiz goazen txaboloetara, noiz jaitsi, nola den bisiten kontua... Oharkabean
|
joan
dira egunak, eta oharkabean hasi naiz leku berriko trikimailuak ikasten. Irrati txikiarekin ezer gutxi hartzen dut.
|
|
|
Harmailetan behera
|
goaz
Antxon eta biok. Burutik txapela inoiz kendu gabe, ezin dut asmatu burusoila den edo ez.
|
|
|
– Gau osoan ez dut begirik bildu –aitortu dit Antxonek goizean– Atzoko kontuei itzuli mitzulika, gomutetan
|
joan
zaizkit orduak, ohean jira hara eta buelta hona.
|
|
|
Gogoratzen dut, adibidez, gure aitak poltsakada bat kanika oparitu zidala, eta kanika haiek etxeko leihotik jaurti eta noraino heltzen ote ziren begira egoten nintzela. Nire ariketa moduetako bat izango zen leihotik jaurti ondoren kanika haiek biltzera
|
joatea
, ostera leihotik jaurtitzeko.
|
|
|
Gurpil mazizoak zeuzkaten autobus haiek, inguruetako herrietatik Ordiziako azokara baserritarrak eta eramaten ibiltzen zirenak. Amaren ahizparen etxera
|
gindoazen
Tolosara, baina han ere gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen. Trena hartu eta Donostiara joan behar izan genuen.
|
|
|
Amaren ahizparen etxera gindoazen Tolosara, baina han ere gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen. Trena hartu eta Donostiara
|
joan
behar izan genuen. Egun batzuetako kontua zirudienak luze jo behar zuen.
|
|
|
Ordiziatik alde egin eta Donostia hustu behar izan genuenerako, urtea hortxe hortxe
|
joango
zen. Denbora osoa etxetik asko irten gabe egingo nuen seguru asko.
|
|
|
Beraz, bat batean eten eta zapuztu egingo dizute espazioa. Inoren jolas zikineko osakin sentiaraziko zaitu kartzeleroaren gaztiguak trasteak prestatzeko agindutakoan,
|
bazoazela-eta
.
|
|
|
Hainbat kartzelatatik gentozen hogei lagun inguru elkartu ginen han, denok batera patioan ibiltzeko aukerarekin: Roki,
|
Goazen
, Jota, Fernando, Mario, Zunbeltz, Astola... Lehendik ezagunak nituen batzuk, baina gehiago ziren ezezagunak.
|
|
|
Goiz esnatu gaituzte asteartean. Amerikanetan gosaldu dugu Burgosera bidean
|
joango
den furgoian sartuko gaituztenok. Entzutegi Nazionaleko epaiketaren batera doazen batzuk ikusi ditugu.
|
|
|
Amerikanetan gosaldu dugu Burgosera bidean joango den furgoian sartuko gaituztenok. Entzutegi Nazionaleko epaiketaren batera
|
doazen
batzuk ikusi ditugu. Badira guretakoak haien artean!
|
|
|
Alabaina, aita gaixorik itzuli zen kartzelatik. Gero eta gaixotzenago
|
zihoan
. Ez dakit tuberkulosia ote zuen; urearen kontua zelakoan ere banago.
|
|
|
Baina horrez gain bazuen bere tailertxoa ere, forja tailerra, metalikakoa. Tailer horren kargu egitera
|
joan
zen gure aitona Madrilera. Hari horri jarraituz bide batez, urte mordoa geroago, ni Carabanchelen preso nengoela, osaba Jesusen semea, neure lehengusua alegia, bisita egitera etorri zitzaidan bere alaba txikiarekin.
|
|
|
Lantegi hartan batera eta bestera bidaltzen ninduten enkarguak egitera, eta bizikletan
|
joan
ohi nintzen. Neure kontuko enkargu moduak ere izaten bainituen nik, beti bizikletan.
|
|
|
Nieves honek meza liburua oparitu zidan behin; mezatara joan bakoitzeko duroa emango zidala agindu zidan. Eman ere bai, baina Gurrutxaga maisua organoa jotzen entzutearren
|
joaten
nintzen elizara, ez mezagatik. Umetatik gustatu izan zait musika klasikoa, eta musika entzutearren elizara eta edozein lekutara joango nintzen.
|
|
|
Eman ere bai, baina Gurrutxaga maisua organoa jotzen entzutearren joaten nintzen elizara, ez mezagatik. Umetatik gustatu izan zait musika klasikoa, eta musika entzutearren elizara eta edozein lekutara
|
joango
nintzen.
|
|
|
Koskortutakoan hasi ginen Tolosara
|
joaten
. Han ikasi genuen dantzan.
|
|
|
Han ikasi genuen dantzan. Trenez
|
joaten
ginen, eta gauean itzultzeko hamarretan izaten genuen berriro trena hartu beharra. Baina beti galtzen genuen hura, gero hamabietan pasatzen baitzen merkantzia.
|
|
|
Beti utzi izan zidan neure kasa ibiltzen. Mezatara eta
|
joatera
ere ez ninduen egundo behartu. Batzuetan jakingo zuen nondik nora nenbilen eta beste batzuetan ez, baina inoiz ez zidan egiten nire ibilerekiko galdeketarik eta errietarik.
|
|
|
13 zenbakiko 3aren gainean beste 3 bat ipini nion alderantziz, 8 bilakatzeko. Eta hor
|
noa
estankora; eman diot txartela hango andreari; eta hark: " norena da hau?"; eta nik:
|
|
|
Hark bazekien ondo nik ez neukala anaia nagusirik, neu nintzela anai arrebetan zaharrena; ondo ezagutzen baitzuen gure familia. Baina" hara, hara;
|
zoaz
!" esan zidan, hemezortzi urtekoari zegokion tabakoa emanda. Hilero joango nintzen estankora nire tabako bila, eta hilero emango zidan.
|
|
|
Baina" hara, hara; zoaz!" esan zidan, hemezortzi urtekoari zegokion tabakoa emanda. Hilero
|
joango
nintzen estankora nire tabako bila, eta hilero emango zidan. Tabako hartatik gehiena saldu egiten nuen taberna batean, eta bestea neuk erre, Abadie papertxoarekin zigarroa eginda.
|
|
|
Goizetik dabil egon ezinik, arratsaldeko bisitan darabil gogoa, ez dugu zalantzarik. Koldok ere ordu berean izango duenez, elkarrekin
|
joango
dira.
|
|
|
Bidea dago hemendik bisitetako egoitzara. Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera
|
joan
behar duzu, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre handia ezkerrean lagata. Hormetan egindako pinturak ikusiko dituzu, paisajeak:
|
|
|
Ordu bietarako ixten dizkigute ateak, eta lau t’erdietan irekiko dizkigute ostera, patiora jaisteko. Siesta garaian
|
joango
dira eurak bisitara.
|
|
|
Serioago dator Koldo, haserre itxuran. Bisitara
|
joanda
, jende multzoa elkartu omen dira; hemen alboko moduluan dauden hiru nesketako bik ere aurrez aurreko bisita ei zuten ordu berean (Itziar geratu da moduluan, Onditz txikia zaintzen); elkar agurtzeko eta momenturen batean elkarrekin egoteko aukera izan dute, baina Maitanek eta Amaiak kasurik apenas egin omen diote Koldori; Antxonekin izan dituzte kontu eta mimo guztiak, musuak eta besarkadak. Antxonek barre egiten du, Koldok marmarrean kontatzen digun bitartean.
|
|
|
Hilabete batzuen buruan sukar handiz oheratu beharra izan nuen arte. Lanean aritu nintzen denboran jarraitu izan nion sendagilearengana
|
joateari
, hark aztertzen ninduen, baina ezer askorik ezin zuen egin, zer neukan jakinda. Ondo jatea eta atseden osoa hartzea ziren orduan tuberkulosiaren kontrako erremedioak.
|
|
|
Emiliano Eizagirre doktoreak etxera egiten zizkidan bisitak. Sanatorioren batera
|
joatea
izango zen niretzako konponbidea, baina sanatoriora ez zen edozein joaten, beteta egoten zirelako. Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen.
|
|
|
Emiliano Eizagirre doktoreak etxera egiten zizkidan bisitak. Sanatorioren batera joatea izango zen niretzako konponbidea, baina sanatoriora ez zen edozein
|
joaten
, beteta egoten zirelako. Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen.
|
|
|
Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat gehiago, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena. Horretaz guztiaz ondo ohartu bide zen Don Emiliano sendagilea, eta Andazarrateko sanatoriora
|
joan
nahi al nuen galdetu zidan isilka. Aia eta Asteasu bitartean zegoen Andazarrate sanatorioa.
|