|
2006
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko
|
jendeetan
eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Ondorioz, irudi soziala simplifikatzailea eta eskematizatzailea da: ahalik eta
|
jende
zabalenari irekia eta errealitatearen ikusmenean eraginkorra izan behar da. Beste irudi kolektiboak bezala, irudi soziolinguistikoak munduarekiko eta besteekiko harremanak erabakitzen dituen interpretazio eskemak dira.
|
|
2007
|
|
|
Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat urte genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu) behar dena;
|
jendea
erakarri egin behar dugu, eta konbentzitu egin behar dugu: euskara ikasteak merezi du, eta, gainera, euskararen berreskurapenean ni neu euskalduntzea ez da anekdotikoa, estrategikoa baizik.
|
|
|
• Ikasle berriak erakarri. Euskaraz ezer ez dakien
|
jende
ugari dago oraindik, eta prestakuntzaren eraginkortasuna bermatuz, eskaintza bereziak eta helburu mugatuetarako ikastaroak prestatu dira.
|
|
|
Honetarako hainbat arrazoi aipa badaiteke ere (lan egoeraren aldaketa,
|
jendeak
geroz eta denbora gutxiago duela zernahitarako,...), bada sektorearen beraren bilakaeran datu aipagarri bat: euskaltegietan programa orokorrak nagusi (edo ia erabatekoak) ziren garaitik, ikasleen beharrei zuzendutako ikastaroak antolatu eta ematera pasatu da.
|
|
|
Eremu horietan lan egitea gero eta konplexuagoa da. Konplexua da taldeak osatzeko nahiko ikasle izatea, konplexua da eskolak emateko
|
jendea
topatzea, konplexua da ikasleak nahiko ordu emateko prest egotea, euskaltegian denbora epe arrazoizko batean euskara ikasteko.
|
|
|
Alde batetik onuragarria da hori oso, izan ere irakasleari aukera ematen baitio erabilerari zuzenean lotutako eskolak prestatzea eta ematea. Inguru naturalean murgilduta dagoen euskara ikasleari errazagoa zaio euskaldunen sarea osatzea, inguru naturaletik kanpora atera eta eguneroko bere inguru hurbilekoa ez duen
|
jendearekin
osatzea baino.
|
|
|
Dena dela joerak ere aldatzen ari dira jendartea aldatzen ari den moduan. Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen
|
jendea
ere ugari dela. Joerak joera, urte batetik bestera oraindik ere aldaketa handiak dira, herri batean urte batean euskara taldea egon baina hurrengo urtean taldea osatzeko jende nahikorik ez, eta halakoak maiz errepikatzen baitira.
|
|
|
Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela. Joerak joera, urte batetik bestera oraindik ere aldaketa handiak dira, herri batean urte batean euskara taldea egon baina hurrengo urtean taldea osatzeko
|
jende
nahikorik ez, eta halakoak maiz errepikatzen baitira.
|
|
|
Alde batetik onuragarria da hori oso, izan ere irakasleari aukera ematen baitio erabilerari zuzenean lotutako eskolak prestatzea eta ematea. Inguru naturalean murgilduta dagoen euskara ikasleari errazagoa zaio euskaldunen sarea osatzea, inguru naturaletik kanpora atera eta eguneroko bere inguru hurbilekoa ez duen
|
jendearekin
osatzea baino. go, bizirik dagoen hizkuntza da, oraindik orain erabiltzen den komunikatzeko tresna da.
|
|
|
EUSKALDUNTZEKO
|
JENDE
ASKO BAINA EUSKALTEGIAN GERO ETA GUTXIAGO
|
|
|
Azken urteetan Nafarroan helduen euskalduntzean beherako joera dugu, gero eta ikasle gutxiago dugu. Milaka eta milaka erdaldun huts izanik nola liteke
|
jende
gehiago ez etortzea euskara ikastera. Nonbait hurbil dugun jendea, euskara ikasi eta maite duena, etorri da.
|
|
|
Milaka eta milaka erdaldun huts izanik nola liteke jende gehiago ez etortzea euskara ikastera? Nonbait hurbil dugun
|
jendea
, euskara ikasi eta maite duena, etorri da. Ikasi nahi omen duten eta etortzen ez diren horietako askok uste ustel franko badute, aurki ere:
|
|
|
Euskararen aldeko baino kontrako giroa dugu instituzioen aldetik.
|
Jendeak
egiteko asko du eta astirik ez 8 edo 10 ordu astean emateko euskara ikasten. Erritmo motelagotan hasiz gero, ordea, prozesua izugarri luzatzen da eta nork eman urteak eta urteak euskaltegira etorriz eta betiko" arinaiztarra" izaten.
|
|
|
Milaka eta milaka erdaldun huts izanik nola liteke
|
jende
gehiago ez etortzea euskara ikastera. Nonbait hurbil dugun jendea, euskara ikasi eta maite duena, etorri da.
|
|
|
Milaka eta milaka erdaldun huts izanik nola liteke jende gehiago ez etortzea euskara ikastera? Nonbait hurbil dugun
|
jendea
, euskara ikasi eta maite duena, etorri da. Ikasi nahi omen duten eta etortzen ez diren horietako askok uste ustel franko badute, aurki ere.
|
|
|
Euskaltegian euskara ikasi baina erabiltzeko aukera gutxi duten horiei begira, bada hiru urte, Mintzakide proiektua martxan jarri zela Topagunea eta beste hainbat talderekin batean. Euskaraz aritzeko ohitura duen
|
jendea
gutxitan aritzen den hauekin harremanetan jarriz proiektu honen bidez.
|
|
|
Lehengo urteetan federazio berriaren dinamismo handiak
|
jende
franko erakarri zuen. Sartze kanpaina ikusgarriek, Korrikako lehengo edizioek eta AEKantuz bezalako musika emanaldiek denbora gutxi barne bikoiztu zituzten ikasle kopuruak.
|
|
|
Gau eskolek militanteen garra eskas ez bazuten ere gaineratekoa falta zuten: esperientzia,
|
jende
formatua, metodo egokiak, dirua, egitura sendoak. 1985ean elkarteak 4 liberatu baizik ez zituen.
|
|
|
Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa batzuk. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan hartuz, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000
|
jendek
euskarazko kurtsoak segitu dituztela. Bestalde, berriki plazaratu kulturari buruzko inkesta batean Iparraldeko biztanleen% 20 euskara ikasteko prest agertzen da.
|
|
|
Emaitzak direla eta, 2001eko inkesta soziolinguistikoak pista batzuk ematen dizkigu. Hala nola inkestaren momentuan
|
jendearen
hizkuntzen ezagupena, bere lehen hizkuntzarekin parekatzen da. Horrela irabaziak eta galtzeak agertzen dira:
|
|
|
Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa batzuk. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan hartuz, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000
|
jendek
euskarazko kurtsoak segitu dituztela.
|
|
|
Emaitza mugatuak dudarik gabe, are gehiago denbora berean egoera soziolinguistikoak eragin duen hiztun galtzearekin konparatuz gero: 5900
|
jende
erdaldun bilakatu eta beste 12200 euskaldun pasibo bilakatu.
|
|
|
Arazoak arazo, HEA alorra garatzeko baldintzak sekulan baino hobeak dira eta bestelako aitzinamenduak lortu bitartean,% 100ez baliatu dira ahal bezainbat
|
jende
euskal hiztun oso bilakatzen laguntzeko.❚
|
|
|
Ikasleria oso zen gaztea. Hegoaldeko lau lurraldeei dagokienez, ikasleen% 52 15etik 24 urtera bitartekoak ziren; eta bazegoen 15 urtetik beheragoko ikaslerik;% 60 emakumezkoak ziren eta% 40 gizonezkoak;% 47
|
jende
ikaslea zen eta% 53 enplegatuak.
|
|
|
Irakasle
|
jendea
ez dago ez gaudehain gustora lortzen diren errendimenduez. Inkesta bidez, berrikitan, honako hau galdetu izan zaie irakasleei:
|
|
|
Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute
|
jendearen
gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. Era berean, antolatzaileek tokiko euskarazko harreman sareak sortzeko ekimen baliagarritzat hartu dituzte Mintzalagun, Berbalagun, eta Mintzakide egitasmoak.
|
|
|
Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute
|
jendearen
gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da. " Txepetx" ek azaltzen dituen hiru faktoreak gurera ekarrita, motibazioa izango litzateke hizkuntza bat ikastera edo hizkuntza batean irautera bultzatzen duten arrazoiak, desioak, emozioak edo interesak; ezagutza, hizkuntzaren funtzionamenduaz jabetzeko prozesua zein ahalmena; eta erabilera, hiztun komunitatearen esparru guztietan eta hizkuntza funtzio guztietan jardutea.
|
|
|
Orain arte azaldutako guzti horretatik sortzen dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen
|
jende
multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere. Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da:
|
|
|
Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere. Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen
|
jendea
askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke:
|
|
|
Taldetxoak sortzen dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan hartuz. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako
|
jendea
elkartzen da (batzuek ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste batzuek ez) eta konpromiso bakarra eskatzen zaie: astean behin gutxieneko denbora batez elkartzea.
|
|
|
Bestelako ekintza batzuek (ekintza osagarriak) sare horiek zabaltzeko aukera ematen dute, talde ezberdinetako
|
jendearen
arteko harremanak sortuz (hau da, sare handiagoak ehuntzea) eta proiektu baten eta talde baten partaide direla sentiaraziz.
|
|
|
Erronka aunitz ditugu etorkizunerako mintzapraktika egitasmoen arloan: dinamizatzaileen arteko koordinazioa hobetzea, programen aldaera berriak lantzea (proiektuak
|
jendearen
beharretara gero eta gehiago egokitzea), programaren eraginkortasuna modu zehatzean ebaluatzeko neurgailuak sortzea eta aplikatzea, eta noski, programak zabaltzea.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen
|
jendea
askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke:
|
|
|
Helduaroan euskara ikasi duenik beti egon da, XVII. mendean Mikoletak zerbaitengatik emango zuen argitara Modo breve de aprender la lengua Vizcayna hura, euskara erabili beharragatik ikasi batzuek, edo interes zientifikoagatik beste batzuek, bistan da euskararen egoera" normal" batek jartzen zuela
|
jendea
ikasten, eta ikasitakoa non erabili ez ziren kezkatuko.
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa ezagutzeko datu behatuen eta inkesten datu aitortuen arteko aldeak ikertzea eta nabarmentzea beti ere interesgarria izango da. Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan jasotzen dena, errealitateari buruz
|
jendeak
pentsatzen duena ere oso adierazgarria da. Modu berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da.
|
|
|
Kale neurketen oinarrizko funtzionamendua erraza da: kalean zehar behatzaile batek
|
jendearen
hizkuntza erabilera jasotzen du fitxa batean.
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa ezagutzeko datu behatuen eta inkesten datu aitortuen arteko aldeak ikertzea eta nabarmentzea beti ere interesgarria izango da. Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan jasotzen dena, errealitateari buruz
|
jendeak
pentsatzen duena ere oso adierazgarria da. Modu berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da. berrietara egokitzeko.
|
|
|
•" Espazio publikoa aztertuko dugu, hau da, kalea. Kalea baita espazio neutralena; hizkuntza gaitasuna, hizkuntza joera, eta pentsaera ezberdinetako
|
jendea
topatuko dugun espazioa hain zuzen. Beraz, leku irekiak neurtuko ditugu:
|
|
|
Orain arte, neurketa guztiak azaroan egin dira, baina 2006koa urrian egin da. Izan ere, hemendik aurrera datu bilketa neguko ordu aldaketa baino lehen egitea hobetsi da, kalean
|
jende
gehiago behatu ahal izateko. Beraz, V. Kale Neurketa urriaren 18an eta 21ean egin da, hiru neurralditan:
|
|
|
Metodologia honen azalpenean esaten zen bezala," Neurketa hauen balio nagusia urtez urteko datuen konparaketatik dator; erabilpen maila edo norabideak markatzetik, beraz. Daturik alderagarrienak noski,
|
jende
kopuru gehien biltzen dutenak dira". 3
|
|
|
Batetik, euskaldunen proportzioak oso apalak izanik Altunaren azalpenari jarraikihorien igoerek, erabileran, oso eragin apala dutelako. Bestetik, euskaldundu diren gazte
|
jende
horiek –gazteak, gehienbat, aurrerago ikusiko dugun bezala– erdarazko harreman sareetan gizarteratuta daudelako, berariazko harreman sare euskaldunik sortzera iritsi gabe. Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak euskarazko gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik.
|
|
|
Horren haritik, haurrei euskaraz egin behar zaiela belaunaldi batzuen leloa izan da, orain arte. Aurrera begirako zalantza dugu, hala ere, lelo hori egungo gazte
|
jende
gehienena ere ote den. enean baino (%3). Bestela esanda, haurren presentziak helduen berauen harremanetan ere eragiten du, modu arinean bada ere.
|
|
|
Horren haritik, haurrei euskaraz egin behar zaiela belaunaldi batzuen leloa izan da, orain arte. Aurrera begirako zalantza dugu, hala ere, lelo hori egungo gazte
|
jende
gehienena ere ote den.
|
|
|
Hiztunak neurketaren momentuan erabiltzen duen hizkuntza jasotzen da, zuzenean eta ezer galdetu gabe. Ibilbidean zehar topatzen duen
|
jendeak
darabilen hizkuntza jasotzen du neurtzaileak. Hiztunak ez daki behatua izan denik, eta neurtzaileak hiztunaren joera naturala jasotzen du.
|
|
|
Datu orokorren bat bateko balorazioak baikorra behar du izan, nire idurikotz. Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako
|
jendeaz
% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu euskararen erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen.
|
|
|
Datu orokorren batbateko balorazioak baikorra behar du izan, nire idurikotz. Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako
|
jendeaz
% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu euskararen erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen.
|
|
|
1 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako
|
jendeaz
% 8,3 berretu da. Euskal Herriko testuinguruan Nafarroa da atzerritar gehien bildu duen herrialdea (44.605).
|
|
|
Hezkuntzan, kanpotik etorritako
|
jendearen
seme alabak gure artean bertakotzeko biderik onen gisa, ahalegin estrategikoak egin behar ditugu, horretan ere Nafarroa Hegoaldeko bertze herrialdeen aldean bereiz ari baita jokatzen: Nafarroan, ikasturtean, ikasle etorkin ia guztiak(% 99,8) G ereduan zeuden matrikulatuta.
|
|
|
Nafarroako Administrazioak hori probestu du euskararen kaltetan. Hori horrela, babes instituzionalik gabe, Nafarroako
|
jendea
, hemen sortuak nola hona etorriak, euskarazko ikastereduetara erakartzeko elebitasunaren diskurtsoa gainditu eta geure produktua euskara soilik izatetik eleaniztasuna eta kalitatea izatera igaro behar dugu. Honezkero euskarazko irakaskuntzan diharduten hainbertze ikastetxe erreferentzia da horretan baina hori denendako izanen da nahitaezkoa Nafarroako
|
|
|
Kontuan hartuak balira erabileraren ehunekoa gorago litzateke, baina, dakigun bezala, Idauzeko edo Ibarlako plazan adibidez egun osoan nehor ez entzunez ere egon ginateke. Eta beraz biztanle gutxirekiko herri horiek aztertuak ez dira, kalean
|
jendearen
hizkuntza erabileraren jasotzea ezinezkoa baita. Baina herrixka horiek Iparraldeko biztanleriaren zati txiki bat ordezkatzen dute eta beraz erabileraren ehunekoa ez litzateke hainbeste aldatuko.
|
|
|
Horietariko frango, Lapurdiko herrietan kokatzen dira, Urruña ala Ziburu adibide direla. Baliabide ekonomikoak dauzkatenez, ordura arte bertako
|
jendeak
betetzen zituzten tokiak okupatzen dituzte, udalerri horien egoera soziolinguistikoa eraldatuz. Bestetik, udalerri horietako lurren eta etxebizitzen prezioek gora egin dutenez eta bertako soldatak ez direnez hain azkar igo, bertako helduek, hau da lan egiten eta familia daukatenek, ezin dute xahupen horiei aurre egin.
|
|
|
Jakina da euskararen herrian eta bereziki hego Euskal Herrian bertara bizitzera heldu den migrante askoren etorrera. Euskalgintzako eragileon artean etorrera horren zenbatekoei buruz askotan mintzatu izan gara, ze kopurutan eragiten ote dion euskarari, edo zenbat
|
jendez
ari ote garen. Uneotan esaterako Nafarroara heldu den migrante horien kopurua %23a dela esan dezakegu Nafarroako kasuan.
|
|
|
Datu hau oso ikusgarria iduritu zait. Egia da esaterako hain zuzen ere beste herrialdeetatik heldu den
|
jende
hori askotan kalean errazago ikusten dela etxean telebistari so dagoen euskalduna baino, baina ziurrenera poltsikuko soziologia egiten hasteko arriskuan erortzen ari naiz eta jarrai dezadan beste alde batetik.
|
|
|
elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira. euskararen ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa" (I. Martinez de Luna). Nortasuna 2005 inkestan ikusi dugu
|
jende
askorentzat euskal kulturaren osagai nagusia euskara dela. Baina gero galdegiten zaielarik zein kultura ekintzetan ibili diren eta ekintza horietan zein den euskararen lekua, emaitzak eztabaidagarriak dira.
|
|
|
Lehen zutabean ekintzak zerrendatuak dira arrakastaren arabera. Bigarren zutabean agertzen dira ehuneko zenbat
|
jende
ibili diren ekintza hauetan. hirugarren zutabean zenbat ekintza euskaraz ziren erabiltzaileen arabera. zinema da arrakasta handiena duen ekintza, baina filma guti da euskaraz. Anitz entzule ere kontzertuetan, heren bat kantaldi euskarazkoak zirelarik. hizkuntzaren pertzepzioa ohargarria da. ekintzan erabiltzen den hizkuntza baino gehiago kontuan hartzen da ekintzaren ingurunean entzuten den hizkuntza. euskal dantzaldiak %67 euskaraz egiten dira, dantzak berez ez duelarik hizkuntzarik.
|
|
|
zen den neurrian, kultura folklore bilakatzen da. euskaldunetan euskal irrati entzuleak %40 dira, eTB ikusleak %49, euskal disko eta kaseta entzuleak %54 eta euskal liburu irakurleak %20 %80 euskal analfabetorekin nora goaz? euskalduntze estrategia kulturgintzatik has daiteke. euskal kulturak euskarak baino
|
jende
askoz gehiago biltzen du. Ikusten dugu elkartasunez kulturgintzak nortasun kolektiboa bizkortzen duela, kultura ekintzen bidez eta bere inguruan sortzen duen mugimenduei esker. euskaldunak beren nortasunaz harro daude eta erdaldunek nolazbaiteko eskas bat sentitzen dute.
|
|
|
Gerla aitzineko belaunaldia (1933) hots oraingo aiton amonak euskaldun dira %33 Gerla ondoko" baby boom" delakoa (1967), oraingo gurasoak euskaldun dira %14 Baina beren haurren %30 ikastolan eta eskola elebidunetan daude eta %40 ama eskola elebidunetan. zergatik gaur egun eskola herria baino euskaldunago da? hezkuntza politikari esker, bai eta ere herrien eta ikastetxeen barneko eta inguruko kulturgintzari esker. kulturak pizten baitu nortasun kolektiboaren kontzientzia eta euskara jarraitzeko gogoa, Euskal kulturak euskarak baino
|
jende
askoz gehiago biltzen du.
|
|
|
1 herria da lurralde antolaketaren eremu naturala (pays Pays Basque), baina ez da baitezpada administratiboki mugatua. Bizitza eremua da,
|
jendeek
harremanak dituzten gune bat lanaren, aisialdiaren, azErramun Baxok – Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean piegituren eta zerbitzu publikoen aldetik. herriak batasun edo elkargo bat badauka, historia, kultura eta nortasun kolektiboaren aldetik, tokiko hizkuntza kontuan hartuz.
|
|
|
Belaunaldi zahar, gazte ala haur denak berdin partaide dira. hiri handietan bestak erdaldunduak dira neurri handi batean. Baionako bestak dira ezagunenak," milioi bat
|
jende
" dabiltzalarik 5 egunez, tartean euskaldun anitz. urte batetik bestera euskal kultura sartzen ari da programan elkarteen ekimenez. Leinua, Baionan kantuz, Ibaialde elkarteek eta txaranga batzuk Karrikaldi antolatzen dute arratsalde oroz euskal kantu, dantza, eta bertsoekin.
|
|
|
TVPIn edo Euskal Irrati etan ematen dena eskuko telefonoan edo taula grafikoetan eman daiteke. ekek antolatu dituen erakusketa ibiltariak Kantuketan, Batekmila euskal munduak, adibide onak dira ikusteko zer egin daitekeen komunikazio elkarreragilearen bidez. Bestalde elkarte askok beren webguneak muntatu dituzte eta gainera m.eke.org helbidearekin, noiznahi nornahik badaki zer gertakari kultural dagoen auzune hurbilean. Baina bada asko egiteko. euskarazko produktuak ez badira ugaritzen
|
jendeek
erdal kultura kontsumituko dute. Adibidez gauza guti dago euskarazko bideo-jokoetan.
|
|
|
Euskarazko produktuak ez badira ugaritzen
|
jendeek
erdal kultura kontsumituko dute.
|
|
|
familia bidezko transmisioa, elkarte kulturalen alorra eta transmisio ofiziala, eskolaren bidez eta beste erakundeetan, euskal kultur erakundea delarik garrantzitsuena Iparraldean. hau da etxean eta auzunean gertatzen den kulturgintza. ez da baitezpadako antolaketarik. Bakoitzak gostatzen zaiona adierazten du,
|
jende
ezagunen aitzinean.
|
|
|
1971an militante gazte batzuek Mende Berri antolatu zuten ikasleak formatzeko. 1979an AEK Iparraldera pasatu zen
|
jende
helduak euskalduntzeko.
|
|
|
Pilota partida guztietan, lehenengo eta bat, zozketa egiten da nork egin behar duen lehenengo sakea jakiteko; sakea egin behar duenak, berriz, pilota aukeratzen du, eta bera eskaini beste pilotariari, hau da, errestoa egin behar duenari, eta hori gertatzen da tanto guztietan, errestoa egin behar duenak ikus dezan zelakoa den tanto bakoitza jokatzeko usatzen den pilota. Ez da
|
jendeari
begirako keinua, ezpada nork bere aurrean duen aurkariari abantailarik hortik aterako ez diola erakusteko. Horrek bizi izateko modua erakusten du.
|
|
|
Hasieran, pilota erabiltzen zen, herri biren artean, oro har, elkarren ondoan, edo elkarrengandik hurrean zeuden herri biren artean, zeinek zuen pilotaririk(
|
jenderik
) onena erakusteko. Gaur egun, ordea, pilota kirol profesionala dela, beste gauza baterako erabiltzen dela, hau da, nork gustukoen duen pilotaririk onenaren alde jokatzeko, antzinako usadio horrek indarrean dirau.
|
|
|
aurresku dantza. Hain zuzen ere, aurreskulariak dantza amaitutakoan, gaur egun, plazara bildutako
|
jendeak
txaloka jasotzen du haren ekinaldia. Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik.
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta
|
jendea
gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela dutelako gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. batzuk osatzen dute gutako bakoitzaren kode erreferentziala (kulturgileak, ekintza bereziak, errito bereziak, gizartearentzako garrantzitsuak izan diren norbanako zein taldeak,...).
|
|
|
• Funtzio emozionala: kultur ekintzen bitartez
|
jendeak
emozioak kanalizatzeko modua du. Sortzaileak komunikatu nahia eta beharra asetzen du eta hartzaileak erantzun egiten dio.
|
|
|
Euskara elkarteek ez dute ezaugarri horietakorik egiteko ez indarrik ez bokaziorik. Handitasuna eta erakusgarritasuna baino hurbiltasuna eskaintzen dute,
|
jendearen
kezkak plazaratzen dituen ekitaldia, jendeari gozamena ekarriko dion saioa.
|
|
|
Euskara elkarteek ez dute ezaugarri horietakorik egiteko ez indarrik ez bokaziorik. Handitasuna eta erakusgarritasuna baino hurbiltasuna eskaintzen dute, jendearen kezkak plazaratzen dituen ekitaldia,
|
jendeari
gozamena ekarriko dion saioa.
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta
|
jendea
gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela dutelako gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere.
|
|
|
Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela dutelako gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere.
|
Jendeak
ez du musika ingelesa entzuten euskal musika gustatzen ez zaiolako, baizik eta hori delako eskuragarrien duena, publizitate gehiena eman eta sortzen duena, mundu erreferente kulturalak ez zaizkiolako arrotz egiten, munduko" lingua franca" nagusia ingelesa delako,... Horrelako erauntsiari ezin zaio eutsi kultura programatuz bakarrik, irakurketa kritikoa egiten hasi genuke.
|
|
|
Asko eta asko dira erdaraz gaituago daudenak euskaraz baino eta, horregatik, azken hizkuntza horretan erosoago sentitzen dira. Horren atzean dago hizkuntza transmisio mugatua, eta hori gertatzen da, batez ere, lehen hizkuntza erdara dutenengan; alegia Euskal Herriko gazte
|
jendearen
gehiengoan. Ez da harritzekoa, beraz, euskaldunak ugaritu diren arren, horietako askok erdarara erraz jotzea:
|
|
|
Era berean eta adinari erreparatuz, hizkuntza politikan eta interbentzio programetan inork arreta eta interbentzio neurriak jaso baditu, hori gazte
|
jendea
da, eta ahalegin horiek emaitzetan islatzen dira. Izan ere, lankideekin eta beste zenbait eremu formaletan (banketxe, udaletxe eta osasun zerbitzuetan) zein informaletan, erabilerak bereziki gazteengan egin du gorantz (ondorioen III.8, III.9 eta V.12 puntuak).
|
|
2008
|
|
|
Borondate handiko
|
jendearen
ahaleginez egindako produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski, ditugun beharrei erantzuteko. Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat:
|
|
|
Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat: inoiz euskaBorondate handiko
|
jendearen
ahaleginez egindako produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski, ditugun beharrei erantzuteko.
|
|
|
INTERNETen inguruko azterketa egin, lanak proposatzeko: . eus domeinua, euskararen erabilera ebaluatu (zenbat web gune euskaraz, euskal blogosfera, zenbat
|
jendek
nabigatzen duen euskaraz...), Interneteko euskarazko tresnak (garatzen dituzten taldeak, produktuak...), euskarazko edukiak sarean, gazteentzako ekimenak...
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste hizkuntza bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien
|
jendea
aurkitzea (jende askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio).
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste hizkuntza bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien jendea aurkitzea(
|
jende
askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio).
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste hizkuntza bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien
|
jendea
aurkitzea (jende askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio). Horregatik, asimilaziorako aplikazioak ia beti egiten dira katalana sorburu hizkuntza dela kontuan izanda:
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste hizkuntza bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien jendea aurkitzea(
|
jende
askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio). Horregatik, asimilaziorako aplikazioak ia beti egiten dira katalana sorburu hizkuntza dela kontuan izanda:
|
|
|
Baina, bestetik, gerta liteke batzuek pentsatzea" ez dutela katalana ikasi beharrik" testuak katalanez egiteko (gezurra: beti zuzendu dira testuak) edo hizkuntza horretan argitaratzen den informazioa ulertzeko; gainera, beste hizkuntzaren kalkoak eta zuzendu gabeko akatsak dituzten testuak ugaritu daitezke, postediziorik ez dagoelako (baina, sukaldeko labanarekin ere,
|
jende
ugari erail dute eta ez dut uste labana horiek erabiliko ez ditugunik horregatik).
|
|
|
Mehatxua argia zen: ez balinbazuen eskandala sortzaileak barrika bat arno pagatzen, muntatzen zizkioten" Tobera mustrak", erran nahi baita herriko eta herri ondoetako
|
jendeen
aitzinean hartaz eta haren lagunaz trufatuko zirela. Pagatzen zuelarik gelditzen ziren galarrotsak, ez zuelarik onartzen, orduan bai, gazteriaren larderia.
|
|
|
Bi bertsularik aurkezten dute auzia eta noiztenka beren irisoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain tzia emaiten, bat jujeen eta gizartearen alde, bertzea auzitan sartu direnen alde. Ospe handitan etortzen dira denak plazara, zaldi karrosetan lehen bezala, zaldi karrosak
|
jende
noble eta burjesen ibiltzeko manera zela.
|
|
|
Bi lerrotan direlarik heldu dira dantzan, kaxkarot martxa edo edozein alegerazko aire batek lagundurik. Kabalkada osoak plazako itzulia egiten du karrosek uzten dituztelarik auzitegiko
|
jendeak
tauladaren aitzinean. Bestaren alegeratzeko eta ikusleei irri eginarazteko plazan sartzen dira zirtzilak.
|
|
|
Tobera mustren aro berri bat sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian. Ez naiz batere oroit zer gai hautatu zen eta parte hartu zuten gehienak bertze mundura joanak dira, bainan oroit naiz plazan bildu zela sekulako
|
jendea
, hiru milako bat, bertsulariek alegeratu zutela jendea, dantzariek eman zutela berea, zirtzilek halaber ikusleak loriaturik utziz eta taulen gainean arizan zirela gataskan, bainan ez naiz oroit zertaz. Philippe Veyrin ek galdeginik idatzi nuen zerbait Tobera horiei buruz eta eman nion manuskritoa, doblerik ez nuelarik atxiki, 1948ko Euskal Kongresurako.
|
|
|
Tobera mustren aro berri bat sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian. Ez naiz batere oroit zer gai hautatu zen eta parte hartu zuten gehienak bertze mundura joanak dira, bainan oroit naiz plazan bildu zela sekulako jendea, hiru milako bat, bertsulariek alegeratu zutela
|
jendea
, dantzariek eman zutela berea, zirtzilek halaber ikusleak loriaturik utziz eta taulen gainean arizan zirela gataskan, bainan ez naiz oroit zertaz. Philippe Veyrin ek galdeginik idatzi nuen zerbait Tobera horiei buruz eta eman nion manuskritoa, doblerik ez nuelarik atxiki, 1948ko Euskal Kongresurako.
|
|
|
hizkuntz haniztasuna. Alabainan, horretarako Molière-k latina ezartzen zuen
|
jende
erdi ikasien ezpainetan haietaz hobeki trufatzeko; Zuberoako asto lasterretan edo pastoral irri egingarrietan prokuradoreek, abokatek latina dariote, hala nola frantsesa juje, grefier eta uxerrek, biarnesa eta gaztelera ere jende arruntek. Oroit gaiten ere toberetako bertsularia zen Oxaldek kantatzen zuenaz Kanbon:
|
|
|
hizkuntz haniztasuna. Alabainan, horretarako Molière-k latina ezartzen zuen jende erdi ikasien ezpainetan haietaz hobeki trufatzeko; Zuberoako asto lasterretan edo pastoral irri egingarrietan prokuradoreek, abokatek latina dariote, hala nola frantsesa juje, grefier eta uxerrek, biarnesa eta gaztelera ere
|
jende
arruntek. Oroit gaiten ere toberetako bertsularia zen Oxaldek kantatzen zuenaz Kanbon:
|
|
|
" Paradoxo" bat topatu dute eta hori Euskal Herri osoko: "
|
Jende
gehienak [euskara] euskal kulturaren eta nortasunaren oinarrian kokatzen du(...) baina aldi berean euskaraz ez dakiten askok ere beren euskal nortasuna eta euskal kulturaren parte izatea onar dadin eskatzen dute, euskararen ezagutza euskal nortasunaren eta kulturaren ezinbesteko baldintza denik ukatuz" (Euskal nortasuna..., 2006: 140).
|
|
|
• 2007ko Nafarroa Oinez jai egunera joandako
|
jendearen
gogobetetze maila ebaluatzea.
|
|
|
Azterlanaren helburuak betetzeko, berariazko galdetegi bat diseinatu da, guztira hogei item biltzen dituena. Elkarrizketa guztiak egunean zehar egin ziren, jarduera eremu bakoitzaren irteeretan, bai eta
|
jendea
barrutitik ateratzen zen unean ere. Guztira, mila eta hamaika galdetegi bete dira; horrenbestez, hona hemen fitxa teknikoa:
|
|
|
Ia laurden bat goizeko hamarrak baino lehen iritsi zen.
|
Jende
gehiena arratsaldeko seietatik zortzietara irten zen; %53, 9 zehazki. Aldiz, heren batek 20:00ak baino geroago alde egin zuen ibilbidetik.
|
|
|
Aldiz, heren batek 20:00ak baino geroago alde egin zuen ibilbidetik. Alde horretatik, adierazi beharra dago
|
jendearen
%31, 4k ez zuela argi zer ordutan alde egin zuen.
|
|
|
|
Jendeak
batez beste zazpi ordu eman ditu ibilbide barnean.
|
|
|
Nabarmendu behar da fideltasuna gero eta handiagoa dela
|
jendea
adinez zenbat eta zaharragoa izan.
|
|
|
Horrekin batera, euskaldunak elebidunak izanik gaztelerazko unibertsoa oso ondo ezagutzen badute ere, ez da berdin gertatzen alderantziz: erdaldun elebakarrek oso gutxi ezagutzen dute euskararen unibertsoa (euskaraz egiten diren gauzen eta aritzen den
|
jendearen
unibertsoa alegia), eta gaztelerazko kanala ez da ezagupen hori handitzeko erabili. b) Telebista pribatuen etorrerarekin handitu zen audientziagatiko lehian, gaztelerazko kanala euskarazkoaren audientzia potentzialaren eremuan aritu da hazkunde bila. Izan ere biak baitira erakunde bereko kanalak, ezaugarri bertsuekin beraz, eta biak orotariko telebista gisa aritzen direlarik, audientzia" natural" berbera dutela esan dezakegu.
|
|
|
Ziberegunkariek laster ulertu zuten arrakasta lortzeko zeintzuk izan behar ziren behar zituzten ezaugarriak: kantitatea; papera euskarri duten komunikabideen indarra aprobetxatzea; eta interaktibitatea, hau da,
|
jendearen
parte hartzea lortzea. Jendeak parte hartzea ezinbestekoa da, bestela ziberegunkariek jai dute.
|
|
|
kantitatea; papera euskarri duten komunikabideen indarra aprobetxatzea; eta interaktibitatea, hau da, jendearen parte hartzea lortzea.
|
Jendeak
parte hartzea ezinbestekoa da, bestela ziberegunkariek jai dute.
|