|
2017
|
|
|
Horretaz gain, sarritan bilaketa bibliografiko bat egin behar da. Bilaketa bibliografiko bat egiteko arrazoiak era askotakoak izan daitezke: ia ezagutzen ez dugun gai bati buruzko informazioa nahi dugulako, praktika klinikoan sortutako zalantza bati erantzuna eman behar diogulako, ikertzen ari garen gai baten inguruan azterketarik dagoen
|
jakin
nahi dugulako, eta abar. Informazio behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu:
|
|
|
Eraginak hartu eta 5 minutura agertzen dira eta 1 ordu iraungo dute. Eragin horiek oso aldakorrak dira kontsumitzaile batetik bestera eta, gainera, ezinezkoa da aldez aurretik
|
jakitea
zer eragin agertuko diren. Gaindosiaren ondorioz, logura, hipotonia, buruko mina eta nahasmena agertuko dira.
|
|
|
Horri, substantzia bakoitzaren inguruan dugun ezjakintasuna gehitzen badiogu, balizko arazoaren nondik norakoaz jabetu ahal izango dugu. Izan ere, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi
|
dakigu
. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere.
|
|
|
Izan ere, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi dakigu. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez
|
dakigu
zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez dakigu askorik, ezta toxikotasunari buruz ere. Etorkizunean arazo larri bilaka ez daitezen, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan daiteke balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
Izan ere, gorago azaldutako substantzia gehienen ezaugarri farmakologikoei buruz ezer gutxi dakigu. Legez kanpoko laborategietan ekoizten dira eta ez dakigu zein baldintzatan, baina gainera bertan lortutako produktuen inguruan ere ez
|
dakigu
askorik, ezta toxikotasunari buruz ere. Etorkizunean arazo larri bilaka ez daitezen, kontsumitzaileei informazio egokia helaraztea izan daiteke balizko kalteak minimizatzeko aukerarik egokiena.
|
|
|
STISKA sareek MIAren heriotza tasan duen onura ezaguna da. Hala eta guztiz ere, ezer gutxi
|
dakigu
sare horiek duten eraginari buruz IA jasaten duten emakumeen heriotza tasan eta bihotzekoa artatzeko prozesuan (4, 5). Ikerketa honen helburua da MIA jasaten duten gizonezkoen eta emakumezkoen arreta antzekoa den jakitea, lehen harreman medikotik (LHM) itxitako arteria zabaldu arte.?
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ezer gutxi dakigu sare horiek duten eraginari buruz IA jasaten duten emakumeen heriotza tasan eta bihotzekoa artatzeko prozesuan (4, 5). Ikerketa honen helburua da MIA jasaten duten gizonezkoen eta emakumezkoen arreta antzekoa den
|
jakitea
, lehen harreman medikotik (LHM) itxitako arteria zabaldu arte.? –
|
|
|
MIA jasaten duten gizonezkoek eta emakumezkoek jasotzen duten arreta antzekoa den
|
jakiteko
, aztertu ditugu BIHOTZEZ sarean 2012ko urriaren 1etik 2013ko apirilaren 30era eta 2014ko urriaren 1etik 2015eko apirilaren 30era modu prospektiboan jasotako datuak. Bi epe horiek hartzea erabaki da, BIHOTZEZ sareko koordinazio batzordeak ikuskatu baititu datu horiek, garai horietan EAEn gertatu diren IA guztiak jaso direla ziurtatuz eta datuen fidagarritasuna bermatuz.?
|
|
|
Iskemia denbora luze hori izan daiteke emakumeek egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan ere, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den
|
jakitea
, IAk jasandako emakumeen artean egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak hauek dira: sintomak bihotzekoarenak ez zirela pentsatzea eta azkenean IA ez bazen, hipokondriakotzat hartzearen beldurra (15).
|
|
|
Erlazio zuzena dago sareen eta MIAen hilgarritasun tasaren artean. Ezer gutxi
|
dakigu
, ordea, sareek MIA jasaten duten emakumeengan duten eraginaz. EAEn sarea 2012an sortu zen, BIHOTZEZ.
|
|
|
Sailkapen horrek baina, larritasun gutxiko pazienteak ere larrien taldean sartzen ditu, eta horregatik baztertua izan da.
|
Badakigu
pankreatitis akutu baten garapena baldintzatzen duten bi faktore nagusiak organo gutxiegitasunaren garapena eta pankrearen nekrosiaren infekzioa direla (33, 34). Horretan oinarriturik, bi sailkapen berri garatu dira azken urteotan, ezberdintasun txiki batzuk dituztenak elkarren artean:
|
|
|
Atlantako Sailkapen Berrikusia, eta Determinanteetan Oinarrituriko Sailkapena (35, 36). Sailkapen sistema hauek baina, pazientearen bilakaeraren bukaeran soilik erabil daitezke, lehen momentuan ez
|
dakigulako
organo gutxiegitasuna garatuko duten ala ez, eta nekrosia infektatuko den ala ez. 1 taulan bi sailkapenok deskribatzen ditugu.
|
|
|
Tabakoaren inguruko informazioa lortzeko galdeketa bat pasa zitzaien amei, 32 astean, gurasoen kontsumoaren aurrekariak eta maiztasuna
|
jakiteko
. Lan honetarako haurdunaldiaren hasieran, haurdunaldiaren 12 astean eta 32 astean erretzen zuen (bai/ ez) bildu zen, haurdunaldiaren momentu ezberdinen eragin posiblea ebaluatzeko.
|
|
2018
|
|
|
Nahiz eta estres kronikoaren eta depresioaren arteko lotura frogatzen duen ebidentzi kliniko zabala egon, oraindik ezezaguna da depresiodun gaixoetan ikusi diren kortisol maila altuek gaitza eragiten duten ala gaitzaren ondoriozko produktuak diren. Hori dela-eta, garrantzitsua da HPA ardatzaren hiperaktibitate eta/ edo kortisol maila altuek depresioa eragin dezaketen
|
jakitea
, eta hala izatekotan, zer mekanismoren bidez gertatzen den. Horren harira, azken urteetan glukokortikoideen kontzentrazio altuek gaixo deprimituen sistema immunean eragin ditzaketen asalduretara begira daude zientzialariak.
|
|
|
Neurotransmisioak umorearen eta emozioen erregulazioan duen garrantzia ezaguna denez,
|
jakin
min handia piztu da hanturak eta zitokina proinflamatorioek monoaminen eta glutamato neurotransmisore kitzikatzailearen gain duten ekintzan.
|
|
|
Ostera, gaixoen ezagutza mailaren inguruan ez dago publikatuta lan askorik. Horregatik, interesgarria izango litzateke nutrizioaren, jarduera fisikoaren eta beren patologien inguruan duten ezagutza nolakoa den
|
jakitea
; bestetik, ezagutza hori beren egunerokotasunean praktikara eramaten duten edo ez jakitea garrantzitsua da, etorkizunean emaitza horien arabera interbentzio programa eraginkorragoak diseinatu ahal izateko.
|
|
|
Ostera, gaixoen ezagutza mailaren inguruan ez dago publikatuta lan askorik. Horregatik, interesgarria izango litzateke nutrizioaren, jarduera fisikoaren eta beren patologien inguruan duten ezagutza nolakoa den jakitea; bestetik, ezagutza hori beren egunerokotasunean praktikara eramaten duten edo ez
|
jakitea
garrantzitsua da, etorkizunean emaitza horien arabera interbentzio programa eraginkorragoak diseinatu ahal izateko.
|
|
|
Parte hartzaile gehienek(% 92) adierazi zuten obesitatea osasunerako kaltegarria dela;% 8k, aldiz, erantzun hauetako bat eman zuen: «ez du eragiten», «onurak dakartza» edo «ez
|
daki
nola eragiten duen» (2 taula).
|
|
|
Hipertentsio arteriala (HTA) pairatzen zutenen artean,% 12,9k ez
|
zekien
nola eragiten duen gainpisuak HTAn, eta% 6k esan zuen gainpisuak ez daukala inolako eraginik HTAn edo jaitsi egiten duela.? –
|
|
|
Beste alde batetik, diabetesa zutenen% 13,9k ez
|
zekien
ariketa fisikoak zer eragin duen gluzemian,% 3,8k ez zekien hitz horren esanahia, eta% 1,3k erantzun zuen handitu egiten duela. Jarduera fisikoak gluzemian nola eragiten duen ez zekiten parte hartzaileen artean, pertsona nagusi gehiago(% 23,5) ageri ziren adin ertainekoak(% 10,5) baino.?
|
|
|
Beste alde batetik, diabetesa zutenen% 13,9k ez zekien ariketa fisikoak zer eragin duen gluzemian,% 3,8k ez
|
zekien
hitz horren esanahia, eta% 1,3k erantzun zuen handitu egiten duela. Jarduera fisikoak gluzemian nola eragiten duen ez zekiten parte hartzaileen artean, pertsona nagusi gehiago(% 23,5) ageri ziren adin ertainekoak(% 10,5) baino.?
|
|
|
Beste alde batetik, diabetesa zutenen% 13,9k ez zekien ariketa fisikoak zer eragin duen gluzemian,% 3,8k ez zekien hitz horren esanahia, eta% 1,3k erantzun zuen handitu egiten duela. Jarduera fisikoak gluzemian nola eragiten duen ez
|
zekiten
parte hartzaileen artean, pertsona nagusi gehiago(% 23,5) ageri ziren adin ertainekoak(% 10,5) baino.? –
|
|
|
Eta janari mota horrek, obesitateari dagokionez, paper garrantzitsua hartzen du (19). Bigarrena izan daiteke gazteek ezagutza edo informazio handiagoa izatea eta hobeto
|
jakitea
zer den elikadura ona, bai eta beren jatekoarekin kritikoagoak izatea ere.? –
|
|
|
Diabetesa pairatzen zutenen artean, deigarriena da% 3,8k ez
|
zekiela
zer zen gluzemia; horren arrazoiak bi izan daitezke. Alde batetik, posible da pertsona horiek hitz hori ez ezagutzea.
|
|
|
Adibidez, haiekin harremana zuten medikuek edo erizainek hitz hori ez zutelako erabiltzen. Eta bestetik, arazoa egon daiteke odoleko glukosa maila eta haren garrantzia zein den ez
|
dakitelako
. Gure ustez datu horiek pentsatzera eraman behar gaituzte, batez ere mota horretako pertsonekin lan egiten dugunok, zeren kasu askotan erakutsi nahi diegu, adibidez, nola eragiten duen jarduera fisikoak haien patologian, baina garrantzitsuagoa da haien patologia ezagutzea (14).
|
|
|
Ikerketa honetan egunerokotasuneko ohitura batzuk aztertu ziren, haien ezagutza praktikara nola eramaten zuten
|
jakiteko
.? –
|
|
|
= termino gomendatua). Horrela, erabiltzaileek
|
jakin
dezakete marka hori duten terminoak direla Terminologia Batzordeak gomendatzen dituztenak.
|
|
|
Datu hauek adierazten dute baldintza sozial eta ekonomikoek osasunean eragina daukatela, umearengan eta amarengan, batik bat. Osasuneko Eragile Sozialen Batzordeak (Commission on Social Determinants of Health) azaltzen du mekanismo sozial, ekonomiko eta politikoek maila sozioekonomiko
|
jakin
batzuk sorrarazten dituztela. Horien bitartez gizartea mailakatzen da haien diru sarrera, hezkuntza, lanpostu, genero, etnia eta beste faktore batzuen arabera.
|
|
|
Beraz, xingola desberdinen artean eraginkortasuna antzekoa da, baina konplikazio mota ezberdinak aurkezten dituzte, eta hori
|
jakinda
, pazienteak eta kirurgialariak erabaki behar dute kasu bakoitzean zein erabili.
|
|
|
3 Galtzen duzun gernu kantitateari buruz duzun sentsazioa
|
jakin
nahiko genuke. Normalki galtzen duzun gernu kantitatea (babesleak eraman zein ez eraman) (adierazi bat)
|
|
|
Prolapsoa duten emakumeetan, esfortzu proba prolapso hori zuzendu ostean egin behar da, prolapsoak berak GIa ezkutatzen duen
|
jakiteko
.
|
|
|
Emakumezkoek
|
jakin
behar dute GIa ez dela adinaren ondorio normal bat eta badaudela horretarako konponbideak.
|
|
|
Xingolen eraginkortasun tasa altua da, mota ezberdinak daude bakoitza bere berezitasunekin eta horiek ezagutzea ezinbestekoa da pazienteari aholku egokiena emateko. Beraz funtsezkoa da emakumeek
|
jakin
dezaten gernu inkontinentzia ez dela zahartzearen ondorio normal bat eta badaudela horretarako konponbideak.
|
|
|
Anamnesi orokorra egingo dugu, arrisku faktore aldakorrak dauden ikusteko edota sintomak okertzen dituen farmakoren bat hartzen duen
|
jakiteko
.
|
|
2019
|
|
|
paziente gutxi batzuek anbulatorioko, bisitak, dituzte hilkortasun data pasa ondoren. Adituei galdetu eta gero,
|
jakin
izan dugu lehen arretako medikuek noizbehinka oharrak sartzen dituztela sistema informatikoan. Ez da benetako kontaktu bat, gestio administratibo bat baizik, eta, hortaz, ustezko inkoherentzia hori desagertu egiten da testuingurua ongi ulertu eta gero.
|
|
|
Mutur batean,, gold standard, diren saiakuntza klinikoak daude, arreta handiz eta prozedura zorrotzak jarraituz aldez aurretik finkatutako galdera zehatz bat erantzuteko diseinatzen direnak. Ikerketa horietan, datuen bilketa galdera zehatz bat erantzuteko diseinatzen da, eta emaitzak metodo estatistiko
|
jakin
eta sendoak baliatuz aztertzen dira galderari modu zientifiko batez erantzuteko.
|
|
|
kontrolatzen ez diren nahasketa faktoreak; datuen kalitateari buruzko zalantzak; emaitzen zehaztasuna eta fidagarritasuna (informazio eta aukeratze isurien arriskua); argitaratze alborapena; analisi egokiak eta metodologia aproposak egin ditzaketen adituen falta; onartutako metodologia estandarizatu baten falta;, data mining?: datu meatzaritzaren arriskua (analisiak eta analisiak egitea, nahi diren emaitzak lortu arte); medikamentuak benetan hartzen ari diren ez
|
jakitea
; diseinuak eta ateratako emaitzen kalitateari buruzko zalantzak; pribatutasunaren eta segurtasunaren babesari buruzko zalantzak, osasun datuak erabiltzerakoan.
|
|
|
RWE prozesu osoa ulertu eta onartu ondoren lortutako ebidentzia berri hau beste ebidentzia iturriekin elkartu behar da. Klinikoek, pazienteek eta beste interes taldeek
|
jakin
behar dute erabakiak hartzeko RWEak izan duen rola.
|
|
|
Esku hartzeen segurtasuna eta eraginkortasuna neurtzeko merkaturatu aurretik egiten diren probekin ezin dira ebaluatu emaitza guztiak, ez populazioen araberakoak, ezta erabilera baldintzen edo praktika patroi desberdinen ara berakoak ere. Hortaz, esku hartzeak praktikara eraman ahala informazioa batzea giltzarri izan behar da azpiegituraren diseinuan, zein zainketa den hobea
|
jakiteko
.
|
|
|
Tiroideagatik gaixorik dauden haurdunak (n= 16); tiroidea ongi edo gaizki duten, hori ez
|
dakigu
(n= 4)
|
|
|
Baina zelularen biologiaren konplexutasuna ulertzeko zelulan ZER adierazten den
|
jakitea
ez da nahikoa, NOLA eta ZENBAT adierazten den ere jakitea ezinbestekoa baita. Hain zuzen, geneen adierazpena kontrolatzen duten bi mekanismo nagusiak DNA genomikotik RNArako transkripzioaeta RNAtik proteinarako itzulpenadira.
|
|
|
Baina zelularen biologiaren konplexutasuna ulertzeko zelulan ZER adierazten den jakitea ez da nahikoa, NOLA eta ZENBAT adierazten den ere
|
jakitea
ezinbestekoa baita. Hain zuzen, geneen adierazpena kontrolatzen duten bi mekanismo nagusiak DNA genomikotik RNArako transkripzioaeta RNAtik proteinarako itzulpenadira.
|
|
|
APA estiloa (3) edo Joana Albret Bibliotekonomia Mintegiak proposatutakoa (4). Hala ere, eta guk
|
dakigunez
, Vancouver estiloa orain arte ez da euskaratu eta medikuntza arloan gehien erabilitako estiloa denez, funtsezkoa iruditu zaigu proposamen bat luzatzea.
|
|
|
Erizaintzak azken urteetan autonomia handia irabazi badu ere, bere funtzioak ikusezina izaten jarraitzen du aditu batzuen esanetan (46). Erizainek edozein osasun sistematako plantillaren gehiengoa osatzen dutela kontuan hartuta, eta mina bezalako sintometan esku hartzean genero isuria izan dezaketela aurkitu dela
|
jakinda
(46), kalitatezko osasungintzako profesional aktibo bezala duten potentziala gutxiestea akatsa litzake.
|
|
|
Izan ere, uste zen ugalketa sistemako zelulak soilik ezberdintzen zirela sexuaren arabera, gainerako zelula eta sistema biologikoak berdin berdinak zirela emakumezko nahiz gizonezko izan. Gaur egun berezitasun sexualak zelula mailatik hasi eta hodi sistema edo arnas aparatua bezalako egitura konplexuetara heltzen direla
|
jakin
badakigu ere, osasun zientzien eraikuntza historiko androzentrikoak gaur egungo praktikan eragiten du. Hori dela-eta, osasungintzan emakumezkoak, konplexu, tzat edo, ezegonkor, tzat hartu izan dira, eta haien sintomatologia, atipiko, tzat, haien gaixotasun prozesua sarri ez gidaliburuekin bat, azken horiek gizonezkoetan oinarrituak baitira (2).
|
|
|
Dena den, ariketa fisikoak, datuek argi erakusten dutenez, onura gehiago ditu ondorio txarrak baino (4). Baina ondorio kaltegarriak ere badituenez, merezi du
|
jakitea
zehatz mehatz zein diren. Oro har ez dira larriak izaten, baina bai kontuan hartu beharrekoak.
|
|
|
Hona hemen, aparatuz aparatu, zein diren gaixotasun garrantzitsuenak eta kirolarien artean
|
jakin
min handiena sortzen dutenak.? –
|
|
|
Bat bateko heriotza izandako kirolariek, normalean, aurrez izan dute sintoma iragarleren bat. Baina aintzakotzat hartu ez edo gutxietsi egin dute; eta askotan ez dira
|
jakiten
, dela kirolariaren heriotzagatik, dela amnesiagatik. Bada ikerketarik, ordea, sintoma hauek aztertzeko helburuarekin.
|
|
|
Bihotzeko gaitz horietako gehienak susma edo identifika daitezke atsedenean egindako hamabi deribazioko EKG batean (15). Beraz, lasterketa aurreko azterketetan oinarrizkoa da, ohiko datuez gain, historia kliniko, aurrekari familiar eta pertsonal, eta azterketa fisiko?, EKGa ere eskatzea eta hori interpretatzen
|
jakitea
. Izan ere, aurreratu dugunez, horrek hainbat berezitasun izan ditzake, ariketa fisikoak kirolarien bihotzean eragindako aldaketa fisiologikoen ondorioz.
|
|
|
Izan ere, aurreratu dugunez, horrek hainbat berezitasun izan ditzake, ariketa fisikoak kirolarien bihotzean eragindako aldaketa fisiologikoen ondorioz. Eta garrantzi handia du EKGa interpretatuko duen medikuak atzematen
|
jakitea
zein aldaketa diren kezkagarri. Europako Kardiologia Elkarteak, 2015 urtean aurkeztutako kontsentsuan, garrantzi handikotzat jotzen du EKGa interpretatzerakoan kontuan izatea kirolariaren adina, sexua, arraza, entrenamendu mota eta intentsitatea eta kirol aurrekariak (16).
|
|
|
Zainketa aringarri pediatrikoetan, Piagetek haurren garapen kognitiboaren inguruan azaldutako teoria tresna garrantzitsu bilakatzen da (24). Izan ere, ezinbestekoa da erizainak haurraren pentsatzeko prozesua ulertzen
|
jakitea
. Horrela, gaixo pediatriko bakoitzaren egoerara egokituz, eraginkorrak izango diren komunikazio teknika edo jarduera egokiak aukeratu ahal izateko (16, 24).
|
|
|
Modu aktiboan entzuten
|
jakiteko
, ezinbestekoa da alor hori pixkanaka landu eta geroz eta abilezia gehiago lortzea. Horrek, kontzientzia eta esfortzu handia eskatzen du osasun profesionalen eguneroko lanean (20).
|
|
|
Galdera horren aurrean, A. Navajas medikuak gomendatu zuen gaixoari begietara begiratu eta ondorengoa erantzutea: . Guztiok hilko garen arren, inork ez
|
daki
nola gertatuko den bakoitzaren heriotza. Hala ere, zuri ziurtatzen dizut, minik gabe, maite dituzun pertsonez inguratuta eta nahi baduzu zure etxean izango dela, zure jostailuekin, zure musikarekin?
|
|
2020
|
|
|
Espermatidaren zitoeskeletozko sarea ikertzeari lehentasuna eman litzaioke. Ezjakintasun handia dago gameto maskulinoaren garapenerako ezinbestekoak diren mikrotubuluzko eta aktinazko zitoeskeletozko egiturei buruz; garraio, polarizazio eta orokorrean haren antolakuntzari buruz gutxi
|
dakigu
eta espermatidaren eraldaketa morfofuntzionalaren oinarria dira, alegia. Nahiz eta MOEren aburuz epididimora heltzen diren espermatozoideen% 85 akastunak izatea normala izan, gaur egungo ernalezintasun tasa handiak direla-eta, ezinbestekoa bihurtu da morfogenesi konplikatu horren mekanismo molekularrak ulertzea.
|
|
|
Mutazio horietako bat euskal jatorriko biztanleen artean ohikoa zela ohartu ziren. Testuinguru horretan, gaixotasunaren prebalentzia
|
jakin
nahian, ikerketa epidemiologiko bat egin zen Azkoitian eta Azpeitian. Prebalentziaz gain, beste zenbait aldagairen artean, biomarkatzaile horien maiztasuna ere aztertu zen.
|
|
|
Massart et al. ek estimazio bat egin zuten 2012an (3), non esaten zen giza espermatozoideak garapen zuzena izan dezan 2.300 gene baino gehiago adierazi behar direla. Beraz, espermatogenesi akastuna ernalezintasun maskulinoaren kausarik garrantzitsua dela
|
jakinda
, gene horien karakterizazioak oinarrizkoa dirudi prozesu biologiko hau ulertzeko (4).
|
|
|
Adina PGaren garapenean zein progresioan eragin gehien duen faktorea dela
|
jakinik
, interesgarria iruditu zitzaigun 2009an aztertu zen lagina 10 urte geroago aztertzea, PGaren kasu gehiago aurkitzeko esperantzaz. Halaber, denbora pasatu ondoren SM zein SEM ezberdinen rola aztertzeak PGaren garapenerako arrisku faktore edo markatzaile gisa joka dezaketen faktoreei buruz informazioa eman liezagukeelakoan geunden.
|
|
|
Editoriala antolatzen, bere besoetako biltzarra izan zela
|
jakiteko
izenburua aipatzearekin nahikoa da" Osasungintza berria. Bere jardunetik ikasten duen osasun sistema".
|
|
|
Espermatozoidea zelula oso espezializatua da, hozi zelulen murrizketa genetiko eta berrantolaketa zitoplasmatiko konplexu baten emaitza. Prozesu bi horien inguruan asko
|
dakigu
, meiosiari buruz, bereziki. Baina, zitoplasmaren berrantolaketan, nahiz eta prozesuan parte hartzen duten egitura zitoesletikoak deskribatuta egon, gutxi dakigu haren garraio, polarizazio, eraketa eta elkarren arteko harremanaren inguruan.
|
|
|
Prozesu bi horien inguruan asko dakigu, meiosiari buruz, bereziki. Baina, zitoplasmaren berrantolaketan, nahiz eta prozesuan parte hartzen duten egitura zitoesletikoak deskribatuta egon, gutxi
|
dakigu
haren garraio, polarizazio, eraketa eta elkarren arteko harremanaren inguruan. Mikrotubulu eta mikropiruzko egiturak dira, hots; akrosomaren eraketarako beharrezkoa den sare trans Golgi, manchette a, akroplaxoma, buru isatsa loturarako aparatua eta axonema dira.
|
|
|
Horietako batzuk egonkorrak (espermatozoidearen isatsa izango den oinarria, esaterako), beste batzuk iragankorrak (manchette a esaterako), baina mota bien arteko koordinazioa eta elkarlana ezinbestekoa da zelula helduaren morfologiaren eta funtzioaren garapenerako. Gaur egun, egitura horiek deskribatuta daude, baina gutxi
|
dakigu
haien garraio, polarizazio, antolakuntza eta haien arteko elkarlanari buruz. Mikrotubuluzko eta mikropiruzko egiturak dira:
|
|
|
Medikuek ez zuten pazientearen odoleko entzima pankreatikoen balioen igoera nabarmenak, fluktuazioak eta normalizazioak ulertzeko justifikazio klinikorik aurkitu eta ez zuten emaitza aldakor horiek azaltzen
|
jakin
.
|
|
|
Kolesterolaren maila handia izateak ez dauka sintoma zuzenik eta, horregatik, askok ez
|
dakite
HFa dutenik. CVDa pairatzeko aukerak, atalase maila batetik gora (kolesterol maila totala >200 mg/ dL eta LDL C maila >100 mg/ dL) asko handitzen dira.
|
|
|
Kolesterolaren maila handia izateak ez dauka sintoma zuzenik eta, horregatik, askok ez
|
dakite
HFa dutenik. CVDa pairatzeko aukerak, atalase maila batetik gora (kolesterol maila totala >200 mg/ dL eta LDL C maila >100 mg/ dL) asko handitzen dira.
|
|
|
Adina PGaren garapenean zein progresioan eragin gehien duen faktorea dela
|
jakinik
, interesgarria iruditu zitzaigun 2009an aztertu zen lagina 10 urte geroago aztertzea, PGaren kasu gehiago aurkitzeko esperantzaz. Halaber, denbora pasatu ondoren SM zein SEM ezberdinen rola aztertzeak PGaren garapenerako arrisku faktore edo markatzaile gisa joka dezaketen faktoreei buruz informazioa eman liezagukeelakoan geunden.
|
|
|
Mutazio horietako bat euskal jatorriko biztanleen artean ohikoa zela ohartu ziren. Testuinguru horretan, gaixotasunaren prebalentzia
|
jakin
nahian, ikerketa epidemiologiko bat egin zen Azkoitian eta Azpeitian. Prebalentziaz gain, beste zenbait aldagairen artean, biomarkatzaile horien maiztasuna ere aztertu zen.
|
|
|
Espermatidaren zitoeskeletozko sarea ikertzeari lehentasuna eman litzaioke. Ezjakintasun handia dago gameto maskulinoaren garapenerako ezinbestekoak diren mikrotubuluzko eta aktinazko zitoeskeletozko egiturei buruz; garraio, polarizazio eta orokorrean haren antolakuntzari buruz gutxi
|
dakigu
eta espermatidaren eraldaketa morfofuntzionalaren oinarria dira, alegia. Nahiz eta MOEren aburuz epididimora heltzen diren espermatozoideen% 85 akastunak izatea normala izan, gaur egungo ernalezintasun tasa handiak direla-eta, ezinbestekoa bihurtu da morfogenesi konplikatu horren mekanismo molekularrak ulertzea.
|
|
|
Espermatozoidea zelula oso espezializatua da, hozi zelulen murrizketa genetiko eta berrantolaketa zitoplasmatiko konplexu baten emaitza. Prozesu bi horien inguruan asko
|
dakigu
, meiosiari buruz, bereziki. Baina, zitoplasmaren berrantolaketan, nahiz eta prozesuan parte hartzen duten egitura zitoesletikoak deskribatuta egon, gutxi dakigu haren garraio, polarizazio, eraketa eta elkarren arteko harremanaren inguruan.
|
|
|
Prozesu bi horien inguruan asko dakigu, meiosiari buruz, bereziki. Baina, zitoplasmaren berrantolaketan, nahiz eta prozesuan parte hartzen duten egitura zitoesletikoak deskribatuta egon, gutxi
|
dakigu
haren garraio, polarizazio, eraketa eta elkarren arteko harremanaren inguruan. Mikrotubulu eta mikropiruzko egiturak dira, hots; akrosomaren eraketarako beharrezkoa den sare trans Golgi, manchette a, akroplaxoma, buru isatsa loturarako aparatua eta axonema dira.
|
|
|
Horietako batzuk egonkorrak (espermatozoidearen isatsa izango den oinarria, esaterako), beste batzuk iragankorrak (manchette a esaterako), baina mota bien arteko koordinazioa eta elkarlana ezinbestekoa da zelula helduaren morfologiaren eta funtzioaren garapenerako. Gaur egun, egitura horiek deskribatuta daude, baina gutxi
|
dakigu
haien garraio, polarizazio, antolakuntza eta haien arteko elkarlanari buruz. Mikrotubuluzko eta mikropiruzko egiturak dira:
|
|
|
Massart et al. ek estimazio bat egin zuten 2012an (3), non esaten zen giza espermatozoideak garapen zuzena izan dezan 2.300 gene baino gehiago adierazi behar direla. Beraz, espermatogenesi akastuna ernalezintasun maskulinoaren kausarik garrantzitsua dela
|
jakinda
, gene horien karakterizazioak oinarrizkoa dirudi prozesu biologiko hau ulertzeko (4).
|
|
|
Bi esaldiak irakurrita (hiztegiko definizioa begiratu gabe)," Yolixpa" Mexikoko edari alkoholdun bat dela
|
jakin
dezakegu; eta, antza, sare neuronalek modu antzekoan ikasten dituzte hitzen eta esaldien errepresentazioak eta itzulpenak.
|
|
|
Zereginbehardenetanola egin behar den ez
|
dakitela
ikusida.
|
|
|
Hamar urtean zehar medikuak odol analisi bidezko jarraipena egin zion pankreako entzimak arrazoi zehatzik gabe alteratuta izaten dituelako, nahiz eta noizean behin emaitza normalak izan eta inoiz sintomarik ez izan. Medikuak, zalantzaz beteta, ez zuen emaitza aldakor horien zergatia azaltzen
|
jakin
. (2.Irudia)
|
|
|
Susmo kliniko eta analitikoan soilik oinarrituta jarri daiteke presazko tratamendua, metanolaren emaitza
|
jakin gabe
. Euskarri neurriez eta dialisiaz gain, antidotoa (fomepizola edo etanola) behar da metanolaren metabolito toxikoetaranzko eraldatzea inhibitzeko.
|
|
|
Umeen tratu txarrak saihestu eta haiei aurre egiteko, 2005ean, Uharten, profesionalen sare bat eratu zen. Sareko lan horren ebaluazio konplexu bezain beharrezkoan lagundu nahi du ikerketa honek, murgildutako profesionalen iritzien balorazioa eta bost kasu adierazgarri
|
jakitera
emanez.
|
|
|
Praktikak beste helburu garrantzitsu batzuk lortzea ekarri du: batetik, gure bisitariek ondo pasatuz ikastea, eta, bestetik, haien kezka eta
|
jakin
minak ezagutuz, guk ere ikastea.
|
|
|
Lehendabizikoz besoetan hartzen duten haurra euren lehen da hainbat gurasoren kasuan. Haur bat zer den ez
|
dakiten
emakume asko, eta are gizonezko gehiago. Haur baten garapena eta beharrak nolakoak diren ideia gutxi duten gurasoak.
|
|
|
Nora, haurra ondoezik sumatzen dutenean? Nora, zer egin ez
|
dakitenean
–Bada, lehenen lehenik, Googlera:
|
|
|
Bai bizi ohitura eta bai GMIa antzekoa da eskola honetan eta inguruko populazioan. Interesgarria izango litzateke hurrengo ikerketak longitudinalak izatea, bizi ohiturak urteetan zehar aldatzen diren
|
jakiteko
eta prebentzio ekintzak diseinatzeko.
|
|
|
Yuval Noah Harari historialariak" XXI. menderako 21 lezio" liburuan dioen bezala, nor zaren eta benetan zer nahi duzun
|
jakiteko
, zure buruak nola pentsatu eta nola jarduten duen ezagutu duzu. Erresilientzia deituriko atalean, baliabide zaharren erabilera gomendatzen du, hala nola meditazioa, gure adimenaren behaketa zuzena gauzatzeko.
|
|
|
Hauek dira konpetentziak:: arazoei era egokian aurre egiten
|
jakitea
, erlazio egokiak sortzen ikastea eta, batez ere, euren ongizate psikologiko zein soziala mantentzea. Bestalde, erresilientziak gizarteari dakarkion onura goraipatzen dute adituek, gizabanakoengan izan dezakeen onuraren gainetik (Cefai C. eta Cooper P., 2009).
|
|
|
KiVa programaren helburu nagusia eskola jazarpena prebenitu eta murriztea da; izan ere,
|
jakin
badakigu eskola jazarpena errealitate bat dela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Jazarpena ez da soilik erasotzaileen eta biktimaren arteko kontu bat, jazarpen egoera gehienetan ikaskide talde bat egoten delako. Funtsezkoa da lekuko diren ikaskideek nola erreakzionatze duten
|
jakitea
, horrek baldintzatuko baitu jazarritako haurra nola sentitu den, baita jazarpen egoeraren bilakaera eta iraupena ere.
|
|
|
• Onartzaile isilak(% 27): egoera onartezina dela
|
jakin arren
, gertatu izan ez balitz bezala jokatu eta egoera hori ekiditeko alde egiten dute.
|
|
|
Jazarleak eta jazarriak, biak dira jazarpenaren biktimak.
|
Jakinda
haur gehienek ez dutela ontzat hartzen jazarpena, ikasleek ulertu egin behar dute euren jokabidea lagungarria dela jazarpenari aurre egiteko.
|
|
|
• Aurka egitekoa, zuzenean gaiari heltzen diona aurrean dugunaren inplikazio zuzena zalantzan jarri gabe; adibidez: " Zure gelako neska hau txarto ari da pasatzen, eta
|
badakigu
horren inguruan erantzukizuna duzula. Zer egingo duzu egoerari buelta emateko?".
|
|
|
Aurrean dugunari beste konplizitate batekin hitz egiten zaio; adibidez: "
|
Jakingo
duzunez, zure gelako neska bat txarto ari da pasatzen. Zure ustez, zer egin dezakezu hobeto senti dadin?".
|
|
|
Metodo bat zein bestea erabili, elkarrizketa amaitu baino lehen, jazarpenean parte hartu dutenen konpromisoak idatziz jasota geratuko dira akta batean. Akta sinarazi egingo diegu, eta, handik astebetera, beste hitzordu batera deituko ditugu, hartutako konpromisoak betetzen ari diren edo ez
|
jakiteko
, konpromiso berriak hartzeko, gertatu den beste zerbait kontatzeko aukera izateko...
|
|
|
Ez islatze horren ondoriozkoa da faktore kliniko eta inplementazio faktore asko bateratuak izatea ala" traslazio bretxak" egotea(" evidence to practicegap" gisa ezaguna literaturan). Alde batetik, gehiago ikertu behar da ariketa fisikoa zein baldintzatan den eraginkorragoa
|
jakiteko
. Adibidez, funtsezkoa da osasunean onaurak dakartzan ariketa fisikoaren dosi minimoa zein den ezagutzea [2].
|
|
|
Saio guztietan gaixoak monitorizatuta daude pultsometro baten bidez, bakoitzak dagokion bihotz frekuentzian lan egin dezan. Saio guztietan ere Borg eskala erabiltzen da, ariketa fisikoa zenbaterainoko gogorra izaten ari den
|
jakiteko
.
|
|
2021
|
|
|
Tumore zelulen konbertasek betetzen duten papera asko aztertzen ari den arren, oraindik asko dago
|
jakiteko
entzima horiek tumorearen mikroingurunean duten eginkizunari dagokionez. Zehazki, koloneko minbiziaren gibeleko metastasian sinusoide hepatikoa osatzen duten zelula endotelialen — Liver Sinusoidal Entothelial Cell (LSEC) izenez ere ezagutzen direnak— konbertasak aztertzea interesgarria izan daiteke.
|
|
|
Hizkuntza ofizialen kasuan, arautzat jo ohi da tokiko hizkuntzaren edo hizkuntza nagusiaren derrigorrezko ezagutza, maila edo gaitasun aurreratu egiaztatuaren terminoetan (C1 edo C2 maila, Europako Hizkuntzen Erreferentzien Marko Komunak ezarritako sailkapenean) (Espainiako 1978ko Konstituzioa, 3.1 artikulua: Espainiar denek dute espainiar hizkuntza
|
jakiteko
betebeharra eta erabiltzeko eskubidea; Espainiako Gobernuaren 55/ 2011 Errege Dekretua, zeinak osasun arreta espezializaturako espainieraren C1 edo C2 maila derrigorrezkotzat ezartzen duen).
|
|
|
1 Itzultzaile automatiko edota makina itzultzaileen inguruko ebidentzia ebaluatzea,
|
jakinda
Osakidetzan (euskal osasun zerbitzuan) mota horretako tresna bat garatzen ari direla.
|
|
|
Intoxikazio mota honen hilkortasun tasa handia izanik eta tratamendua badagoela
|
jakinik
, metanolintoxikazioa berehala identifikatzea garrantzitsua da. Azaldutako kasu klinikoak aztertu ondoren, emaitzek adierazi zuten susmo kliniko handia, azidosi metabolikoa eta anion gap eta osmol gap altuak diagnostiko goiztiarra egitea ahalbidetzen duten ezaugarriak direla.
|
|
|
Susmo kliniko eta analitikoan soilik oinarrituta jar daiteke presazko tratamendua, anion gap eta osmol gap emaitzak
|
jakinda
, metanol balioaren baieztapenaren zain egon gabe. Neurri terapeutikoak lehenbailehen ezartzea funtsezkoa da kalteak mugatzeko eta gaixoaren balizko susperraldia ahalbidetzeko.
|
|
|
Hasieran antidotoa (etanola) ematen hastea komeni da metanol intoxikazio nabarmena (>30 mL helduetan eta >0, 4 mL/ kghaurretan) susmatzen bada edota azidosi metabolikoa zein ezaugarri klinikoak antzematen badira, nahiz eta hartutako metanol dosia edo odoleko metanol maila ez
|
jakin
. Etanola aukerako tratamendutzat hartzen da.
|
|
|
Gainera, ez dugu ECMOarekin (gorputzez kanpoko mintz bidezko oxigenazioa) inolako esperientziarik, ez dugulako terapia horretarako sarbiderik gure ospitaleetan, nahiz eta haren erabilera justifikatuta legokeen zenbait kasutan (39,40). Ez dugu, ezta ere, Gipuzkoako autopsietako daturik, BTEa bat batean hildako zenbat pazienteren atzean legokeen
|
jakiteko
, ziur askoheriotza kausa hau infraestimatu egiten baita (41).
|
|
|
Honenbestez,
|
jakin
badakigu, bioetikaren arloan hezteak eta ikasteak edozein osasunlangilerentzat oinarrizkoa lukeela. Praktikan, ordea, arazo etikoak aztertu eta aurre egiteko garaian gabeziak nabaritu ohi dira.
|
|
|
Izan ere, oso garrantzitsua da etorkizuneko medikuek
|
jakitea
gaixotasunaren atzean alderdi gehiago badirela, hau da, desberdintasun sozialak osasunarekin zerikusia duela eta ditugun baliabideak ez direla soilik preskribatzen diren medikamentuak, baizik eta testuingurua, familia, sare sanitarioa eta osasunerako prebentzio eta promozioko politikak ere kontuan hartu behar direla. Gaixotasunaz gain, pertsona bera artatzeko gaitasuna eskuratzeko pausoak eskaintzen dira hiru kapitulutan banatuta:
|