|
2002
|
|
|
Ez
|
dakigu
gaixotasun hau agertzea zerk eragiten duen, baina ultzeradun kolitisean eta Crohn en eritasunean ere hainbat faktore aipatu izan dira.
|
|
|
Epidemia isila, patologia deritzona, mundu osoko 150 milioi pertsonari eragiten diena, oso infradiagnostizatuta dago. Hezur masa galtzen duten Europako emakumeen erdiak baino gutxiagok
|
dakite
gaixotasuna dutela. Osteoporosia hezur masa pixkanaka galtzean datza, eta horrek hezurrak ahultzea eragiten du, hausturekiko oso ahulak baitira.
|
|
|
Alfonso Calañak, Kordobako Reina Sofía Ospitaleko Endokrinologia Zerbitzuko kideak, hezkuntza eta osasun esparruetan obesitateari buruzko prestakuntza eta kontzientziazioa handitzearen alde egin zuen, “prebentzio osagaia oso garrantzitsua baita”. Gaineratu zuen “osasun agintariek ez
|
dakitela
gaixotasun horrek gizarte eta lan kostu handia ekar dezakeela, eta kasu batzuetan ez da pertsona bat kontratatzen gehiegizko pisuagatik”. Bestalde, Madrilgo Niño Jesús Ospitaleko Endokrinologia Pediatrikoko zerbitzuburuak, Jesús Argentek, Espainian diziplina anitzeko unitateen urritasuna deitoratu zuen, “obesitatearen tratamendu globalerako alderdi guztiak integratzen dituztenak, eta horrek gaixoen kontzentrazioa eragiten du zenbait ospitaletan lan-talde horiekin, baina egokiena tratamendu anbulatorioarekin konbinatzea litzateke”.
|
|
2003
|
|
|
Hansen 1876an. Hala ere,
|
badakigu
gaixotasun horrek gizateria astintzen duela milaka urte. Izan ere, Kristo aurreko 1500 urteko Egiptoko kodexetan hitz egiten da haren existentziaz.
|
|
|
Kasu horretan, paradoxa bat gertatzen da, orain arte ez zena. Mikrobiologia modernoaren aita den Louis Pasteur-en garaitik()
|
badakigu
gaixotasun infekziosoek kausa bat dutela eta gaixotasuna berriro gerta daitekeela, gaixotasuna eragiten duen mikroorganismo patogenoa ugaltzeko baldintzak betetzen badira. Irizpide hori produktu kimiko toxikoetara zabaldu da, baina ez substantzia horiek biderkatuz, metatuz baizik.
|
|
|
Ildo beretik, profilaxia jaso badute, bidaiari gehienek ez dute gogoratzen zein gaixotasuni jarri dioten txertoa. Malariari dagokionez, inkestatutakoen %94k ez
|
zekien
gaixotasun hori helmugan kutsatzeko arriskua zenik, eta %71k ez zuen prebentzio medikaziorik. Antzeko zerbait gertatzen da beste gaixotasun infekzioso batzuekin, hala nola A hepatitisarekin.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, lehenengo kasuak gertatu eta urtebetera, ezezagun asko daude oraindik. Medikuntza Klinikoa aldizkarian berriki argitaratutako txosten baten arabera, “oraingoz ez
|
dakigu
gaixotasunaren aurkako tratamendu espezifiko eraginkorrik dagoen”, ezta txertorik ere. Ukituriko gehienak erribabirinaz tratatu dira, antibirikoa baita, eta kortikoideez, haien ekintza konbinatua baliozkoa izan delako.
|
|
|
Eskizofreniak biztanleriaren %1i eragiten dio eta oroimenaren, hizkuntzaren, arretaren eta gizarte trebetasunen nahasteak sortzen ditu. Gaixo askok ez
|
dakite
gaixotasuna dutela, eta gaitza diagnostikatua dutenek hainbat hamarkadatan luzatzen den tratamendua jarraitu behar dute. Azken bi urteetan egindako ikerketaren emaitza funtsezko urratsa da gaixotasuna ezagutzeko eta haren tratamendua hobetzeko.
|
|
|
Hiesa edo malaria bezain mehatxu larria da tuberkulosia. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME)
|
badaki
gaixotasun infekzioso horren aurkako borrokak konpromiso globala hartzea eskatzen duela, gaixoen kontrola indartzeko eta kutsatze berriak saihesteko, baina baita farmazia industriaren apustu irmoaren alde ere. OMEk urteak daramatza laborategiei gaitzesten malaria edo tuberkulosia bezalako gaixotasun “pobreetan” inbertsio txikia egin dutela.
|
|
2005
|
|
|
“Ebakitze anitzeko TACak iragarpen balio negatibo handia du. Gaixoak koronario normalak erakusten baditu,
|
badakigu
gaixotasun koronarioa izateko arriskua ia nulua dela, eta gaixo horri kateterismo ez beharrezkoa saihestuko diogu”, azaldu du José Luis Zamorano Ospitale Klinikoko Ekokardiografiako buruak. Kateterismoen %10ek, arazo koronario baten susmoa dutenean, koronario normalak dituzte.
|
|
|
Gizarte eta osasun kostuek bere horretan diraute urteetan. “Kilo bat baino gutxiagoko haur bati alta ematen diogun bakoitzean,
|
badakigu
gaixotasun gehiago eta gizarte eta hezkuntza nahaste gehiago izango dituela”, dio José María Fraga Espainiako Neonatologia Elkarteko lehendakariak. Gaixo berezi horientzat, neonatologoen presidenteak ekintza bereziak eskatzen ditu:
|
|
|
Zaharren ilea da hori, lodia eta zuria. Eta zaharrek asko
|
dakite
gaixotasunez. Medikuek bezala.
|
|
2007
|
|
|
Neurri eraginkorrak hartu bide, Espainiako Estatuko erkidegoetako agintariek Osasun Ministerioarekin batera diabetes estrategia adostu zuten joan den urteko urrian. Felix Zubiaren arabera, estrategiaren helburu nagusia diabetiko guztiak diagnostikatzea da, izan ere, erdiek ez
|
dakite
gaixotasuna dutenik ere. Bestetik, bizi ohiturak aldatzea, hezkuntza hobetzea eta horren bidez elikadura egokia eta ariketa fisikoa bultzatzea ere bilatzen du dokumentuak.
|
|
|
Gehientsuenek
|
badakite
gaixotasuna herentziaz jasotzen dela baina, paziente askoren aburuz, elikagai batzuek (gaztak, txokolateak, bananak, ardoak, adibidez) erabateko eragina izan dezakete bai krisiaren hastapenean, baita mina areagotzean ere.
|
|
|
Sinposioko koordinatzaile José María Gatellek esan zuenez, botikak ez du HIESa sendatuko, baina gaixotasunak aurrera egin dezan oso oztopo eraginkorra izan daiteke. Txertoa “oso denbora gutxian gauzatuko da, hiesaren ikerketan eta tratamenduetan aurrerapauso handiak eman baititugu; asko
|
dakigu
gaixotasunari buruz, eta bide onetik goaz” esan zuen Gatellek, Bartzelonako Ospitale Klinikoko Gaixotasun Infekziosoen Unitateko burua ere bada. Ikertzaile espainiarraren iritziz, txertoa, gaur egun mundu osoan 30 bat laborategik lan egiten dutena, “eraginkorra izango litzateke pazienteen ia %100ean, eta garrantzi handia izango luke garapen bidean dauden herrialdeentzat, horietan planetako gaixoen %90 bizi baita”.
|
|
2008
|
|
|
Autonomoa izatea Autonomo izatea, gehienetan, buru izatea da. Hori horrela denean, bere konturako langileak
|
badaki
gaixotasun batek, istripu batek edo beste edozein ezustekok bere jardueraren garapena eragotz dezakeela, ondorio garbi batekin: bere dirusarrerak galtzea edo gutxitzea.
|
|
|
Paziente gehienentzat, haien bizi kalitatea erizaintzako zainketen mende dago soilik, “zauri bat sendatzetik askoz harago doazenak”, dio Elisabete Gonçalves Espainiako Epidermolisi Bullosaren Elkarteko erizainak. Badakite zainketa horiek ahalik eta profesional gehienei eman behar zaizkiela, eta horietako askok ez
|
dakitela
gaixotasunaren ezaugarriak eta bilakaera. “Batzuetan, larruazalean produktu desegoki bat aplikatze hutsak zauri batek gerora infekzioa eta konplikazioak izateko aukera ematen du”, dio Gonçalvesek.
|
|
|
Emaitzak egunean bertan lortzen dira, eta emakumeari osasuntsuak diren enbrioiak ezartzen zaizkio. Hala emakumeak jakin
|
badaki
gaixotasun genetikorik gabeko haurra izango duela. Azken egunetan ezagutzera emandako Sevillako (Espainia) umearen kasuan, hala ere, urrunago joan dira.
|
|
2009
|
|
|
Epidemiologia ikerketen arabera, ehun herritarretik bat zeliakoa da, baina milatik bakar batek
|
daki
gaixotasun hori daukala, beraz, diagnosiak askoz gehiago izan lirateke.
|
|
|
Epidemiologia ikerketen arabera, ehun herritarretik bat zeliakoa da, baina milatik bakar batek
|
daki
gaixotasun hori daukala, beraz, diagnosiak askoz gehiago izan lirateke.
|
|
|
Bada, ez
|
dakit
gaixotasuna den. Sindrome bat da.
|
|
|
Patologiaren hasieran, nahaste ohikoenak afektiboak dira (apatia, suminkortasuna, depresioa, etab.), eta faserik aurreratuenetan nahaste psikotikoak ager daitezke (haluzinazioak, delirioak, nortasun aldaketak, etab.). “Dementzien jokabide sintomak eta sintoma psikologikoak ez dira prozesu patologikoaren konplikazioak, sintoma kognitiboak bezalako berezko adierazpenak baizik”, gogoratu zuen José Luis Molinuelo Bartzelonako Hospital Clinic ospitaleko neurologoak. Medikuak azaldu zuen jokabide nahasteak beti izan direla garrantzitsuak, nahiz eta gaur egun garrantzi handiagoa ematen zaien,
|
badakigulako
gaixotasunaren bilakaera baldintzatzen duen pronostiko faktorea direla. ACE Fundazioko neurologoak, Pablo Martínez Lage doktoreak, adierazi zuen gaixoaren portaera dela instituzionalizazioa eragiten duen faktorea, hau da, gaixoa egoitza batean sartzea, sintoma kognitiboak edo gaitasun funtzionala galtzea baino gehiago.
|
|
|
Estiballes eta Arzallusi paratutakoa kasu: “bikotea zarete eta gustura izango zenukete haur bat, baina
|
badakizue
gaixotasun genetiko bat izateko arriskua duela. Arkaitz, saiatu egin nahi duzu.
|
|
2012
|
|
|
Depresioak eta? nik
|
badakit
gaixotasun horiek nondik datozen, nola jartzen den horren hazia. Hori garbi ikusten duena horretatik libre egongo da.
|
|
|
Diabetesa duten pertsonen %40k ez
|
daki
gaixotasun hori duela.
|
|
|
Diagnostikatutako diabetesa duten pertsonen %40k ez
|
daki
gaixotasun hori duenik, eta, beraz, %50era iristen zen azken urteotan, Sonia Gaztambide Espainiako Diabetearen Elkarteko lehendakariak azaldu duenez. Izan ere, Lehen Mailako Arretatik garatutako pazienteak bilatzeko kanpainei eman die hobekuntza.
|
|
|
Diabetesa duten Espainiako biztanleen %40 inguruk ez
|
daki
gaixotasun kroniko hori duela.
|
|
2013
|
|
|
Hiperkolesterolemia familiarra duten hamar pertsonatik bik bakarrik
|
dakite
gaixotasun hori dutela, eta listu proba batekin hauteman daitekeela.
|
|
|
Familiako hiperkolesterolemia eritasun silentea da: gaixoen %80k ez
|
daki
gaixotasun hori dutela. Eta, askotan, diagnostikoa jasotzen dutenean, beranduegi da.
|
|
2017
|
|
|
Finean, gaixotasun gisa ez ulertu, ikusi edo onartzeak ikusezin bihurtzen duela jabetu gara. " Geronek ere ez
|
dakigu
gaixotasunaz ari garen, nahasmenduaz edo zertaz", diote elkarteetako kideek: " Gauza asko dago egiteke:
|
|
2018
|
|
|
–Gaur joango naun. Amak
|
bazekin
gaixotasun hau nola sendatu. Emaizkion amari bi katilu fideo, eta joan egingo naun, esan zuen You Sipok.
|
|
2019
|
|
|
Baina zer ote dakite mediku gazte horiek, zure alaben adinekoak badira. Zer ote
|
dakite
gaixotasunaz, zer, umemoko horiek, zahartzen doazen gorputzez eta burmuinez. –Etorkizun handiko?
|
|
|
Duela aste batzuk, bakterio meningitisaren ondorioz, irakasle bat hil zen Galizian. Zer
|
dakizu
gaixotasun horretaz. Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) egindako inkesta baten arabera, Espainian “ezjakintasun handia” dago horren inguruan.
|
|
2020
|
|
|
Gaur egun, agian, gluten free terminoa gehiago entzuten da, baina orain dela hamabost urte... Ez
|
nekien
gaixotasun zeliakoa zer zen ere!
|
|
|
|
Banekien
gaixotasunaren bidea horixe zela, baina izugarri mintzen ninduen Remedios tratatzea ni banintz bezala. Deitu ere horrela deitzen zion, nire izenez:
|
|
|
Batzuk alde egongo dira, eta beste batzuk, kontra, ikusten utziz ez garela herri libre batean bizitzen edo gobernuak esaten duen modura demokrazia batean. Eutanasia ez litzatekeela onartu behar esaten duten pertsonentzat, ospitale batera hurbildu besterik ez lukete egin behar,
|
jakiteko
gaixotasun horiek eragiten dizkieten minak.
|
|
|
KAPELU: Ez dakit nola izan zen, ez
|
dakit
gaixotasuna izan zen, hilketa, atropelloa... ideiarik ez, baina badakit zuentzako kristoren ostia izan zela. Bai gogoratzen naiz zure aurpegiaz esan zenidanean.
|
|
2021
|
|
|
Minbizi suntsitzaile bat igaro zuen, su eta gar borrokatu zen, baina zenbait aldiz... Ez
|
dakit
gaixotasun hori ezagutzen duzun, baina une gogorrik franko izan zen, uste genuen aste batzuk besterik ez zuela iraungo, eta gero, beti, piztu egiten zen. Itxura batera, Martinak indarrik ez zuen, baina piztu egiten zen beti.
|
|
|
Errieta egin dio gure bitartez ez duelako ezer egin aldatzeko (sic).
|
Bazekiela
gaixotasuna zein hilgarria zen. Bazekiela odol isuriak eragin zitzakeela.
|
|
|
Izan ere, oso garrantzitsua da etorkizuneko medikuek
|
jakitea
gaixotasunaren atzean alderdi gehiago badirela, hau da, desberdintasun sozialak osasunarekin zerikusia duela eta ditugun baliabideak ez direla soilik preskribatzen diren medikamentuak, baizik eta testuingurua, familia, sare sanitarioa eta osasunerako prebentzio eta promozioko politikak ere kontuan hartu behar direla. Gaixotasunaz gain, pertsona bera artatzeko gaitasuna eskuratzeko pausoak eskaintzen dira hiru kapitulutan banatuta:
|
|
|
Oraindik ezer gutxi
|
dakigu
gaixotasun honen zergatiei buruz.
|
|
2022
|
|
|
Oso eragin negatiboa dute, droga horiek guztiak kitzikagarriak baitira.
|
Badakigu
gaixotasunaren fisiopatologian gaineszitazioa dagoela, nerbio sistemaren hiperaktibitatea. Hiperaktiboa den paziente bati nerbio sistema hori gehiago kitzikatzen duten drogak ematen badizkiogu, sintomatologia larriagotzen laguntzen ari gara.
|
|
|
2 motako diabetesa detektatzea, ordea, zailagoa izaten da. Izan ere, normalean odol analisi batean atzematen da gaitza, baina gisa horretako osasun kontrolak egiteko ohiturarik ez duenak «nekez»
|
daki
gaixotasuna duela. Gaur egun, gaixoen %40 inguruk ez dakite diabetikoak direnik.
|
|
|
COVID iraunkorra duten pazienteen osasuna eta arreta hobetzea da gure lehentasuna. Funtsezkoa da gaixoak erdigunean egotea eta haien parte hartzea sustatzea, beste inork baino hobeto
|
baitakite
gaixotasuna nolakoa den. Badira gaixotasun hori pairatzen duten osasun profesionalak ere, eta haiek ere martxan ditugun ikerketa eta azterlanetan parte hartzen ari dira.
|
|
|
"
|
Badakizu
gaixotasun hau geldoa eta progresioboa dela eta gorputzeko muskulu guztiak astrofiatzen dituela. Euren egunerokotasuna minekin baina jarduerekin pasatzen dute, errehabilitazio zein ikasketa lanekin", gaineratu du.
|
|
2023
|
|
|
2015etik, giltzurrun litiasia duten 18 urtetik beherako pazienteentzako erregistro nazional bat dugu, Espainiako Nefrologia Pediatrikoko Elkarteak (AENP), Son Espases Unibertsitate Ospitaleak (Palma) eta Balear Uharteetako Unibertsitateak sustatua. Javier Lumbrerasek bere doktorego tesian aztertu dituen giltzurrun litiasi pediatrikoaren erregistroko lehen datuei esker,
|
badakigu
gaixotasun horrek gehiago eragiten diela haurrei neskatoen aldean (lau kasu gizonezkoetan, emakumezkoetan), 6 urte inguruko adin ertainarekin. 1996an 8,2 urterekin gertatu zen eta 2004an 7,4 urterekin.
|
|
|
Horretan ere aurrera egin dugu.
|
Bagenekien
gaixotasun autoimmune bat zela, eta emakumeei gehiago eragiten ziela —hiru emakume gizon bakoitzeko— Badakigu, era berean, ohikoagoa dela eskandinaviar herrietan, eta gero eta ezohikoagoa ekuatorera jaitsi ahala. Badago eguzkiaren araberako gradiente moduko bat.
|