|
2007
|
|
|
Izan ere, beste faktore batzuen artean, argiaren arabera antolatua dute erloju biologikoa. Kasu
|
honetan
, koraletan aurkitutako kriptokromoak sentikorrak dira gauez ilargiak islatutako argiarekiko. Horregatik, koralen bizi erritmoak ere argiaren araberakoak direla ondorioztatu dute.
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta lana behar bezala egin eta gero,
|
hau
da, datu mordoa bildu eta gero,
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta lana behar bezala egin eta gero,
|
hau
da, datu mordoa bildu eta gero, espazio ontzia lurreratzeko orduan, paraxutak huts egin eta Utahko basamortuan txikitu zen.
|
|
|
Mitalipoven argazki
|
honetan
, obulua ikusten da, justu nukleoa kendu aurretik. Mitalipov
|
|
|
Nature zientzia aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta Zientzia Unibertsitateko Mitalipov biologoak eta haren taldeak egin du, eta makako heldu baten fibroblastoak erabili dituzte,
|
hau
da, ehun konjuntiboaren zelulak. Zehazki, fibroblastoaren nukleoa nukleorik gabeko obulu batean sartu dute; hartara, obuluak makako haren informazio genetikoa du.
|
|
|
Batetik, ahalik eta sentikortasun onena bilatzen dugu; alegia, objektu geroz eta ahulagoak detektatzen ditugu. Bestetik, bereizmen onena bilatzen dugu;
|
hau
da, xehetasunak detektatzeko gaitasuna. Objektuen barru barruko egitura ezagutzea komeni zaigu, eta xehetasunik ñimiñoena ere ezagutu behar dugu.
|
|
|
Ikaste sistema
|
honek
tranpa dirudi, lortu lukeen soluzioa ematen baitzaio. Baina garunak gauza bera egiten du.
|
|
|
H.T. Alken ek satira
|
hau
marraztu zuen 1831n lurrun motorrak hartzen ari ziren garrantziaren gainean. H.T. Alken
|
|
|
Gainera, fruitu batek ekoitzitako etilenoak haren ondoko fruituak ere etilenoa ekoizten hastea eragiten du;
|
hau
da, inguruko fruituak ere ontzea.
|
|
|
Gainera, bareak espezie hermafrodita sekuentzial protandrikoak dira,
|
hau
da, ale bakoitzak sexu biak ditu, baina ez aldi berean: lehenengo arrak eta ondoren emeak dira.
|
|
|
Zergatik ez ditugu uztartzen bideo-jokoen izaera jolasgarria eta hezkuntzako edukiak? Hori helburu hartuta, Lehen Hezkuntzako ziklo bakoitzerako CD ROM bat egitea erabaki du Elhuyar Fundazioak, eta lehen ziklorako,
|
hau
da, 5 urteko haurrentzat, lehen CD ROMa kaleratu berri du.
|
|
|
PC ordenagailuetarako joko
|
honetan
, erleei eztia lapurtu dien maltzur misteriotsua aurkitu du Armix armiarmak. Horretarako, baso magikoan sartu eta maltzurkeriakideak harrapatuko ditu, eta azpikeria horren atzean nor dagoen argitu.
|
|
|
Adin horretako haurrentzat oso opari egokia izan daiteke, beraz, produktu berritzaile
|
hau
, eta probatzeko aukera ere ematen du Elhuyar Fundazioak bere web orrian (demoa eta bideoa daude). www.elhuyar. org/ armix
|
|
|
Poliomielitisa desagerrarazteko kanpainaren arduradunen esanean, ahotik hartzen den txerto arrunta,
|
hau
da, birus ahulduko txerto tribalentea segurua da. Baina, Nigeriaren ipar ekialdeko haurrek immunologia sistema ahula zuten, nonbait; horren ondorioz, txertoaren birusa indartu egin da eta agerraldia eragin du.
|
|
|
Memoria azkarrak, izenak dioen bezalaxe, oso azkar lan egiten du, eta, energiarik ez dagoenean argia joaten denean, esaterako, desagertu egiten da. Ez al zaizu sekula gertatu bat batean argia joan eta pentsatzea nik
|
hau
ez dut gorde. Memoria gogorrak gordetzen du dena.
|
|
|
Diamagnetikoa da.
|
Hau
da, material horri iman bat (eremu magnetiko bat) hurbiltzean, aldaratu egiten du. Dena den, urre nanopartikulak zenbait molekula organikoz inguratzean, eraztunetan nahiz belarritakoetan ezagutzen dugun ohiko urreak ez dituen ezaugarri magnetikoak har ditzakete.
|
|
|
Une
|
honetan
, zientzia arlo batzuk nanoteknologiara begira daude, eta nanoteknologia inoiz baino erakargarriagoa da haientzat. Zalantzarik gabe, zeregin ugari dago oraindik ere, baina inoiz baino gehiago hazten ari da; nanoteknologiarekiko interesa gero eta nabarmenagoa da.
|
|
|
AEBko eta Frantziako zientzialariek bultzatutako Famous (French American Mid Ocean Undersea Survey) operazioan izan zen, 1973. Xavier Le Pichon geologoak zuzendu zuen, eta Azoreen hegoaldera 700 bat kilometrora dagoen rifta esploratu zuten,
|
hau
da, Atlantiko erdiko dortsalaren gandorra erdibitzen duen haran sakona. Hedapen ozeanikoaren aztarnak ikustea zuten helburu.
|
|
|
Miokardioko infarturen bat jasan duten 50 gaixotan zelula ama helduen transplantea zenbateraino eraginkorra den aztertzen dihardute. Kasu
|
honetan
, mioblastoen edo muskulu zelulen zelula ama helduak erabili dituzte. Lan horren berrikuntza nagusia da zelula ama horiek kateter bidez txertatzen dituztela, eta ez, mota horretako orain arteko entseguetan bezala, ebakuntza irekia eginda.
|
|
|
Ez genuke sekula bukatuko. Izan ere, zenbakiak hamartar kopuru amaigabea du, eta hamartar horiek ez dute periodikotasunik,
|
hau
da, ez dira errepikatzen. Horregatik, zenbaki bidez adierazi ordez, ikur baten bidez adierazten da. zenbakia bezala, beste batzuk ere adierazten dira letra bidez. Denetan famatuena zenbakia da.
|
|
|
Baina bi ikertzaileek gakoa errekonbinazioan egon zitekeela pentsatu zuten. Zelulak banatzean, kromosoma pare bakoitzean informazio genetikoaren trukea gertatzen da;
|
hau
da, errekonbinatu egiten dira. Capecchik eta Smithiesek susmatu zuten errekonbinazioa gene jakin batzuk aldatzeko erabil zitekeela, eta hori lortzeko ikertu zuten.
|
|
|
Daukagun informazioaren arabera hartzen ditugu erabakiak. Baina, egun, inoiz baino garrantzi handiagoa hartu du informazioak; hura trukatzeko
|
hau
da, komunikatzeko dauden erraztasunak direla eta. Askotan entzuten dugu informazioaren gizartean bizi garela, eta, hori hala bada, hein handi batean IKTei esker da.
|
|
|
Baina mendeak dira mundu osora zabaldu zela, eta, denbora horretan, milioika eta milioika lagunen gosea ase du. Hori dela eta, ez dago aitzakiarik jartzerik Nazio Batuen Erakundearen ekimen
|
honi
: 2008an Patataren Nazioarteko Urtea ospatuko da.
|
|
|
Papa etxekotzea hango zenbait animaliarekin lotura estuan omen dago, aukenidoak (Andeetako kamelidoak) etxekotzearekin, hain zuzen ere. Izan ere, oso ondo hazten da ongarritutako lurrean; eta uste dute aukenidoen simaurretan hazten zituztela papak;
|
hau
da, guanakoaren, llamaren, alpakaren eta bikuinaren simaurretan.
|
|
|
Bidean, Iturrietako etxaldeari Arkauteko eredu etxaldea batu zitzaion 50eko hamarkadan, eta lana dibertsifikatu egin zen. Besteak beste, birologia ikertzeari ekin zioten,
|
hau
da, patata landarea jotzen duten birusak ikertzeari.
|
|
|
Bestalde, barietate berriak egiteko material ugari dute: germoplasma banku handi bat dute,
|
hau
da, hainbat barietate komertzialen eta ikerketan lortutako klonen material genetikoa. Horri esker, barietate berriak erregistratu dituzte, eta horietako hiruk arrakasta komertziala izan dute.
|
|
|
OOPCk (UNESCOren Gobernu arteko Ozeanografia Batzordearen aditu taldea) 300.000 km 2 ko buia bat izatea zuen helburu;
|
hau
da, guztira 1.250 buia izatea jitoan. 2005eko irailean bete zen helburua:
|
|
|
Klima aldaketaren adierazle da hori. Testuinguru
|
honetan
, WCRPren klima aldakortasunari eta iragargarritasunari buruzko proiektua lagungarria da muturreko egoera klimatikoak hobeto iragartzeko, eta horien eredu hobeak egiteko egun, hilabete eta urteen denbora eskaletan.
|
|
|
Bilaketa aurreratua botoian sakatu duzu. Erakutsi hizkuntza
|
honetako
orriak aukera ikusi duzu, eta, ondoan, lauki batean, edozein hizkuntza ageri da. Euskara hautatzerik egongo al da?
|
|
|
Hezur muineko eta odoleko zelula ama batzuk erabilita, saguek ahituta edo ia ahituta zituzten obarioak berriro ere obozitoz betetzea lortu dute,
|
hau
da, obuluaren aitzindariak diren zelulak sortzea
|
|
|
Hezur muineko eta odoleko zelula ama batzuk erabilita, saguek ahituta edo ia ahituta zituzten obarioak berriro ere obozitoz betetzea lortu dute,
|
hau
da, obuluaren aitzindariak diren zelulak sortzea lortu dute obarioan.
|
|
|
ez dago argi obarioa ez denik gai obozito berriak egiteko bizitzan zehar, orain dela gutxi arte segurutzat hartu izan den arren. Bestalde, ikusteko dago ikerketan lortu dituzten sagu obozitoak heltzeko gai izango diren,
|
hau
da, obulu bilakatzerik izango ote duten, eta, ondorioz, ugalketarako gai diren. Helburu horri helduko diote aurrerantzean ikertzaileek.
|
|
|
Hegaztien bihotzak oso azkar ematen ditu taupadak, eta, eraginkortasuna handiagoa izan dadin, bihotza oso handia izan ohi da (proportzioan, gizakiarena baino 6 aldiz handiagoa). Zirkulazio azkarraren eraginez, gorputzaren tenperatura gizakiarena baino 7 gradu altuagoa da, eta, ondorioz, metabolismoaz arduratzen diren proteinek azkarrago lan egiten dute,
|
hau
da, elikagaiak azkarrago erretzen dituzte. Bi hitzetan esanda, hegaztiak oso azkar bizi dira.
|
|
|
Planeatzea abantaila handia da, hegaztiek energia asko aurrezten dutelako hegan egitean. Lehorreko hegazti planeatzaileak lurzoruak sortzen dituen aire masa beroez baliatzen dira hegan egiteko (uretako eta, batez ere, itsasoko planeatzaileek uretan sortzen diren beste haize korronte batzuk aprobetxatzen dituzte, baina oraingo
|
honetan
lehorreko hegaztietara mugatuko gara). Eguzkiak berotzen duenean, lurzoruaren inguruan dagoen airea ere berotu egiten da, eta, aire beroak hotzak baino gutxiago pisatzen duenez (dentsitate txikiagoa duelako), gora egiten du.
|
|
|
Landaredi itxietan bizi direnek basoetan, esate baterako hego eliptikoak,
|
hau
da, motzak eta zabal samarrak, izaten dituzte. Itxura horri esker, eremu txikietan erraz egiten dituzte maniobrak.
|
|
|
Horrela mugitzen den aireak fluxu laminarra duela esaten da. Aitzitik, objektuaren kurbadura oso itxia balitz,
|
hau
da, aerodinamikoa ez balitz, airea banatu egingo litzateke objektutik, eta zurrunbiloak eratuko lirateke. Zurrunbiloek erresistentzia eragiten dute, eta objektuaren abiadura motelarazi.
|
|
|
Hegoek hartzen duten posizioaren arabera,
|
hau
da, kontra datorren airearekiko duten angeluaren arabera (eraso angelu esaten zaio), hegaztiek gora edo behera egiten dute. Gora egiteko, eraso angelua handitu egiten dute; horrela, aire gehiago pasatzen da hegoaren azpitik, eta hegoaren azpialdeko presioa goialdekoa baino handiagoa bihurtzen da.
|
|
|
Beste aukera bat adsortzioa da.
|
Hau
da, hidrogenoa aipatutako gas edo likido egoeran bildu ordez, adsorbatzaile batean itsatsita gordetzea. Azken urteotan, ikertzaile asko ari da lanean adsorbatzaile egokiak aurkitu nahian.
|
|
|
Autobus
|
hau
hidrogenoz elikatutako erregai zelula bati esker ibil daiteke. Gnsin
|
|
|
Nanohodien antzeko egiturak dira, baina mutur batean ixten dira, eta adar baten antzeko forma konikoa hartzen dute. Nanoadarrak geruza bakarrekoak dira,
|
hau
da, karbono atomo baten lodierako pareta dute. Adar bakoitza 2 nm da, baina multzoka pilatzen dira, eta ehunka adarrez osatutako 80 nm ko diametroa duten dalia itxurako agregatuak eratzen dituzte.
|
|
|
, eta, noski, erantzuna izenburu ikusgarri bat izatea nahi dute. Alabaina, normalean ez dute hori lortuko, ikertzaileen erantzuna
|
hau
izaten baita gehienetan: oraindik ez dakigu, lanean ari gara...
|
|
|
Ados nago. Kontuan izan behar da, gainera, arlo
|
honetan
diru asko inbertitu dela, maila publikoan zein pribatuan, eta inbertsio hori justifikatzeko emaitzak egongo direla agindu digute. Gero, normala den bezala, neurri batean bakarrik da egia.
|
|
|
Nire iritziz, enbrioiaren gaineko araudietan dagoen aldea, une
|
honetan
, gainezka egin duen eztabaida baten ondorio da. Eztabaida hori neurri handi batean izendapen kontu hutsa dela, ordea, garbi ikusi da Espainian onartu berri den legearekin edo Britainia Handian aurki onartu behar dutenarekin.
|
|
|
Ezinezkoa da nazioarteko ikerketa egitea herrialde batzuetan baimenduta badago eta beste batzuetan ez. Eta arlo
|
honetan
nahitaezkoa da nazioarteko lankidetza. Egin kontu:
|
|
|
itsasontzi bat hartu eta, ikertzera, nazioarteko uretara joatera iritsi dira. Horrek denak neurrigabeko energia eta diru gastua sortzen du, eta, beraz, bada garaia eztabaida
|
hau
bere onera ekartzeko.
|
|
|
Zurekin bat nator. Lege
|
hau
onuragarria da ikerketarako: ikerketa zientifikoa eta ikerketa klinikoa bultzatzen ditu, kontrolak agintzen dira fase guztietan....
|
|
|
Gainera, biomedikuntzari buruzko ikerketaren mapa koherente bat marraztea lortu dute. Izan ere, hainbat erkidegotan eztabaida handia egon da eskumenen gainean, eta, azkenean, lege
|
honek
nahiko era deszentralizatuan jokatzen du.
|
|
|
I. A.: Bai, azken finean emakumeei obuluak erauztea teknika arriskutsua da eta, arlo
|
honetan
, inori kalterik egingo ez dioten eta erabateko bermea eta segurtasuna emango duten bideak bilatu behar dira.
|
|
|
Gizartean kontrako jarrera zegoela ikusita, zientzialariek berek atzera egiten zuten. Horregatik diot arlo
|
honetan
oso garrantzitsua dela gizartearen babesa izatea.
|
|
|
Espainian, autonomia erkidegoen artean, alde handia egon da zelula amen ikerketan, baina orain aldeak berdintzen hasiak dira. EAEn ere arlo
|
hau
garatzeko ahaleginak egiten ari dira. Ahalegin horiek fruitua emango dutela uste duzue?
|
|
|
Patenteetan alde izugarria dago Europaren eta Estatu Batuen artean. Estatu Batuetan arlo
|
honetan
patente ugari daude; Europako Batasunak, berriz, debekatu egiten du giza enbrioiak deuseztatzea eskatzen duen edozein metodo patentatzea. Hala ere, maila horretan Europako Patenteen Bulegoaren politika ez da oso koherentea izan.
|
|
|
Azken urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin lan egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako. Konturatu behar dugu
|
hau
ez dela zientziaren arlo bakarra; areago, beste arlo batzuetan egiten diren ikerketak, hala nola kimikan eta fisikan, arriskutsuagoak izan daitezke gizartearentzat, eta ez daude, inola ere, hain arautuak. Gogoeta egiteko eta auzia bere onera ekartzeko unea iritsi delakoan nago.
|
|
|
Dena dela, zuhaitzaren eta onddoaren arteko harremana sinbiotikoa da;
|
hau
da, onddoak behar duen elikagaia (materia organikoa) zuhaitzaren sustraietatik jasotzen du, eta, ordainetan, zuhaitzak behar dituen hainbat substantzia jasotzen ditu onddoaren eskutik, ura eta gatz mineralak, besteak beste. Horretarako, onddoaren hifek (onddoa osatzen duten hari itxurako egiturek) zuhaitzaren sustraiak biltzen dituzte, eta elkarte sendo bat osatzen dute:
|
|
|
Tripakia edo negu ziza (Hydnum repandum). Perretxiko
|
hau
udazkenean sorgin korroak eginez hazten da, hau da, zirkuluak edo zirkuluerdiak osatzen dituzte hainbat alek, mizelioaren mugen adierazgarri. Mamitsua da, eta himenioak (txapelaren azpiko geruza espora emailea) ezten itxura du.
|
|
|
Tripakia edo negu ziza (Hydnum repandum). Perretxiko hau udazkenean sorgin korroak eginez hazten da,
|
hau
da, zirkuluak edo zirkuluerdiak osatzen dituzte hainbat alek, mizelioaren mugen adierazgarri. Mamitsua da, eta himenioak (txapelaren azpiko geruza espora emailea) ezten itxura du.
|
|
|
Baina Sputnik ez zen Lurraren atmosferara sartu 1958ko urtarrilaren 3ra arte.
|
Hau
da, 92 egunez ibili zen munduari biraka; 1.367 orbita egin zituen Lurraren inguruan, gutxi gorabehera 70 milioi kilometro. 96 minututik behin bira ematen zion Lurrari, eta, orbitatzean, gure planetatik 938 km-ra urrundu zen eta 214 km-ra hurbildu.
|
|
|
Zientzialariek, ordea, uste zuten azken glaziazio arteko garaian (duela 130.000 urte) Groenlandia hegoaldeko izotza urtu egin zela, eta horregatik igo zela itsas maila 5 metro. Baina, ikerketa
|
honetan
egindako kalkuluak zuzenak badira, itsas mailaren igoera azaltzeko beste arrazoiren bat bilatu dute ikertzaileek.
|
|
|
Horretan hasi ginenean deskubritu genuen zer kalte egiten duten produktu horiek estratosferan. Gainera, orain badakigu gas horiek argi infragorria xurgatzen dutela,
|
hau
da, berotegi efektua duten gasak ere badirela, eta klima aldaketan eragina dutela.
|
|
|
Arazoa zen herrialde horiek beldur zirela ez ote zen haien garapena motelduko adostutako neurriak onartuz gero. Azkenean onartu zuten proposatutakoa; alde batetik, Lurra babesteko beharra zegoelako, eta, bestetik, diru transferentzia bat egon zelako,
|
hau
da, herrialde horiek diru-laguntza bat jaso zuten aldaketa horretara moldatu ahal izateko.
|
|
|
Duela 114 urte inguruko intsektu baten hego
|
honetan
detailerik txikiena ere ikus daiteke, anbarak kontserbatzeko duen ahalmen bikainari esker. Arabako Museo Naturala
|
|
|
Baina hori gertatzeko milioika urte behar dira. Aurkitu izan den anbar gehiena Tertziario eta Kuaternario garaikoa da,
|
hau
da, 66 milioi urtetik honakoa; baina bada zaharragorik ere. Bestalde, tenperatura eta presio baldintza bereziak behar ditu sortzeko, eta mantentzeko.
|
|
|
Zehatzago esanda, aireratzerakoan izan dezakeen pisu maximoaren arabera (MTOW: maximum take off weigth),
|
hau
da, erregaia, bidaiariak eta dena kontuan izanda.
|
|
|
Aerodinamika asko lantzen da, kalkulu estrukturalak egiten dira eta presiopeko moldaketa erabiltzen da.
|
Hau
da, aipatu bezala, hegazkintza handian erabiltzen diren prozedura berak aplikatzen dira.
|
|
|
Hauetan ere eboluzioa garrantzitsua izan bada ere, ez da ultrarinetan adinako jauzia izan. Izan ere, VLAk lehendik profesionaltasunean sartuta zeuden,
|
hau
da, ez zituzten amateurrek egiten. Hala ere, bazuten zer hobeturik.
|
|
|
DA 42
|
hau
hegazkin oso arinen taldekoa da. Diamond Aircraf
|
|
|
Nabigazio sistemetan ere aurrerakuntza handia egin da. Egun, Fly by wire hegaldi sistema elektronikoak erabiltzen dira,
|
hau
da, ordenagailu bidez kudeatutako hegaldi sistemak. Ehiza hegazkin estatubatuarretan erabili zuten lehenengoz sistema hori, 70eko hamarkadan.
|
|
|
Hasieran misilekin probak egiteko erabiltzen ziren, haien jomuga gisa.
|
Hau
da, hegazkin txiki bat botatzen zen, eta helburua zen misilak hegazkina botatzea. Gero, espioitzarako erabiltzen hasi ziren.
|
|
|
Reaper (sega makina) izena jarri diote, eta 1,5 tona lehergai eraman ditzake. Iragarri dute udazken
|
honetatik
aurrera Iraken erabiltzen hasiko direla. Hori bai, pilotuek Arizonatik gidatuko dituzte, erosotasun osoz eta haientzako inolako arriskurik gabe.
|
|
|
Egungo giroplanoak oso optimizaturik daude dio Arregik eta, hasieran potentzia osoa errotore nagusiari ematen bazaio ere, gero errotore hori ahalik eta gehien mantsotzen da, eta potentzia helize horizontalari pasatzen zaio. Errotore nagusiaren abiadura mantsotzearekin, erresistentzia izugarri jaistea lortzen da, erresistentziak errotorearen abiadurarekiko proportzio kubikoa baitauka.
|
Hau
da, errotorearen biraketa abiadura heren bat gutxitzen bada, airearekiko erresistentzia 27 aldiz gutxitzen da. Horrela, kontsumo txikiagoa eta abiadura handiagoa lor daitezke.
|
|
|
Helikoptero batean hegaldia bi kontrol palankaren bidez kontrolatzen da, baina, hemen ez dago horrelakorik: grabitate zentroa mugituz,
|
hau
da, pilotuaren gorputza mugituz, kontrolatzen da AeroQuad a. Sistema guztiz egonkor batean litzateke horrelakorik egin, baina, ezegonkortasun puntu hori duenez, gorputza alde batera edo bestera mugituz kontrola daiteke.
|
|
|
Lehenengoa 1950ekoa da; Alan Turing matematikari ingelesak test bat proposatu zuen pertsonak eta makinak bereizteko, Turingen testa. 2000 urterako makina adimentsuak egotea espero zuen Turingek,
|
hau
da, hainbat makinak bere testa gainditzea. Baina oraindik ez dago halako makinarik.
|
|
|
Ezin dugu jakin idazleek Creeper en berri izan ote zuten idazten hasi baino lehen. Baina argi dago gauza bat dela ia nahi gabe egindako birus erreal baten istorioa, eta beste bat dela planteamendu
|
hau
: programatzaile batek bere enpresaren sistemari eraso egiten dion birus bat egin du, enpresatik botatzen dutenerako.
|
|
|
Alegia, odol gozoa duenaren zorionerako. Sarri entzuten den esaldia da
|
hau
: odol gozoa izango duzu, guztiak zuregana joaten dira eta.
|
|
|
berezi
|
honek
pertsona bakoitzaren usain bereizgarriak biltzen ditu. Rothamsted Research
|
|
|
Fusarium circinatum onddoa esporen bitartez ugaltzen da. Hala ere, espora horiek ugalketa sexualaz nahiz asexualaz sor ditzake,
|
hau
da, bi aleen arteko truke genetikoa gertatuta edo gertatu gabe. Ugalketa sexuala erabiltzen duen formari, egoera teleomorfoari, beste izen bat ematen diote biologoek, Gibberella circinata, baina onddo espezie bera da.
|
|
|
Infekzioa intsinis pinuaren gaitz ia espezifikotzat har daiteke Euskal Herrian;
|
hau
da, ez die beste espezieei horrenbeste erasotzen. Dokumentatuta dago beste hainbat konifero ere infektatzen dituela, pinuak gehienak.
|
|
|
Txankro erretxinaduna nabarmena da pinu
|
honetan
; gaitza azal azpian dago, eta erretxina jario handi bat sortzen du enborrean. Fraisoro
|
|
|
Askotan, onddoaren esporak haizeak barreiatzen ditu zuhaitz batetik bestera. Intsektuek ere parte har dezakete horretan; hainbat koleoptero xilofagok
|
hau
da, egurra jaten dutenek zabaldu dezakete onddoa pinudian. Eta litekeena da gizakiak ere onddoa zabaltzea, inausketaren bitartez.
|
|
|
Tumorea sortzen duten zelulek hazkuntza tasa oso handia dute. Argazki
|
honetan
ikusten diren zelulak mitosian daude. I. Badiola
|
|
|
1889 urtean, Stephan Paget mediku britainiarrak Seed and soil izeneko teoria idatzi zuen. Pageten aburuz, zelula bakoitzak organo jakin batean eragiten du metastasia,
|
hau
da, hazi bakoitzak (seed) lur jakin bat (soil) du gogoko.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi
|
honen bidez
, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken urteotan euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Euskaldunok ingeleserako jauzia egiteko erdararen makulua behar ez izatea, ingeleserantz euskaratik eta euskararen bidez abiatzeko tresna bat izatea da hiztegi
|
honen
eginkizuna.
|
|
|
Euskararen eta ingelesaren oinarrizko lexikoa eta eguneroko hizkeran gehien erabiltzen diren hitz teknikoak jasotzea du helburu hiztegi
|
honek
, eta hori bi ataletan: euskara ingeles atala eta ingeles euskara atala.
|
|
|
Zenbat da kilogramo bat? Noski, badakigu zenbat den kilogramo bat, eta, hala ere, galdera hori zentzuzkoa da, kilogramoa gizakiak asmatutako neurri bat baita,
|
hau
da, masa neurtzeko adostu duen
|
|
|
Zenbat da kilogramo bat? Noski, badakigu zenbat den kilogramo bat, eta, hala ere, galdera hori zentzuzkoa da, kilogramoa gizakiak asmatutako neurri bat baita,
|
hau
da, masa neurtzeko adostu duen erreferentzia bat. Eta, orduan, zein da erreferentzia hori?
|
|
|
Izan ere, tumore zeluletan gertatzen den RNA sintesia eta ondorioz, proteinena ez da zelula normaletan gertatzen denaren berdina.
|
Hau
da, tumore zeluletan normalean egon behar ez luketen RNA zatiak daude. Eta del Amok tumore zelulen eta zelula normalen RNAk konparatzean desberdintasunak nola identifikatu dituen kontatzen du, zazpi desberdintasunen jokoa gogora ekarriz.
|
|
|
Bigarren saria, Eroskik eskainitako PDA bat, Rosa Iglesias Perez matematikariak irabazi du Welcome to the World of haptics for industrial applications (Ongietorri industria aplikazioen mundu haptikora) lanarekin. Mundu haptikoa ukimenaren mundua da, eta zentzumen hori erabiltzen duen teknologiaren ingurukoa da lan
|
hau
.
|
|
|
Oro har, arrak eta emeak desberdinak dira,
|
hau
da, dimorfismo sexuala dago. Emeak handixeagoak izaten dira, eta arrek kolore biziagoak izan ohi dituzte.
|
|
|
Lurrinzaleak. Tximeleta
|
honen
hegoetan ikus daitezkeen ile itxurako elementuak androkonioak dira. Eraldatutako ezkatak baino ez dira, emeak erakartzeko usaina zabaltzen duten organoak.
|
|
|
Azterketa hori egiteko, tximeleta hil, lehortu, eta bere abdomenaren azken zatia disoluzio egoki batean sartzen da, eta mikroskopioz begiratzen zaie tximeletaren organo sexualei. Tximeleten kontserbazioaren ikuspegitik azterketa hori eztabaidagarria da, batez ere, helburua ikerketa edo subespezie berri bat sailkatzea ez denean,
|
hau
da, bildumazalekeria hutsak bultzatua denean.
|
|
|
Tximeletak maite dituztenen ustez, bildumazalekeriak min handia egin die tximeletei. Kontuan izan behar da espezie asko arriskuan dagoela, eta bildumetan ez dira tximeleta ohikoenak bakarrik biltzen, espezie arraroetako tximeletak ere erakusten dira; are gehiago, batez ere espezie arraroetako tximeletak interesatzen zaizkie bildumagileei, edo espezie baten barruan arraroak diren aleak, ginandromorfoak, esate baterako
|
hau
da, bi sexuen ezaugarriak dituzten tximeletak: hego batek arraren ezaugarriak izaten ditu, eta besteak emearenak.
|
|
|
Aukeran, tximeletak erakusleiho batean iltzatuta, hautsa hartzen, ikustea baino askoz zirraragarriagoa da dagokien lekuan ikustea,
|
hau
da, zelaietan lorez lore dantzari. Zelai, mendi eta basoetako udako festa giroaz gozatzeko garai paregabea da hau, esan dugu.
|
|
|
Aukeran, tximeletak erakusleiho batean iltzatuta, hautsa hartzen, ikustea baino askoz zirraragarriagoa da dagokien lekuan ikustea, hau da, zelaietan lorez lore dantzari. Zelai, mendi eta basoetako udako festa giroaz gozatzeko garai paregabea da
|
hau
, esan dugu. Hori bai, festa ez da betiko; negua gerturatu ahala, tximeletak bakanduz joango dira, eta gutxi batzuek baino ez dute iraungo hurrengo udaberrira arte.
|
|
|
Baina emeek bakarrik ez, arrek ere jariatzen dituzte feromonak. Emea aurkitutakoan
|
honek
onartu egin du, eta horretan arraren feromonek ere badute zeresana. Emeak arraren feromonei erreparatzen die gustuko duen erabakitzeko.
|
|
|
Azalpen geometriko bat nahikoa da hori ulertzeko. Grafiko
|
honetan
ikusten da.
|
|
|
Duela hamar urte, berriz, ez ziren eragozpenak ezagutzen, eta ikertzaile askok itxaropen handia zuten arlo
|
honetan
. 1996an Dolly aurkeztu zuen Roslin Institutuak, zelula heldu batetik klonatutako lehen animalia.
|
|
|
Alabaina, arlo
|
honek
ez du aurreikusitako garapena izan. Proiektu asko bidean geratu dira, eta, nahiz eta gaur egun terapiarako molekula horien merkatuak 24.500 milioi euro mugitzen dituen, genetikoki eraldatutako animalien bidez sortutako gaiek oso zati txikia hartzen dute oraindik.
|
|
|
Neurozientzien mundutik iraultza hitzaren oihartzuna iritsi da. Ikusteko dago benetako iraultza ekarriko duen, baina albiste
|
honek
erne jarri ditu adituak. Izan ere, argiaren bidez neuronak
|
|
|
Neurozientzien mundutik iraultza hitzaren oihartzuna iritsi da. Ikusteko dago benetako iraultza ekarriko duen, baina albiste
|
honek
erne jarri ditu adituak. Izan ere, argiaren bidez neuronak kontrolatzeko erabil daitekeen proteina baten berri eman dute Kaliforniako Stanford Unibertsitateko ikertzaile batzuek.
|
|
|
Ugaztunen neuronetan txertatu dute laborategian, eta ikusi dute argi horitan neuronen aktibitatea gelditu egiten duela. Aurkikuntza horri aurrez egina zuten beste bat gehitu behar zaio, alga bateko proteina batek aurkako eragina zuela ikusi baitzuten,
|
hau
da, neuronak aktibatu egiten zituela, argi urdinaz orduko hartan.
|