|
2003
|
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar guztiak betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar ditzake epaiaren menpe dagoena gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin
|
diote
inoiz ere kalterik egin hark gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
|
Epaiaren menpeko gizabanakoari neurri batzuk ezartzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak
|
esan
beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri horiek guztiak nahiz horietatik batzuk ordez ditzake, edo guztiak elkarren segidan betetzea ezar dezake; azken kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
|
1 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, edozein unetan eraginik gabe utz dezake ezarritako neurria, horren iraupena labur dezake edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar
|
dio
talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio haren jokabideak merezi duen gaitzespena.
|
|
|
Norbaitek aurreko paragrafoan aipatutako egitate baten berri badu, eta egitate hori, ustez behintzat, hemezortzi urtekoa baino gazteagoa den adingabe batek burutu badu, hori Fiskaltzari adierazi behar
|
dio
, eta Fiskaltzak salaketaren izapidetza onartu edo ezetsiko du, egitateak, zantzuen arabera bederen, delitu diren ala ez kontuan hartuta; Fiskaltzak zainduko ditu berari bidali zaizkion piezak, agiriak eta efektuak, eta, hala denean, bere ustez egoki diren eginbideak burutuko ditu, egitatea bera eta adingabeak hori burutzean izan duen erantzukizuna egiaztatzeko. Fiskaltzak jarduna artxibatzeko erabakia har dezake, egitateak ez badira delitu edo euren egilea ezezaguna bada.
|
|
|
Aurreko paragrafoan xedatutakoaren ondoreetarako, adiskidetzea gertatu dela ulertuko da, adingabeak eragindako kaltea aitortu eta biktimari barkamena eskatu ondoren, biktimak harentearen onerako zenbait ekintza burutze barkamen eskeak onartzen dituenean; eta kaltea konpondu dela ulertuko da, adingabeak biktimarekin edo kaltedunarekin horren mesederako edo gizarko konpromisoa hartu eta konpromiso hori benetan betetzen duenean. Horrek guztiak ez
|
dio
kalterik egiten alderdiek ituna egin izanari, erantzukizun zibilaren ondoriozko akzioa, lege honetan ezarrita dagoena, egikaritzeari buruz, delitu edo faltak erantzukizun hori eratortzen duen neurrian.
|
|
|
Berari zuzen zuzenean dagozkion ebazpenetatik edozein eman aurretik, epaileak edo auzitegiak entzun egin behar
|
dio
adingabeari.
|
|
|
f) de teknikoa dagoenez gero, talde horre Adingabeen epaitegiari atxikita taltako zerbitzuek laguntza eman behar
|
diote
adingabeari.
|
|
|
Edozein kasutan ere, behin talde teknikoak txostena prestatu eta gero, Fiskaltzak berehalakoan bidaliko
|
dio
hori adingabeen epaileari, eta kopia bat emango dio adingabearen letraduari.
|
|
|
|
Zioen
azalpena 27
|
|
|
2 Ondoren, proposatu eta onartutako frogak egingo dira; horrez gain, alderdiek egintzan bertan gauzatzeko proposatu duten eta epailearen ustez egoki diren frogak egingo dira, adingabearen inguruabarrei buruz talde teknikoak
|
esan
behar duena entzutearekin batera. Jarraian, epaileak entzun egingo die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, frogaren balioespenari buruz, horren kalifikazio juridikoari buruz eta proposatutako neurrien egokitasunari buruz; azken puntu horren inguruan, talde teknikoari ere entzungo zaio.
|
|
|
1 Adingabeak adingabeen epaileari errekurtsoa jarri nahi
|
badio
, hark ezarritako neurrien betearazpenean zehar emandako ebazpenetatik edozeinen aurka, errekurtso hori idatziz aurkeztuko dio epaileari berari edo barneratze zentroko zuzendariari; zuzendariak epaileari emango dio errekurtsoaren berri, hurrengo egun baliodunean.
|
|
|
Gazteak, orduan, ikuspegi soziologikotik zein psikologikotik berezitasunak aurkezten baditu, justiziaz berezitasun horiek kontuan eduki dira zigor erantzuna ematerakoan eta, aldi berean, zehapena hezkuntza tresna gisa erabiltzeko aukerak erantzun juridikoaren nondik norakoa baldintzatu luke. Eta, ildo horretatik, txalotzekoa dena, hain justu ere, 5/ 2000 LOren
|
Zioen
Adierazpena (7 lerrokada) joan da hauxe aldarrikatzen duenean: «(?) Arauak hausten dituen adingabeari erreakzio juridikoa zuzentzen zaio, eta erreakzio horrek esku sartze hezitzailea izan nahi du, indar berezikoa, adinekoen zigor zuzenbidearen osterantzeko xede funtsezkoak beren beregi baztertuz, hala nola, egintzaren eta zehapenaren artean proportzioa izatea edota arauen jasotzaileei larderia eragitea.»
|
|
|
Bigarrenez, lege hau vacatio legis aldian zegoela, 7/ 2000 eta 9/ 2000 LOak onartu ziren, eta orain arte egindako balorazio positiboa erabat auzitan utzi zuten, zeren eta aipatu bi leten, terrorismo delituen edota zenbait delitu astunen kasuan eman beharreko erantzuna nabarmen gogortzearen bitartez. Adingabeak
|
esandako
delitu hauek eginez gero, ez du erantzungo bere berezitasunak kontuan hartuz, helduari ematen zaion logikaren arabera baizik, delituaren astuntasunak gaztearen inguruko diagnostikoa etenda utziko balu bezala. Horrezaz gain, 18 eta 21 urte bitartekoei Adingabeen Zigor Zuzenbidea ezartzeko aukeratik kanpo utzi zitzaien 5/ 2000 LO indarrean jarri aurretik (hasiera batean 2003ko urtarrila arte? 9/ 2000 LO?
|
|
|
4 Lege testu honek Espainiako Zigor Kodearekin 1995 urtean hasitako bideari eutsi nahi
|
dio
. Kasu hartan gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren.
|
|
|
|
ZIOEN
AZALPENA
|
|
|
Oraintsu aipatu diren printzipio, irizpide eta jarraibideen ondorenez,
|
esan
daiteke lege organiko honen idazkera asmoz gidatu dutela jarraiko printzipio orokorrek: arauak hausten dituzten adingabeei aplikatu beharreko prozedura eta neurriak zigor izaerakoak dira formaren aldetik, edukiaren aldetik, ostera, zehatzaile hezitzaileak izan behar dira; beren beregi berme guztiak aitortu behar dira, bermeok konstituzio eskubideen zaintzak eta adingabearen interesari zor zaizkion eskakizun bereziek eratortzen dituztenean; arauak hausten dituzten adingabeen arloan, ondorio prozesal eta zehatzaileetarako tarte batzuk bereizi behar dira; kasu zehatzaren inguruabarrak direla-eta komenigarri diren neurriak hartzeko eta betearazteko, malgutasunez jokatu behar da; adingabeen eraldaketa eta babesari lotuta dauden erakunde autonomikoek eskumena izan behar dute, epaian ezarritako neurriak betearazteko; eta, halaber, betearazpen horren gaineko kontrol judiziala gauzatu behar da.
|
|
|
Aldi berean ere, gutxieneko esku hartzearen printzipioa malgutasunez erabiltzen da. Horrek
|
esan
nahi du aintzakotzat hartzen direla prozedura ez irekitzeko aukerak edo prozedura horri uko egitekoak, aldez aurretiko konponketa edo araua hautsi duenaren eta biktimaren arteko adiskidetzea, eta ezarritako neurriaren baldintzapeko etetea edo neurri hori betearazpen bitartean ordeztea.
|
|
|
Horretarako, aintzakotzat hartu behar da zeintzuk diren kasuan kasuko inguruabarrak eta zein bilakaera izan duen zehatutako gizabanakoak, neurria betearazi den bitartean. Jokabideen inguruko zientziek helburu zehatza ezarri diote zerrendatutako neurri bakoitzari; helburu hori, orientabide gisa,
|
zioen
azalpen honetako III. atalean aipatuko da.
|
|
|
Eginkizun hori burutzean, adingabeen epaileak nahitaezko kontrola izango du erakundeon gainean. Lehen esana geratu den bezala, hezkuntza eta heziketaren arloko espezialistek adingabearen interesari erreparatu behar
|
diote
; izan ere, espezialista horiek hurbilagoko esparruetan dihardute, estatua bera baino hurbilago, hain zuzen. Alderdiek hala eskatuta, eta epaitegiko talde teknikoei eta autonomia erkidegoko erakunde publiko eskudunari entzun eta gero, adingabeen epaileak ahalmen zabalak erabil ditzake, ezarritariek beste batzuekin ordezteko.
|
|
|
Erregimen erdi irekiko barneratzea ezartzen denean, horrek
|
esan
nahi du hezkuntza proiektu berezia badela; proiektu horren barruan, hasiera hasieratik, oinarrizko helburuak burutzen dira gizarteko gizabanako eta erakundeekin bat eginez. Adingabeak zentroan bertan du egoitza, eta zentro horretako programa eta barneko erregimena aplikatzen zaizkio.
|
|
|
Ezarritako neurria bada gizabanako, familia edo heziketa talde batekin bizi beharra, neurri horrek adingabeari eskuratu nahi
|
dio
, elkarbizitza horren bitartez, gizarteratzeko giro positiboa. Hartara, epaileak zehazturiko epean zehar, adingabea biziko da, nahiz gizabanako batekin, nahiz berea ez den familiarekin, nahiz heziketa talde batekin, azken horrek bere gain konpromisoa hartzen badu adingabearen baitan familiak gizartearen alde sor ditzakeen gizarte eta sentimendu jarrerak garatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen zerbitzuari. Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen lana; egia
|
esan
, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko. Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen lana; egia esan, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko. Gainera, gorago
|
esan
bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Dena den, argi dago agirion eragingarritasun horrek zeharkako ondoreak izango dituela trafiko juridikoan. Prozesu zibilaren ikuspuntutik, agiri publikoek indar nabari eta berezia dute, egitateen gaineko epaiketa eratzean; betidanik izan dute indar hori, eta aurrerantzean ere horrexeri eutsi behar
|
diote
. Agiri pribatuek, ordea, ez dute berezko indarrik prozesuko egiazkotasuna oinarritzeko, eta, beraz, agiriok, euren ondorioz kalteak izan ditzaketen subjektuek horiek egiaztatu ezik, balorazio askearen edo kritika zintzoaren araberako erregelen mende geratu behar dira.
|
|
|
Legeak esangura zabalagoan arautu du azterketa judiziala, eta,
|
esan
bezala, frogabideen artean arautu ditu hitzak, soinuak eta irudiak jaso eta erreproduzitzeko tresnak ez eze, datuak, zenbakiak eta eragiketa matematikoak artxibatzekoak ere.
|
|
|
Bestalde, babes judizial eragingarriaren eskakizun zentzuzkoa eta Konstituzioaren araberakoa da prozesuko baldintzei eta oztopoei buruzko arazoak ahalik arinen ebaztea. Horrela, saihestuko dira, batetik, auzigaiaren edukiari heltzen ez
|
dioten
epaiak; eta, bestetik, prozesuari, horren objektua ebatzi gabe, amaiera ematen dioten ebazpenetatik beste edozein, alderdien eta auzitegien alferreko ahalegin neketsuen ondoren.
|
|
|
Ondorenez,
|
esan
bezala, egintzak ahalik eta gehien bateratzea egokia da, soil soilik, konplexutasunik gabeko auzigaietan edo babes guztiz azkarra behar duten auzigaietan. Beste kasu batzuetan, epaiketa arrunta da zentzuzko lege aukera, horren aurretiazko entzunaldiarekin, prozesua arazteko eta eztabaidaren objektua zehazteko.
|
|
|
Hori guztia dela eta, kasazio interesa modu objektiboan hartu da lege honetan; horrek
|
esan
nahi du kasazioko errekurtsoa ebazteak prozesuko alderdientzat berebiziko garrantzia duela, baina badagoela haratagoko interesik ere. Interes hori modu objektiboan jasotzeko, batetik, munta handiari buruzko parametroa erabili da; eta, bestetik, gaiari dagokion parametroa.
|
|
|
Norbaitek prozesuko arau hauste astuna gertatu delako uste osoa badu, eta, arau hauste horren ondorioz, jarduna ekarri behar bada arau hauste hori noiz gertatu eta horren aurreko egoerara, orduan ezin daiteke
|
esan
araua zentzugabekoa dela, horrek baztertzen duenean aldi berean beste epai bat eskatzea, jarduna aurreko egoerara ekarri ordez. Prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtsoari on iritziz gero, beste epai bat eman behar da.
|
|
|
Edonola ere, arrisku hori gutxienekoa izan daiteke zenbait kasutan, eurentzat behin behinean betearaz daitekeen epaia onuragarria denean. Bestalde,
|
esandakoaren arabera
, behin behinean betearazitakoa ezeztatzean, legeak ez du prozesu adierazlera jotzen, konpentsazio ekonomikoa erdiesteko; aitzitik, premiamendu prozedurara jotzen du, nahitaezko behin behineko betearazpenaren izapideak egin dituen edo egiten ari den organoan.
|
|
|
lehenik, epaian agindutakoa ordaindu edo betetzea, hori agiri bitartez egiaztatuz gero; bigarrenik, betearazpen akzioa iraungitzea; eta, hirugarrenik, alderdiek ituna edo transakzioa egitea betearazpena saihesteko, itun edo transakzio hori agiri publikoan agertuta. Badirudi arrazoi horiek gutxi direla; baina, egia
|
esan
, funtsezkoak ere badira. Gainera arrazoiak ezin dira baztertu, epai irmoa betearaztea ez delako eragiketa automatikoa, eta, horrekin batera, ez delako zentzuzkoa epaia eman eta hori irmo denetik epaiaren betearazpena eskatu bitartean jasotako guztia alde batera uztea.
|
|
|
Parte hartzeko eskabideak ez du aribideko prozedura etengo. Auzitegiak hamar eguneko epe erkidean auto bidez emango du ebazpena, bertaratutako alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun eta gero.
|
|
|
2) Auzitegiak demandatzaileak
|
esandakoa
entzungo du hamar egunekopena egitea erabaki eta gero, hirugarre epean, eta bidezkotzat jo duena auto bitartez ebatziko du. Behin jakinarazna demandari erantzuteko epatuko da, demandatua epatu den era eta baldintza berberekin.
|
|
|
1 Epaiketaren objektua eskualdatu bada epaiketa oraindik erabakitzeko dagoenean, eskuratzaileak eskualdaketa egiaztatuz gero, eskatu ahal izango du alderdi gisa onartua izatea eskualdatzailearen lekuan. Auzitegiak eskaera horri bide emango dio jardunaren etena aginduz, eta hamar egunez beste alderdiak
|
esan
beharrekoa entzungo du.
|
|
|
4 Alderdiek, halaber, prozesua etetea eska dezakete. Auzitegiak hori erabakiko du auto bidez, interes orokorrari edo hirugarrenari kalterik egiten ez
|
badio
eta eteteko epea hirurogei egunetik gorakoa ez bada.
|
|
|
Uzi hori auziaz arduratu den auzitegian gauzatuko da. Auzitegi horrek ahalorde emaileak
|
esan
beharrekoa hamartartez ebatziko du bidezkoa dena. Auzi egunen barruan entzun eta gero, auto bitegiak, premiamendu ohartarazpena eginda, beharrezkotzat jotzen duen kopurua zehaztuko du, bai eta, hala badagokio, funtsak emateko epea ere.
|
|
|
Aurrenekoan, prokuradoreak auzitegiari ezagutarazi behar
|
dio
gertaera, heriotza behar bezala egiaztatuz, eta, hildakoaren jaraunsle edo kausadunek emandako beste ahalorderik aurkeztu ezik, 16 artikuluan xedatutakoa beteko da.
|
|
|
Nazioarteko eskumenik eza zein jurisdikziorik eza dela eta, auzia bestelako jurisdikzio ordenari dagokiola ohartu bezain laster, ofizioz aginduko da aurreko bi artikuluetan aipatutako abstentzioa, alderdiek eta Fiskaltzak
|
esan
beharrekoa entzun eta gero.
|
|
|
Auzigaia ebazteko, arazo bati buruz erabakitzea beharrezkoa bada, eta, arazo hori, aldi berean, auzitegi horretan edo beste auzitegi zibil batean prozesuaren auzigai nagusia bada, eta, arazo hori erabakitzeko egonik, autoen metaketa ezinezkoa bada, orduan auzitegiak, auto bitartez, aribideko jardunaren etendura agin dezake, jardun hori dagoen egoeran dagoelarik, epaitu aurreko arazoa xede duen prozesua bukatu arte. Bi alderdiek edo horietako batek eskatu behar
|
diote
etendura auzitegiari, aurkakoari entzun eta gero.
|
|
|
Lurralde eskumena banatzeko lege erregelak aplikatuko dira, bakarrik, alderdiak esanbidez edo isilbidez jarri ez badira zehatz bateko auzitegien eskumendean. Salbuespenez, aginduzko izaera dute 52 artikuluaren 1 paragrafoko 1 zenbakian eta 4 zenbakitik 15.era artekoetan ezarritako erregelek eta artikulu horren 2 paragrafoan ezarritakoek, baita lege honek zein besteko epaiketaren bitartez erabaki beharreko gaietan ere, ez da baliozkoa izango
|
esan
batek esanbidez halako izaera eratxiki dien gainerako erregelek ere. Hitzezbidez edo isilbidez eskumendean jartzea.
|
|
|
Aginduzko erregelek lurralde eskumena finkatu badute, auzitegiak ofizioz aztertuko du bere lurralde eskumena, demanda aurkeztu bezain laster. Fiskaltzak eta bertaratutako alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, auzitegiak uste badu auziaz arduratzeko lurralde eskumenik ez duela, orduan auto bidez adieraziko du hori, eta lurralde eskumena duen auzitegiari jarduna igorriko dio. Aukerazko foruak aplikatzeko modukoak badira, ondore horietarako auzitegiak demandatzaileari zuzenduko dio agindeia eta demandatzaileak adierazitakoa beteko du.
|
|
|
Auzitegi bati zuzendutako errekurtsoen izapidetza ez da onartuko, baldin eta auzitegiak horiez arduratzeko eskumen funtzionalik ez badu. Aurrekoa gorabehera, errekurtsoa auzitegiari zuzenduta, horrek onartu eta ulertzen badu errekurtso horretaz arduratzeko eskumen funtzionalik ez duela, orduan, bertaratutako alderdiek hamar eguneko epe erkidean
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, autoa emango du, horren gaineko arduraz abstenitzeko.
|
|
|
2) Ikustaldien garapena bizkortzea; ren parte hartzeetan modu nabarian al horretarako, abokatuari edo alderdiari abisua emango dio, baldin eta horiek eudendu badira eztabaidapean diren arazoetatik. Halakoetan, abokatu edo alderdi horri eskatuko dio premiarik gabeko erretorikarik ez egiteko, eta, jaramonik egiten ez
|
badio
berorrek egin bigarren abisuari, hitza kendu ahal izango dio.
|
|
|
Aurreko lerrokadan xedatutakoa ez da aplikatuko, presodun auzi kriminalen ikustaldietan; horrek ez
|
dio
kalterik egingo hortik sor daitekeen erantzukizunari.
|
|
|
1 Epaileren bat edo auzitegiko kide den magistraturen bat aldatua izan bada, ikustaldirako data zehaztu ondoren baina hori egin baino lehenago, orduan aldaketa horiek alderdiei ezagutaraziko zaizkie, aldaketok gertatu bezain laster, eta, beti, ikustaldia hasi aurretik. Horrek ez
|
dio
kalterik egingo ikustaldia egiteari, salbu eta aldaketaren ondorioz auzitegiko kide nor egin eta epaile edo magistratu hori ezetsi denean, ezespen hori ahoz gertatu arren.
|
|
|
Ordezko adituak kargua onartzen ez badu, abstentzio arrazoi bera edo ezberdina gertatu delako, lege honen 342 artikuluko 2 paragrafoan xedatutakoa aplikatuko da. Arrazoia kargua onartu ondoren jakin edo gertatu bada, abstentzioaren berri emango zaio epaile edo magistratuari, epaitegia bada, edo magistratu txostengileari, atala edo sala bada, epaile edo magistratu horrek arazoa erabaki dezan, alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren. Epaile edo magistratuaren autoaren aurka ez dago errekurtsorik.
|
|
|
1 Ezespena proposatu behar da, horren oinarri den arrazoia jakin bezain laster; bestela, ez da horren izapidetza onartuko. Zehatz
|
esateko
, ez dira onartuko honako ezespen hauek:
|
|
|
2 Ezespenen izapidetza ez da onartuko
|
zioen
oinarriak zeintzuk izan eta horiek adierazi ez badira, edo 107 artikuluko 2 paragrafoan aipatu agiriak aurkeztu ez badira.
|
|
|
3 Epaiketa edo ikustaldia egin ondoren, ez dago aditua ezesterik. Horrek ez
|
dio
kalterik egingo bestelako ezeste arrazoiak agertzeari, hain zuzen ere, irizpena eman aurretik zirenak, baina epaiketa edo ikustaldiaren ondoren jakin izan direnak; horiek auzitegiari agertu ahal izango zaizkio epaia eman aurretik, eta, hori ezinezkoa bada, bigarren auzialdiko auzitegi eskudunari.
|
|
|
Horren zenbaketa berriro hasiko da, geldiarazpena edo atzerapena eragin duen arrazoia desagertzen denean. Auzitegiak zehaztuko du, ofizioz edo berori jasan duen alderdiak hala eskaturik, eta gainerako alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun eta gero, ezinbesteko kasua dagoen ala ez.
|
|
|
Auziaren gaineko ardura duen epailearen edo auzitegi magistratuen aurrean egin behar dira ikustaldiak eta agerraldiak, horien xedea bada alderdiek
|
esan
beharrekoa entzutea, ebazpena eman baino lehen.
|
|
|
1 Jendaurreko entzunaldian gauzatuko dira froga jarduna, ikustaldiak eta agerraldiak, horien xedea bada alderdiek
|
esan
beharrekoa entzutea, ebazpena eman baino lehen.
|
|
|
Erregela orokor gisa, kautela neurriak ez dira aurkakotasunik gabe hartzen. Zernahi gisaz, ezarri da kautela neurriak hartu ahal izatea, eskatutako neurriaren subjektu pasiboak
|
esan
beharrekoa entzun gabe, hori justifikatuta badago. Kasu horietan, berehalako aurka jartzea ezarri da.
|
|
|
Zenbait adituk
|
diotenari
eutsiz, kautela neurrien gaineko ardura eta neurriok ebazteko eskumena eratxiki behar zaio prozesu nagusiaren gaineko eskumena zein jurisdikzio organok izan eta beste bati. Jarrera hori, nolanahi ere, baztertu egin da, eta legeak ez du eskumena banandu.
|
|
|
Ikerketa neurri horiek ez dira legean ezarri ondasun agerpenaren subsidiariotzat; aitzitik, ordainketa agindeirik behar ez den nahitaezko betearazpenaren kasuan, neurriok agin daitezke betearazpena agintzen duen autoan, eta betearazpena berehala gauza daiteke. Horixe gauzatuko da, alderdi betearaziak
|
esan
beharrekoak entzun gabe eta betearazpena agintzeko autoaren jakinarazpena eragingarria izan gabe, baldin eta zentzuzko arrazoiak badaude uste izateko, atzerapena gertatuz gero, betearazpenaren arrakasta zaputz daitekeela.
|
|
|
1 250 artikuluaren 1 paragrafoko 3 zenbakiaren kasuan, demanda jarri ondoren, auzitegiak deituko die demandatzaileak proposatu lekukoei, eta, euren adierazpenak kontuan izanda, autoa emango du, eskatu edukitza ukatuz edo emanez, ondore horretarako egoki den jarduna gauzatuz; horrek ez
|
dio
kalgiaren egoitzan, ageriko toki batean, baiterik egingo eskubide hobeari. Autoa ediktuen bidez argitaratuko da, auziteta probintziako «Aldizkari Ofizialean» eta probintzian zabalkunde handieneko egunkari batean ere, demandatzailearen kontura.
|
|
|
2) Demandatuak eztabaidatu finka edukitzea edo eskubidea egikaritzea kontratu bidez, azken titularrarekin edo aurreko titularrekin izandako zuzeneko harreman juridikoetatik edozeinen bidez edo preskripzio bidez, baldin eta preskripzioak kalte egin ahal
|
badio
inskribatutako titularrari.
|
|
|
Adierazpena egin aurretik, lekuko bakoitzak egia
|
esango
duelako zin egin edo hitz emango du, auzi zibilean lekukotza faltsuaren delituarentzat xedatu zigorrekin hura ohartaraziz; zigor horien inguruan, auzitegiak lekukoari azalpenak emango dizkio, lekuko horrek zigorrei buruzko jakiterik ez duela adierazten badu.
|
|
|
Lekuko adingabeen kasuan, ez zaie horiei galdatuko egia
|
esango
dutelako zin egitea edo hitzematea.
|
|
|
Narrioak aurkeztu dira, lekuko froga onartu denetik epaiketa edozein narrio arrazoi aitortzeko duten be ikustaldia hasi arte. Horrek ez
|
dio
kalterik egingo lekukoek galdeketan edotebeharrari, lege honen 367 artikuluan xedatutakoaren arabera; halakoetan, artikulu horren 2 paragrafoan xedatutakoari helduta jardun daiteke.
|
|
|
Uzien zati batzuei oniritzia edo eman bazaie, alderdi bakoitzak ordainduko ditu berak sortutako kostuak, eta kostu erkideak, erdi bana. Horrek ez
|
dio
kalterik egingo, alderdietatik batek ausarkeriaz auzitan jardun badu, berorri kostuak ezartzeari, horretarako arrazoiak badaude.
|
|
|
Arazo hori auzitegiak ere eragin dezake ofizioz, eta berori epaiketa ekitaldian ebatziko da, edo, hitzezko epaiketa bada, ikustaldiaren hasieran, frogaldia hasi aurretik. Horretarako, alderdiek
|
esan
beharrekoa entzungo da, eta, hala denean, ekitaldian gauzatuko dira ez zilegitasunari buruzko froga egoki eta erabilgarriak.
|
|
|
2 Epaiketa edo ikustaldi ekitaldian ezarriko da aurreko paragrafoan zehaztu isuna, alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren.
|
|
|
Lekuko edo adituren bat epaiketa edo ikustaldian agertu ez bada, aurretiazko desenkusarik gabe, auzitegiak, agertutako alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, erabakiko du, probidentzia bidez, entzunaldia eten behar den edo horri eutsi behar zaion.
|
|
|
Galdeketari erantzun behar
|
dion
alderdiak eta beraren abokatuak galderen onargarritasuna aurkara dezakete berehala, eta galderotan dauden balorazio eta kalifikazioak azpimarra ditzakete, euren ustez horiek bidegabeak badira eta jarri izan ez direla ulertu behar bada.
|
|
|
Antzeko neurria hartuko da, berebat, galdeketari erantzun behar
|
badiote
auzikide batzuek.
|
|
|
Akta hori irakur dezake adierazpena egin duen pertsonak berak. Pertsona horrek ez badaki irakurtzen edo ez badu irakurri nahi, idazkari judizialak irakurriko dio akta, eta auzitegiak itaunduko dio zerbait gehitu edo aldatu nahi duen galdeketa erantzun duenari, pertsona horrek
|
esandakoa
idatziz jasoko dela. Ondoren, adierazleak eta bertan egon direnek sinatuko dute akta, idazkari judizialaren fedepean.
|
|
|
Galdeketari erantzun behar
|
dion
alderdiak bizilekua badu auzitegiaren mugape judizialaz kanpo, eta 169 artirren lerrokadan zehaztu inguruabarretatik bat gertatzen bada, orduan laguntza judizialaren bitartez azter daiteke alderkuluko laugarren paragrafoaren bigadi horrek esan beharrekoa.
|
|
|
2 Irizpena ematean, aditu orok adierazi behar du, egia
|
esateko
zin egite edo hitzematearen mende, ahalik eta objektibotasun handienarekin jardun duela eta, kasuan kasuan, hala jardungo duela; horretarako, kontuan izango du alderdietatik edozeinen aldeko nahiz aurkako guztia. Halaber, adierazi behar du, badakiela zein zigor zehapen jar dakiokeen aditu gisa duen eginbeharra hautsiz gero.
|
|
|
...an izango ditu froga baloratzean narrioa eta horren balizko ukatze edo gezurtatzea, eta, hala denean, aurkeztuko du aurreko paragrafoan xedatu narrioaren oinarririk ezaren adierazpena, probidentzia bidez. Narrioan prozesuko ausarkeria edo desleialtasuna aintzat hartzen badu auzitegiak, narrio hori nola arrazoitu den edo noiz aurkeztu den ikusita, alderdi erantzuleari ezar diezaioke, alderdi horrek
|
esan
behar duena entzun ondoren, 60 eurotik 600 eurorako isuna.
|
|
|
Auzitegiak, ofizioz edo alderdiak hala eskatuta, uste badu egokia dela aurreko artikuluko 2 paragrafoan aipatu pertsonen oharrak edo adierazpenak entzutea, orduan horiei aldez aurretik jasoko die egia
|
esateko
zin egitea edo hitzematea.
|
|
|
Auzilari bati emandako kopia eta jatorrizkoa bat ez datozela salatzen bada, auzitegiak, gainerako alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, kopia noiz eman eta hortik aurrera jardun denaren deuseztasuna adieraziko du, baldin eta zehaztugabetasunak eragina izan badu alderdiaren defentsaren gain; horrek ez dio kalterik egingo kopia zehaztugabea aurkeztu duenak izan dezakeen erantzukizunari.
|
|
|
Auzilari bati emandako kopia eta jatorrizkoa bat ez datozela salatzen bada, auzitegiak, gainerako alderdiek esan beharrekoa entzun ondoren, kopia noiz eman eta hortik aurrera jardun denaren deuseztasuna adieraziko du, baldin eta zehaztugabetasunak eragina izan badu alderdiaren defentsaren gain; horrek ez
|
dio
kalterik egingo kopia zehaztugabea aurkeztu duenak izan dezakeen erantzukizunari.
|
|
|
Horregatik, lege berriaren asmoa da estatuaren itxuraketa politiko eta konstituzio itxuraketa berria aintzat hartzea. Hori berori aipatzen du legeak
|
zioen
azalpenean:
|
|
|
Prozedura Zibilaren Legearen egungo testuak, gorago
|
esan
bezala, gailurra jotzen du prozesu luze baten barruan. Prozesu hori luze eta zabal deskribatzen da legearen zioen azalpenean.
|
|
|
Prozedura Zibilaren Legearen egungo testuak, gorago esan bezala, gailurra jotzen du prozesu luze baten barruan. Prozesu hori luze eta zabal deskribatzen da legearen
|
zioen
azalpenean. Gure argitaraldi honi dagokionez, prozesu horren xedeak aplikazio eremu bikoitza du:
|
|
|
Kontzeptu horren eretzean, justizia zibilak berarekin dakar, eta aldi berean ekarri ere, prozesuko bermeak erabatekoak izatea eta denboraren aldetik hur hurreko erantzuna ematea: Justizia zibila eragingarri izateak
|
esan
nahi du, hori justiziaren barne kontzeptuari berezko zaion heinean, prozesuko berme guztiak ziurtatzea. Eragingarri izateak berarekin dakar, orobat, erantzun judiziala azkarrago ematea, babes eskakizunetatik hurbilago egotea denboraren aldetik eta gauzak errealitate bihurtzeko gaitasun handiagoa izatea.
|
|
|
Azken finean, eta legegilearen hitzetan
|
esateko
, lege honen berrikuntzek hiru helburu nagusi dituzte: aurrena, egundaino legezko arauketarik izan ez duten gai eta arazo asko arautzea, osotasun eta zentzu handiagoarekin; hurrena, ahalegina egitea prozesuko jarduna hobeto gauza dadin; eta, azkena, epaian berme egokiak indartzea.
|
|
|
Lege berriaren
|
zioen
azalpenak nolabaiteko zehaztasunarekin jorratzen du gai hori. Lerrokada oso batean dihardu horri buruz, eta lerrokada hori gogoan hartzekoa da, are gehiago, halako testu bat euskaraz egoki adierazi nahi denean.
|
|
|
Egiatan, aurrekoa aintzakotzat hartuta, gure buruari galdetu ahal
|
diogu
zer nolako eginkizuna betetzen duen euskarak prozesu zibilean eta zein diren Prozedura Zibilaren Legearen bertsio elebidun honen ezaugarri teknikoak.
|
|
|
XVI. mendean, nabarmentzekoa da Casalitvery notarioaren lekukotza. Horrek
|
dioenez
, aipatu auzitegian askatasunez erabiltzen zen euskara ahozko adierazpenetan; eta, epaia gaskoiz idatzi arren, ahozko azalpenak euskaraz egiten ziren auzi geletan. Kontuak horrela, XVIII. mendean, auzi anitz izan ziren Nafarroan, Elizako auzitegietan eta auzitegi zibiletan txanda erromanzatua edo euskalduna hornitzeko.
|
|
|
h) Gauza bera
|
esan
daiteke sintaxiari buruz, lege honen artikulu batzuek gaztelaniazko sintaxi estua badarabilte ere. Bilduma honen gidari diren printzipioekin bat, Kode Zibilaren kasuan adierazi bezala, diskurtsoaren egitura eta idatzaldi paraleloak erabili dira:
|
|
|
|
Zioen
azalpena 53
|
|
|
Pertsona eta agintari guztiek, eta, batez ere, erregistro publikoen gaineko ardura dutenek, epai eratzaileetan ezarritakoari men egin behar
|
diote
, horietan ezarritakoa bete behar dute, eta epaiok sortutako egoera juridikoak aintzat hartu behar dituzte, salbu eta Erregistroko legeria bereziak oztopoak ezartzen dituenean.
|
|
|
2 Gora jotzea ebazteko auzitegi eskuduna zein izan eta horri autoak igortzen bazaizkio, eta, horren ondoren, behin behineko betearazpena eskatzen bada, eskatzaileak aurretiaz auzitegiari eskatu behar
|
dio
betearazpenerako beharrezko denaren lekukotza hori, eta berori eskaerari batu behar zaio.
|
|
|
Aurreko lerrokadan xedatutakoa gorabehera, auzitegiak ez badu onesten ezkontide batek proposatu ituna, alderdiei agindeia egingo zaie, bost eguneko epean adieraz dezaten defentsa eta ordezkaritza bakarrari eutsi nahi
|
dioten
, edo, kontrara, auzian bakoitzak bere defentsa eta ordezkaritzarekin jardun nahi duen. Halaber, alderdiek sinatu eta auzitegiak homologatu hitzarmena izan arren, alderdietako batek hitzarmenaren betearazpen judiziala eskatuz gero, beste alderdiari agindeia egingo zaio, bera defendatuko duen abokatua eta ordezkatuko duen prokuradorea izenda ditzan.
|
|
|
3 Edozeinek eman diezaioke Fiskaltzari ezgaiketarako erabakigarri izan daitezkeen egitateen berri. Agintariek eta funtzionario publikoek, euren kargua dela eta, pertsona bat ezgaitzeko ustezko arrazoia dagoela jakin badakite, horren berri eman behar
|
diote
Fiskaltzari.
|
|
|
4 Barnealdia agindu ebazpen berean adieraziko da, barneratuta dagoen pertsonaren zaintzaz arduratutako medikuek auzitegiari aldizka informazioa eman behar
|
diotela
neurria iraunarazteko beharrizanari buruz; horri kalterik egin gabe, auzitegiak beste txosten batzuk eska ditzake, egokitzat jotzen baditu.
|
|
|
Artikulu honetan xedatutakoak ez
|
dio
kalterik egingo beste betearazpen berezi batean nahiz edozein konkurtso prozesutan gerakina atxikitzea agindu eta gerakin horrek izan dezakeen erabilerari.
|
|
|
Aurreko paragrafoan aipatu gordailua betearazpena agintzen duen autotaz kanpoko agindeia egin bazaio. Bes berean aginduko da, zordunari epaiketela, lege honetan ezarritakoaren arabera zordunari ordaintzeko agindeia egitea aginduko da, eta, zordunak agindeiari jaramonik egiten ez
|
badio
, gordailua eratzea aginduko da.
|
|
|
1 Prozesuko akatsetan oinarritu gabeko aurka jartzearen inguruan alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, eta, hala denean, ikustaldia egin ondoren, auzitegiak auto bitartez honako ebazpen hauetatik bat emango du, betearazpenaren ondoreetarako soilik:
|
|
|
Errekurtsoa jartzeko idazkia aurkeztu ondoren, jatorrizko auzi paper guztiak igorriko zaizkio, hurrengo bost egunetan, 468 artikuluan aipatu salari, alderdiak 30 egunez bertan epatuz. Horrek ez
|
dio
kalterik egingo, auzi paperak igorri behar izateari, errekurtsogile ez den auzilari batek edo batzuek kasazio errekurtsoa prestatu badute epai horren aurka. Halakoetan, kasazio errekurtsoaren gaineko ardura duen sala eskudunari igorriko zaio epaiaren eta kasazio errekurtsogileak eskatu xehetasunez inguruko lekukotza; bertan, ohar baten bidez, prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezia prestatu dela adieraziko da, lege honen 488 artikuluan xedatu ondoreetarako.
|
|
|
Demandatua lehenengo edo bigarren auzialdian absolbitu ondoren, auzitegiak berehala aginduko du hartu diren kautela neurriak desegitea, salbu eta errekurtsogileak neurriari eustea edo bestelako neurriren bat hartzea eskatu eta auzitegiak auto bitartez eskabidea bidezkotzat jo duenean, aurkako alderdiak
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, kasuan kasuko inguruabarrak kontuan izanda eta kauzioaren zenbatekoa gehituta.
|
|
|
Demandari zati batez on iritziz gero, auzitegiak auto bitartez ebatziko du, aurkako alderdiak
|
esan
beharrekoa entzun ondoren, hartu diren kautela neurriei eustearen, neurriok desegitearen edo aldaraztearen inguruan.
|
|
|
Paragrafo honetan eta aurrekoan xedatutakoak ez
|
dio
kalterik egingo gerakinak izan beharreko erabilerari, baldin eta gerakin hori atxikitzea agindu bada beste betearazpen bereziren batean nahiz edozein konkurtso prozesutan.
|
|
|
2 Aurreko horri kalterik egin gabe, auzitegiak ofizioz edo alderdiak hala eskaturik adieraz dezake jardun guztiaren edo zati baten deuseztasuna, alderdiek
|
esan
beharrekoa entzun ondoren. Hori egingo da, prozesua amaitzeko ebazpena eman aurretik eta ongitzea bidezkoa ez bada.
|
|
|
Hitzezko epaiketan, demandatuak munta edo muntaren ondoriozko epaiketa mota aurkaratuko du ikustaldian, eta auzitegiak berehala ebatziko du arazoa, auziaren funtsean sartu aurretik eta auzi jartzaileak
|
esan
beharrekoa entzun ondoren.
|
|
|
1) Demanda nori zuzendu eta horri egindako eskaeraren bidez, horrek egia
|
esango
duela zin egin edo hitz eman, eta bere gaitasun, ordezkaritza edo legitimazioari buruzko egitateren baten inguruan adierazpena egin dezan, baldin eta egitate hori jakitea auzirako beharrezkoa bada, edota gaitasun, ordezkaritza nahiz legitimazio hori jaso duten agiriak erakuts ditzan.
|
|
|
Zitatua eta errekeritua izan denak agindeiari jaramonik egiten ez
|
badio
eta aurka jartzen ez bada, auzitegiak, probidentzia bidez, honako neurri hauek aginduko ditu:
|
|
|
1 Agindutako eginbideak gauzatu badira, edo auzitegiak eginbideok egitea ukatzen badu, aurka jartzea bidezkoa dela ulertzen duelako, orduan auzitegiak auto bidez kauzioa aplikatzeari buruzko erabakia hartuko du, bost eguneko epean, horretarako aurkeztu zaizkion kalte ordainaren eskaera eta gastuen justifikazioa kontuan izanik, eta eskatzaileak
|
esan
beharrekoa entzun ondoren.
|