|
2000
|
|
|
Literaturan ere, esate baterako, gauza bat da Frai Bartolome edo Felix Bilbao, «Ipuin barreka» edo San Martinen «Zirikadak». Iparraldeko esperientziari begiratuta, «Herria» aldizkariak 50 urtetik gorako historia
|
dauka
eta mailak bereizten dira: editorialak eta antzerakoek maila bat dute eta gero, barrualdean, herrialdeetako kontuetan nor hil den, jaio, ezkondu..., Zuberoako berriak era batera ikusten dira eta beste eredu batzuk ere bai; baina denean ikusten da halako jarraipen bat.
|
|
|
Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara zoaz eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela. Interes pittin bat
|
badaukazu
eta kontu horietan arreta berezia jarri behar dela esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik. Askotan gauza minimoak nahikoa izan daitezke bertako egitura bi edo hiru hartzeko.
|
|
|
Eta ez naiz harritzen, bere buruari bueltak emateko, daukan diskurtso antolatua
|
edukitzeko
eta hizketarako duen gaitasuna kontutan harturik. Duela urte dexentetatik hona ordaindu egiten diote gainera, komentarista eta artikulugile izateagatik.
|
|
|
Bidetik badirudi harro altxatzen dituela bere hormak, baina beregana hurbiltzen garenean goxo hartzen gaitu teilapean babesa eskainiz. Inguruan lorategi bat
|
dauka
eta udaberria baino lehenago lilipak (Narcissus nobilis) loratzen dira urtaro berriari ongi etorria emateko.Eskuineko bidea jarraitu eta borda dotoreekin topo egingo dugu. Bere inguruan meta, egur mordo eta antzeko pilaketak daude.
|
|
|
Ez EAJn ezta abertzaleen artean ere, ez dago beldurrik hartutako bideaz. Duela 104 urtez geroztik euskaldunen aberri bakarra Euskadi dela aldarrikatzen duen alderdi honek bere burua argi
|
dauka
eta oraingo honetan hartu duen bidea, euskaldunen aberri bakarra Euskadi izateko beste urrats bat da.
|
|
|
Hor, beharbada, bi kultura desberdinen aurrean gaude, ezker abertzalearena eta gurea. Ezker abertzaleak ustezko emaitza praktikoen behar gorria
|
dauka
eta guk beste era batera egiten ditugu gauzak. Batera dela eta, urteak daramatzagu euskal presoen giza eskubideen alde eta hor jarraituko dugu; baina zerraldoak bero daudenean ezinezkoa da gizartearen atxikipena sortzea.
|
|
|
Baina presa barik. Sei bat idatzita
|
dauzkat
eta oraintxe ari naiz beste batekin. Dozenatxoa biltzean aterako dut liburua
|
|
|
Halaber, programa bat daukagu, kontroletik gela bakoitzarekin hitz egiteko. Hauez gain, ur eta gas ihesak kontrolatzeko sistemak
|
dauzkagu
eta argia joaten bada, ekipo elektrogenoa daukagu argirik gabe inoiz gera ez gaitezen.
|
|
|
Bukatzeko, aipagarria da erakunde honek eskaintzen dituen laguntzak euskal enpresek atzerrian inberti dezaten. Garrantzitsuak dira Bellota enpresak Kolonbian eta Brasilen dauzkan proiektuak, Irizar enpresak Brasilen dauzkanak, Tavex Algodonera eta Artalde enpresek Marokon
|
dauzkatenak
eta Ulma enpresak Brasil, Argentina eta Txilen dauzkanak.
|
|
|
Diagnosi horietatik ondorio nabarmena ateratzen da, marko honek ez duela ematen Euskal Herriak aurrera egin dezan. Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia
|
daukagunak
eta horri erantzun praktiko bat eman behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean. Udalbiltzak erantzun diezaioke horri.
|
|
|
Lankidetza hori bideratzeko lehenengo urratsak ematen hasita gaude: dagoeneko proiektua landuta
|
daukagu
eta inguruko udaletara jo dugu horren berri emateko euskararen onerako den lehentasun honetan bat etorriko garen esperantzarekin.
|
|
|
Bai, baina hain ona ez dena obsesionatze hori da: idazle profesionalik ez
|
daukagu
eta guk idazle profesionalak behar ditugu eta hori guztia...
|
|
|
Baina bereizten genituen, bagenekien bakoitza nork egina zen. Idazle horiek asko eragin dute estiloan, baina ez hainbeste
|
edukian
eta esanahian. Horretan gure belaunaldia sanoa da, bakoitzak bere giroa du eta horixe islatzen du.
|
|
|
Pausokak telesailaren
|
eduki
eta hari narratiboaren ardura hartu duen bitartean, Dibulitoon Irungo animazio enpresak sormena eta garapen grafikoa egin du. Atal pilotoaren gidoia Beatriz Isok idatzi du eta Daniel Torresek, aldiz, gidoien koordinaketa hartu du.
|
|
|
Berak Miren Artetxerekin batera jarraitzen zuelako bertsolaritzaren bidea eta ikusten zelako bere inguruan talde bat egin zitekeela. Baita ikusten ere hain elementu ona
|
eduki
eta pena zela alferrik galtzea. Horregatik, gero jende berria sartu ginen, kasualitatez maila pixka bat hartu genuen, talde giro bat sortu zen, eta azken finean gaur egun talde oso bat badago Hendaian ere, hamairu ikasle dituena.
|
|
|
Mindegiak 50 urteak paseak ditu eta hor jarraitzen du. Zuk 45
|
dauzkazu
eta asteburu honetan berriro itzuliko zara, ia bi urte kantxetatik kanpo egon ondoren. Non da sekretua halako adinarekin oraindik maila emateko?
|
|
|
Bada, bai Mindegiak berean eta bai nik nerean erraztasun handia daukagu. Beti esan dut oso erraz ibiltzen naizela kantxan, bi eskuak onak
|
dauzkat
eta berezko hori Jainkoak eman zidan. Sekretua horixe da.
|
|
|
Aukerak
|
badauzka
eta gaitasuna ere badu... Baina...
|
|
|
Kazeta honek 1956tik dirau, Rene Elizabide zuberotar enpresariak sorrarazi zuenetik. Elizabidek bere burua gaullistatzat
|
zeukan
eta" Le Miroir" bere jarrera eta karrera politikoen zerbitzurako asmatu zuen. Egun, politikari jakin baten eskuko ez bada ere," Le Miroir" ek hasierako ildoari jarraitzen dio, itxuraz eta edukiz.
|
|
|
Gaurko mendietan lan handiak egiten dira, makina zahar asko dabil hor bueltaka, pista asko irekitzen dira. Orain udalek badakite zer
|
daukaten
eta zer nolako babesa eman behar zaien. Hori dela-eta lehendabizi Diputazioaren bitartez, basozainekin egin dugu programa bat, ondare horretatik hurbilen beraiek daudelako.
|
|
|
Ni Oriotik bidali egin ninduten, orduan ere bazter nahastailea nintzen, eta aldamenean egin nuen kluba, nire auzoan, Ortzaika n (Donostia aldera kilometro eta erdira dago). Gure aitonak pabilioi bat
|
zeukan
eta haren kontra jarri genuen kluba. Orduan hasi genuen gerra.
|
|
|
Bost milak edo egiten dute galizieraz, eta ez dakit nondik datorren hogeita hamar mila eta antzeko datuak esateko tentazioa. Bost milak hogeita hamarrek bezainbat hizkuntza eskubide
|
daukate
eta berdin bermatu behar zaizkie eskubideok".
|
|
|
ESPAINIAKO Hezkuntza Sailak aurrera eraman nahi du ertaineko ikasgai gutxienekoen erreforma. Erreformak Matematika, Historia eta Gaztelania ikasgaien
|
edukiak
eta gutxieneko ikas orduak gehitu nahi ditu. Horretarako ordea, Musika eta Plastikarenak murriztuz.
|
|
|
Espainian bezala, XIX. mendeko eskola sistema zaharkitua daukate, idatzian oinarritua, umeek sekula hitz egiten ez dutena... Eta jakina, prestigioa idatziak baldin
|
badauka
eta horixe bakarrik ezagutzen bada, inprobisazioak tarte txikiagoa du. EEBBetan, ordea, aspaldi esaten ari dira ahozkotasuna, ahoz inprobisatzeko trebezia, ahozko persuasio tekniketan jakitun izatea... horixe dela momentu honetan eskolan landu behar litzatekeen lehen trebetasuna.
|
|
|
Stephen Churchill, 19 urteko mutila, lehen biktima izan zen 1995ean, baina jadanik" Behi Zoroen Gaitzak" 80 heriotza inguru ekarri ditu, ia guztiak Britainia Handian. Gaitza
|
daukatenak
eta gaixo ez daudela uste dutenak berriz, asko dira, eta hori da larriena. Askotan gertatzen den bezala, oraingoan ere iraganak etorkizuna baldintzatuko du.
|
|
|
Euskararen berreskurapena kultur proiektu bat dela argi
|
eduki
eta azaldu egin behar da, ez hitzez bakarrik baizik eta eguneroko ekintzekin ere bai. Kultur proiektu garrantzitsua gizabanakoari zuzendua, bere euskalduntasunetik pertsona osatua, jasoa, gure garaian integratua eta. finean. zoriontsuagoa izateko bideratua.
|
|
|
Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu du eleberria bera. Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," jostorratza eta haria bai era metaforikoan baita era zuzenean ere (askotan liburuak josten ikasteko manual itxura hartzen du) erabiltzen baititu idazleak istorio historioa multzo desberdinak lotzeko." (Egunkaria 1996 X10) Hortaz, adabaki txikitxoez osaturiko liburua eleberriaren beraren
|
eduki
eta xedearekin bat dator. Honela, jostearen inguruko termino ugari ekarriko ditu hizpidera behin eta berriz, lotura gabekoak diruditen hainbat testu aske hauen arteko hurbiltasuna azpimarratuz:
|
|
|
Beraz, bai gaur eguneko literatura hobeto ulertu eta ezagutzeko, eta, bai aurrerantzean egin litezkeen lanen osagarri modura baliagarria izango delakoan, gai honi heltzea erabaki dugu: 90eko hamarkadako narratiba (lanaren
|
edukia
eta mugak zehatz adierazten dira datozen lerroetan). Honetan bakarrik gelditu gabe, interesgarria iruditu zaigu lan hauei buruz kritikak dioena biltzea, gaur eguneko literatur giroaren isla zehatzagoa lortuko dugulakoan.
|
|
|
Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa duten arren, orekatuagoa duteberen hedapen eremua. Zalantzarik gabe, ildo editoriala,
|
edukia
eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta duen GARAk, esaterako, Araban du audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8). Modu berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan du merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0).
|
|
|
GARA, kalea ikusi zuela urtebete egin duenean, 52.311 ale saltzera heldu da dagoeneko, eta Hego Euskal Herri osoko kioskoetan dago salgai. Izan ere, EL CORREO, EL DIARIO VASCO edota EL DIARIO DE NAVARRAn ez bezala, GARAk lauherrialdeak hartzen ditu
|
edukiz
eta salmenta aldetik erreferente nagusi gisa.
|
|
|
Mailaketa honetatik lau egitate nagusi ezberdin eratortzen dira, EuskalHerriaren komunitate historiko eta kulturalaren gainean ezarriak: Ipar Euskal Herria, Hego Euskal Herria, Nafarroako Foru Komunitatea, eta Euskal Autonomia Erkidegoa.Beren jarrera ideologikotik, egunkari batzuek onartu egiten dute egituraketa hau, etahorrela islatzen dute beren
|
eduki
eta egituraketan. Beste batzuek, ordea, ideologiaz, ezdute bat egiten zatiketa honekin, eta bestelako irudi bat osatzen dute, oraintxe ikusikodugun legez.
|
|
|
Apirilaren 30ean, Politika sailean, Bilbon jatorria
|
eduki
eta izenperik ez daramanartikulu batek ikusi zuen argia. Tituluan hauxe irakurri dugu:
|
|
|
Orain dela kasik laurogei urte, Orozkoko Arane etxeko gizonak(* Teofilo Etxebarria pseudonimoa emango diot) parte txarrekoak ei
|
zeuzkan
eta katu bilakatzen eizen, bereziki lapurretan ibiltzeko. Gizon horren gorabeherak kontatzean beti azpimarratu du berriemaileak, eta haren senarra Pablok egiaztatu, egiazki gertatu direla, ezbatere asmatuak, baizik eta haren ahaideek ikusiak, Eulaliren izekok eta amak biziizandakoak.
|
|
|
Bizimolde etikoa, bigarren partea?, familian zentratua, guk bizimodu kristau zintzoa esango genukeenada substantzian. Estetikoa gozameneko gizakia da; etikoa, obligaziokoa (singularrean: obligazio asko
|
dauzkana
eta asko betetzen dituena, jeneralean ez da etikoa, berebizitzari buruz erabaki erradikala hartzeko ausardiarik izan ez duena baizik).
|
|
|
Laburbilduz, azentuerari dagokionez, sistemak era bitako mugak dauzkala esandezakegu; batetik azterketa morfosintaktikoa egiteko sistema bat ez
|
edukitzea
eta, bestetik, arautegi finkorik ez egotea. Lehen muga gainditzeko bidean gaude, IXAtaldearekin batera (Informatika Fakultatea, UPV/EHU) garatzen ari garen ikerketaproiektu baten bidez. Bigarrenari dagokionez, hamalau urtegarrenean Txillardegirenberbak dakartzagu gogora:
|
|
|
Burutu den liburu hau, ziur aski, Txillardegi intelektual etamaisuaren ekarpenak bere ardatzetan kokatzeko baliagarria delakoan nago. Irekitakobideak, ordea, oraindik jorratzeke
|
dauzkagu
eta horrek guztiak lan handia ekarri arren, gure Txillar aintzindariak jadanik burututakoa ez da tamaina gutxiagokoa izan. Segidezagun, beraz, hazitakoa landatzen eta jasotakoaz go zatzen....
|
|
|
Ondorioz, herri zapalduan askapen nazionalerako mugimenduak sortu izan dira.Mugimendu horien
|
edukiak
eta askapen sozialarenak diferenteak izango dira.
|
|
|
–Neurekin eramango zaitut nahi baduzu, bisita txartelak ere hementxe
|
dauzkagu
eta, esan zidan telefonoz Aita Arbizu abadeak, biharamunean deitu nuenean.
|
|
|
Gaur egun, kazetagintza azalgarritik sortua den irrati txostenak estilo inpertsonala
|
dauka
eta ez du inprobisaziorik onartzen.
|
|
|
Irrati orokor europar honen ezaugarri nagusia, ezbairik gabe, tartekatzen diren
|
eduki
eta generoen dibertsifikazioa da. Josep M. Martí-k (1990) programazio orokor hauen kontzeptualizazioan sakondu du, ondokoa aditzera emanik:
|
|
|
Estazio lokaletan honako
|
eduki
eta saio hauek landu ohi dira arrakasta izateko: informazio lokala, politika, kultura eta komunitateko talde berezientzako saioak; baita dibertimendu saioak ere.
|
|
|
Hala ere, bere horretan segituko duke irratiak, berehalako informazioa jasotzeko bitarteko bikaina den aldetik. Aldaturik eta teknologia berriei egokituz, baina gurekin eta gugandik hurbil, laguntasun uneak
|
eduki
eta informazio arina jaso nahi dugunerako. Multimedia sistemen heltzea, informatikaren aurrerakuntzak eta entzuleen eta merkatuen ohitura berriei egindako egokitzapenak atal berria sortzen ari dira irratibidearen historian.
|
|
|
Orduz geroztik, Real Audio estandarra nagusitu da Interneten audioaren esparruan. 1996ko irailean jada 10 milioi telekargarekin Progressive Networks en ekoizkinaren hirugarren bertsioa agertu zen, behin estereoaren estandarra lortzeko grina
|
eduki
eta Macromedia enpresaren Shockwave izeneko plug inarekin lehia bizian egon ondoren. Gogora dezagun Shockwave k soinu hobea zuela Real Audio 2k eta Streamworks ek baino; gainera soinu esteroa garraia zezakeen Shockwave k.
|
|
|
Estandarrek gero eta RAM memoria gehiago eskatzen dute; halaber, mikroprozesatzaile arinagoak, eta programak eta dokumentu multimediatikoak gordetzeko gauza diren tresna egokiagoak. 1999ko neguan estandarrak RAM memorian 128 megabytetan
|
edukitzea
eta ipintzen diren disko gogorrak 17 megakoak izatea, zeharo ongarria da baliabide multimediatikoak baliatu ahal izateko. Horrez gain, gaur egun Interneten zehar 9 Irratiaren norabide berriak bidaiatzeko ditugun abiadurak (RDSIren aukera abiada hirukoizteko) eta sarearekiko lotura gehiago eta luzeagoak egiteko zabaldu diren tarifa telefonikoen aukerak kontuan izanik, erraz kontura gaitezke zeinen etorkizun itxaropentsua eduki dezakeen irratibideak, agian hobe genuke irratia esan ordez audioa esatea?
|
|
|
Gainera 130 kolaboratzaile zituzten, Iparraldeko hainbat herritako berriak emateko, eta hamahiru lanpostu finko hiru estazioetan. Urte hartan 1.965.000 liberako aurrekontua
|
zeukaten
eta astelehenetik igandera goizaldeko seietatik gaueko hamarrak arte emititzen zuten (Euskaldunon Egunkaria,, 12). 1995ean Departamentuko Kontseilu Nagusiak urteko dirulaguntza gisa irrati bakoitzari 80.000 libera soilik eman arren, irratiek bizirik iraun ahal izan dute orain arte, Iparraldeko hainbat udalen sostenguari esker.
|
|
|
Ezaguna da Estatu frantsesak irrati publikoaren alorrean
|
daukan
eta eduki duen eskaintza paregabea; Francisco J. Montes ek (1990) dioskun bezala, munduan lehenbiziko postua eduki du eskaintza programatiko publikoari dagokionez, bere atzetik britainiarren irrati publikoa doalarik. Gogora dezagun irrati publiko frantsesean, Radio France International delakoaren programez gain, zerbitzu estatalak sei kanal dituela; eta kanal horien artean, bata, informazioan oinarritzen dena eta arrakasta handikoa dena hain zuzen, eredutzat hartua izan da:
|
|
|
Emisore edo igorgailua Txubillo jarri zuten (Igeldo) eta estudioa hiri barnean. Igorgailuak 500 watteko potentzia
|
zeukan
eta prentsa idatziko euskaltzale batzuen ekimenaz hobetuz joan zen, euskara ere komunikazio hizkuntza modura zerabiltela. Programazio gehiena musikari zegozkion atalek osatua zen eta erlijioak garrantzi handia zuen lehenbiziko emanaldi haietan (Díaz Noci, 1992, 369).
|
|
|
Fonologian soinu ereduak aztertzen dira. Jakintza honek izaera teorikoa
|
dauka
eta lengoaiaren aspektu mental edo abstraktuen gainekoa da, ez inola ere hizkeraren soinuen artikulazio fisiko zehatzaren gainekoa, azken horretarako fonetika baitugu. Fonemak barra makurren artean idazten dira.
|
|
|
Beraz, irrati estazio batez zein irrati kate batez transmititu nahi denaren antolamendua eta aurreikuspena da programazioa. Planifikazioa ez zaio zertan atxiki programazioan agertzen diren
|
eduki
eta programen emanaldi hertsi edo zorrotzari. Gaur egun honek garrantzi handia dauka, lehiakortasunak azken uneko aldaketak egitera bultzatzen baitu sarritan, lehiakideak diren programatzaileen lanari eraso eginez.
|
|
|
Euskal Herrian programazio teknikak ezezagunak izan dira edo bazter utziak luzaro, harik eta gaur egun telebista estazio edo neurri txikiagoan irrati emandegi bateko programatzaileek sona
|
eduki
eta ikusentzuteko hedabideetako lanbideetan goi kotizazioa hartu duten arte. Hedabideak ez ziren asko arduratu programazio teknikez, eta horrela intuizioak eta irratsaioen kopia hutsak ateak itxi zizkieten asmamenari, berriztapenari eta ikerkuntzari.
|
|
|
Interneti esker, irratia hedabide sinkronikoa izatetik asinkronoa izatera pasatu da. Sarean, entzule bakoitzak kanal bakarra
|
dauka
eta gunetik gunera tankerako komunikazioa gauzatzen da. Era horretan, entzule bakoitzak irratsaioak edonoiz entzun ditzake.
|
|
|
zirelako haietan sartzeko ezarri ziren baldintzak, hauexek ziren: hamar urte
|
eduki
eta lehenengo mailako irakaskuntzako goi maila egina izatea eta zegokion azterketa gainditua (18 art.). Ikastaroek iraunaldi aldakorra izaten zuten eta amaitzerakoan ikasleak zegokion ikasketa zehatzaren peritu titulua jasotzen zuen. Titulu honek baldin eta, estudios de aplicación?
|
|
|
—Kontuz gero zer erraiten duzun, Graziana, nik ere neure ohorea
|
daukat
eta...! —ihardetsi zion osabak.
|
|
|
Eta zorionaren ehizan genbiltzanok ehizatzen gaitu orduan zorigaitzak, zeinak, handik harat, behin eta birritan ziztatzen eta eztenkatzen baikaitu, harik eta bere azken ziztadan eta eztenkadan betiko ehizatzen gaituen arte. Horregatik erran ote zuen Quevedok No depender de nada es señorío, amaraunaren iduri hura ere buruan
|
zeukalako
eta desiraren eta gutizia gutiziatsuen menekotasunetik eta esklabotzatik ihes egin nahi zuelako. Zeren benetan baita jauna deusen menean ez dagoena.
|
|
|
Eta ni ere halaxe ibili izan natzaizu, lurrez lur, eta hala nabilkizu oraino ere, nahiz eta batzuetan adinak eta erreumak gogogabeturik
|
naukaten
eta etsirik be zala... baina ez guztiz: izan ere, guti batzuetan suspertu bezala egiten naiz eta orduan ohartzen naiz ezen geratzen zaizkidala bertze lur batzuk —bertze mila lur—, neure oinek oraino ukitu eta aurizki gabeak baina ukitu eta aurizki nahi nituzkeenak, eta ohartzen naiz, halaber, ezen, inguratzen nauten objektuei eta izakiei so egiten diedan bakoitzean, deus guti dakidala haiei buruz, bizitza kasik osoa haiei beha eman dudan arren... eta jartzen naiz haien aprendizkoan berriro, ea arrazoinaren edo bihotzaren begiz sekeretutxo berriren bat igartzen eta ebasten diedan, lehen eskolarat joan banu bezala, ileak urdindurik ditudan arren.
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! ...nteja edo indaba zakuak garraiatzen baitzituzten; bertzeek gazta zeramaten saski batzuetan, edo bizkotxo ogia, zeina baitzen, bidaia luzeetan, oinarrizko janaria; hauek, berriz, ur upelak eta olio dupak zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik batzuek bakailao lehorrak
|
baitzeuzkaten
eta bertzeek urdaia; finean, otarretxo haiek ere ez ziren falta, zeinetarik batzuek laranjak, limoiak, bananak eta bertze anitz fruta berde baitzeuzkaten, itsasaldian apur bana helduz joan zitezen, eta bertzeek tipulak eta baratxuriak, eltzekoen gozatzeko..
|
|
|
...k —Goruki, indiarra zelako, eta ni, ohoin edo gaizkintzat hartu nindutelako, zeren eta estatu nigargarri hartan bainengoen eta itxura lohi eta likits harekin—, halako moldez, non haietarik batek Gorukiri" arratoi satsu" deitu baitzion, eta neuri" bilau nardagarri", biek ere zigorra airean zerabilten bitartean —eta, ai, nola damutu nintzen mementu hartan ezpata ez
|
edukitzeaz
eta ezpatarekin trebatu ez izanaz, zeren eta han berean hilko bainituen ezin gogarago, laidoka ari zitzaizkigùn bi gizon harro haiek! —, harik eta burua zutitu eta erran nien arte:
|
|
|
—Mulatarekikoa oraindik konpondu gabe
|
zaukaat
eta hori lotu gabe ez nikek munduratu nahi. Badakik, ni hagitz segurutik beti.
|
|
|
Nire ingurukoen oihuxka eta madarikazioak baizik ez nituen sumatu hainbat segundotan. Argia nire begietara itzuli zelarik, koadernoa ere bustita
|
neukan
eta poliziak bulkaka ari zitzaizkigun, lekua zabaldu nahi eta hilotz hegalaria lurrera zedin. Isabel Sanjose, lehen lerroan oraingoan ere, eztabaidan zen haiekin, kexa ozenetan.
|
|
|
Ateraidazu gin tonic bat, otoi zuzendu natzaio, eta berak, artean bildots begiekin, irribarre firfira bat marraztu du bere ezpainetan. Gizonek aspertua
|
naukazue
Eta nire irribarrea berarenean pausatu dut.
|
|
|
Zerrenda ia Francoren heriotza bera arte luza daiteke, gerra ondorengo atzerria hirurogeiko hamarkadan sortutako mugimendu berrien olatuekin nahastuz, batik bat ETAren sortzearekin. Orokorrean, aldizkari hauek, planteamendu kulturalak gehienetan bigarren plano batean utzita,
|
eduki
eta helburu politiko oso zehatzak zituzten. Horien helburu nagusia Hegoaldean argitaratu ez zitekeena ateratzea zen, eta horrek komunikabide berrien kalitatea gutxitzea suposatu zuen normalean.
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer
|
eduki
eta nola erabili (liburuak, ikus entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Senideak erraz har daitezke amodio edo gorrotoaren susmagarritzat, alderdi bata nahiz bestearen aurka: joko horretan zein interes
|
eduki
eta horiek eragin bizia dute euren interesen gainean. Gutxitan gordetzen dituzte horiek, taldetxoek arinki askatzen dituzten negozioetan, halako ganora edo arreta, hain zuzen ere, moralak agintzen dituenak ohitura arloetan.
|
|
|
Herriak, hala esan ohi da, ezin du korapilo horretan askatu zer saihestu behar den edo zer egin behar duen, bere
|
eduki
eta eskubideetan ziurtasunik indartsuena izateko.
|
|
|
Alabaina, badaude iraganari buruzko enuntziatuak, esanahia
|
eduki
eta egiazkoak edo faltsuak izan litezkeen arren, inolako arrastorik utzi ez dutenak. " 2000ko maiatzaren 3an Bengoetxeak botila bat ur edan zuen" horietako bat da.
|
|
|
Humeren ideien teoriarekiko erlazioa, adibidez, ez da zirkulukideen idazlanetan inon agertzen; bere lema —eta teoria— enpirista soilik izan zen garrantzizkoa, bere maxima esperientzialista, alegia: ustea, justifikatu behar bada, esperientziako datuekin justifikatuko dela esaten zuena4 Vienako Zirkuluaren Manifestuan —Hans Hahn, Rudolf Carnap eta Otto Neurathek 1929an argitaratua— aurrekari filosofiko ‘ofizialak’ agertzen ziren, egileek buruan
|
eduki
eta errespetatzen zituztenak —horiek bakarrak ote ziren, beste gauza bat da— Izendatuak Mach, Boltzmann, Helmholtz, Poincare, Riemann eta Duhem ziren zientzialarien eta epistemologoen artean; enpirista aipatuena, Mach; eta positibisten izenak Stuart Mill eta Comte ziren. Matematikarien aldetik, Frege, Peano, Leibniz eta Hilbert agertu zituzten.
|
|
|
Hala ere, etsaiaren kaltetan gertatu zen eta gertatzen da, preso arriskutsuenak, lehen graduan eta guztiz jazarrita edukitzen dituzten preso sozialak alegia, ez baitira izaten kartzeleroei mesede egitekotan. Preso arriskutsu horiek izan ohi dira, hain zuzen, nolabaiteko klase kontzientzia
|
daukatenak
eta duintasun gehien dutenak, eta bizi baldintzen egoera gogorragatik gurekin txukunen konpondu ohi direnak ere bai, jakina. Preso horien eta gure artean enfrentamendua sortzen saiatu zen etsaia, baina gaizki atera zitzaien jokaldia.
|
|
|
Victor arras gogorra eta zitala zen, baina ez gintuen jotzen behintzat. Hala ere, kolegioko ikasle zaharragoen artean bazen bat Lonbide zeritzana, begitan hartua
|
nindukana
eta joka aritzen zitzaidana. Eskolaren azpian frontoia zegoen, eta behin, pilotan ari ginela, bat batean joka hasi zitzaidan Lonbide hori; Munduate atera zen nire defentsan, Oreretako apaiz izango zena.
|
|
|
" Euskal Herria edo Euskadi euskaldunen herria da. Sustrai sakoneko herria dogu, kultura berezia
|
daukana
eta hizkuntza bereziaren, euskerearen, jabe dana. Zazpi herrialdek osatzen dabe Euskal Herria eta hiru administraziotan banatuta dagoz:
|
|
|
Azentuagatik hala ere, baina bai zuten jateko era basa samarragatik ere, mendiko mutilak zirela atera zuen; segurrenik, eguzkiaren aldeko erreka haietako batekoak. Lupo, Xanen ondoan, paretaren kontra zena, luzea zen, bizar motza
|
zeukan
eta, betazalak ia arras itxita zeuzkala, noiznahi lo jausi behar zuela zirudien. Bele berriz, suspertuago zegoen; bera izan zen, esate baterako, Xani, behar izan zuelarik, eskatu gabe ogi zati bat eskaini ziona.
|
|
2001
|
|
|
Euskal gazteen jatortasuna oso hedaturik zegoen garai hartan, Z. ARGIAk zioenaren arabera, behintzat: " Zertan ari ikusten ez ditugunak aipatzen, egunero gure ondoan
|
dauzkagunak
eta zer egiten duten ikusten ditugunak emen eukita?", galdetzen zuen bat batean," edonun, gutxien uste dan txokoan, uri aundietan nahiz erri txikietan, langille artean bezela estudiante artean, nunnahi" topa zitezkeen gazte haietaz gogoratzeko.
|
|
|
Espainian sozialdemokratak, erreformista ezkertiarrak eta muturrekoak baldin badaude, hemen hori bikoiztu egiten da. Eta horiek beren abizenak
|
dauzkate
eta denok dakigu zeintzuk diren gutxi gorabehera. Horiek ezker politikoak dira, baina gero sindikatuak eta afiliatuak daude eta sozialki ezkerraren barne daude.
|
|
|
. Gauza bat da ideiak
|
edukitzea
eta beste bat borroka egitea. Saramagok" Caverna" liburuan esaten du ezkertiarra, nahiz eta behin eta berriz bere borrokaren helburuak ez lortu, etsitzen ez duena eta bere planteamenduak defendatzen jarraitzen duena dela.
|
|
|
karlosnet.com gunea
|
dauka
eta" web orri espezializatu onena" ren saria jaso du. .
|
|
|
errepide eta kotxeekiko lehia zela-eta bertan behera geratu zen trena. Garai horretan Euskal Herriak sekulako trenbide sarea
|
zeukan
eta Vasco Navarro armiarma sare horren harribitxia zen, bai luzeragatik (140 km) zein garrantzi estrategikoarengatik, Gipuzkoa, Araba eta Nafarroa lotzen baitzituen.
|
|
|
Kostakoa eta institutu irakaslea zen. Itsasoarekin konexio handia zeukan, ama ere mundakarra
|
zeukan
eta gauza asko batu zuen itsasotik", dio Bilbaok. Agustin Zubikarairen" Itsas haize" liburua ere dauka hizpide bermeotarrak:
|
|
|
1996 arte, Gizarte Segurantzan 1967ko urtarrilaren 1a baino lehen kotizatu zuten guztiek nahikoa zuten 60 urteko adina
|
edukitzea
eta 15 urtez kotizatu izana; 65 urte betetzeko falta zitzaien urte bakoitzeko %8ko murrizpena egiten zen. Toledoko Itunarekin, aurreko baldintza berberek jarraitu zuten eta murrizpena %7ra jaitsi zen, 40 urte kotizatu eta lanpostua bere gogoaren kontra galdu baldin bazuten.
|
|
|
Korapilo mota bat dira horiek. Baina nik liburu honetan lortu nahi nuena korapiloak sortzea zen, hau da, soka bakarra
|
neukan
eta soka horrekin korapiloz korapilo istorio bat biluztu nahi nuen.
|
|
|
Elorrietaren sindikatuak dionez, erreformak aldi baterako kontratuen ereduei eragiten die eta lanetik kanporatzea merkeago bihurtzen du kontratu mugagabeen eredu berriak sortuz, gainera, Alderdi Popularraren Gobernuak, gerora, murriztu egingo ditu pentsioak eta langabeziarengatiko laguntzak nahiz negoziaketarako egiturak. Horregatik guztiagatik, beharrezkotzat jotzen du estatu mailako greba, eta prest zegoen grebaren
|
edukiak
eta jardueraren zehaztasunak CCOO eta UGTrekin negoziatzeko.
|
|
|
Oraintsu iragan martxotik goiti, xeheki," Prest!" doako hilabetekaria plazaratu berri dute, Deustualdearekin (berba hau erabiltzen dute 1925 arte herri independiente izan zenaren eremu osoa izendatzeko) lotuta dagoen informazioa hur hurretik batu eta bertako euskaldunei nola batuaz hala bizkaieraz irakurtzeko aukera luzatuz. Berbaizu elkarteko lehendakari Jose Moralesek aldizkariko lehen zenbakian izkiriatua gure eginez," garrantzi handikoa da Deustun euskara hutsezko komunikabide bat
|
edukitzea
eta, horregatik Berbaizu euskara elkartea sortzeaz batera, komunikazio batzordeak buru belarri ekin zion aldizkariaren egitasmoa mamitzeari". Berbaizu euskara elkarteak, besteak beste, euskal komunitatea sendotzen lagunduko duen kalitatezko eskaintza kulturala ziurtatu gura die bertako euskaldunei, eta lan ildo horrekin bat eginez" Prest!" aldizkaria txukun, kalitatezko eta berritzaile dugu.
|
|
|
Bertan ereingo dute euskalduntzearen hazia. Haur hezkuntzako gelak eraikitzeko asmoa
|
daukate
eta luzera ikastola osoa eraikitzen ahaleginduko dira non eta Argantzunen, Trebiñoren bihotzean. Askok oraindik, Gaztela eta Leon moduan hartzen duen ingurune berezi horretan.
|
|
|
Lehenago ere euskaraz berba egiten zelako konderrian. " Euskarak bai Argantzunen eta bai Trebiño osoan onarpen handia
|
dauka
eta bai euskaraz ikasteko edota euskara bera ikasteko eskaria Arabako beste edozein lurraldetako bestekoa edo handiagoa da", azaldu zuen Argantzuneko alkateak. Konderriko ia 2.000 biztanleek euskaraz bizitzeko aukerak izateko bidean, pauso bat izango da beraz, aurtengo ikastolen jaia.
|
|
|
Gero, sozietate zibilak batere kontrolatzen ez duen talde militar bilakatu da ETA, eta militarrek ezker abertzaleko erakunde politikoei bidea markatu behar dietela onartu zen. Orain, ezker abertzaleak barneratua
|
dauka
ETAk bakarrik erabaki behar duela zer egingo duen, eta prest dago erakunde legalen jardunak ETAren bideari egokitzeko, ondorioak edozein izanik ere. Sakrifiziorako prest direnen mentalitate horrekin, militarismoa, sekretismoa, eta sozietate zibilaren kontroletik at egotea... bertuteak bilakatu dira.
|
|
|
Gaur horiek dira jomuga eta bihar beste batzuk izan gaitezke. ETAk mina egiteko ahalmena
|
dauka
eta zerbait erakutsi nahi du. Egungo egoera tamalgarria bere estrategia baten ondorioa da.
|
|
|
ETA. ETAk proiektu politiko bat
|
dauka
eta berau onartzen ez baldin bada indarkeria jarraitzea erabaki du. Horrek prozesua zikindu eta baldintzatu egiten du.
|
|
|
Programazio horretan, atal bat ikasketei emanez gero, azkenean lortu egiten da. Borondatea behar da, eta ez pentsatu lanean nagoela eta dirua
|
daukadala
eta dena utzi".
|
|
|
Hausturaren bigarren eragilea LABek CCOOrekin sinatu zuen Funtzio Publikorako Ordainsarien Ituna izan zen. Itun hori asko kritikatu zuten ELA, ESK eta EILASek, bai
|
edukiarengatik
eta bai sinatzeko erabilitako prozedurarengatik.
|
|
|
ENAMek gorago aipatu ditugun Mayor Orejaren alternatibaren zutabe nagusiak profitatu nahi izan ditu EAJ eta EA kate motzean lotzeko. Nik zalantza izpirik ez
|
daukat
ETAren atentatuek EAJ eta EAren kontra bereziki sortzen zuten presio mediatikoa apropos bilatzen dutela. Era berean, Lizarra Garaziko hitzarmenak aipatzen zuen «tradizio guztiak ulertu eta errespetatuko zituzkeen konponbidea eratu eta bultzatu» behar hori hankaz gora ipini nahi zen (PP/ UPN eta PSOE PSEren zinegotzi eta karguak koldarki erailaz).
|
|
|
Entzulea pixka bat nahastu dezake, baina hori etxeko marka bat bezala da. Bestalde, melodiak antzekoak dira, esan nahi dut, nahiz eta kanta ezberdinak izan, Berri Txarraken zigilua edo kutsu hori
|
daukate
eta hori da azkenean garrantzitsuena.
|
|
|
Jatorrizkotzat jotzen direnak dira, eta multzo zabala osatzen dute: batetik, gaelikoa, katalana, frisiera, bretoia... dira ezagunenak guretzat, arreta gehien eman ohi diegunak, egoerak euskararen antzeratsuenak direlako sarri; hizkuntza handiak ere gutxituak dira askotan auzoko estatuetan, horiek eskubideak babestu samar
|
dauzkate
eta ekialdeko estatuetan ohikoak diren gutxiengoak dira; azkenik, dialekto hizkuntza eztabaida dago sarri. Mintzairez dihardugula, ez dago beti muga zehatzik, inoiz aipatutako esaera ez bada:
|
|
|
Beste honako hau, ordea, nahikoa bere kabuz erabaki zuela esango nuke: " Atxis, irurogeita amar bat eratara azaltzen da plazara eta, esandakoak esan, Pakistan aldeko atxisak opioa
|
dauka
eta oso gogorra da. Opioa arrisku aundiko droga da; eroina, opiotik sortzen da.
|
|
|
«Goienkaria»ko zuzendari Eneko Azkaratek azaldu duenez," bat egitearen arrazoietako bat ekonomikoa da; errotatiban aurrezten den dirua
|
edukietan
eta lan taldean inbertituko dugu, produktu hobea lortzeko". Bestalde, aipatu beharra dago Debagoiena bailara subjektu bezala aintzat hartzen zuen aldizkari baten beharra sumatu zutela zenbait euskara talde eta komunikabidek.
|
|
|
Fontellaseko ikastolak jolas ordurako toki gutxi
|
dauka
eta kiroletarako gune berezirik ez dute. Kirolerako eta jolaserako tokia falta da, baina hemendik aurrera egoera ez da hobetuko.
|
|
|
" Azkeneko hartan, berriz, oso desberdina izango zen guztia. Azkeneko hartan zehaztasun txikiena ere aldez aurretik ongi prestaturik
|
zeukan
eta beldur aztarrenik ez. " Nik pasatuko haut bestaldera" esango zion,(...).
|
|
|
Azkenean,
|
daukatenen
eta ez daukaten artean bereiztu da gizartea eta horrela, garatzen diren herrialdeei begira dago merkatua eta garatzen ez direnak ahaztu egiten ditu.
|
|
|
Eskuak beti jolaserako gailuko autoaren barruan
|
eduki
eta ez saiatu sekula martxan den bitartean tramankuluaren egiturari edo beste elementuren bati heltzen.
|
|
|
Ontziratuak nahiago dituenarentzat, aukerarik hoberena Frudesa markako ziriak dira: 1.008 pezeta kiloko, guztiaren %61a legazkia
|
daukate
eta dastaketan puntuazio onena eraman zuten.
|
|
|
Osagai nagusia legazkia dute produktuok: arrain zuria izateak, gantz gutxi
|
edukitzeak
eta, hortaz, ekarpen kaloriko urriak bereizten du legatza.
|
|
|
Lau lagin ontziratuen etiketan agertzen da nolako osagaiak
|
dauzkaten
eta legazkia zein proportziotan dagoen.
|
|
|
horrelaxe gertatu zaio oliba olio birjina lanpante delakoari: azidotasuna %3, 3tik gorakoa
|
dauka
eta, hortaz, dagoen bezala kontsumitzeko egoki ez denez, akats horiek zuzenduko dituen fintze prozesua nozitu du. Era horretan ekoizten da oliba olio findua:
|