|
2015
|
|
|
Jende horrek negar egiten du zurekin, identifikatuta sentitzen da, badauka barruan atera ezin duen min hori, onartzen ez zaion min hori. Beste batetik esaten dute ordua izan dela baten batek onartzeko triste dagoela, min
|
daukala
eta aurrera egiteko negar egin behar duela”. Euskal gizarteari ikusten dio “eutsitako mina” Enbeitak, eta baita Vazquezek ere:
|
|
2016
|
|
|
Unai Iturriaga: Herri bakoitzak bere drogak
|
dauzka
eta ez gara konturatzen gauza batzuk gainetik kendu ezean dugula aurrera egin herri bezala modu osasuntsuan. Batzuetan jendeak uste du aukera bat dela:
|
|
|
‘Hizkuntza txikiak’, ‘Europa’… Bertsogintzatik gertu sentitu dugu zuen jarduna
|
edukiei
eta gaien trataerari dagokienez. Zeri kantatzen diozue?
|
|
|
Zabaldu egin nahi genuen bertsolaritza. Eta Txapelketak geuk antolatzeaz gain, urteko plazetako emariaren onentsuena biltzen zuten Bapateanak argitaratzen hasiak geunden urtero, arriskuak arrisku telebistan sartzea erabakita
|
geneukan
eta Ahotik Ahoraren ondoren Hitzetik Hortzera indar handia hartzen hasia zegoen…
|
|
2017
|
|
|
Kontua da ipurdiko handi samarra hartu nuela; eta, biharamunean, Gasteizko finalerdira joan eta Unairen ama egokitu zitzaidan alboan. Bere aulkia ez omen zegoen oso santu, eta nik pisu gutxiago
|
neukala
eta han neu jartzeko proposatu zidan. Ipur-masaileko beltzune eta guzti, suabe suabe jezartzera nindoan, eta berak:
|
|
|
Handitu zenerako sinetsita zeukan ezin zuela ihes egin, gai zen arren. Bakoitzak, haur, gazte zein heldu, bere kateak
|
dauzka
eta horiek hautsi ahal ditugun arren, sarritan albokoen babesa behar izaten dugu, gai garela sinesteko. Neurri batean, uste dut hori dela udalekuen funtzioa, mugak gugan daudela baina aldatu ditzakegula ikastea.
|
|
|
eta barru barruan, zu dordoka bat zara, eta arrakalatuta daukazu oskola, udalekuetako higaduraren eraginez, eta ez zara ausartzen gelatinazko gorputz hori uki diezazuten. Azkenean, egin egin duzu lehen ariketa, eta nahi gabe, planeatu gabe, bote prontoan, begiak itxita
|
dauzkazu
eta are gehiago estutu duzu pareko pertsona.
|
|
|
Zortzi hamar bat bertso kantatuko genituen, eta, nahikoa samar kantatu genuela iritzi genionean, gure kuadrillak albo batera utzi eta, elkarri bizkarretik helduta, zerbait hartzera gerturatu ginen mostradorera. Eta han hasi zitzaidan esplikatzen tarteka izaten zituela auzo txikietatik eskariak, bere kideko lagun eroso samarrik ez
|
zeukala
eta ea animatuko nintzen. Bikoteetan ematen diren fletxazoaren antzeko bat izan genuela uste dut.
|
|
|
Merezi luke Lizardik aipamen bat. Poeta handitzat
|
daukagu
eta halaxe izan zen. Aipatzekoa da, ordea, euskal poetek herri literaturaturaren eraginez zenbaterainoko joera duten errimaz eta neurriaz baliatzekoa.
|
|
2018
|
|
|
Irailaren 22an, bigarren faseko tailerrak egin genituen, Baionan. Gaika sailkatu genituen
|
edukiak
eta sei tailer egin genituen guztira: “Non eta nola geroratu bertsolaritza? ”, “Zer eta zertarako ikertu? ”, “Norantz doaz plaza eta bertsogintza? ”, “Genero berdintasuna:
|
|
|
Baina fokua plazan jarri du, eta, lehen aipatu bezala, genero ezberdinkeria begi bistakoa da: bertso eskoletan, 16 urtetik gorakoetan, lau ikasletik hiru mutilak dira; plaza bakoitzean, lau bertsolaritik hiru gizonezkoak dira… susmoak
|
geneuzkan
eta orain datuetan islatuta geratu da hori, eta abiapuntu bat ematen digu horrek, badakigu zehazki zein den oraingo egoera. Eta ez kuantitatiboki bakarrik:
|
|
|
Kontua ez da neurri puntual batzuk hartzea soilik: bertsolaritzak proiektu global bat
|
dauka
eta, generoak pertsona guztiok zeharkatzen gaituen gisa berean proiektu guztiak ere zeharkatzen dituenez, zehar lerro gisa planteatu behar dugu: neurri eraginkorrak hartu behar ditugu eta ondo pentsatu zer transmititzen, hedatzen, sustatzen, ikertzen eta komunikatzen dugun.
|
|
|
Auzokideek haien ondasunak eta lurrak ondo zaindu zituzten: garia ebakitzeko moduan
|
zeukaten
eta ganadua osasuntsu.
|
|
|
Kontua da nik sare sozial bakoitzerako badudala irizpide argi samarra. Twitter lehenago esandako ikuspegiarekin darabilt, nire interes orokorreko gaien gaineko
|
edukiak
eta iritziak partekatzeko. Instagram sorkuntzarako erabili izan dut, han hemen gogoak emanda egin ditudan argazkiei koplak jarriz.
|
|
|
Basarrik kudeatzen zituen bertso saio asko eta Mitxelenari ez zion deitzen, antza, berak nahi hainbestetan. Mitxelenak sentitzen zuen Basarrik baztertuta
|
zeukala
eta aurrez aurre esan zion sentitzen zuena.
|
|
|
Idatzi honekin dudan asmoa da, beraz, nire iritziz egoera honetara ekarri gaituzten arrazoiak azaltzea, egungo panorama zehaztu eta etorkizuneko erronka nagusienetako batzuk orraztea. Garaipenez eta porrotez hitz egin dugu, tradizioaz eta modernitateaz,
|
edukiaz
eta teknikaz, glosadoreaz eta entzuleaz… Funtsean, bat bateko ahozko poesian dauden dikotomia edo pendulu kulunkariez.
|
|
|
Irudi horretan ume bat nintzen. 5 urte
|
neuzkan
eta aitarekin joaten nintzen erdi hutsik zegoen antzoki batera. Harrigarriki hutsik zegoen areto bat, zeren Gaiarre hura bera, garai haietan, beteta ikusten nuen Sarasate Orkestra Sinfonikoarekin, edota Oskorrirekin, edota Benito Lertxundirekin, edota Amaia Zubiriarekin.
|
|
|
Eta Salestarrak ere bai, jende mordoarekin Hiru Truku ikusteko, edo Ruper Ordorika, edo haurrentzako antzerkia. 5 urte
|
neuzkan
eta Gaiarre erdi huts hartan gizon zaharrak zeuden eszenarioan, eta publikoan umerik ez, eta, igual, gure aita zen gazteenetakoa. Argazkiak bilatu ditut sarean, baina ez zaizkit ageri.
|
|
|
Anorexia hurbiletik bizi duen batek, beharbada, pentsatuko zukeen gaia ez zela arinkeriaz aipatzekoa, eta badagoela biderik, gogoeta sakonetara jotzeko. Bide bat gustatu ala bestea, bertsoaren kalitatea(
|
edukiz
eta formaz) da neurtzen dena. Zailagoa zatekeen sakontasunetik jotzea, gaia ongi ezagutu bailitzateke.
|
|
|
Izan ere, badira fundamentu handirik gabeko kritikak, serio hartu ez liratekeenak, baina hartzen dituzunak, eta horrek ere eragiten du pixka bat distantziatzea. Gainera, epaileok kode etiko bat
|
daukagu
eta, esaterako, ezin dugu saio osteko korroetan geratu, elkarrizketa bat egin behar badigute galderak Elkartearen komunikazio sailetik igaro behar dira eta abar. Neurri asko hartzen dira, baina iruditzen zait bertsolariek merezi dutela epaileon partetik ahalik eta objektiboenak izaten saiatzea.
|
|
|
Azkenaldian, euskal mundu interesantearekiko sinpatia nolabaitekoa garatu dute, Anariren diskoa eta Ruperren pare bat kantu entzunaz tarteka. Jaietan, txosnetara hurbiltzen ere hasi dira apurka, kuadrillakoren batek turnoa
|
zeukala
eta kunplitzearren; ez dira lekuz kanpo sentitu. Urkullu sinpatikoa zaie.
|
|
2019
|
|
|
Bertsolariek gure errealitateaz aritzeko duten gaitasunagatik, bestela. Feministok identitate anizkoitzak
|
dauzkagu
eta esparru askotan aurkitzen gara lanean. Bertsolaritza dugu haietako bat, eta, euskal kulturari dagokionez, paradigmatikoa gainera, gure barrenera begiratzeko leiho moduan baliagarri zaigu-eta.
|
|
2020
|
|
|
1986 ingurua izango zen. Gasteizen eguerdiko saio bat
|
geneukan
eta garaiz joan ginen Jon Sarasua eta biok. bidean eta hotz hirira iristean.
|
|
|
Ni Aitzumarriagan bizi nintzen gure ama zena hil zenetik, baina gure jaiotetxean irratia
|
zeukaten
eta liluratu egiten ninduen. Gogoan daukat behin lubizi batek Errezilen baserri bat azpian hartu zuela eta hildakoak izan zirela entzun nuela, eta lo egin ezinik aparatuari begira pasatu nuela gaua, handik lau pertsonak nola hitz egin zezaketen asmatu ezinik.
|
|
|
Gabirian, bestalde, Euskara ikasgaia
|
geneukan
eta hilean behin idatzi bat egiten genuen. Idatzi horietako batekin, Noiz amatxo, ipuinarekin, Agora saria irabazi nuen Donostian, eta Orixek argitaratu egin zuen Euzko Gogoan.
|
|
|
Horren aktak daude Gipuzkoako Diputazioan. Esaten du Aranbarrik baserritarrak abandonatuta
|
dauzkatela
eta irratian zerbait egin litzatekeela euskaraz. Jose Artetxe, Basarri, Maria Dolores Agirre eta abarrek egiten zuten astean ordubete.
|
|
|
Publizitaterako etena zetorren jarraian eta, iragarkien tarte horretan, zalaparta nabaritu nuen, baina aurrera jarraitu genuen. Publizitatetik bueltan Atxagaren elkarrizketa
|
neukan
eta oso majo zegoen, sembrau. Konturatzerako, ordea, Maite lankidea azaldu zen Atxagaren atzean paper batean zuzendaritzaren aldetik mozteko agintzen zidatela idatzita zeukala.
|
|
2021
|
|
|
16 urterekin Irutxuluko Hitzan kolaboratzen hasi ginen. Denek zutabea banaka
|
zeukaten
eta guk binaka egiten genuen. Baina bagenuen gogoa zerbait mardulagoa egiteko, eta hau da lehendabizikoa.
|
|
|
Izan ere, Roberto Arlt() argentinarra bere herrialdeko idazle handietako bat izan zen. Julio Cortazarrek bere maisutzat
|
zeukan
eta egungo puntakoenek ere, Roberto Bolañok, Ricardo Pigliak edo Cesar Airak esaterako, miresmena eta oinordetza aitortu izan diote. Bizi izan zen bitartean, ordea, bere kazetari lanek egin zuten ezagun eta ez bere eleberriek edo antzezlanek.
|
|
|
ahozkotasuna, tresna terapeutiko gisa duen funtzioa, zein ludikotasuna transmititzea. Adinekoen bizi kalitatea hobetzeaz gain, bertsoak gaitasun psiko emozionalak lantzen ere lagun dezake,
|
edukiak
eta formak transmititutakoari esker. Dena den, kontuan hartu behar da publikoaren harrera oso subjektiboa izan daitekeela, adinak eta egoerek sortutako oztopoak direla eta.
|
|
|
|
Edukian
eta moldean bilatu daiteke edertasuna. Myanmarreko arrantzale honek [30] eta Sri Lankako emakume honek [31] eskainitako argazkiek bertsoetan testua kokatzeko moduarekin jolastera eraman ninduten.
|
|
|
Irakaskuntza ikaskuntza prozesua, ordea, ariketa horietatik harago doa. Ariketek
|
eduki
eta helburu jakin batzuk lortzeko tresna behar lukete izan, eta landu beharreko horri buruzko hausnarketa egiteak lagundu egiten du, kasu honetan, bertsolariak zer eta zertarako landu behar duen zehazten. Behar hori badagoela ikusita, bertsolariak zer nolako konpetentziak landu behar dituen zerrendatu, eta horiek bilduko dituen dokumentu bat sortzeari ekin diot, baliagarria izango delakoan bertsoaren irakaskuntzarako eta ikaskuntzarako.
|
|
2022
|
|
|
Dena eman beharra
|
zaukaat
eta hala ere… segitu zuen Gorkak berearekin.
|
|
|
Txirrita, berriz, bakar bakarrik mahai txiki batean meriendatzen ari zen, kaxuelkada bat tripaki eta botila bat ardo bere aurrean zituela. Eta nola hortzik ez
|
zeukan
eta tripakiak ere zail samarrak zeuden, ahoan ibili eta mahaipera botatzen zituen. Han bazebilen txakur txuri txiki bat eta harentzat ez zetozen gaizki.
|
|
|
Libre
|
daukazu
eta joan zaite lotara
|
|
|
Horrek komunitatean balio jakin batzuk sustatzera eramaten du, erresistentziari oso lotutako balioak hain zuzen. Baina, hein berean,
|
eduki
eta diskurtso hori bera euskaldun mota bat betikotzeko modua ere izan daitekeela uste dute.
|
|
2023
|
|
|
Norbaitek titularraren bila gabiltzala pentsa dezake, baina Daranatzek argitaratu zuen Duvoisinen gutuneria begiratu besterik ez dago prentsak Lore Jokoen sustapenerako izan zezakeen garrantziaz erabat kontziente zela ikusteko. Tartean, 1860ko uztailaren 9ko datarekin Abadiari zuzendutako eskutitzean Lore Jokoen inguruko aldizkari bat sortu beharra planteatzera iristen da, esaterako, orrialde kopuruari,
|
edukiari
eta finantzaketari buruzko hainbat xehetasun emanez (Daranatz, 1928a: 64).
|