|
2000
|
|
|
Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu du eleberria bera. Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," jostorratza eta haria bai era metaforikoan baita era zuzenean ere (askotan liburuak josten ikasteko manual itxura hartzen du) erabiltzen baititu idazleak istorio historioa multzo desberdinak lotzeko." (Egunkaria 1996 X10) Hortaz, adabaki txikitxoez osaturiko liburua eleberriaren beraren
|
eduki
eta xedearekin bat dator. Honela, jostearen inguruko termino ugari ekarriko ditu hizpidera behin eta berriz, lotura gabekoak diruditen hainbat testu aske hauen arteko hurbiltasuna azpimarratuz:
|
|
|
Beraz, bai gaur eguneko literatura hobeto ulertu eta ezagutzeko, eta, bai aurrerantzean egin litezkeen lanen osagarri modura baliagarria izango delakoan, gai honi heltzea erabaki dugu: 90eko hamarkadako narratiba (lanaren
|
edukia
eta mugak zehatz adierazten dira datozen lerroetan). Honetan bakarrik gelditu gabe, interesgarria iruditu zaigu lan hauei buruz kritikak dioena biltzea, gaur eguneko literatur giroaren isla zehatzagoa lortuko dugulakoan.
|
|
2001
|
|
|
" Azkeneko hartan, berriz, oso desberdina izango zen guztia. Azkeneko hartan zehaztasun txikiena ere aldez aurretik ongi prestaturik
|
zeukan
eta beldur aztarrenik ez. " Nik pasatuko haut bestaldera" esango zion,(...).
|
|
2002
|
|
|
Bigarren planoan, lau urte geroago, protagonista eroetxe antzeko batean sartuta dago (ez zaigu esaten zehazki non), eta bi urte lehenago idatzi zuen maita160 sun istorioa, aipatutako lehen planoari dagokiona, berrikusten du. Bigarren plano hau erabat metanarratiboa da, beraz, eta zalantzan jartzen ditu, etengabe, lehen aipatutako maitasun istorioaren
|
eduki
eta estiloa. Horretarako, Orixek idatzitako Urte guziko Meza bezperak jarraitzen ditu narratzaileak, eta C. Reisen Diccionario de Narratologíaren jatorrizko portugesezko bertsiora jotzen du.
|
|
|
Caracasen jaiotako neska bat, 1945ean Euskal Herrira itzultzen dena. Gaztelaniazko bertsioaren kontrazalean agertzen den iruzkin laburrak egokiro laburbiltzen ditu obraren
|
edukia
eta bertuteak:
|
|
|
Ama ohean egoan, irakurten edo, argia isiotuta
|
eukan
eta. Mutila amagana joan eta txakur txiki zuriaren kontua zertu eutsan.
|
|
|
Horraitino borondate ona erakutsi eutsala, autortu gura eban Untzorritxuk bere kautan. Izan be, han barrua osoro anbotua, iharturik
|
eukala
eta ikusita beste barik, Untzorritxu bera be, zimel eta ihar jarriko zala esan eutsanean, ate hasukolorekoa ondo portau zan, barru samurrez jokatu eban.
|
|
|
Sendo egoan, gogor itxita egoan; ez eban ikararik be egin. Serrailla zulorik ez
|
eukan
eta ezin barrura begiratu. Zirudianez, barruan barrukoak, handik ez eban inork, giltza eskuetan ebala, urteten.
|
|
|
Hareri berari, tamalez, guretzat guragarri ez dena jazo jakon. Hau da, euskerea landuten berandu hasi zala berrogetaz urteak
|
eukazan
eta harik lasterrean lan hari bertan behera laga ebala. Idatzi gehienetan ez da noizkorik agiri, baina ikerle gazteak uste dabenez, 1860 hamarkadako lehenengo urteetan jardun eban soilik.
|
|
|
Azturak bide garbia jarririk
|
zeukan
eta aztergaiak poliki jorratzen hasi ziren ximin haundikiek eta primigeniak eta ximin eta ximinkoi oro, orangutan eta txinpantze eta gorilak.
|
|
2003
|
|
|
Txominek tripäa bete beterik
|
dauka
eta astiro astiro edaten du cognaca, zigarroari kea atera eta jaurtitzen duala, bainan beste toki batean dauka burua eta eztauka gogorik musean egiteko.
|
|
|
Catedráticoekin orain neskazahar batzuk doaz, ayudanteak dira eurak ere. Besteek orain atsedenaldia
|
daukate
eta lasai lasai doaz eskuma ta ezkerreko alboetatik erretzen. Catedráticoen hitzak eztira heltzen euren belarrietaraino eta eztira ahalegindu behar entzuteko, euren nagusiek orain nahikoa daukate neskeen farrekin eta.
|
|
|
Etzan denbora luzea munduko bigarren gudua edo gerräa bukatu zala eta ipar amerikanuen ospea militar bezela handia zan Koreako gudua hasi zanean. Komunistek euren burdinazko oina Europako nazio askotan ipinita
|
zeukaten
eta euren gobernua ezartzen zutenean bertan gelditzeko ezartzen zuten. Honekin bildurtuta zauden antikomunistak milioika mundu guztian.
|
|
|
Esaten dozuna ez entzuteko? Entzun dot nik esan dostazun guztixe, eta beste gauza barri bat ataraten ezpozu (ezpadozu), eztekot zetan entzun be, hori dana lehendik entzunda
|
dekot
eta.
|
|
|
Gaur, ostera, urrinerako biderik gehienak, ia danak, zarratuta dagoz, leku guztietan antzerako problemak
|
daukaguz
eta.
|
|
|
" Urtebarri, barri barri, daukanak eztaukanari! Nik
|
eztaukat
eta niri.
|
|
|
Ondo dakie horren barri bermiotar askok. Kantatzeko be aparteko gozotasuna
|
eukan
eta euskal kantak liluragarri bihurtzen ziran haren ahoan. Gazteegi zala eta gitxien uste genduanean hil jakun gure Gotzon, baina ez bere euskalzaletasuna eta herri hizkerea erabilteko trebetasuna ondo eta hainbat lekutan erakutsi barik.
|
|
|
gramatika arloan urri baebilzan, irakurgai behar dan modurik zuzentzen be ez euken erraz. Eztasun horretan, handikhemendik zuzendutako gauzatxuakaz konpondu behar zan eta norberak atondu behar irakasteko
|
eduki
eta baliabideak.
|
|
|
itaundu zion Karmelek, lan egiteko gogoa uxatuta. Burua beso gainean
|
zeukala
eta besoa mahai gainean, boligrafoari haginka egiten zion. Ederra zen, agian Ainhize baino emakumeago, baina ez zuen hark bezala zaintzen janzkera; eta, noski, ez zen hura bezain ausarta eta irtirina.
|
|
|
Hori?, neskea
|
dauka
eta Karmelek belakia hartu eta soina garbitzen hasi zen.
|
|
|
Edonora begira zegoela ematen bazuen ere, neskak mutilen begiak ere ondo zekuskien, eta bere barruan barre egiten zien. Harrapaturik
|
zeuzkan
eta bazekien hori. Begiak sumatzerakoan, hotzikara zetorkion mutilen begi puntutik ahora, eta ondo zekien haiengandik nahi zuena lortu zezakeela.
|
|
|
Ongi, zurekin hitz egin dezala, nirekin jai
|
dauka
eta hori esan eta batera aldendu zen.
|
|
|
Aurrera izan zen bere erantzun motela, ahotsa indarrekin batera galduta
|
zeukan
eta. Atea ireki eta Unax sartu zen, eskuan baso bete tomate ur zekarkiola.
|
|
|
Oinetatik bururaino harrizko irudi sentitu zen, hilda egotea begi haien aurrean baino samurragoa izango zelakoan. Jakin zuen bizitza osoan ezaguturiko beldur guztiak ezereza zirela, benetako izua aurrean
|
zeukan
eta, lehenengo aldiz. Eta ezagutu zuen inoiz ere ez zela gai izango zekiena inori esateko.
|
|
|
Bueno, bero bero dugu gaur gure Top Gaztea. Orain lehendik eskatuta
|
geneukan
eta bosgarren postuan dugun Kashbadeko mutil, eta batez ere neskarekin utziko zaituztegu. Hemen duzue, ba, Kashbad eta euren aurreneko diskoan atera zuten" Lehertuz" kanta indartsua.
|
|
|
Jaregin, mesedez, nik ez
|
daukat
eta.
|
|
|
Ez, goazen arin baino arinago, hor dagoana Patxi da. Zorte apur bategaz berak ez gaitu ikusi, kriston atxurra
|
dauka
eta. Ala, altza eperdiori mobidarik euki baino lehen.
|
|
2004
|
|
|
" Urte berri, txerri belarri daukanak eztaukanari; nik
|
eztaukat
eta niri..."
|
|
2005
|
|
|
Egunaren hondarrean, alkarri agur esaterakoan, alkarri helbidea eta telefonoa emon eta gero, Dimitrisek zera agindu eutsan Evangeliari, euren jatorriaz ahal ebanik eta gehiena jakiten ahaleginduko zala Grezian. Evangeliak zera eskatu eutsan Dimitrisi, bialdu egiozala ilobak Ingalaterrera, ingelesez hiztun trebe bilaka eta berari grekoa irakatsi eioen; hori bai, banan banan bialdu egizala, etxean lekurik sobran ez
|
eukala
eta.
|
|
|
Ezaugarri horiek tartean, eskola sistemaren menpeko literatura genuke. Irakurle multzorik handiena eskolako ikasleen artean
|
daukagu
eta eurentzako neurriko lanek daukate arrakastarik handiena. Horrela, idazleen partetik eta, are gehiago, argitaletxeen partetik horrelako literatura, eskolarako homologarria, bultzatuko litzateke.
|
|
|
Gizarteak berenaz lege onak sortzen ditu. Kasu honetan, gizonaren bizia 30 bat urtekoa zelarik bana beste, sakratutzat
|
zeukaten
eta ez zezaketen onartu, norbaitek bizia kentzea ez bestei, ez bere buruari. Hor ere Eliza aldatu da gizartearen ikusmolde berri bati jarraikiz.
|
|
2006
|
|
|
Tantaka. Emazte ederra
|
eukala
eta etorkinak batzen ziran erreka ondoko auzoan tratoria baten sukaldari lez lan egiten ebala jakin neban holan. Mary eta bion arteko arbitro bihurtu neban, ia konturatu barik.
|
|
|
Gaziak be badira. Guren dodana leihotik begiratzea da, horixe dot atsegin, areago neska haren erruz beharretik bota ninduenetik, denpora gehiago
|
daukat
eta. Leihoan orduak eta orduak emoten ditut, egunez zein gabaz.
|
|
2007
|
|
|
Arrazoia guk
|
daukagu
eta Zazpirak bat geran izaten.
|
|
|
Baina liburuarekin batera datorren CDan besteak ere badaude. Bertso sailetako batzuk hainbat aldiz errepikatzen zirela kontuan hartuz, eta Ignazioren bertsoak idazteko garapena ikusi ahal izateko, batetik datadun bertsoak daude, bestetik datarik ez
|
daukatenak
eta, azkenik, senitartekoek bialdutakoak. Datadunak hamarkadatan banatu dira eta, argi ikusten denez, 80 eta 90ekoak izan ziren oparoenak.
|
|
|
Etxearen teilatu lauan jan dogu, ingurua ederretsi dogun bitartean. Aurrean eskolea
|
daukagu
eta umeak olgetan dabilz. Gogoratu dogu aterpetxeko jaubeak esandakoa:
|
|
|
Bizimodu gogorra
|
daukie
eta eurak be gogorrak dira. Boliviarrek eutsi egiten deutsie tradizinoari.
|
|
|
turkesatik berde berdera aldatzen da. Lakuak boroxa
|
dauka
eta horrexek eragiten deutso kolorea. Ertzak zuriak daukaz, bitsez inguratuta dago-eta.
|
|
|
Aterpetxean ez dabe izan lekurik, eta baserrietan daukien prezioa hotel garesti batena da.
|
daukaguz
eta, dendarik euki ez arren, kanpinera joan gara. Dana sano naturala da:
|
|
|
Pinguinoek lur eremu handia
|
daukie
eta hona etorten dira urtero kumeak egiteko eta azala aldatzeko. Lehenengo arrak etorten dira aurreko urtekoa txukuntzeko, eta hasibarriak, habia egiteko.
|
|
|
Ingalaterrakoak Salvador alboan dagoan Morro de Sao Paulo islara joateko asmoa
|
daukie
eta eurakaz batzea erabagi dot. Hamsa be etorriko da, eta Kroaziako mutil bi.
|
|
|
Taxi gidariaren berbakerea be gozoa da, errez entzutekoa. Doinu berezia
|
dauka
eta darabilzan berbek liburu batetik ateratakoen antza dabe. Euskal Herrian gaztelaniaz lagun artean nekez entzuten diranak, hemen barra barra erabilten dabez eguneroko jardunean, helduek zein umeek.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, ezin dugu ahaztu gaur egun irakurleak literaturarekin daukan lehen harremana eskolaren bidez garatzen duela. Horrez gain, eskolak eginkizun garrantzitsua dauka gazteen irakurtzeko zaletasuna sustatzen ere, eta alde horretatik, egin beharreko lana zen egungo eskoletan zein literatur
|
eduki
eta nola irakasten den ikertzea.
|
|
|
Atzeko salako ate biak erroetatik atera, makinaren aurrean luzetara atearen parean jarri eta gari garbiketari ekiteko prest jarten ginan. Manibela bat
|
eukan
eta hagin handidun engranaje batek lotzen eban barruko makinaria arrunta. Gurpila biratzeaz batera hasten ziran dantzan, hara eta hona triki traka, galbaheak eta, hareekaz batera, haizegailua be.
|
|
|
Hiru hankako ontzi baltza zan, burdinazkoa. Oratzeko eskuleku bat
|
eukan
eta biribila enborra. Horregaitik tripazar.
|
|
|
Aita metaren ganean eta pare bat arreba sardeagaz aitari ira emoten. Ni be han nenbilen zer edo zertan, gertaera
|
daukat
eta. Arreba batek, Rosariok, burditik salto egin eban, lurrean, ira artean erdi ezkutuan, sarda atxurra ahoz gora egoala konturatu barik.
|
|
|
Herriko abadeak, soloak bedeinkatzera etorri zan baten, amagaz hitz egin eban nire etorkizunaz. 12 urte beteak
|
neukazan
eta zer edo zer pentsau behar. Lekeition itsasgintzako ikasketak egiten edo hasten zirala:
|
|
|
Herriko medikuaren baimenik barik ezin zan besterik ekarri orduan; eta ekartekotan, herrikoari be kanpotik ekarriari beste pagau behar. Holantxe artatu eban Lekeitioko D. Isidro Salinas ospetsuak gure arreba, baina ordurako berandu zan, biriketakoak zeharo hartua
|
eukan
eta.
|
|
|
Ia ia bai. Mila pezeta
|
neukazan
eta bederatzirehun kendu deustaz.
|
|
|
Pozik eta berekautan bertso zaharrak kantetan be bai batzuetan. Almazen handia
|
eukan
eta
|
|
|
Zaunka gogor egiten ebanean, etxea ondo zaintzen ebala konturatzen ginan eta orduantxe akordetan ginan jaten emoteaz. Berak be igarrita
|
eukan
eta inguruan inor ez ebilenean be gogor egiten eban, batzuetan. Gose zan seinale.
|
|
|
Nik ikusi nebazan lehenengo kamioiak gasogenoz ibilten ziran. Kabinaren alboan ontzi bat
|
euken
eta azpian sututa berotzen zan ura, baporaren indarrez mobitzeko.
|
|
2009
|
|
|
Katarroa
|
dauket
eta ezin det ongi kantatu, gauerdiko serenoak ez nauela ondo artu.
|
|
|
Behar horretan aparteko ardura izaten zuten errotariek. Nasak, edo errekatik errotara doan urak, bidea garbi izan ezik gainezka egiteko arriskua
|
zeukan
eta, errotak potentzia galtzeaz aparte. Errekatik errotarako ubideak garbitzen zituzten errotariek udagoienean.
|
|
|
Urtebarri, txarri belarri, dekonak ez dekonari, nik ez
|
dekot
eta (zuk) niri, ezpabere mailutxuagaz haginek hautsi, kriski, krauski!
|
|
|
Neba arrebaren bat herritik kanpora ezkonduta zeukatenak, horien etxeetara joaten ziren batzuetan. Kasurako, Erberako bikote bat, andre ezkonberriak neba Gallartan
|
zeukala
eta, ezkonbidaian hari bisita egitera joan zen. Han egun pare bat igaro eta atzera berriz etxera.
|
|
|
Beranduagokoa, baina erlijio ibilbidearen hasiera eta amaiera adierazten zuena, Pasionisten kurtze izenekoa zen. Hamar metroko luzera
|
zeukan
eta kanpandorrean ipini zuten. San Lorentzo elizan tximistorratza ezarri zutenean kendu zuten gurutzea, burdin biek elkar jotzen zutela eta.
|
|
|
Bere sasoian saltzen zirenekin alderatuta, ezberdinak ei dira. Zaharrei eskuz eginak direla igartzen zaie, atzea estuagoa
|
daukate
eta begia aterata eta bertan suarekin inkatuta daukatelako. Kaldean eginda daude, eta behar delikatua izaten zen.
|
|
|
Bakoitzaren apatxaren itxurari ondo begiratu behar zaio. Apatxak aurre txarra
|
badauka
eta atzeko aldetik on gunea izanez gero, hori aprobetxatu behar da zuloa egiteko eta iltzearekin ondo josteko.
|
|
|
Sein batek katarrorik bazuen, edo gurasoek izanez gero, kontu handiz ibiltzen ziren etxekoak umea berotan
|
edukitzeko
eta zaharragoek gaitzik kutsa ez ziezaioten.
|
|
|
Aldi hartan ezin izaten zuen etxetik irten, harik eta garbikuntza erritua bete arte. Erritu hori, Ama Birjinak, Jesus
|
eduki
eta berrogei egunera, Jerusalemeko tenpluan egin zuen agerraldiaz loturik dago: garbikundea.
|
|
|
Horrez gainera sekula belarra ematen zitzaien txerriei jateko. Artegiak
|
eduki
eta gazta egiten zuten etxeetan gatzura ematen zieten jateko. Txakurrei, ostera, ez ei zaie gatzurik eman behar, makaldu egiten dira eta.
|
|
|
Kasu askotan mugarriaren ondoan beste harri txikiago bat ezartzen da. Hori, mugarria mugituko balitz ere, lurren banaketaren posizioa
|
edukitzeko
eta, batez ere, ondoan dagoen harri handiagoa mugarria dela adierazteko erabiltzen da. Bestetik, mugarriaren azpian ikatza edo teila zati bat ipini ohi zen.
|
|
|
Errotara eroaten zen laborea neurtzeko, anega izaten zen tradizioko gizartean erabiltzen zuten neurria. 55,5 litroko edukiera
|
zeukan
eta berrogei eta hamar garau kilo ingururekin lotzen dute erabiltzen zutenek. Anega neurtzeko arkak erabiltzen ziren.
|
|
|
Gehienak hondatuta daude, lehengo ardi txabolen eran, Jatan pinu eta eukaliptoa sartzeko apurtu zituzten. Beste batzuei berariaz eman zieten indusmakinekin buelta, azpian altxorra
|
zeukatela
eta. Baina inork ez du jakin esaten harriei buelta ematean ezer agertu zen ala ez.
|
|
|
Andreek ez ei zuten parte hartzen, eta jakin dugunagatik, gizonak ondo berotuta, kaparraz edo neurritik gora edanda agertzen ziren etxera. Ez guztiak, noski, bakoitzak
|
dauka
eta bere izaera.
|
|
|
Erberakoentzat bide luzea zen, eta ez zen gauza erraza hainbeste abere bidean gobernatzea. Ondorioz, urte batetik aurrera, ganaduak etxean
|
eduki
eta San Antonio eguneko eguerdiko hamabietan gortako albateak zabaltzea bihurtu zen ohitura. Abadeak, elizatik kanpaiak jotzen zituen eguerdiko hamabietan, eta horretara, abereak bedeinkaturik lotzen ziren.
|
|
|
Sasoi berean, eguzkia atera aurretik, garoz bustitako lexar edo lizarra ematen zitzaien behiei jateko. Batzuek gurutzea egiten zioten lizarrari, beste batzuek ez, lizarraren orriak berez gurutzea
|
daukala
eta. Eguzkia irten aurretik ipini behar zen lizarra lege zaharraren arabera, gero ohitura hori malgutu, eta egun, arratsaldean ipintzen duenik ere bada.
|
|
|
Juan Ormaetxe, Taket, Meñakako bertsolaria estimu handian izan du elkarrizketatu dugun lekuko ugarik. Hanka bat egurrezkoa
|
zeukan
eta hortik zetorkion ezizena. Abertzale sutsua ei zen, plazan bere ideien alde kantatzen zuen eta sarritan amaitu zuen kartzelan.
|
|
|
Ondoren gardostu egiten ziren, ur berotan sartuta. Eginda zeuden ala ez jakiteko orratzarekin zulotxoak egiten zizkieten, ezpabere lehertzeko arriskua
|
zeukaten
eta.
|
|
|
Dena dela, tabernariek eta beste zenbaitek zuzenean erosten zioten ardoa binoteru edo ardo saltzaileari. Gero, jaietarako, esaterako, zahagian
|
eduki
eta eroaten zuten ardoa. Hots, berariaz ardoa garraiatzeko larruz egindako zorroan.
|
|
|
Bat, egun Iruña izena
|
daukana
eta gerra aurretik batzokia zena da. Etxe osoa ez zen taberna izan, bertan bizilekua ere bazegoen eta.
|
|
|
Masa pilatu eta gogortzen ixten zitzaion, sanea, berriro busti egiten zen eta horman eman. Horma bakoitzak bere izena
|
dauka
eta gerra sasoiko leherketak direla eta hainbat jausi ziren gerra amaitu eta hilabeteetara. Berriemaile baten etxeko atzeko horma eta beste baten etxeko alborme edo alboko hormaren kasuak batu ditugu.
|
|
|
Lekuko guztiek entzun dute Jentil berba, eta mendian edo basoan bizi ziren gizon handi eta indartsuak zirela esan digute. Bekoki erdian begia ei
|
zeukaten
eta hankak ahuntzenak. Kobazuloetan bizi ziren, arropa modura gona luzeak eroaten zituzten, eta hain ziren handiak, gure lekukoen guraso eta arteragokoek, inor handia zenean esan ohi zuten:
|
|
|
Batzuen eta besteen ardiak bereizteko antzinako modu bat badago, belarrietan akatsak ipintzea. Etxe bakoitzak bere akatsa edo marka
|
zeukan
eta belaunaldiz belaunaldi mantendu egiten zen. Esaterako, belarriaren aurreko aldetik kortadatxu eta atzetik miru buztena izan da belaunalditan gure berriemaile baten ardien akatsa.
|
|
|
HERIOTZA, GORPUA ETXEAN
|
EDUKITZEA
ETA ETXEKOEN DOLUA
|
|
|
Lotsa larregirik be ez
|
eukan
eta, zist zast!, zaratatxu bi bota eutsazan arpegi arpegira. Eta hantxe egoan haretx baten zuloan sartu zan.
|
|
|
Azaporru eta behi batek emoten eutsan esneaz, erregina bat bera baino be zoriontsuago bizi zan. Lanik gitxi
|
eukan
eta, ia egun guztia etxe aurrean igaroten eban aulki baten jesarrita, eguzkia hartzen.
|
|
|
Bai, ba! Dozenatxu bat
|
daukat
eta.
|
|
|
Ez ziran ausartzen. Baina egunean baino egunean eztabaida eta matraka gogorragoak
|
eukiezan
eta, azkenean, bai. Nahi ta mundu guztiak jakin behar izan, ezkontzea hausi eta bakotxa bere bidetik joateko burubidea hartu eben.
|
|
|
Zezili bihotzeko, ez zaitez samindu, dirua
|
daukagu
eta, gaitezan ezkondu.
|
|
|
Baina, tirorik ez. Zelan botako eban, ba, perdigoirik ez
|
eukan
eta. Erbiak, barriz, iges egin behar eutsien, batek badaki norantza.
|
|
|
Bildots eder bat erosi eutsan. Zegaz ordaindu, ostera, txakur txikirik ez
|
eukan
eta. Ondo pentsauta eukan bere trasteria.
|
|
|
Baina, eukitekotan be, zer emongo eutsan, ba, hareri! Mosu askorik ez behintzat; kaputxino batek baino be bizar handiagoa
|
eukan
eta. Eta besterik ezer bai, gero?
|
|
|
Eta besigua, Peruren makileari eskerrak, ur ganean hara eta hona, uger balebil lez. Su handia
|
eukan
eta, ura laster hasi zan berotzen eta jantzari be behingoan pol polka gozoan. Peruk barre eragiterainoko kili kiliak eukazan barruan.
|
|
|
Urtetan izan behar ditu, urtetan!... Bu!, ia hagin zahar bi be ez
|
daukaz
eta.
|
|
|
Hiru lau urtean hauts artean
|
euki
eta ostean, ipuinok irakurleak euki eikiezala ta, argitara eroatea ebatzi neban. Bilboko Ellakuria argitaletxera jo, eta Tomasek baietz.
|
|
2011
|
|
|
Urtebarri karri karri daukonak ez daukonari, nik ez
|
daukat
eta zuk niri ezpabere txarri/ txori belarri.
|
|
|
Kategoria ezbardinetako enterruak izaten ziran; hildakoaren etxeko senideek zenbat diru
|
euki
eta emon, horren araberakoa: hirugarren klasekoak ziran merkeenak eta abade bakarragaz egiten ziranak.
|
|
|
Axpeko eleiza ondoan dago, Koba izeneko etxearen atzean, eta sekula agortzen ez dan ur emoia dauka. Barrura sartzen danak ura datorren bidetik ibili behar dau, sartune asko
|
daukaz
eta. Hainbat jente galdu ei da koba barruan XX. mendean zehar.
|
|
|
Kolonian egoan baserria Busturiari jagokon eta gorpuak hondartzatik eta itsasbehera egoanean atera behar izaten ziran. Bareziko andabidea be gogoratzekoa da, ze bide honek harrizko mailak
|
eukazan
eta.
|
|
|
Arek esate" ban Busturi seguru seguru seguru, bost uri esaten du guk. Nik etzien, esteitx oiñ errentan emonta
|
dekot
eta estaitx ostu iñ espaste, baia kuadru bet euki dot eskus iñekue, bost elixagas, Busturi. Baia klaro, iñor be estau Busturi ori dala ta, bost uri; espabe se busti uria.
|
|
|
Gurpilak gurkameari egokitzeko lehenik gurpil biak alkartzen dituan (6) ardatza ipinten jaken. Ardatz bakotxak bere koskea
|
eukan
eta bertan sartzen ziran (3) orrazidxek. Orraziak pieza bi ziran, atzekoa eta aurrekoa, ardatza estutzeko erabilten ziran.
|
|
|
Abere gorrien saldu erosian jarduten eban batez be. Olatxun harategia
|
eukan
eta hara eroaten zituen busturiarrek behi zaharrak, txorizoak egiteko. Anton Tuerto izeneko beste tratante edadetu bat be baegoan.
|
|
|
Urtebarri barri, emoten ez dauena txarri belarri urtebarri kari kari, dekonak ez dekonari, nik ez
|
dekot
eta zuk niri emotie sari, intxurtxu bi, hiru gaztaiñe, Mari Montañe, akillando makillando, Urtebarri callando.
|
|
|
Bat: karabia egiteko kareharrien, hatx harrien, atxarridxen, lorra edo garraioa totoan egiten zan, nahiz eta karabia ugazaba batena izan; baina gero karea beharrizana
|
eukien
eta totoa egin eben guztientzat izaten zan. Era berean, totoa egiten zan basoan otea nahi irea ebagi eta batzeko, bedar sikuak egiteko, gari joteetarako eta abar.
|
|
|
Sakonune bat daukan arroka bat da, Atxaren gailur inguruan dago eta harrian bertan ahuntzen kaderie lakuek diran oinatzak dagoz. Azterren edo oinatz horreek Matxalen Busturikorenak ei dira, hak be ahuntzaren oinak ei
|
eukazan
eta; hau da, sorgintzat joten da, Mari Anbotokoren endakoa balitz lez.
|
|
|
Metro biko altuerea dauka harri horrek eta 0,95 m ko zabalerea. Gizaki baten itxurea
|
dauka
eta J.M. Barandiaranek Aralarren aurkitutako antzeko mairu harrietan agiri diran akats eta sartuneak daukaz. Izena emoten deutsan etxeko ugazabak esanikotik, proba harria ei da eta horrexegaitik ei daukaz marka horreek.
|
|
|
Asko be asko aldatu dira, Kontzilio ostean eta urteotan, katekesiaren
|
edukiak
eta azaltzeko erak. Orduan, ordukoa.
|
|
|
Bere gurasoak euskalduneuskaldunak ziran. Berak euskerea ahaztuta
|
eukan
eta ez eban ahalegin txikienik be egiteko asmorik, gurasoakandik hartuta eta gero galduta eukana berreskuratzeko.
|