2006
|
|
Azken
|
buru
Zentsu eta Udal Errolden helburuetariko bat, besteak beste, gizarte errealitateari labelak ezartzean datza. Horrela iharduera politikoa zenbait eremutan ebaluagarria suerta daiteke; hau da, Zentsu eta Udal Erroldetatik ateratako informazioa gizartearen hainbait parametro aldaketaren berri emateaz gain aldaketak sortarazteko diseinatutako plangitzen ebaluaketarako balio du.
|
|
Azken
|
buru
hazkuntzaren gehikuntza hiru osagaiz azal daiteke, parentesi artean zein bere aldetik isolatu ditugunak alegia. Aurreko bi ekuazioen arteko urratsan Xi ren batukariak desagertzen direlarik gainontzeko batukinak adin tarteen arabera berrantolatu ditugu.
|
|
Azken
|
buru
, egungo hezkuntza sistemaren diseinuak bere baitan gordea dauka urratutako bidea atzera ibiltzeko aukera.
|
2007
|
|
Murrizketa honek kinka larrian jarri izan ditu euskaltegien diru orekak. Beharturik ikusi dugu geure
|
burua
zentzu honetan ikastaldeen ratio politika (talde bakoitzeko ikasle kopurua) zorrozki ematera. Ratio politika honek mailakako taldeen osaketa zaildu egiten du, eskualdeetan taldeak osatu ahal izatea ere bai, eta maila bereko X lagun ordutegi berean eskuratzea magia ezinezko bilakatu da leku askotan.
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere
|
burua
. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure
|
burua
. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEKkidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
Jakina den bezala, ditugun gobernatzaileek ez dute helduen euskalduntze lana behar bezala ez aitortu eta ez diruz lagundu euskaltegi eta gau eskolentzako dirulaguntzak hasi ziren garai haietatik. Horrek askotan prekarietate egoeretara eraman du AEK ko irakasleria eta, oraindik orain, askotan AEK ko irakasleak bere lana ahalik eta kalitate handienarekin egiteaz gain, bere
|
burua
behartua ikusten du dirua nondik atera pentsatzen eta lantzen, Nafarroako Gobernuan oraindainokoan egon direnek euskararen eta helduen euskalduntze alfabetatzearen kontra egin dituzten sarraskiak azalerazten eta salatzen, eta bestelako egoera batean burutu ez lituzketen hainbat lan burutzen. Uztarri handia da AEK ko irakasleak lotuta izan dituena urteetan eta hori larrutik ordaindu izan dugu eta oraindik orain ere ordaintzen dugu.
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere
|
burua
. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure
|
burua
. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
Izan ere, helburua ez da gehiago norberaren
|
burua
euskalduntzea, baizik eta talde-kideen arteko harremanak euskalduntzea (norberaren burua euskalduntzea helburu honen zati baino ez litzateke izango). Hizkuntz ohiturak aldatzeak ardazten du estrategia eta euskara bera erabiltzea da prozesuaren eragilea (Jauregi, 1996:
|
|
Izan ere, helburua ez da gehiago norberaren burua euskalduntzea, baizik eta talde-kideen arteko harremanak euskalduntzea (norberaren
|
burua
euskalduntzea helburu honen zati baino ez litzateke izango). Hizkuntz ohiturak aldatzeak ardazten du estrategia eta euskara bera erabiltzea da prozesuaren eragilea (Jauregi, 1996:
|
|
Ez dugu kontuan hartzen ikasleak hizkuntza zein testuingurutan eta zertarako erabiliko duen, baizik eta zein ariketa mota menperatu behar dituen. Ondorioz, ikasleari zaila egiten zaio bere
|
burua
euskaraz normaltasunez aritzen irudikatzea eta, beraz, nekezago egingo zaio ikastea.
|
|
Ibilbideak aurretik finkatuak izaten dira herriz herri eta, fitxan, entzundakoen hainbat ezaugarri jasotzen dira: adin taldea, generoa, entzundako taldearen ezaugarriak etab. Kale neurketetan, noski, ez da norbanakoaren hizkuntza erabilera jasotzen, baizik eta taldeen erabilera; izan ere kalean zehar taldeak baino ezin izango ditugu entzun, gutxitan entzungo dugu norbait bere
|
buruarekin
hitz egiten.
|
|
Izan ere, behaketa bidezko datu bilketa da; alegia, orain artean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez jaso badira ere (eta hala egiten da Euskal Herrian administrazioak burutzen dituen datu bilketa guztietan, zentsuan zein Inkesta Soziolinguistikoan), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere
|
buruari
aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan."
|
|
Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain lan zama mardula da. Eta solasaldiak, azken
|
buruan
, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri.
|
|
Azken
|
buruan
, esan dezagun gorantz, bai, baina geldoki ari dela mugitzen euskararen kale erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburukoa baino.
|
|
Eta solasaldiak, azken
|
buruan
, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz, euskarazko harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri.
|
|
Hizkuntza baten erabilera soziala tentsio horretan bizi da gizartearen gorabeheren menpe. Hori jakinda, geure
|
buruari
galdegitea diogu aldeko koiunturarik gabe iraun eta zenbaitetan aitzintxo ere egin duen hizkuntza komunitate horren erabilerak noiz artio eutsi ahal izanen dion bere egoerari. erabiltzea ez ekartzea. Hemen ikerketa kualitatibo batek ahul guneak hobeki detektatzen lagunduko liguke.
|
|
Atentzio ematen du solaskidea bertan ez dagoela buruz
|
buru
egiten diren elkarrizketetan baino euskara gehiago erabiltzea: Nafarroan% 6,6 da euskararen erabilera orokorra eta% 9,2 solaskidea bertan ez dagoela euskaraz egiten dena.
|
|
Eta hori eskolak soilik ez du ematen. Horretarako euskaraz jakitea eskas geratzen da, gazteek euskaraz eroso, seguru, ongi ikusi behar dute euren
|
burua
eta hori eskolako hizkuntza esperientzia gainditzen duen esperientzia komunikatibo zabalago batean baino ez dute eskuratuko. Iruñerriko haurren artean euskararen erabilerak izan dituen tasa hutsalak dira haurrek erabilera ez formal horretan dituzten gabezien salagarri.
|
|
Hizkuntza baten erabilera soziala tentsio horretan bizi da gizartearen gorabeheren menpe. Hori jakinda, geure
|
buruari
galdegitea diogu aldeko koiunturarik gabe iraun eta zenbaitetan aitzintxo ere egin duen hizkuntza komunitate horren erabilerak noiz artio eutsi ahal izanen dion bere egoerari. Nafarroan euskal hizkuntza komunitateak berebiziko premiak ditu eta hurrengo urteotan horiek aldez edo moldez betetzera jo behar dugu estrategikoki erabilerak gibelera eginen ez duela bermatu nahi badugu.
|
|
gure artean teknologia berriei esker gero eta normalagoa dena, guregandik fisikoki urrun dagoen solaskide batekin aritzea bakarrizketak deitu beharrean solaskidea bertan ez dagoela egiten den erabilera deitzea. Izan ere, bakarrizketa nork bere
|
buruarekin
egiten duena edo inorekin ez egiten dena da eta guk neurtzen ditugun horiek ez dira halakoak izaten.❚
|
|
Euskararen Kale Erabileraren V. Neurketaren emaitzez Ipar EuskalHerrian – Jean Baptiste Coyos
|
buruan
bi puntu galduz(% 1,9),% 6, 5tik% 4,6ra jaitsiz. Lau neurketetan beherakada bat badugu.
|
|
Dena dela eta 5 kale neurketa honen emaitzen nondik norakoak aztertzen hasi baino lehen metodologia eta egiteko moduen inguruan kezka adierazi nahiko nuke ez ditugulako azken kale neurketaren emaitzak pasatu eskualdeka, euskararen lurralde honetan beti nahi izaten dugu hemengo eta hango errealitateekin alderatu geure
|
burua
eta oraingo honetan makina bat eskualde txikitako biztanleok ez dugu aukerarik izan geure mintza joerak aztertuak izan daitezen, gerorako utzi da lana medioak medio, baliabideak izan arte azterketa horiek burutu ahal izateko.
|
|
Salbuespen anitz ezagutzen ditugu. zenbat euskaldun tradizional euskal nortasun ahulekoak? Alderantziz, euskaltasunaren logika epe luze batean aztertu behar da. euskara ahultzen bat erdaldun beren
|
burua
euskaldun daukatenak, batzuetan" euskaldunak baino euskaldunago", kulturgintzan militante edota politikan abertzale direlakotz, zen den neurrian, kultura folklore bilakatzen da. euskaldunetan euskal irrati entzuleak %40 dira, eTB ikusleak %49, euskal disko eta kaseta entzuleak %54 eta euskal liburu irakurleak %20 %80 euskal analfabetorekin nora goaz?
|
|
Maiztasunaren ordenan agertzen dira euskara, kantua, dantzak, pilota eta ohiturak. Jarraian aipatzen dira musika, gastronomia eta jaiak, maila berdinean. urrunago monumentuak eta euskal kirolak. eta zerrenda
|
buruan
aurkitzen ditugu hizkuntza erabiltzen duten ekintzak hala nola mitologia, antzerkia, ahozko eta idatzizko literatura. herritarrek kultura bizimolde bezala ulertzen dute eta definizio subjektibo hau aldatzen da adinaren, hizkuntza gaitasunaren edo herritasunaren arabera. euskal kulturak baditu bi ezaugarri nagusi: alde batetik diglosikoa da eta bestalde herri nortasunari lotzen da molde berezi batez. diglosia kulturala diglosia linguistikoaren ondorioa da.
|
|
Nahitaez, frantses kulturak frankofonia sortzen du eta elkartasun bat lotzen frantsesa darabilten herrien artean. Gauza bera gertatzen da euskal kultura eta euskal nortasunaren artean, baina molde militante batean. eta bizimolde kulturala nolazbait hizkuntza baino indartsuago da euskaltasuna pizteko et biziberritzeko. euskara ez dakiten anitzek beren
|
burua
" eusNortasun 2005 inkestan ikertu da herritarrentzat zer den euskal kultura. Galdea zen:
|
|
2005ean galdegin zelarik: " zure
|
burua
euskalduntzat daukazu?", %48ren erantzuna zen" osoki, frango" eta %15en erantzuna" zerbait, erdizka". Alta bada 2006ko inkesta soziolinguistikoaren arabera elebidunak %22, 5 ziren eta elebidun hartzaileak %8, 6 hizkuntza ez da beraz nortasunaren ezaugarri bakarra. erdaldun batzuk euskaldun sentitzen dira euskal herrian sortuak direlako eta hemengo bizitzan, ohituretan, jaietan murgilduak direlako. eta batzuetan molde biziki militantean. diotenaz" hizkuntzak bereizten gaitu, baina kulturak elkarretaratzen".
|
|
Gaur egun, asko mintzatzen da hizkuntza ekologiari buruz, betiere, nire aburuz, adigai hori ez da modu zehatzean erabiltzen, eragin handiko elementuak topatzen ditugulako arlo honetan. Horretara, bada, indarra, izen ona eta nork bere
|
buruaren gainean
duen estimu txikia izaten dira eremu honetako baldintzagarriak. Berbarako, elkarren ondoan bizi diren hizkuntza erkidego biren jazokizun bat azaldu nahi dut oraingoan, hau ere adibide batez emanda.
|
|
Gaztelania eta ingelesa dira kultura menderatzaile biren adierazpideak, eta bakoitzak eragiten dio berarekin edo beraren ondoan bizi den kulturari, eta, horren ondorioz, azken honen hizkuntzari. Halandaze, egin diezaiogun itaun hau geure
|
buruari
: euskara gaztelaniaren ondoan bizi beharrean, ingelesaren ondoan bizi izan balitz, euskal ordaina berbera izango zatekeen?
|
|
Beste balio batzuk, ostera, ez dira orokortu, eta, horren arioz, ez dago iritzi eraturik horien inguruan (egia esan, iritziak gaur egun hedabideek eratzen dituzte). Nolanahi ere den, horrek guztiak
|
burura
ekarri behar digu beste gogoeta bide bat: kulturak eta euren hizkuntzak ez dira aldaezinak, aldakorrak baizen. xxi. gizaldiko euskarak eta xviii.ekoak kate baten begi bi osotzen dituzte, baina une jakin bietako euskara horiek, bat izanda, azalean bederen, bilakaera bat agertzen dute:
|
|
Inork uste al du gaur egun dantzak egiten direla orain mende bi egiten ziren moduan? Baten bati
|
burutik
igaro ote zaio gaur egungo euskara orain ehun urtekoa bezalakoa dela. Bizi gaitezen errealitatean.
|
|
Hain zuzen ere, aurreskulariak dantza amaitutakoan, gaur egun, plazara bildutako jendeak txaloka jasotzen du haren ekinaldia. Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion
|
burua
makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula. duan, baina esan behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako.
|
|
Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure
|
burua
galduko dugula. duan, baina esan behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako. Are gehiago, Mendebaldeko kulturen erakusgarria da, eta, ikuspegi horretatik, euskal kulturak berea zuen keinua laga du alde batera, kanpotik etorriko beste bat jartzeko haren lekuan.
|
|
(Aurrera orduko, onartu behar dut, inork beste iritzirik har ez dezan, ni hizkuntza eta ohitura kontuetan egunean baino egunean garbizaleagoa naizela; aldi berean, ostera, onartu behar dut, jakin badakidala oraingo uneko eta etorkizun hurbileko moduen arabera moldatu dudala neure
|
burua
, bertan hil behar ez badut kultura eta hizkuntza jakin batzuetako partaide gisa).
|
|
Etorkizun hurbilari begira, eta gerora ere bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure
|
burua
galduko dugula.
|
|
Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar dituztela gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko dutelako (konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar dute hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure
|
burua
euskalduntzat dugunok egin dezakegun gauzarik onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea. Bestela, geureak egin du!
|
|
Horrenbestez, hizkuntza kultura baten osagaietako bat da, baina ez bakarra. Eta geure
|
buruari
sarritan egiten dizkiogun itaunak ageri zaizkigu: Baliteke kultura berezirik izatea hizkuntza berezi barik?
|
|
Goiko lerroaldean azaldu dut historian zehar pentsalari askok eta askok euren
|
buruari
egin dioten galdera: ba ote dira hizkuntzak komunikabide hutsak?
|
|
Euskararen aldeko hautua egin dugunok, edo euskaraz bizitzeko modua izan dugunok, hizkuntz komunitate horretako garelako eta izan nahi dugulako aukeratu dugu. Euskal kulturak erakartzen gaitu euskal kulturgileekin komunikazioa erraza delako, geure buruz ikusten dugulako emanaldietan, beste hartzaileen tribuko sentitzen garelako, gure mundu afektiboa, besteekiko harremana eta geure
|
buruarekiko
harremana erosoen eta errazen horrela egiten dugulako, euskarak izaten laguntzen digulako.
|
|
Horrelako erauntsiari ezin zaio eutsi kultura programatuz bakarrik, irakurketa kritikoa egiten hasi genuke. Kultur arloan prestatzen hasi, geure
|
buruari
galderak egin, kultura nola, zertarako, norentzat, zer harreman izan genuke handi deritzan albo kultura horiekin...
|
|
Datozen urteetan abian jarri eta landu nahi dugun bidea da. Erronka polita geure
|
buruarentzako
, ez elkarte edo federazio moduan bakarrik, euskaraz bizi eta sentitu nahi duen euskaldun eta euskal komunitateko kide bezala baizik.❚
|
|
" Beherakada horren atzean azken urteotan hirigune erdaldunagoetatik gune euskaldunetara bizitzera joan direnen hizkuntza ezaugarriak daude." (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2012: 16) Kontraesanak kontraesan, azken
|
buruan
, lan egokia egin den lurralde, sektore, eremu edo guneetan, gutxi asko, emaitzak jaso dira eta, aldiz, interbentziotik kanpo gelditu diren gainontzekoetan atzerakada edo, onenean, geldiunea gertatu dira. Hortaz, zergatik gune horien inguruko informazio kontrajarriak?
|
2008
|
|
Alabaina, oso laster mugitzen den teknologia oso astiro aldatzen den hizkuntzan zer eragin izaten ari den aztertu nahi dugu hemen. Arestian aipatu dudan artikuluan nioen ikuspegi apokaliptikoa duen bati horrek dinosauroak suntsitu zituen meteoritoa ekarriko diola
|
burura
eta beste batzuek, berriz, uste izan dezaketela ahaleginduz gero arriskuari arrakastaz erantzun dakiokeela.
|
|
Euskarazko hamaika corpus identifikatu ditugu: batzuk euren
|
buruari
corpus esaten diote, beste batzuk corpus izaera dute eta beste batzuk corpustzat hartzeko modukoak dira, corpus gisako erabilera bideratu dutelako (corpus analisian erabili ohi den moduko kontsulta aukerak eskaintzen dituztenak, esaterako).
|
|
Web a corpusaren definiziorik zorrotzenei lotzen ez bazaie ere, praktikan corpustzat hartzen dugunaren ezaugarriak betetzen ditu, eta orokorrean corpustzat edo corpus iturritzat erabil daitekeela onartuta dago, eta horretan ari dira
|
buru
belarri beste hizkuntzak.
|
|
(RBMT) eta aurreko itzulpenetan oinarritutako sistemak (analogiaz lan egiten dutela esan ohi da).
|
burua
ez da itzultzaileei lana kentzea, baizik eta itzulpen bolumena handitzea. Sistema hauen kalitatea ez da erabatekoa izango, baina prezioa edo presa direla eta, itzulpen profesionala erabiltzen ez duenak erabiltzen ahal dituzte.
|
|
Analisi automatikoaren arabera, komaren aurrekoaren
|
burua
mientras lotura elementua da. Bere mendeko zuzenak dira lau kate hauek:
|
|
Horretaz gain, edad media hitz anitzeko elementu gisa ezagutu du eta horren itzulpen gisa Erdi Aro ematen du. Aurrekoaz gain, independizar itzultzeko banandu erabili du eta se hori bere
|
buru
gisa eman du. de preposizioa itzultzeko partizipioa+ izatera itzulpena hautatu du ondoren aditza duelako11 Mientras transferentzian ondo itzultzen du (n bitartean), baina sorkuntza egiterakoan sistemak kale egin du eta izan aditza soilik jarri du, diren bitartean sortu ordez.
|
|
Azalpen teknikoak kontuan hartuta, euskaldunok eta euskal herritarrok gure
|
buruari
galde diezaiokegu ea zeintzuk diren gaur egun gure erronkak arlo honetan. Gure ikuspuntutik ondoko puntu hauek azpimarratu nahi ditugu:
|
|
4 Teknologia berri hauek euskararen garapenerako eta hedapenerako sekulako garrantzia eduki dezakete, batez ere lehen aipatu den esaldi bat
|
buruan
izanik: bestela egingo ez liratekeen itzulpenak egitea oso mesedegarria izan daiteke euskaraz bizi nahi dugunontzat.
|
|
Zer egin dezakegu bi horiek uztartzeko eta ikasitakoak zentzu handiagoa izateko? Bada, galdera horiek
|
buruan
bueltaka, elkarrizketak lantzeko webquest
|
|
Ikaskuntzako maila eta erritmoa ikasleak berak, autonomoki eta bakarka, dituen ahalmenen neurrian, bere
|
buruari
ezartzeko eta jarduerak egiteko aukera eskaintzen dion prozesua da.
|
|
Bai eta ere gudari garaileen eta gerlako presuner iheslarien ekintza ospetsuak. Orduan gure gaztetxo
|
buruetan
, borroka armatuaren ametsa ere egiten genuen Euskal Herria salbatzeko. Baina Piarres Lafitten erantzunak beste bide bat erakutsi zidan, askoz mistikoagoa.
|
|
Era berean, nortasunetik at,
|
buru
eta gizarte irudikapenetik at, bizi publikoan ere euskara ezinbestekoa izan behar litzateke, eremu batzuetan bederen. Euskara hizkuntza gutxitua baita, eskolaz kanpoko ingurunea aberatsago da frantsesez euskaraz baino.
|
|
1 Kontsumo harremanetan hizkuntza komunitateak badu kanpo eraginik gabe bere
|
burua
arautzeko eskubidea. Horrek esan nahi du kanpoko arau batek ezin duela bertako hizkuntzaren presentzia eragotzi.
|
|
Kontsumo harremanetan hizkuntza komunitateak badu kanpo eraginik gabe bere
|
burua
arautzeko eskubidea. Horrek esan nahi du kanpoko arau batek ezin duela bertako hizkuntzaren presentzia eragotzi.
|
|
1) atxikimenduaren arabera: %29, 9k oso ezkertiar definitzen dute beren
|
burua
, %25, 5ek ezkertiar, %18, 9k erdi ezkertiar, %20, 1ek erdiko, %3, 6k erdi eskuindar, %1, 1ek eskuindar, %1, 1ek oso eskuindar; 2) alderdi politikoekiko sinpatiaren arabera, batez bestekoak: Euskal Herriko eremukoen aldekoak= 2,3; Espainiako eremukoen aldekoak= 2,2.
|
|
Hizkuntza komunitate batek komunitate, eskualde, estatu edo nazio bateko erakundeetan lortu duen ordezkaritza formala edo informala da komunitate horren" babes instituzionala". Babes informalak adierazten du zenbateraino antolatu duen bere
|
burua
hizkuntza komunitate batek esparru publiko eta pribatuetan bere hizkuntza interesak defendatzeko presio talde edo —erakunde gisa (Giles eta beste batzuk, 1977). Beraz, babes informalak komunitate erakundeak adierazten ditu, eta erakunde horiek zenbateraino mobilizatzen diren gutxiengoaren hizkuntzarentzako babes instituzional hobea lortzeko zenbait esparrutan, esaterako:
|
|
Erakunde pribatu eta publiko askotan ordezkaritza izatea eta nolabait ere era autonomoan beren
|
burua
kontrolatu ahal izatea lortu duten hizkuntza komunitateek bizindar instituzional handiagoa dute, garrantzi gutxiko esparru instituzional gutxi batzuetan edo izaera ahuleko esparru informaletan soilik ordezkaritza duten hizkuntza gutxiengoekin alderatuz gero. Kapituluaren 2 atalean aurkezten den kultura autonomiaren ereduak sakonago aztertzen du zer eratako komunitate mobilizazio informal behar duten hizkuntza gutxiengoek babes instituzional formal handiagoa lortzeko bizindarrerako berebiziko garrantzia duten gaietan.
|
|
Erakunde pribatu eta publiko askotan ordezkaritza izatea eta nolabait ere era autonomoan beren
|
burua
kontrolatu ahal izatea lortu duten hizkuntzakomunitateek bizindar instituzional handiagoa dute.
|
|
Ikusitakoa ikusi ondoren, galdegin diezaiokegu geure
|
buruari
kultura autonomiaren ereduko zer osagaik laguntzen dioten gehien taldearen bizindarrari. Hasierako erantzuna da kultura autonomiaren hurbilketaren arabera hiru osagaiak direla ezinbestekoak.
|
|
Azken hauetan, elkarrizketetan batik bat, tokian tokiko formak askoz gehiago erabiltzen dira ahozko komunikazioan. edo eredu berri bat sortu: Resurrección Mar� a de Azkueren gipuzkera osotua edo aranisten (Ebaristo Bustintza
|
buru
zela) euzkera garbija (gure egunetan hiperbizkaiera izena eman dio eredu horri Itziar Laka irakasleak) edota Herria aldizkarian erabiltzen zen nafarrera lapurtera literarioa, Piarres Lafittek kodetua. Azkenik, dakigunez, ortografia, flexioa eta aditza bateratu ziren, erdiko euskalkietan oinarritzat hartuta.
|
|
Bide horretan asmatzeko, euskarari eta euskaldunari begiratu behar diete euskarazko hedabideek, bai eta euren
|
buruari
ere, euskarazko gainerako hedabideei ere. Beregaintasun osoan funtzionatu behar dute hedabideek esparru horretan; zentratu egin behar du sektoreak bere ingurune naturalean.
|
|
Horrela bada, gogotsu heldu genion ikerketa honek ekarri zigun erronkari. Hauek izan ziren geure
|
buruari
jarri genizkion helburuak:
|
|
Beno, hauxe eman du Zarauzko ikerketak. Ikerketa hasi aurretik geure
|
buruari
egin genizkion galdera nagusi batzuk erantzun ditugulakoan nago. Bidean, berriz, galdera berriak ere sortu dira.
|
|
TELP ikastaroa beste norbanako batzuentzat hainbat mailatan jokabide eredu izan daitezkeen euskal hiztunentzat prestatutako ikastaroa da. Jokabide eredu horien artean
|
buru
politikoak eta sozialak, irakasleak, gurasoak eta abar sartzen dira. Hizkuntza fideltasunaren eredu egokirik ez izatea oztopo larria da, gure ustez, hiztun berriek euskara komunikazio hizkuntzatzat har dezaten Beraz, ezinbestekoa deritzogu jendeak hizkuntza fideltasunari (eta, aldi berean, ongizateari) eusteko baliabideak izatea eta, horri esker, beste batzuentzat eredu izatea
|
2009
|
|
Egia da ez dagoela hizkuntza politika ideala, esaten zion L k bere
|
buruari
, lurralde eta gizarte bakoitzak bere berezitasunak ditu; baina Europarrok ezin dugu onartu hizkuntza garapen eta normalizazio prozesuan atzera pausoak ematea, hizkuntza sendoari bere estatus abantailatsua itzultzeko. Hori onartezina da.30 Eskubide murrizketen azpian ez dago legezko agindurik, irizpide politiko hutsa baizik.
|
|
I k Unibertsitatean zuzenbidea ikasten zuen eta, teorian, bere hiriko udalak, urte horietan, aurrera eraman zituen aldaketak, udalbatzaren bozen gehiengoak lortu arren hizkuntza eskubideak murrizten zituen, eta horrek nazioarteko, eta zehazki Europako Hizkuntza Gutxituen Kartaren kontra, egiten zuen. Arauaren aldaketak, aldi berean, epaiak betetzetik libratzeko baliagarriak izan zirenez, lege iruzur baten aurrean ote ginen galdetzen zion bere
|
buruari
.
|
|
Aurretik, lau saiakera izan ziren17 baina euskaltzaleen eta errektore taldeen arteko desadostasun sakonak zirela-eta, inoiz ez ziren indarrean jarri. Zoritxarrez, plangintza aurkeztu eta bost hilabetera, euskara batzordeko
|
buruek
dimisioa eman zuten, aurrerapausorik ematen eta aurreikusten ez zelako. Berriz ere porrota begien aurrean.
|
|
Barru barrutik bizi izan nuen prozesu hau guztia Kutxan, eta esan behar dut oso lagungarri izan dela normalizazio helburuetarako: enpresako alor guztiak eta haien
|
buruak
inplikatu ditu, barne plangintzarako tresnak eman dizkigu eta, ororen gainetik, enpresaren molde ezagun eta ohikoan kokatu du gure jarduera, asko lagundu digu hizkuntzarena txertatzen kudeaketa arruntean.
|
|
" Eta pasaportearen ordez hiztegia hartzen badugu?" Oso esaldi ona zen. "
|
Buruarekin
pareta joka aritu ordez —emango digute estatua independenteak garenean—, bitartean zergatik ez dugu ordezko bidea bilatzen?" Eta esan genuen: " Zergatik ez dugu domeinu kultural bat eskatzen?" Domeinuak ematen dituen ICANN erakundeak eskua zabaldu zuen unea zen.
|
|
Estatubatuarrak oso bereziak dira. Hizkuntzaren aldetik ez baizik
|
buruaren aldetik
ezagutu behar dituzu. Abokatu batek egun batean aurkitu zuen ziberokupazioa izeneko amarru bat zegoela Interneten.
|
|
Nire ustez, aldatu egin da globalaren kontzeptua. Gaur egungo hizkuntza globalak dira globalizazioan parte hartu nahi dutenak, globalizazioan pate hartzeko behar diren tresna teknologikoez hornitzeko gai direnak, eta beren
|
burua
kanpoan ezagutarazteko gai direnak. Hizkuntza ezin da normalizatu herrialdean bertan bakarrik.
|
|
ongi dago noizean behin irabaztea. Baina aldatu egin behar da kontzeptua, aldatu
|
burua
, eta norberaren hizkuntza hizkuntza globaltzat hartu. Hizkuntza gutxitua garela pentsatzen jarraitzen badugu, etxean erabiltzeko hizkuntza garela, geure buruari boterea kentzen ari gara, indarra kentzen ari gara mundu globalean.
|
|
Baina aldatu egin behar da kontzeptua, aldatu burua, eta norberaren hizkuntza hizkuntza globaltzat hartu. Hizkuntza gutxitua garela pentsatzen jarraitzen badugu, etxean erabiltzeko hizkuntza garela, geure
|
buruari
boterea kentzen ari gara, indarra kentzen ari gara mundu globalean. 500.000 izanda ere berdin da.
|
|
Gaur egungo hizkuntza globalak dira globalizazioan parte hartu nahi dutenak, globalizazioan pate hartzeko behar diren tresna teknologikoez hornitzeko gai direnak, eta beren
|
burua
kanpoan ezagutarazteko gai direnak. Hizkuntza ezin da normalizatu herrialdean bertan bakarrik.
|
|
kalitatezko lan asko argitaratu du, euskararen historia soziala argitzen lagunduz18, eta ezagutza horren ildotik ari da EHSrako lan metodologia prestatzen. Bulego tekniko bat osatuz joan da Euskaltzaindia, azkenik, 2007an hasi eta 2008an zehar, Nick Gardner bertako
|
buru
izanik.
|
|
Labur: nere
|
burua
|
|
Hartara, Castellsi jarraituz, komunitarismorako joera indartzen da, globalizazioak dakartzan ziurgabetasuna eta zentzuaren galeraren aurrean jokatzeko estrategia gisa. Globalizazioak eragindako deskolokatze edo lekuz aldatzearen ostean, berriz ere gure
|
burua
munduan kokatuko duten talde nortasunak indartzen ari dira. Eta nortasun horiek egitura zein ezaugarri ezberdinen inguruan eratzen ari dira:
|
|
Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo bat eman dezakete: hizkuntza bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere
|
burua
nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da. Gauza bera gertatzen da erlijioarekin:
|
|
Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo bat eman dezakete: hizkuntza bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere
|
burua
nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da.
|
|
Kulturaren bidez errealitateaz egiten dugun definizioan, geure
|
burua
ere definitzen dugu, eta hemen dator nortasuna. Hots, gu nortzuk garen eta besteak nortzuk diren, definizio kulturala da, ez naturala.
|
|
Adibide honek beronek erakusten digu nortasunak, kulturaren zati bat bada ere, eragin handia izan dezakeela kulturan bertan. Jende multzo batek bere
|
burua
talde gisa definitzen badu, orduan berariaz ekin diezaioke bere kultura babestu eta garatzeari, horrek talde gisa indartu egiten duelakoan. Areago, talde gisa definitu den horretan egon daitezkeen beste kulturak ezabatu egin ditzake, horrekin nortasun lehiakideak baztertu nahirik.
|
|
hizkuntza, ekonomia, bizimodua, ohiturak eta abar; adiera soziologiko zabalenean, kultura esango genuke. Taldeak bere
|
buruaren
autopertzepzioa du, eta besteak ezberdin ikusten ditu. Baina hori konstatazio bat da, beste ezer baino gehiago.
|
|
Baina hori konstatazio bat da, beste ezer baino gehiago. Taldeak bere
|
burua
mehatxupean ikusten duenean ordea (esaterako nazio estatuaren joera uniformatzailearen aurrean), orduan bere bereizgarritasuna propio lantzen hasten da, nortasun etnikoa eraikiz: ezberdintasuna ez da soilik konstatazio bat premia bat baizik, talde gisa iraun ahal izateko ezinbesteko baldintza.
|
|
Kulturaren bidez errealitateaz egiten dugun definizioan, geure
|
burua
ere definitzen dugu, eta hemen dator nortasuna. Hots, gu nortzuk garen eta besteak nortzuk diren, definizio kulturala da, ez naturala.
|
|
Taldeak bere
|
burua
mehatxupean ikusten duenean ordea (esaterako nazio estatuaren joera uniformatzailearen aurrean), orduan bere bereizgarritasuna propio lantzen hasten da, nortasun etnikoa eraikiz: ezberdintasuna ez da soilik konstatazio bat premia bat baizik, talde gisa iraun ahal izateko ezinbesteko baldintza.
|
|
Euskal hiztun herriak, ordea, biziko bada, iraultza behar du, inoiz baino zailagoa den zerbait, baina aldi berean inoiz baino premiazkoagoa, aldaketa sakona, gure zibilizazioaren sustraietarainokoa, orotarikoa. Euskal herria biziko bada, hein handi batean, botere ekonomikoa, politikoa eta kulturala berreskuratu behar du, bestela ezin baitu bere
|
burua
erregulatu, bere ibilbidearen nolabaiteko kontrola izan, bere burua babestu eta defendatu, eta, beraz, ezin baitu kemenik gabe aurrera egin. Iraultza horretarako ez dugu eredurik, ez dakigu baketsua edo bortitza izango den, iraultzaren subjektuak nor izan daitezkeen, zein estrategiari jarraitu zaion, mundua iraultzeko oinarri ideologikoak zein diren.
|
|
Euskal hiztun herriak, ordea, biziko bada, iraultza behar du, inoiz baino zailagoa den zerbait, baina aldi berean inoiz baino premiazkoagoa, aldaketa sakona, gure zibilizazioaren sustraietarainokoa, orotarikoa. Euskal herria biziko bada, hein handi batean, botere ekonomikoa, politikoa eta kulturala berreskuratu behar du, bestela ezin baitu bere burua erregulatu, bere ibilbidearen nolabaiteko kontrola izan, bere
|
burua
babestu eta defendatu, eta, beraz, ezin baitu kemenik gabe aurrera egin. Iraultza horretarako ez dugu eredurik, ez dakigu baketsua edo bortitza izango den, iraultzaren subjektuak nor izan daitezkeen, zein estrategiari jarraitu zaion, mundua iraultzeko oinarri ideologikoak zein diren.
|
|
Guk, ordea, ez dugu eredu horrek nahitaez eskatzen duen lurralde jabetzarik. Beste aukera teoriko bi datozkit
|
burua
: bata, oraingo alderdiren bat —edo bi— euskal alderdi bihurtzea, horretarako barne funtzionamendua eta agerpen publikoak ia erabat euskaldunduta; bestea, euskal hiztun herriaren alderdi bat sortzea.
|
|
Beste aukera teoriko bi datozkit
|
burua
: bata, oraingo alderdiren bat —edo bi— euskal alderdi bihurtzea, horretarako barne funtzionamendua eta agerpen publikoak ia erabat euskaldunduta; bestea, euskal hiztunherriaren alderdi bat sortzea.
|
|
Gizakia, abere kultuduna denez, animalia mitoduna da, narrazio kolektiboak partekatuz sortzen baitira elkarrengana biltzen gaituzten zentzua, emozio, sentipenak. Narrazioak partekatuz sozializatzen dugu geure
|
burua
, erkide bihurtzen gara. Narrazio partekatuek ematen digute identitatea.
|
|
6 Bestalde, inork ez dezala bere
|
burua
engainatu pentsatuz AHT gaiak garraiatzeko tresna bat izango dela, eta are gutxiago sasi tren horrek garraiobide kutsagarriagoak ordeztuko duenik, zeren eta, batetik, AHT ez da inoiz pentsatu —ez baita egokia— gaiak garraiatzeko, eta bestetik, azpiegitura handi batek ere ez baitu beste bat ordezten. Kapitalismoaren barne logika beti gehitzea da, gero eta gehiago, etengabeko metaketa behar duenez.
|
|
Gizarte autokontrolatua eta automugatua da giltzarria, kontsumo ekonomiaren etengabeko hazkundearen aurrean bere profila edo ingurumaria galtzen ez duena. Komunitateak, bere
|
burua
ardatz hartzen ez badu, ez dio eutsiko bere kultura ondareari, ez du jakingo kanpotik datozen eraginak eta giza bilakaeraren halabeharrezko aldaketak asimilatuz (Heraklitok: " Munduan den oro dabil") bizirik irauten.
|
|
Euskarak kondizio horiek guztiak behar ditu komunitatea trinkotze aldera. Baina horiekin batera ezinbestekoa da euskal komunitateak borondatea izatea bere
|
buruari
fidel izaten jarraitzeko, euskaldun izaten jarraitzeko. Euskaldunen ibilbidea ez da oso luzea izango gainerakoak bezalakoak izan nahi badute.
|
|
Euskaldunen ibilbidea ez da oso luzea izango gainerakoak bezalakoak izan nahi badute. Jon Sarasuak dio modernitatea geure
|
burua
homologatzeko eskuratu nahi dugun kanpoko zerbaiten antzera ikusten dugula, mendebaldeko kulturako eredu handiek erakartzen gaituztelako. Eredu horien arabera neurtzen dugu gauzen balioa, haiek dira gure erregela.
|
|
Konponbideak bilatu nahirik, badakigu diskurtso egoki bat behar dugula, balore eragingarriak, gure aldekoak. Diskurtsoak egokia izango bada, lagundu behar digu geure
|
buruarenganako
konfiantza, harrotasuna, autoestimua berreskuratzen eta baieztatzen. Gu geu izanda bakarrik egon gaitezke gainerakoengana irekita; baldintza hori gabe, hurbiltze horri asimilazio deritzo.
|
|
Euskara ez da beharrezkoa bizitzeko, hirugarren edo laugarren mailako kontu bat da gehienen bizitzan. Alde batetik arranguraz, iragan minaz begiratzen zaio euskarari, baina beste alde batetik ukitu poetiko batez, eta horrela poesia horrek aukera ematen du eguneroko bizitza hits eta goibela gozoago bihurtzeko, identitate ikur bat izateko, identitate mosaikoaren zurrunbiloan geure nortasun grina eta gosea pittin bat asetzeko, oraindik zerbait transzendentala geratzen zaigula pentsatuta geure
|
burua
engainatzen jarraitzeko.
|
|
Merkatuaren legeak kultura hibrido eta iragankorrak sortzen ditu, kontsumitzeko egokiak. Salgai horiek ordenagailuetatik burmuinera egiten dute salto, bereziki gazteen
|
burura
, berezkoak eta originalak balira bezala, norberaren" bizi estiloak".
|