|
2009
|
|
|
Herritarrek parte hartu lukete hasierako egitaraua zehazteko orduan. Proiektu jakin bat aukeratzeko mementoan, ordea, teknikoek
|
beraiek
aukeratu lukete hasieran herritarrekin batera zehaztutako programari hoberen atxikitzen zaion diseinua.
|
|
|
Erakusketa bat egiten duzunean, sintesi ariketa hori egin behar izan genuen, baina gure lanak zerbait adierazgarri izatekotan, gauza txiki askoren metaketa izan dela esango nuke. Ez dago hori
|
berez
defendatzen, baina horrela suertatu da.
|
|
|
botoia sakatu eta gero, berriketa hasten da, modu lasaiago batean. Artelanek nonbait ez dute mezu baten beharra, ez justifikazio baten premiarik;
|
beren
izate hutsarekin dute logika. Kritikoen afera da, kasu gehienetan, obra horren interpretazioa egitea.
|
|
|
eta, olgatu? jarduerak banandu zituen, eta
|
beraien
arteko lotura autoaren erabilera exijitzen zuen. Hortaz, petrolioaren krisiak Mundu Gerratetik ikusi gabeko agerraldiak ekarri zituen, errazionamendu kupoien kasu.
|
|
|
arazoa larrituz joan da hainbat lan esparrutan, arkitekturaren mundua barne (abokatuak dira, arkitektoekin batera, deformazio hau pairatzen duten beste lizentziatuen kolektibo handia). 40 urtetik beherako profesionalek, maiz, ezegonkortasun egoera batean murgilduta ikusten dute
|
beren
burua. Askoren aburuz, egoera hau proiektuen kalitatearen kontra doa, arkitektoen ogibideak historikoki izandako ospea eta duintasuna zapuztuz.
|
|
|
Oso esanguratsua dirudi, batez ere, ibilbide profesionala Petrolioaren Krisialdiarekin batera hasi zuen pertsona batengan. Garaiotan(
|
berez
1973an koka dezakegu, baina bere ondorioak luzaroan sentitu ziren gurean), eraikuntzaren industria ia guztiz geldiarazi zen. –Nolanahi ere, oso baikorrak ginen, aurrera aterako ginela uste genuen, nolabaiteko ziurtasun moral batekin geunden hornituta?.
|
|
|
horri erantsita dauden bizio guztiak, zergatik ukatu) arkitektoek
|
beren gain
jaso dituzten botereen ondorio zuzena da.
|
|
|
Horrek, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek
|
berak
zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz, eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz? eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean
|
berez
betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Ekonomia orokorraren azken urteotako hazkuntza handiak, alabaina, inflazioa handiagoa izateko arriskua ekarri zuen, bereziki Txina eta beste herri batzuen eskariak itzel haztean. Eta eskari horrek
|
berak
zein mundu mailako beroketaren gaineko ardura ekologikoek eragindako energiaren prezioaren gorakadak arrisku hori handitu zuten. Ondorioz, banku zentralek beren interes tasak igotzea eragin zuten, inflazioa kontrolatzeko, eta zorrari eustea gero eta zailagoa izan zen.
|
|
|
Eta eskari horrek berak zein mundu mailako beroketaren gaineko ardura ekologikoek eragindako energiaren prezioaren gorakadak arrisku hori handitu zuten. Ondorioz, banku zentralek
|
beren
interes tasak igotzea eragin zuten, inflazioa kontrolatzeko, eta zorrari eustea gero eta zailagoa izan zen.
|
|
|
Halaber, kreditu kalitate gutxiko hipoteka maileguak ematen zituzten erakunde horiek,
|
beren
jarduera dinamizatzeko, hipoteka horietaz libratzen saiatu ziren eta merkataritza bankuei edo inbertsio bankuei saldu zizkieten. Jabe berriek hipotekak bloketan, deribatu?
|
|
|
Segur aski horrek garrantzia handia izan du proiektatzeko orduan eta auzi desberdinen lehentasuna erabakitzeko orduan. Behin eraikuntza martxan jarri delarik, hau makina edo tresna moduan ulertuz, zuzen geundela esan dezakegu, eta talde guztiek, bai Eskandinaviatik etorritakoek bai bidasoarrek ondo ulertu dute aretoaren funtzionamendua eta eroso sentitu dira bertan,
|
beren
estilo edo ideologia musikala dena delarik. Bestalde, elkarteko jendea tokiarekin erabat identifikatua sentitzen dela iruditzen zait.
|
|
2010
|
|
|
Lanean hasita, lehen urteetan sustatzaile pribatuekin edukitako harremanak erabakigarriak izan ziren sustapen publikokoak baino izango ez ziren etxebizitzak egiteko erabakia hartzean.
|
Beraien
hitzetan, eraikuntza batek arkitektura izateak ez dauka zerikusirik garestia edo merkea izatearekin. Ohol hutsez egindako etxe batean arkitektura topa dezakegu, eta bat ere ez luxuzko etxerik garestienean.
|
|
|
Eta dirua irabazi nahi izatea zilegi da, noski. Baina,
|
beraien
ustez, ez oinarrizko irizpide batzuk bete gabe. Ez arkitektura egiteari uztearen ondorio, alegia.
|
|
|
Hamazazpi urte pasatu dira
|
beren
lehendabiziko etxebizitza proiektua burutu zutenetik. Eta gauzak asko aldatu dira ordudanik.
|
|
|
Eta gauzak asko aldatu dira ordudanik. . Hemen modu tradizionalean eraikitzen zen momentu batean arkitektoen betebeharra zen sistema eta kontzeptu berriak sartzea
|
beren
proiektuetan, funtzionatzen zutela frogatzeko eta ordutik aurrera erabiltzen hasteko. Gaur egun VISESAk nahitaez eskatzen dituen gauza asko, orduan norberaren ekimenez egin behar ziren, garaian garaiko sustatzaile publikoa konbentzitzeko asmoz?, diote.
|
|
|
Nahiz eta Europan garatuta zegoen sistema bat izan, hemen ez zen erabiltzen. . Zaila zen orduko eraikitzaileei
|
beren
–betiko, eraikitzeko modua, zekiten bakarra, egokiena ez zela azaltzea, eta haiek konbentzitzea.
|
|
|
3 logela, esekitokia?) eta oso zaila egiten da
|
beraien
artean izaerak trukatzea, are zailagoa kanpoko izaera bat sartzea.
|
|
|
Jarraian estrategi posible batzuk azalduko dira,
|
beraien
artean bateragarriak:
|
|
|
Zer nolako etxe espazio motak behar dituzte? Eta zer nolako zerbitzu eta hornidurak
|
beren inguruan
–
|
|
|
Gaur egungo BOEko araudia n seme alaba dituen ohiko fa milia nuklearraren eredurako dago eginda. Gaur egungo erabil tzaile taldeek eta
|
beraien
bizimoduek ez dute lekurik bertan. Etxebizitza hierarkizatu eta egituratua proposatzen du arauak, eredutik aldentzen diren biziera asko baldintzatuz.
|
|
|
Gizakien arteko harreman eta elkartze mota berri horiek ohiko tipologien eraginez baldintzatuta sentitzen dira. Gizartean arti kulatzeko edota
|
beraien
biziera eta baliabideak hobetzeko zail WDVXQDN GLWX] WH. ) DPLOLD, EDWDVXQ HPR] LRQDO, ÀVLNR, HNRQRPLNR eta domestiko gisa ulertzen duen ideiatik urruntzea beharrezkoa da.
|
|
|
Egun, burbuila hori berriz etortzeko ez dute inongo ekimenik sortu. Erkidegoek
|
beren
eskuduntza dute, ez gehiago: lurralde antolakuntza, inguru menarena, hirigintzarena eta etxebizitza publikoarena.
|
|
|
tzen, eragileok gainbalioen% 80 hori eskuratzea opari bat da, ezbairik gabe, hiritarrek
|
beren
osotasunean beste hiritar gutxi batzuei (hau da, lurren jabeei, sektoreko enpresariei, banke txeei, aurrezki kutxei, tasatzaile, etab.) ematen dieten oparia.
|
|
2012
|
|
|
–Birtualki agortezinak diren iturrietatik eratorritako energiari energia berriztagarri deritzo, bai iturriok bere baitan duten energia kopuru ikaragarriak direla-eta, bai modu naturalean
|
berez
osatu daitezkeelako? (1).
|
|
|
Europar Batasunako kide gehienak
|
beren
energia kontsumoa murrizteko estrategia eraginkorrak definitzen zihardutenean, 2006 urtearen inguruan (CTE indarrean sartu zen urtean), aurrekaririk gabeko eraikuntza jarduera frenetikoa gertazten ari zen Espainian. Espainiako Arkitekto Elkargoetan jasotako datuen arabera, 2006an 113.041 bisatu erregistratu ziren eraikin berrien zuzendaritza lanak egiteko.
|
|
|
Jasangarritasunaren pentsamolde honen gaztetasuna dela-eta, oraingoz eraikinetako gaitz termikoetan ikasketa gehien egiten dutenak teknikariak dira eta
|
beren
eremura eramaten dute gehienetan. Hori arazo larria izan daiteke existitzen den etxebizitza parkerako, eraikinen beharrizana, izaera eta funtzioak txarto, edo partzialki bakarrik, kudeatzen badira.
|
|
|
Gaur egun, denbora epe luze batean eraikiko diren eraikinak baino gehiago dira jada eraikita daudenak (herrialde, garatuak? kontsideratzen direnetan aspaldi heldu ginen puntu horretara), horietako asko zaharkituta daude, eta beraz,
|
beraien
bizitza erabilgarriaren amaierari buruz orain arte egin dena baino gehiago erreflexionatzea behar beharrezkoa da hirigintzaren ikuspuntu batetik. Erabilitako materialak berriz ere erabiltzeko edo birziklatzeko moduak ikertu eta garatu ditugu, eraikuntza sektorearen kontsumo energetikoa eta giza aktibitateak ingurumenean duen inpaktua gutxitzea nahi badugu behintzat.
|
|
|
Faktore sozialei dagokienez, askotan eraikinen erabiltzaileei
|
beraiei
dagozkienak ahaztu egiten dira. Proiektatze faseaz eta eraikitze faseaz aurreko puntuan aritu garenez, erabiltzaileen inguruan zeresana ere badago, eta horietaz komentario pare bat egitea ere ez legoke gaizki.
|
|
|
Eraikin bat osatzen duten elementuak banan banan,
|
beraien
propietate mekanikoak bere horretan mantenduta jasotzeari esaten diogu desmuntatzea. Horrela, elementu horiek beste leku batean erabili ahal izango dira berriak ekoitzi beharrik gabe.
|
|
|
Eraikuntzan gehien erabiltzen den beste materialetako bat beira da. Ekoizpena naturan erruz aurkitzen diren lehengai nahiko merkeekin egiten den arren, naturatik ustiatzeak
|
berak
kontsumo energetiko altua eta ingurumenari kalte nabarmena ekartzen ditu. Edozein beira mota ekoizteko lehengai nagusiak hondarra, karbonatoa edo sodio sulfatoa, eta kareharria dira.
|
|
|
Hiria arautzen duten botereek, zenbaitek kapitalista eta kontrolatzailea izendatzen dituztenak?
|
beren
eskuduntza erakusten dute, horrela, nolabait ere, alternatiboak diren praktikak delitu bilakatuz eta kriminalizatuz.
|
|
|
Entzumenaren bidez ere distantziak eta materialen ezaugarriak neurtuko dituztela esan daiteke, haien praktikan oztopo edo laguntza izan daitekeen hurrengo elementua identifikatzeko. Faktore horiek denak sumatzeko gai direla uste du parkourlariak, eta hala,
|
beren
berezko hiri espazioaren irakurketa fenomenologikoa egiten dute, gorputza bere osotasunean darabilena.
|
|
|
Udalerriaren egungo egoeraren analisia gauzatu zen ezaugarri bereziak identifikatuz.
|
Beraien
egoera behatu eta ekintza sinple baina eraginkorren bidez balioa emateari ekin zitzaion, horretarako
|
|
|
Analisi hori biztanleengandik jasotako inforrnazioarekin osatu zen, eta horretarako bide ezberdinak jorratu ziren: talde txikietan herritik galdu, gauzak behatu eta hitz egin nahi zuenari entzunez; zuzenean bizilagunengana joz, honi edo hari buruz galdezka; iluntzean
|
beraiekin
eseri eta harremanetan jarriz, bakoitzak bere etxe atarira jaitsitako aulkiekin osatutako topaleku inprobisatuetan; edota herriko plaza nagusian, herri mailako hmonada antolatuz, esparru erlaxatu eta informalagoan harremanak izateko.
|
|
|
Momentu horietatik bildutako datuekin, 3 ezaugarri azpimarratu ziren: iturri publikoak, upategiak eta tradizioak Herriaren bereizgarri izan dira urte luzez eta egun galzorian daude, hortaz, herritarrak
|
beraiekin
berriro harremanetan jarri beharra zegoen. Horrez gain, R sinbolo bat amatu zen berreskuratu beharreko elementuak adierazteko.
|
|
|
Etxejabeak gustura azaldu ziren emaitzarekin, eta marrazkiok bere horretan uztea erabaki zuten. Kareztatze egunerako beste lau eraikin aukeratu ziren hortaz,
|
beraien
etxeak zuritzeko hurbildu ziren hainbat auzotarren eskakizunen artean hautatuak, hala, ekintzaren hedapena zabalduz.
|
|
|
Festibal honi uda sasoia batu zitzaion, non joandakoen ondorengo belaunaldiak herrira itzultzen ziren oporraldiak pasatzeko edota gertu ziren San Rokeak ospatzeko. Bizilagunak
|
beren
bizitokiarekin birkonektatu ziren, eta haurrak ere engaiatu ziren, beraien herria, ingurua eta bizitza ulertzeko erarekin etorriko baitira balizko aldaketak. Batzuei eta besteei, bizi zireneko inguruari ezberdin begiratzeko aitzakiak eskaini zitzaizkien.
|
|
|
Festibal honi uda sasoia batu zitzaion, non joandakoen ondorengo belaunaldiak herrira itzultzen ziren oporraldiak pasatzeko edota gertu ziren San Rokeak ospatzeko. Bizilagunak beren bizitokiarekin birkonektatu ziren, eta haurrak ere engaiatu ziren,
|
beraien
herria, ingurua eta bizitza ulertzeko erarekin etorriko baitira balizko aldaketak. Batzuei eta besteei, bizi zireneko inguruari ezberdin begiratzeko aitzakiak eskaini zitzaizkien.
|
|
|
Iraunkortasunaren alde munduko zenbait lekutan garatzen ari diren denetariko esperientziak bertatik bertara ezagutzeko aukerak ez du parekorik. Emakumeen, gazteen eta hezitzaileen elkarteak, herri indigenak, nekazariak, sindikatuak, eskualdeetako komiteak, hiri iraunkorrak (green cities), iraunkortasunaren aldeko enpresaburuak eta gauzak egiteko beste modu batean (modu iraunkorrean) sinesten duten hainbat pertsona daude ordezkatuta, iraunkortasuna
|
beren
eguneroko bizitzan aplikatzen dutenak.
|
|
|
Nekazaritza bizimodu mantentzearen aldeko elkarteen bidez, nekazari eta kontsumitzaileen arteko konpromisoa bultzatu da. Horrela, ekoizleek
|
beren
zailtasunak erosleekin banatzen dituzte, eta, hauek, horren ordez, elikagai ekologikoak, osasuntsuak eta sasoikoak jaso ahal dituzte. Emaitza tokian tokiko ekonomia indartsua eta integrala da; nekazaritza, landaguneak eta elikadura sektorea babestuta daudelarik (7).
|
|
|
Loreak, beraz, hiriaren irudia osatzeko baliabide bihurtu dira, hiri brandingaren mundu honetan. Lorategien historiara jotzen badugu, ordea, ohartuko gara nola lorategiek askotariko helburuak jaso dituztela
|
beren gain
. Jauregi lorategiak boterearen adierazle ziren, erromantizismo garaian lorategia paisaia idilikoaren adierazpenerako bidea zen, eta Alemanian XIX. mendearen bukaeran txiroen elikadura bermatzeko lorategiak eraiki ziren esate baterako.
|
|
2013
|
|
|
Hori dute testuinguru Urkizuko lau dorreek, 312 sendiri aterpe emateko eraiki zirenak. Urkizuko lehen plan partzialak aurrera egin ez, eta 1968ko urriaren 31n etxegile
|
berek
aurreko egitasmoarekiko hainbat aldaketa zekartzatzen modifikazioa aurkeztu zuten, etxeen oinei H gotor baten traza emango ziena; azalera guztiak, etxebizitza, saltoki zein aparkalekuei eskainitakoak, nabarmen izan ziren emendatuak. Dorreen eredu oina simetrikoa da, 600 m2 koa, eta 6 bizitza hartzen ditu; barne banaketak haatik ez dio bolumenaren simetriari men egiten.
|
|
|
Beharbada, malgutasunaren paradigmatzat hartu izan da. Baina instalazioek ez badute
|
beren
bidea modu malguan egiten, jai dago.
|
|
|
|
Berez
osasunarekin zerikusia zuen turismo mota hau, garaiko klase dirudunen aisialdi estilo bihurtu zen, harreman zuzena zuena beraien mentalitate eta bizimoduarekin. Euskal kostaldea oso egokia suertatu zen turismo mota hau jasotzeko; izan ere, klase altuen artean azal zuria izatea zen modan.
|
|
|
Berez osasunarekin zerikusia zuen turismo mota hau, garaiko klase dirudunen aisialdi estilo bihurtu zen, harreman zuzena zuena
|
beraien
mentalitate eta bizimoduarekin. Euskal kostaldea oso egokia suertatu zen turismo mota hau jasotzeko; izan ere, klase altuen artean azal zuria izatea zen modan.
|
|
|
Kosta lerroan izate hutsak ez dio arrantzarako gaitasuna ematen leku bati.
|
Berez
Zarautz izan bazen garai batean arrantzale herri txikia, balea arrantzalea izan ere. Portu xumea ere bazuen.
|
|
|
Baina ez zituen, antza denez, baldintza egokienak. Kantauri itsasoaren ausardiak arrantzaleei arreta bereziak hartzea eskatzen zien
|
beren
sartu irtenetan, zakarraldi egunetan bereziki, beren bizitzak arriskuan jartzen baitzituzten eta alditan galdu ere bai (Ciriquian Gaitarro, 1951). 1878 urtean azken balea arrantzatu zen Bizkaiko kostaldean, eta ordurako aspaldi ziren itxiak Zarautzeko ontziolak.
|
|
|
Baina ez zituen, antza denez, baldintza egokienak. Kantauri itsasoaren ausardiak arrantzaleei arreta bereziak hartzea eskatzen zien beren sartu irtenetan, zakarraldi egunetan bereziki,
|
beren
bizitzak arriskuan jartzen baitzituzten eta alditan galdu ere bai (Ciriquian Gaitarro, 1951). 1878 urtean azken balea arrantzatu zen Bizkaiko kostaldean, eta ordurako aspaldi ziren itxiak Zarautzeko ontziolak.
|
|
|
Familia indianoak, eta Bilboko burgesia berriko familia dirudunak. Baina tantaka eta oso modu patxadatsuan gertatu zen fenomeno hau, eta herriko berezko bizimoduarekin ez zuen inolako talkarik sortu, herria
|
berez
, barnealdean baitzegoen. XIX. mendearen bukaerako testu batzuen arabera, Bakioko haranak honako irudia eskaintzen zion ibiltariari:
|
|
|
Lurzoruaren aprobetxamenduak lur emankorrak ahitu ditu, abiada handiko kontsumo garaikideak itota. Etekina unean unekoa bakarrik bailitzan, Brundtland Agirian duela 26 urte «etorkizuneko belaunaldiek
|
beren
beharrak asetzeko duten gaitasuna baldintzatu gabe orainaldiko beharrak asetzen dituen garapena» iradoki zuenik ere entzun barik (Tolstói, 2011).
|
|
|
Lekuko egituren gainean gainjarritako jarduera sistema bezala uler genezake turismoa. Haren izaera masibo eta kuantitatiboaren ondorioz, turismoak erraz suntsi dezake lehendik dagoena, baina, aldi berean, aprobetxa liteke sortzen duen energia ezartzen den lekuko errealitatea aberasteko, bestela
|
beren
kasa ezin berregin liratekeen giza, produkzio, hiri eta paisaia ehunak suspertzeko. Turismoa hiria piztuko duen geruza gisa ezarri behar da, lehenagotik bertan dauden geruzak aberastuko dituena, haiek ordezkatu beharrean.
|
|
|
eta irla egiteak
|
berak
gainkostu handia eragin zuten. Luxuzko barne diseinua lortu nahiak ere eragina izango zuen kostuan.
|
|
|
Honen harira, garapen iraunkor erreal batera iristeko ekosistemen erresilientzia aztertzea eta ulertzea ezinbestekoa delako ustea hedatu da azken urteotan. Erresilientzia ekologikoaren kontzeptua hirigune edo eskualdeen eboluzioa aztertzeko erabil daiteke, horiek
|
beren
jokabidea aldatu behar izaten baitute erronkei erantzun eta aurrera egin ahal izateko. Industriarekin erlazio zuzena duten lanpostuak desagertzen direnean esaterako, eskualdeek ezin dute sektore berdinetan dirua xahutzen jarraitu lehengo garaiak etorriko diren esperoan, nitxo berriak bilatu eta ekonomia globalizatuan etorkizun hobea daukaten sektoreetan inbertitu baizik.
|
|
|
uharteko biztanleek zuhaitz «guzti guztiak» moztu zituzten.
|
Beraien
sinismenek eta irlaren ezaugarri bereziek biztanleriaren biziraupena zeharo zaildu zuten. Bertako tribuen artean gatazka gogorrak eta gerrak sortu ziren, kanibalismoa hedatu zen, eta europarrak heldu izan ez balira, urte gutxi batzuetan irlako populazio guztia desagertuko zen zihurrenik.
|
|
|
Halaber, indar ikusezin hauek lurraldearen antolaketaren gida-lerro ohikoenetatik eta pragmatikoenetatik at izanik ere, kontuan hartu beharrekoak lirateke inguratzen gaituen paisaia antropikoetan egitasmo kulturalak nahiz estetikoak proposatzen ditugunean. Berreskurapenaren praktikak toki lurraldearen edo leku konkretuaren izaera sakonera deia luzatu luke, efikazia antropologikoaz paisaiaren erroetan dautzan memoria eta identitate plano desberdinen pilaketa horri galdera eginez eta garaian garaiko kolektibitate zein gizataldeek
|
beraien
medio geografikoarekin izan duten harreman estuaren iturri bizietatik edanez, ahanzturaren erreinuko urmaeletan galdu baga. Behintzat, baldin eta berreskurapena lorategi bitxiak hiri altzari ponposoekin josiak baino haratago dagoen zerbait kontsideratzen badugu, edo arkitekto izarren kosmos ugalkor bezain antzu horretako galaxiaren distiraz bestaldean, edo errepideetako errotonda hornituen eta sasi eskultorikoen birus kutsakorraren ziztadaz gaindi balego.
|
|
|
Gure egunetan eta gure latitudean nahiago izaten ditugu eskenatoki urbano eraberrituetan txertatzen ditugun presentzia apaingarriak; industriaren ondorengoko hiriaren irudi idealak alegia, sasi museo eta sasi monumentu bihurtutako lurraldean. Horrela, fabrikatzarren hilkutxa esanguratsuak ikuslearen begietarako bigunduak eta zinez lirainak eskaintzen zaizkigu, han hemenka etxeen tartetik altxaturiko kanpandorre modernoak bailitzan; seguruenik
|
beraien
garaiko sufrikario latzaren oroimenari muzin eginez, etorkizuneko logotipoak diruditen paraje postmodernoetan.
|
|
|
Hiriko borneak gerriko «idilikoz» josten dituzten ibilbide eta baso espazioak ez bezala, baratze haiek hirigunean bertan zeuden eta aspaldiko denboretatik ospe handikoak ziren hirietarako jaki eta landarelehengaiak ziurtatzeko erabiltzen ziren lurzoru emankorren testigantza eta oroimenean murgiltzen ziren (Irun eta Hendaia banatzen dituzten Bidasoa bailarako uharteak gogoan) (2). Biztanleek seguruenik era samurragoan onar zitzaketen aldaketak eta
|
beraien
iraganeko kontzientziaren apurra oraindino ere hiritik hurbil manten zezaketen, hiri nekazaritza nortasun elementutzat hartuz. Ondorioz, funtzio konkretuen asetze petotik defendagarriak ez ziren nekazaritza irlatxo haiek tokian tokiko memoriarekin lotzen zuen eszena pintoreskoa konposatzen zuten.
|
|
|
Zonako trenbide sare aberatsa erabiliz, Pricek herrialde guztitik mugitzeko gai den unibertsitate bat proposatuko du, aldatu eta moldatzeko gai den hezkuntza eredu higikor bat. Zuzen esanda, ezin genitzake Unibertsitate edo Eskola terminoak erabili Pricek landutakoa deskribatzeko,
|
berak
proposatutakoa betiereko hezkuntza bat da, lana eta hezkuntza batera jartzen dituen sistema. Edonorentzat irekia eta bere programetan aldakorra eta hautazkoa den hezkuntza sistema duena, Ingalaterrako College tradizioaren aurkakoa, alegia.
|
|
|
Goian agertutako egileen lana aztertzea beharrezkoa izan daiteke testua ulertzeko, Augè eta Delgadoren antropologia, azkenaldiko KAPen bilakaera, Cedric Priceren mundu egokigarri eta aldakorra, eta Sennetten pragmatismo amerikarra. Historiako liburuetan (edo Interneten edo komikietan edo bideo-jokoetan) ikusi dezakegu utopiak ez direla sekula
|
beren
modu primitiboan aurrera eramaten. Baina argi ikusten da orobat haien beharrezko eragina.
|
|
|
Gure lana da, arkitekto gisa eta gaur egungo krisi garaian, gure testuinguru sozial, ekonomiko eta kulturaletik irakurtzea eta gure arkitekturarekin kontsekuente izatea. Ideia eta formen arteko erlazioa beti indartsua dela gogoratzea beharrezkoa den momentu honetan, zenbaitek akaso momentu batez gelditu eta
|
beren
buruari galdegin liokete ea beren arkitekturaren oinarrian dauden ideiak beste norbaitek ezartzen dituenean, ez al duten formaren kontrola ere galtzen, eta ondorioz ez al diren beraiek, arkitekto gisa, iritzirik gabeko tresna bilakatzen.
|
|
|
Gure lana da, arkitekto gisa eta gaur egungo krisi garaian, gure testuinguru sozial, ekonomiko eta kulturaletik irakurtzea eta gure arkitekturarekin kontsekuente izatea. Ideia eta formen arteko erlazioa beti indartsua dela gogoratzea beharrezkoa den momentu honetan, zenbaitek akaso momentu batez gelditu eta beren buruari galdegin liokete ea
|
beren
arkitekturaren oinarrian dauden ideiak beste norbaitek ezartzen dituenean, ez al duten formaren kontrola ere galtzen, eta ondorioz ez al diren beraiek, arkitekto gisa, iritzirik gabeko tresna bilakatzen.
|
|
|
Gizon zaharrek zioten,
|
beraien
gurasoek ziotela, landa lurrak abandonatuak izan ondoren, aldaketak denbora gutxian izan zirela nabariak. Dena berde bilakatu zen lehen udaberrian, London jauzi ondoren (1).
|
|
|
Errege koroatuen jauregiak, etxolak, bizidun ororen etxebizitzak, sutegietan erreak izan ziren, hiriak suntsituak izan ziren, eta gizonak sutan zeuden
|
beren
etxeen inguruan bildu ziren, beste behin bestearen aurpegia ikusi ahal izateko; zorionekoak haiek, sumendi batean bizi zirenak, beraien argi zuzi mendiak (2).
|
|
|
Errege koroatuen jauregiak, etxolak, bizidun ororen etxebizitzak, sutegietan erreak izan ziren, hiriak suntsituak izan ziren, eta gizonak sutan zeuden beren etxeen inguruan bildu ziren, beste behin bestearen aurpegia ikusi ahal izateko; zorionekoak haiek, sumendi batean bizi zirenak,
|
beraien
argi zuzi mendiak (2).
|
|
2014
|
|
|
Gure garaiko arkitekturak pairatzen duen irudiaren gehiegikeriaren ondorioz, arkitektura, begiaren arte sinplea bailitzan plazaratzen zaigu askotan, pentsaera eta arkitektura greziarrean hasi zen zirkulua osatuz. Baina gure kulturan, kamerak gelditutako irudi inprimatuaren arte bilakatu da arkitektura, non irudiaren gehiegikeriak haien barneratze abiadura handiarekin batera lautu egin dituen, irudi bakar bihurtzen dituelarik
|
beraien
plastikotasuna galaraziz. Gure izatea munduan esperimentatu beharrean, kanpoaldetik begiesten dugu erretinaren azalean proiektatutako irudien ikusleak bagina bezala.
|
|
|
89). Horrek, arkitektura irakatsi, pentsatu eta kritikatzeko moduan duen eraginarekiko kezka aurkezten dute Peter Zumthor, Alvar Aalto edo Juanhi Pallasmaa bezalako zenbait arkitektok ikusmenaren nagusitasunak beste zentzumenak baztertu dituela ikustean, eta
|
beren
obra eta idatzietan salatzen dute nola ezaugarri sentsorial eta sentsualak desagertu diren artetik eta arkitekturatik.
|
|
|
Eskulturan eta pinturan ere kuriositate eta plazer sentsualetik urruntzen diren lanak dira maiz testuinguru garaikidean nagusi, zeinek gaitasun kontzeptual eta adimenari hitz egiten dioten askotan, zentzumen eta gorputzaren osotasun bati erantzun beharrean. Pairatzen dugun etengabeko lotura gabeko irudien ekaitzak, irudiak apurka apurka
|
beraien
esanahi emozionalez hustera garamatza eta, horrela, irudiak aspertasuna atzeratzeko manufakturatutako produktu infinitu bilakatzen dira etengabeko berritze nahi aseezineko zirkulu bat marraztuz.
|
|
|
estimulu periferikoak eskaintzen dituzte
|
beren
margoetan. Pollock, Jackson (1950) One:
|
|
|
Jasotako irudia nire eremu fisikotik at dago eraikia, baina jasotako soinua nire barrura sartu eta kolpatu egiten du nire eremu fisikoa nahi eta nahi ez. Gorputzak,
|
berez
, ez ikustea erabaki dezake baina ez entzutea ez. Horren erabileraz bazekiten naziek eta estrategia militarretatik jaiotako Muzak1 kontzeptua bereganatu duen sistema kapitalistak, dentistaren kontsulta nerbiosoetatik hasi eta espazio publikoetaraino, guztion ordena lasaitu bat induzitzeko asmotan era guztietako euskarrietan igorritako fondoko musikak erabiltzean agerian geratzen dena.
|
|
|
Jakintza tekniko eta estetikoen bidegurutzean, historikoki barne zein kanpo espazioak, eraikinak eta bestelako artefaktu arkitektonikoak barrualdeen diseinatzaileek eta arkitektoek ekoitzi dituzte. Horiek, normalean, testuinguruaren interpretazioa egin, lehentasunak ezarri, eszenatoki bat irudikatu eta,
|
beren
ezagutza tekniko eta estetikoak erabiliaz, espazioa diseinatu egiten dute. Espazioa ekoizteko prozesuan, edozein espazio, eraikin eta gune diseinatzerakoan gizarte eredu, harreman eredu eta errealitate zehatzen irudikapena egiten dutela esan genezake.
|
|
|
Papanek ek1 XX. mendearen bigarren erdialdean dagoeneko, diseinuaren funtzioari esanahi soziala eman zion," gaur egungo diseinu gehienek desira ahul eta hutsak baino ez ditu ase, diseinatzaileek askotan gizakiaren benetako beharrak nahikoa zaindu ez dituzten bitartean" bezalako aipuetan oinarrituz.
|
Beren
bideari jarraituz, gaur egun ugariak dira diseinu soziala, diseinu jasangarria, diseinu politikoa, diseinu kontzientea2 eta bestelakoak defendatzen eta praktikan jartzen dituzten joera eta profesionalak. Diseinuaren helburu eta funtzio soziala landu dutenen emariaz gain, bada produkzio eta sorkuntza prozesuari heltzeko moduetan azentua jarri eta diseinuaren diziplinan ekarpen esanguratsua egin duen proposamen zehatzagoa:
|
|
|
erabiltzailearen parte hartze aktiboa, sistemaren eta erabiltzailearen arteko funtzioen banaketa, diseinu ebazpenen interakzioa eta diziplina anitzeko lantaldeak. Horrek
|
berekin
dakar erabiltzailearen eta diseinatzailearen arteko harremanaren eta bakoitzaren rolaren esanahiaren eraldaketa erabiltzailearenganako jarrera birplanteatu eta haren behar eta lehentasunak helburu bihurtzearekin batera, batez ere diseinatzailearen lan egiteko moduan, eta, ondorioz, lanerako beharrezkotzat dituen gaitasunetan. Horrela, arkitektoak eta barnealdeen diseinatzaileak aholkulari teknikoaren funtzioak betetzen dituzte.
|
|
|
diseinu parte hartzaileari zegokion lehen fasea, eta eraldaketa fisikoari zegokion bigarren fasea. Lehenengo fasean, erabiltzaileak
|
beren
beharrak, espazioa eta erabileren gaineko hausnarketa egitetik proposamen arkitektoniko definituak adostera ailegatu ziren. Horretarako, erabiltzaile guztien beharrak identifikatzeko, behaketa eta elkarrizketa lanak egin zituzten, bai eta espazioa nola erabiltzen zen aztertu ere.
|
|
|
Ondoren, sistemari buruzko arrazoizko hipotesiak ezartzen dira eta erabil daitezkeen lege enpirikoak identifikatzen dira. Hipotesi horietako batzuek aurretiaz zehaztu ditugun aldagai batzuen aldaketaren neurria, deribatua, adieraziko dute eta
|
beraien
enuntziatu matematikoa deribatuak agertzen diren ekuazio bat edo ekuazio sistema bat izango da. Horixe da ekuazio diferentziala edo ekuazio diferentzialen sistema bat.
|
|
|
Edozein kasutan, arkitekturan topa daitezkeen material guztiek ezartzen dituzte
|
beren
arau propioak; adreiluaren modulazioa, hormigoia botatzen den kutxa edo kofratzea, altzairuaren suaren aurkako erreakzioa, harriak konpresiopean lan egiteko muga etab. Arkitektoen lana da desabantailen aurrean material egokia aukeratzea.
|
|
|
|
Berez
leku paregabea da Pasaia. Mendiz inguratutako badia oso babestu bat da, sarrera oso estu batekin, itsasora lotutako laku bat bezala.
|
|
|
Lapur txiki, yonki eta etxegabeek ezkutaleku, aireratze pista eta babestoki bat dakusate,
|
beraien
burua ikusezin bilakatzen duen kutxa miresgarria.
|
|
|
Antxotarren historia urriaren azken oroigarri fisikoa da, ondarea, gurea, herriarena. Herritarrentzat ohorea da horrelako eraikin bat gure ondare izatea, gainera gainbalioa du arkitektura baitu, bestalde, eraikin batentzako ez dago pribilegio handiagorik herritarrek erabiltzeko grina izatea eta
|
beren
ametsen gotorleku bilakatzea baino.
|
|
|
Autoeraikitako eta ekologikoa zen etxe baten proiektuak joan etorri asko izan zituen hasi aurretik. Ikerrek jada urte batzuk zeramatzan bizi aukera ezberdinak baloratzen (non, noiz, etab.) eta proiektu hau hasi aurretik autoeraikuntza eta bioeraikuntzari buruzko ikastaro batzuk egin zituen, lagun batzuei
|
beraien
etxea egiten lagundu zien eta bidaiatuz munduko leku ezberdinetako tradiziozko eraikuntzak ikusi zituen. Gaian aditu egin ez bazen ere, bere planteamenduarekin bat zetorren etxebizitza bat egiteko adina ideia hartu zituen.
|
|
|
–Autoeraikuntza
|
berez
prozesu luzea bada ere, gure etxearen ezaugarri zehatzekin are luzeagoa. Askotan lan bikoitza edo hirukoitza egin dugu eraikuntza teknikak ondo ez ezagutzeagatik.
|
|
|
Akronimoa nahiko berria bada ere, haren esanahiaren erabilera ez da horren berria. Ez dira urruti geratzen gure etxeetan josteko makinak, adibidez, zeudeneko garaiak, eta nahiko gertu geratzen zaizkigu
|
beren
kamisetak serigrafiatzen dituzten lagunak edo etxeko loreontzian tomateak ekoizten dituztenak. Kasuan kasu, beharrizan ekonomikoak bultzatutako joera izan daiteke eta, beste askotan, norbanakoaren eraikuntza horretan nork bere aztarna uzteko edo besteekin zerbait partekatzeko nahia.
|
|
|
Ildo horretatik abiatzen dira Gordon Matta Clark bezalako artista plastikoak 70eko hamarkadan arte galeriarekiko loturak apurtu nahian(
|
beren
lanak erakusteko orduan, ironikoki, neurri handi batean arte galerien egiturara bueltatu baziren ere). Matta Clark en lanak artearen eta arkitekturaren arteko elkarrizketa bat ezarri zuen azken horren eremuan.
|
|
|
Auzoa Bilborekin lotuko zuen autobus zerbitzua lortzeko, Basurtutik hainbat lineako autobus, gauez eta banan banan bahitu eta auzora igo zituztenekoa, adibidez.
|
Beraien
egoera berezia zen heinean, beraien ekiteko moduak ere berezia izan behar zuen. Bestela, jai zuten.
|
|
|
Auzoa Bilborekin lotuko zuen autobus zerbitzua lortzeko, Basurtutik hainbat lineako autobus, gauez eta banan banan bahitu eta auzora igo zituztenekoa, adibidez. Beraien egoera berezia zen heinean,
|
beraien
ekiteko moduak ere berezia izan behar zuen. Bestela, jai zuten.
|
|
|
Nola eragingo dute lan hauek auzoko izaeran? Lanak jadanik udalaren esku daude, eta ez zuzenean
|
beraien esku
. Eragingo dio horrek auzotarren arteko kohesioari, kolektibotasunari?
|
|
|
Beharbada auzoa ez dute
|
beren
eskuekin eraikitzen jarraitu. Baina helburu argi eta amankomunekoak dituzten bitartean, auzo izaera kolektiboa hein handi batean bermatuta dagoela esango nuke.
|
|
|
Biztanleria nagusia du, adinez, Masustegik. Lehen biztanleek, lanera etorritakoek, edo
|
beraien
emazteek, bertan diraute. Momentuz badute, hortaz, zer aldarrikatu.
|
|
|
Baina hori baino ez, lur zati txiki bat. Horrek ez zekarren,
|
berez
, etxea eraikitzeko baimenik.
|
|
|
Langileak harrobira lanera etortzen ziren, edo Bilbo inguruko beste enpresa edo lantegi handietara. Lantegietan, bertako langileei,
|
beraien
jatorrizko herrietatik senitartekoak, lagunak edo ezagunak ekartzea eskatzen zitzaien, zegoen lan eskaera asetzeko. Baten bat Galiziako jaioterrira bisitan joaten zenean, berarekin ekartzen zuen lagun edo senitartekoren bat, lanera.
|
|
|
Betiere, euren kabuz. Eta zeuzkaten baliabide eta ezagutzarekin.Argi dago, auzotarrek
|
beren gain
hartu zutela beren eta beren auzoaren etorkizuna, egoeraz ahaldunduz.
|
|
|
Betiere, euren kabuz. Eta zeuzkaten baliabide eta ezagutzarekin.Argi dago, auzotarrek beren gain hartu zutela
|
beren
eta beren auzoaren etorkizuna, egoeraz ahaldunduz.
|
|
|
Astoak alokatu eta materialak gurdietan garraiatzen zituzten. Auzokoen arteko harreman estuak, eta zituzten beharrizanek, komunitate sendo eta kohesionatu bat sortu zuten, zeinek
|
beraien
eskubideen alde luze eta tinko borrokatu zuen. Eta oraindik ere, borrokatzen du.
|
|
|
Eginez ikasi zuten auzokoek gauzak eraikitzen, aurretik inork gutxik zeukan-eta eraikuntza ezagutzarik.
|
Beraien
beharrak premiazkoak ziren, oinarrizkoak. Eta hortaz euren aldarrikapenak lortzeko eta euren ahotsa entzunarazteko, auzotarrek era guztietako ekintzak egin zituzten, entzutetsuak eta xelebreak batzuk.
|
|
|
Eta horrek ere, hein batean, komunitatea sendotu egin zuen. Urte asko itxaron behar izan zituzten,
|
beren
burua" salbu" eta legearen barruan ikusi zuten arte. Nahiz eta, gaur diotenez, eraispenaren mehatxuari sekula sinesgarritasun handirik eman ez zioten, ezinegona, zalantza, hor zegoen.
|
|
|
Joan ziren auzoaren oparotasun garaiak, 15 taberna eta dendatik gora zeuden garaiko bizitasuna galdu egin da.Auzo zaharkitua da Masustegi. Baina Masustegikoak harro daude
|
beren
" errepublikaz", bertako auzokoak izateaz. Auzoa orain dela 50 urte euren eskuekin altxatu eta eraiki zuten askok eta askok oraino bertan diraute, eta auzoaren autoeraikuntza hurrengo belaunaldiak gertutik ikusi duen prozesua izanik, ulertzekoa da oraindik ere batzuen eta besteen artean duten harreman estua.
|
|
|
Masustegi auzoa, auzokoen artean eraikitako auzoa da, autoeraikitakoa. Lurzoru pribatuan autoeraikia, auzokoek
|
beren gain
hartu zuten betebehar publikoa, autogobernuaz, auzolanean eta elkarlanaren bitartez. Nork bere etxea ez ezik, ekipamenduak, errepideak, hiri atondurak?
|
|
|
Masustegira langileak
|
beren
familiekin etortzen hasi zirenean, hamar bat etxe edo baserri baino ez zeuden mendi magalean sakabanatuta. Gutxika gutxika, lehenengo txabola moduan, eta geroago horma sendoz eratutako eraikin txiki moduan, beren etxeak egiten hasi ziren.
|
|
|
Masustegira langileak beren familiekin etortzen hasi zirenean, hamar bat etxe edo baserri baino ez zeuden mendi magalean sakabanatuta. Gutxika gutxika, lehenengo txabola moduan, eta geroago horma sendoz eratutako eraikin txiki moduan,
|
beren
etxeak egiten hasi ziren. Eskuz.
|