|
2000
|
|
|
arropa lisatu
|
behar dudanean
:
|
|
|
Atzera egin
|
behar duzu
,
|
|
|
Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan-eskari handia sortu zuela bat-batean, eta laborariak eskulan-premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari
|
behar zituzten
, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar. Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean.
|
|
|
Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan-eskari handia sortu zuela bat-batean, eta laborariak eskulan-premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik
|
behar
. Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean.
|
|
|
Japoniatik ekarritako arrautzak ikusia naiz! Guairako kaia itsasontziei erantzun eman ezinik izaten zen; kaian husteko lekua egin zain egon
|
behar zuten
itsasontziek, barratik kanpora. Hogeita lau ontzi zenbatuta nago han, itsasoan, portuan lekua egin zain.
|
|
|
Rantxitoetan eta kalean ezer gabe bizi zirenek nola edo hala bizimodua atera
|
behar zutenez
, zeure autoa zaintzea eskaintzen zizuten. Zainduko bazizuten, ordaindu beharra zeneukan; eta haiek zaintzerik edo haiei ordaintzerik nahi ez bazenuen, akabo zure autoa; txasisik ere ez zenuen aurkituko itzulitakoan.
|
|
|
Berehala ezagutu nituen umetako etxe eta karrikak, orduan ibili nituen bidexkak eta zidorrak... ni arineketan, balak bilduta sutara botatzen... " Hemen
|
behar du
, ba, harrizko untxia zuen iturriak" esaten nion neure buruari, eta, etxe kantoia pasa ondoren, hantxe agertu zen lau muturreko iturria, gainean harrizko untxia zuela;" etxe-paretako horma-konkako santu irudiak hemen behar du ba", eta hantxe zegoen aurreraxeago. Eta bonbak neskatxoa zapartatu zuen lekua...
|
|
|
Berehala ezagutu nituen umetako etxe eta karrikak, orduan ibili nituen bidexkak eta zidorrak... ni arineketan, balak bilduta sutara botatzen... " Hemen behar du, ba, harrizko untxia zuen iturriak" esaten nion neure buruari, eta, etxe kantoia pasa ondoren, hantxe agertu zen lau muturreko iturria, gainean harrizko untxia zuela;" etxe-paretako horma-konkako santu irudiak hemen
|
behar du
ba", eta hantxe zegoen aurreraxeago. Eta bonbak neskatxoa zapartatu zuen lekua...
|
|
|
Arabiarrak otoitzean aritzen dira eskolako edo patioko ertz batean, Mecara begira jarrita. Horietako askorentzat urruti
|
behar du
izan Mecak; bai baitirudi behin eta berriz zurrunbilo berean eroriz eta hortik ezin irtenean dabiltzala, paradisuaren bila abiatu eta kartzelara itzulirik. Hala ere, otoitz egiten dute.
|
|
|
Gogoan dut, bi zutaberen artean ipinita zegoela barra. Bazen txakur bat, nonbait horretan espezialista izan
|
behar zuena
, edo maniatikoa, eta zintzilik nindukaten bakoitzean barrabiletatik heldu eta bihurritu egiten zizkidana. Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan.
|
|
|
Baina txakur hark ez zekien halakorik. Kontua da, txakur haren karate kolpeek zerbait ukitu edo mugitu izan
|
behar zidatela
, eta haren" tratamendu" berezia zela bide, egundo ez naiz gerritik hobeto ibili azken hemezortzi urte hauetan baino. Txakur hark gaiztoz emandako karate kolpeek zuzendu behar izan zidaten zerbait gerri aldean.
|
|
|
– Alde egin
|
behar diagu
–esan nion Soterori.
|
|
|
Ondoezik jarri nintzen berehala. Hil
|
behar nuela
iruditzen zitzaidan. Luzera gabe pasa zitzaidan, baina gorriak eta beltzak ikusita.
|
|
|
Sutan eta ketan hasi zen kautxoa. Ito
|
behar genuela
zirudien. Galeria eta ziegak kez bete ziren, ke beltz kutsagarri horrekin.
|
|
|
Irratiak-eta, aldiz, bizitza normala egiten ari ziren lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan erabili
|
behar zenuen
, berriak entzuteko doi-doi; behin pilak ahituz gero, ez baitzeneukan besterik erosterik.
|
|
|
Egituraren kariaz dena da eskasa, txaboloan bakarrik zaude, eta nahi duzuna egin dezakezu, ohiko mugen barruan. Baina txabolotik kanpo, behean zaudenean, edo patioan egon
|
behar duzu
edo pasillo moduko barrunbe txiki batean... Patioan ez dago aterperik.
|
|
|
Horrelaxe hasten da On Kixote liburua. Bada, Herrerako orduko erregimenak zeukan izenik ez dut gogora ekarri nahi; ezagutu egin
|
behar zen
hura zelakoa zen sinesteko. Militarra zela esan izan da, baina halako erregimen militarrik ez da inon izango.
|
|
|
buzoarekin zapatiletan. Buzoa txikiegi neukan, sorbaldetan justu-justuan sartuta; izter artean oso estu, min egiteraino; sorbaldetan sartzeko hankartean gora tira egin
|
behar nion
!
|
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi
|
behar zenuen
galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin behar zenuen hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi behar zenuen galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin
|
behar zenuen
hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
|
Galeriako lehena zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik egon
|
behar zenuen
, esan dudanez. Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe.
|
|
|
Besoa atera eta ondoko leihora botatzen duzu, eta albokoak harrapatzen duenean tira diezaiola, eta hark hurrengoari, eta horrela galeriaren punta batetik besteraino. Liburuak, janaria edo
|
behar dena
pasatzen ahal da horrela.
|
|
|
Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak; hauetako bat 87ko hasieran, Herreratik beste kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi zirenean. Protestan, atea jotzeko zerbait
|
behar
-eta, txaboloko zokaloa, baldosa zatia harrotu nuen, eta harexekin jotzen. Pintura zartatu eta erori egiten zitzaion ateari.
|
|
|
Ate jotze saioaren ostean ohean etzaten nintzen, eta begira egoten nintzaion, hurrengoan non kolpatu, non luzatu marra, bekaina norantz egin pentsatzen... Bost minutu haiek baliatu
|
behar nituen
, eta ez zen lan erraza ateari pintura kentzea, gogotsu jo beharra neukan. Eta beste saio baten ostean, hurrena non joko begira ohetik:
|
|
|
Halako batean amaitutzat eman nuen emakume aurpegia, erliebean egina. Baina txapeoak aurrera jarraitu
|
behar zuen
, eta ate jotzeek ere bai. Beste txabolo batera aldatu nintzen.
|
|
|
Ez dugu ahaztu
|
behar
, kartzeleroengandiko jipoiak sakabanaketaren ondoren hasi zirela batik bat; talde txikitan edo bakarka geundela ikusirik, horretaz baliatu ziren basakeriak eta gehiegikeriak egiteko, eta berdin jarraitzen dute gaur egun ere. Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere.
|
|
|
Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere. Kartzela aldaketak, sakabanaketak, txakurren zafraldiak kundetan... bakean ez uzte horren barruan ulertu
|
behar ditugu
. Begi-bistakoa da egonezina lortu nahi dutela presoarengan, antolatu ezina, ezertara jarri ezina.
|
|
|
Zelako misterioa! Ez omen dugu harritu
|
behar
, jakinik zelakoa den kartzeletako burokrazia, zelan funtzionatzen duen denak! Beti izorratze aldera egiten dituzte gauzak, ez behintzat laguntzeko edo errazteko.
|
|
|
Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik gauden kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu
|
behar zaio
kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki, oso ondo; baina ezin zaitezke horri lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Kontu, ipuin, fabula edo istorio batetik ondorio gisa ateratzen dugun irakaspena edo antzeko zerbait da moraleja. Horixe izan
|
behar du
. Kartzela bakoitzean atera ditzakegu ondorio eta irakaspenak geure izateaz, kartzelaren funtzioaz, kartzeleroen lanaz...
|
|
|
Alde pertsonalari dagokionez, berriz, hamazazpi egun egin ditut bidean, Castellondik modulu honetara. Sendagiletan nenbilen Castellonen, eta handik atera ninduten egunean, irailaren 13an, azken kontsulta izan
|
behar nuen
neurologoarekin. Kartzelako sendagilearekin, Hospital Provincialeko traumatologoarekin... ibilia nintzen.
|
|
|
Eta eutsi diogu. Orain berriro esan nezake, kalean jendeak eusten badio, guk eutsiko diogula barruan,
|
behar den
denbora guztian. Gure eusteak ekarriko du etsaiaren hertsitasuna haustea.
|
|
|
Nik hamahiru urte nituela ez neukan tabakoaren errazionamendu eskubiderik, jakina. Hemezortzi
|
behar nituen
horretarako. Beraz, zera asmatu nuen...
|
|
|
Primerako eta segundako ofiziale postua eskaintzen zuten. Miru isatsa eman zidaten egiteko; ar eta emearena egin
|
behar nituen
, eta baita egin ere. Lehen edo bigarren mailako ofizialearenik ez zidaten eman, baina bai hirugarren ofizialearena.
|
|
|
Bidea dago hemendik bisitetako egoitzara. Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera joan
|
behar duzu
, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre handia ezkerrean lagata. Hormetan egindako pinturak ikusiko dituzu, paisajeak:
|
|
|
Indartsu zegoela zirudien arren, egun batetik bestera hil zen. Beasaindar bat ere bai, Mata abizena zuena; neumotorax tratamendua egin zioten, baina hobekuntzarik eragin ez zionez, plastia ebakuntza egin
|
behar
; ebakuntzaren ondoren bisitan joan nintzaion, animatua ikusi nuen goiko gelan; hurrengo goizean hil zen. Arruabarrena zeritzan bat ere bazen, marrazten artista zena; Merced egunean jaia antolatu zuten mojek, eta batzuk mozorrotuta ibili ginen marrazkilariari adorea ematen, baina ez dakit zer atarramentu izan zuen.
|
|
|
Urtebetera Bravo doktoreak aztertu ninduen, erradiografiak eta abar eginda: ostera sanatoriora joan
|
behar nuela
! Lehendik animoso ez banenbilen, lur joa geratu nintzen hori entzutean, eta pikutara bidali nituen sendagile guztiak.
|
|
|
Ezkondu aurretik elizan froga moduko batzuk gainditu beharra zegoen; elizako kontuak, edo apaizenak, garai batean lehen jaunartzerako egiten zuten moduan. Otoitzak bazenekizkiela eta abar erakutsi
|
behar zen
, baina nik otoitzik ez nekien bat bera ere. Ezkonduko gintuen abadeak bazekien horretan ez nenbilela sobrante.
|
|
|
Ezkonduko gintuen abadeak bazekien horretan ez nenbilela sobrante. Ikasi egin
|
behar nituela
esaten zidan berak, nik ezetz. Tirabira eduki genuen egun batzuetan.
|
|
|
Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu
|
behar zuten
akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko. Ama Birjinaren besarkada amoros hura amaitzean, erabat damututa geratzen zen bekatari madarikatua, nola ez!
|
|
|
Ibilaldi hau guztia lau lerrotan esaten den arren, itzuli izugarria da. Egun oso bat
|
behar duzu
bide hori dena egiteko. Oinez egiteaz gain, gu La Concordeko jardinetan doi-doi geratu ginen ogitarteko bat jateko.
|
|
|
– Baina, motel, Eiffel dorrera igotzeko igogailu bat baino gehiago erabili
|
behar duk
. Batean lehenengo estairaino, errestorant batera; han beste bat hartzen da eta gora jarraitzen, eta gero beste bat... eta horrela iritsiko haiz noizbait punta-puntaraino!
|
|
|
Bazkaldu ere bertan egiten genuen. Bazkalondoan zigarro bat erretzeko edo halako zerbaiterako asti apur bat izan nahiez gero, ahalik eta bizkorren joan
|
behar zenuen
bazkaritarako ilarara. Azken aldean gertatzen bazinen, denbora gutxiago otordurako.
|
|
|
Lehengusina horren senargaia Guardia Zibileko komandantea zen. Nolabaiteko adiskidantza egin nuen komandante horrekin, eta kuartela ikustera eraman
|
behar ninduela
, Guardia Zibilaren sorrerako kuartelera, Duque de Ahumadaren kuartelera! 1965 inguruan izango zen hori.
|
|
|
Izoztearekin ere hantxe aritzen ziren nekazariak erremolatxa biltzen, eskuak zartatuta zituztela. Nork esan
|
behar zidan
niri orduko herrixka hartan erremolatxa faktoria bat ipiniko zutenik!... eta hango erremolatxatik jan behar nuela orain eta hemen, herrixka hura ezagutu eta berrogeita bat urtera!
|
|
|
Izoztearekin ere hantxe aritzen ziren nekazariak erremolatxa biltzen, eskuak zartatuta zituztela. Nork esan behar zidan niri orduko herrixka hartan erremolatxa faktoria bat ipiniko zutenik!... eta hango erremolatxatik jan
|
behar nuela
orain eta hemen, herrixka hura ezagutu eta berrogeita bat urtera!
|
|
|
– Kolektiboko emakumeak modu berezian zaindu
|
behar ditugu
–esaten du Antxonek– Zintzoagoak dira eskutitzak idaztean, eta gainerakoan berdin. Ikusi besterik ez dago bisitetako kabinetan emakume eta gizonezkoen proportzioa.
|
|
|
Trena hartu eta Donostiara joan behar izan genuen. Egun batzuetako kontua zirudienak luze jo
|
behar zuen
.
|
|
|
Gogoan dudana da, uhalez lotutako manta bat zela nire ekipaje guztia, eta harekin egin nuela gerra hastetik amaiera arteko ibili osoa. Euskal Gobernuak emana izan
|
behar zuen
manta hark.
|
|
|
Zalaparta itzela izan zen, leherketaren trumoi izugarria. Haiek ez ziren edonon bota
|
behar
eta jaurtitako bonbak, apropos herrigunean botatakoak baino. Etxera joan nintzen korrika, izututa, laborrian.
|
|
|
Gure izena ere eman zuten, anaia eta biona, Errusiarako. Baina gure amak ez zuen egon
|
behar
guztiz konbentzituta, eta irtenaldi hura, adio hura, atzeratzen eta atzeratzen joan zen, joatekoak joan eta gu bertan geratu ginen arte.
|
|
|
Donostiako neska koskor bat ere bazen bidaia osoan gure inguruan, Tinita zeritzana... eguerdian ahoratzen zuen haragi zatia hausnartzen aritzen zen gauean oheratutakoan ere. Haur talde hartako nagusiena neu izango nintzen beharbada; sei bat urte izan
|
behar nituen
.
|
|
|
Itzulera ahal zen moduan egin beharra zegoen; jada ez zegoen guretzat antolatutako trenik. Donostian bagenituen lehengusu batzuk; haiei pasa
|
behar genien
abisua, amona ekartzera joan zitezen. Amonarekin geratu ziren izeba eta lehengusua.
|
|
|
Lehen jaunartzea ere ez nuen egin. Jaunartzea egin
|
behar nuen
egunean, ihes egin nuen mendira. Oraindik entzuten dut gure ama niri deika:
|
|
|
– Bizarra egiteko kutxillekin jardun
|
behar
, itsasontzirik egin nahi banuen.
|
|
|
Norbaitek nitaz galdegin eta falta banintzen, laster pentsatzen zuten, nonbait, bizikletarekin joana izango nintzela zerbaitera. Oraindik ere izan
|
behar du
Ordizian horretaz oroitzen denik; Anza abizeneko emakume bat bai, behintzat;" Non eta nola ote dabil Antxon?" edo antzeko galderaren bat norbaitek egiten duenean," Orain ere bere bizikletarekin nonbaitera joana izango da" erantzuten omen du.
|
|
|
Baina beti galtzen genuen hura, gero hamabietan pasatzen baitzen merkantzia. Merkantzia Beasainen geratzen zen, ordea, eta handik Ordiziara oinez itzuli
|
behar
. Garai hartan sekulako giroa izaten zen Tolosan, Ordiziakoa baino askoz irekiagoa eta alaiagoa.
|
|
|
Historiaren irribarrea dela begitandu zait, patxadaren irribarrea beharbada, kutxa ireki ondoren harribitxia erakusten duenarena. Eta igarri diot, orain erakutsi digun horren moduko harribitxi asko eduki
|
behar duela
kutxan gordeta. Eta otu zait:
|
|
|
– Memorian duzun gordailua zabaldu eta idatzi egin
|
behar zenuke
–esatera ausartu naiz– Presarik gabe, baina memoria horren kontaduria egin beharko genuke –proposatu diot.
|
|
|
Zortzi-hamar urte nituela, pasteleria zeukaten Ariztimuño-Imaztarrek. Oraindik han egon
|
behar du
pasteleria hark. Kafea ekartzen zuten kanpotik, eta pasteleriaren atzealdean xigortzen.
|
|
|
Egin ezazu
|
behar duzuna
|
|
|
|
behar
ez ditudala jakinagatik.
|
|
|
konfirmazioa
|
behar duen
bakarra.
|
|
|
ustez biografiak asmatzeko
|
behar
ez direlako,
|
|
|
seietan zer egin
|
behar dugun
ez jakitera,
|
|
|
Zergatik konpartitu
|
behar ditugu
|
|
|
edota saihestu
|
behar ditugu
|
|
|
– Kazetaria zara, Egunkaria-koa eta Kultura sailekoa... Nire laguntzailerik onena izan
|
behar
zeunke zuk.
|
|
|
– Badakit Luis Mari Mujikaren barri, ez deustazu ezer azaldu
|
behar
. Idazle fina da.
|
|
|
Itxura oneko gizon gazte mardul bat, geunden tokitik ikusi ahal zenez: Sorkunderen senarra izan
|
behar zuen
, dudarik gabe, lanetik itzulia. Sorkunderengana inguratu eta musua eman zion.
|
|
|
– Ez, ez zait iruditzen. Nik ez dudan barne-indar bat
|
behar da
horretarako. Bizimina, ilusioa, barruko poza...
|
|
|
Ez al duzu aprobarik egin? Egin
|
behar zenuke
, lehenbailehen, geroko utzi gabe. " Gaur ezer ez dozak biarko liliak."
|
|
|
Hamalau Orduko Martxa pare bat aldiz egina nintzenez, paraje haiek ezagunak nituen. Banekien, horrenbestez, Ulizar mendiaren tontorretik nahitaez pasatu beharrik ez genuela, baina, desbideratze handirik ere egin
|
behar
ez zenez, iruditu zitzaidan merezi zuela, eta ez zitzaiola gaizki irudituko pistola mediante bidaia-buru eztabaidaezin genuenari. Neu txartelak uzten ibilia naizenez, mendi tontorretako buzoi barruak miatzeko ohitura dut.
|
|
|
Gure bideari jarraitzeko autobidearen bestaldera pasatu
|
behar genuela
azaldu nion. Errepideak lur azpitik egiten zuen tarte bat, 25 bat metrokoa, eta gure bidea tunel labur haren goialdetik pasatzen zen.
|
|
|
Niretzat bai behintzat. Gutxieneko errespetu bat izan
|
behar zioagu
elkarri. Hor zagok akatsa.
|
|
|
Pena eman zidan Goizeder gu biokin ez izateak. Bezperan ezagutu genuen arren, aspaldiko lagun estimatua genuela iruditzen zitzaidan, gurekin
|
behar genuena
. Familiakoa.
|
|
|
– Drama latza izan
|
behar dik
, bai: bat-batean berpiztu baina zer arraiotarako berpiztu haizen aztarrenik gabe...
|
|
|
– Barruak esaten eustak higaz egon
|
behar
dodala, hi hazela aldi berri honetako nire gidaria, nire laguna. Baina ez jakiat zehazki zergaitik.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon
|
behar nukeelako
irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
Erredakziora itzuli eta bere lan guztietan etsipenetik abiatzen zen artista plastiko arranditsuaren esaldi labirintikoak transkribatzeari berrekin nion. Itzuli ere egin
|
behar nituen
, erdalduna baitzen euskal artearen printze gaindiezin hura. Banekien zentzugabea zela, erridikulua guztiz, baina Lauaxetarekin egoteko gogoa sentitu nuen.
|
|
|
Barne-iraultza haren eldarnioan, ezinbestean eta lehenbailehen hartu beharreko erabakia zen ordura artean funtsik gabeko asmo lanbrotsua baino izan ez zena: lana utzi eta etxetik alde egin
|
behar nuen
, nora eta zertara ez banekien ere.
|
|
|
– Aurrekoan esan neutsun legez, nik gidari bat
|
behar
dot, gaurko Euskal Herria erakutsiko deustan lagun bat, eta uste dot zeu zarela egokiena. Badaukot dirua, eskatzen deustazuna ordainduko deutsut.
|
|
|
Nazkatu egingo ginen denok hainbeste errezo eta sotanarekin, hainbeste arau eta debekurekin. Askatasuna
|
behar genuen
, askatasuna. Ez al da ba zerorrek idatzia" Dana emon biar yako/ matte dan azkatasunari" famatu hura?
|
|
|
Pozik sentitzen nintzen, abentura kilikagarri baten aurrean ilusionatuta, baina banuen bakea eragozten zidan zalantza bat ere. Nora jo
|
behar nuen
hurrengo goizean. Lizardiren omenezko monumentuaren ondora itzuli behar nuen, Margaren balizko arrastoaren bila?
|
|
|
Nora jo behar nuen hurrengo goizean? Lizardiren omenezko monumentuaren ondora itzuli
|
behar nuen
, Margaren balizko arrastoaren bila. Nondik barrena egin behar nuen bidaiaren jomuga izendaturik nuen sagastirainoko bidea?
|
|
|
Lizardiren omenezko monumentuaren ondora itzuli behar nuen, Margaren balizko arrastoaren bila? Nondik barrena egin
|
behar nuen
bidaiaren jomuga izendaturik nuen sagastirainoko bidea. Denbora hartu eta itzulinguruak egiteko esaten zidan Margak gutunean, inongo xederik ez izateko.
|
|
|
Ez nekien biharamunean nora jo
|
behar nuen
ere.
|
|
|
– Ez da alkarrengandik bananduta ibilteko garaia. Batasuna
|
behar
dogu, arrebok, anaiok! Batasuna!
|
|
|
Batasunak egin eban, hain zuzen be, eraginkor gudarion suhartasuna guk bizi izan genduan gudan. Telesforo Monzon euskaldun handiak, 1936ko Euzko Jaurlaritzako Gobernazio sailburu izan zanak, ederto esan eban legez, Maltzagaraino alkartuta joan
|
behar
dogu guztiok, bidean eroritakoak otoitzaren laguntzaz lurperatuz, ezinduei lagunduz, alkarri animoak emanez, alkar maitez eta alkarri euskaraz berba eginez. Horixe da nik zuek ataka gaizto honetan ikusirik esaten deutsuedana, horixe dozue nire mezua, apala eta borondate onekoa, baina tinko eta sendoa, geure ikurrin doneari eusten deutson eskuak behar dauen lakoa...
|
|
|
Telesforo Monzon euskaldun handiak, 1936ko Euzko Jaurlaritzako Gobernazio sailburu izan zanak, ederto esan eban legez, Maltzagaraino alkartuta joan behar dogu guztiok, bidean eroritakoak otoitzaren laguntzaz lurperatuz, ezinduei lagunduz, alkarri animoak emanez, alkar maitez eta alkarri euskaraz berba eginez. Horixe da nik zuek ataka gaizto honetan ikusirik esaten deutsuedana, horixe dozue nire mezua, apala eta borondate onekoa, baina tinko eta sendoa, geure ikurrin doneari eusten deutson eskuak
|
behar
dauen lakoa...
|
|
|
Txundituta nengoen. Entzuna nuen Lauaxeta mitinlari suhar eta bikaina zela, baina ez nuen askorik uste hori hain gertutik baieztatzeko aukera izan
|
behar nuenik
.
|
|
|
– Ixo, Estepan, ixo! –esan nion– Tolosa osoa esnatu
|
behar duzu
...
|
|
|
Neure baitako oinaze zahar batekin lotutako bihotz-borroka bat iradoki zidaten hitz haiek. Hitz haiei kasu egitera, Tolosatik gertu zegoen herri batera joan
|
behar nuen
. Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen bat-batean.
|
|
|
Goizean, leihotik begiratu eta ateri zegoela ikusi ondoren, mendirako prest irten ginen pentsiotik, bizkar-zorro bana soinean. Lauaxetak azaldu zidanez, zorro hartan ekarriak zituen Tolosaldean egun batzuk pasatzeko
|
behar zituen
guztiak, eta eguartean lozaku bat erosiz gero haiexek aski izango zituen nirekin batera mendira abiatzeko. Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio batean zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere.
|
|
|
– Nik uste dot kontu horreek ardura handiagoz zaindu beharko zeunkiezala. Euskaldunak besteen mailan
|
behar
dau, gitxienez. Duin eta dotore.
|
|
|
Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean. Gernikan baldin bazegoen, urte mordoska bat izan
|
behar zuen
iragana herria suntsitu zuen bonbardaketatik.
|
|
|
Kulturako erredaktore nintzen Euskaldunon Egunkaria-n, aspaldidanik, kazetaren sorreratik, eta guztiz galdua nuen hastapenetako interesa eta bizipoza. Nazkatuta ninduten, leporaino beteta, egunero tratatu
|
behar nituen
artista, idazle, musikari, aktore, zinema edo antzerki zuzendari, bertsolari, dantzari eta abarrek. Munduaren zilbortzat zuten gehienek nork bere burua, eta gizadiaren historiako monumentu garrantzitsu eta funtsezkotzat nork bere lana; apalenak, berriz, gizajo hutsak ziren, edo hipokrita handinahi errukarriak.
|
|
|
" Hogeita bost ogerleko, alajainkoa!", larritu zen Lauaxeta bere kautan, ezer esan gabe. Nondik atera
|
behar zuen
dirutza hura. Ordura arte ez zen txikikeria hartaz ohartu ere egin, baina dirurik gabe larri behar zuen inondik ere.
|
|
|
Nondik atera behar zuen dirutza hura? Ordura arte ez zen txikikeria hartaz ohartu ere egin, baina dirurik gabe larri
|
behar zuen
inondik ere. Eskuak sakeletan sartu eta eskuinekoan txanpon batzuk eta billete pila bat zeukala ohartu zen.
|
|
|
– Galdetu
|
behar genion
ea zure herriko talde horren musika gustatzen al zaion.
|