|
2000
|
|
|
Bederatziehun du izena antzezlan honetako protagonistak. Amerika eta Europa arteko ibilbideak etorkin eta dirudunak eramanez egiten zituen" Virginia" itsasontzian jaioa, norbaitek dantza aretoko piano gainean utzi zuen, aberatsen batek semetzat har
|
zezan
. Baina ez zen halakorik gertatu, marinel beltz batek aurkitu eta hezi zuen-eta.
|
|
|
Diskoen kopiak egitea hain erraza izanik, CDen salmentak behera egitearen beldur dira. Horren erakusle da Diamond Multimediak bere Rio erreproduktorea merkaturatu ez
|
zezan
industriak eginiko ahalegina. Bestalde, Public Enemy taldeko Chuck D ren diskoetxeak neurriak hartu zituen honen aurka, argitaratu gabeko kantuak sarean ipintzeagatik.
|
|
|
Bizkaiko mendebaldean, Txoriherri eskualdean, Zamudio herria aurkitzen da. Bertan, Bai Euskarari Kanpainak aitzina egin
|
zezan
, herriko berein jende batu zen lan taldea eratuz. Egitasmoa burutu ostean, Kanpainaren aitzakian jadetsiriko indarrei eutsi eta Lagatzu euskara elkartea sortu zuten 1999ko ekainean.
|
|
|
Halaz guztiz, gutxitzen hasiak ziren, kopuruari dagokionean behintzat, zeren beste garai batzuetan," England eko Victory erregiñaren denboretan" kasu," benetako jaungoiko txiki" en gisara bizi ziren" 500 maraja" ba omen zen. Mesedetxoren bat edo beste egingo zioten andre Victory ri" Koroaren bitxia" berea izaten jarrai
|
zezan
, eta Ingalaterrako erregina esker onekoa izaki...
|
|
|
Durangarra hasieratik nabarmendu zen, txapelak zegoen lekuan jarrai
|
zezan
. Astiro astiro hobetuz joan zen, akatsik gabe, bertsoaren amaieretan ez eze ordura arteko puntuak ere bikain betez, eta kartzelako lanean ordura artekoa biribildu egin zuen.
|
|
|
Bere gizatasun berezia Parisen erakutsi zuen, teologo bezala Elizaren goi mailetaraino ospe eta itzal eraginkorra lortuz eta ziurtatuz. Han zelarik hain zuzen, 1527 urtean, Rotterdam-eko Erasmok idatzi zion Luis Vivesi, honek Frantziskoren gizatasuna Inkisizioaren aurrean bitartekaritzat har
|
zezan
, zeren, haren anai Die gok ere heretikotzat joa baitzuen Erasmo.
|
|
|
Horixe zen Freud ekbere modura gogo zientifikoaren izenean adierazten zuena, analista sendatzeko gogoaren kontra zaintzen jarriz. Analistaren gogoa jakite desira modura bereiztea zenhori jadanik, subjektuak identifikazio desiratik harantzago aurki
|
zezan
bere desiraren auzia.
|
|
|
1951n, garai hartanWorcester ko (Massachusset) Clark University ko psikologia irakasle zen JohnBell ek John Sutherland, Tavistock Clinic eko zuzendaria, bisitatu zuen Londreseneta Bowly ren lanei buruz harekin eztabaidan jardun zuen. Dirudienez, Bowlby kfamilia osoaren terapiak egiten zituela ulertu zuen Bell-ek, pazientearen banakakotratamenduan ahalik eta gutxien interferi
|
zezan
lortzeko familia noizean behinikusi ordez. Ideia ona iruditu zitzaion, eta Estatu Batuetara itzultzean, familiakentrebistatzen eta tratatzen hasi zen, emaitza ezin hobeak lortuz.
|
|
|
BerazVincent apezpikuari dei egin zion, eta hark Hazparnera bidali zuen elizbarrutikoirakaskuntza katoliko guztiaren zuzendaria zen Pochelu kalonjea: Txillardegi otoiztuzuen Saint Joseph kolegiotik alde egin
|
zezan
, amoregatik eta gobernuak ez zezankendu ikastetxeari ematen zion legezko diru laguntza. Jose Luis joan zen aterpe ezkutubatera, Benito Del Vallerekin, baina Enbata kazetan elkarrizketa horren berri zehatzakemanez.
|
|
|
Beraz,. Sire, k behar beharrezko egitura horrek oinarri erregularra eta sistematikoa izan
|
zezan
lanari ekiteko aginduak eman zituen. Honen ardura hartu zuen Fourccroy ko Kondeak hezkuntza sistemaren honako egituraketa proposatu zuen85:
|
|
|
Pena da Eiderren bizitza ezkutua orain deskubritu izana. Lehenago jakin banu, neronek manipulatuko nizkion autoko gurpilak, istripua izan
|
zezan
. Puta arraioa...
|
|
|
belaunak, sustraietatik agertu behar zuen umeak bidea libreago izan
|
zezan
buru likatsua ateratzean. Indarra egin zuen, bere eskuen noraezean kausitutako beso arrotz bat oratu zion, kexu indartsu batek egin zion ihes eztarritik gora umearen burua ate zarratuak irekitzen ari zela ohartzean.
|
|
|
Azken esperimentu haren txanda ere noizbait heldu zen: ispilu bat ipini nion kaiolaren horma baten kontra, bere burua ikus
|
zezan
eta, esperimentua ondo bazihoan, nortasunaren garapen absolutu bat lor zezan perikito horiak.
|
|
|
Azken esperimentu haren txanda ere noizbait heldu zen: ispilu bat ipini nion kaiolaren horma baten kontra, bere burua ikus zezan eta, esperimentua ondo bazihoan, nortasunaren garapen absolutu bat lor
|
zezan
perikito horiak.
|
|
|
Lagunekin elkartu zen, hain zuzen ere gaua ordu askoko promesa egiten ari zen une berean. Denboraz hastea komeni zen, modu horretan alkoholak efektua egin
|
zezan
musuak zer ziren ezagutu nahi zuen mutilaren buruan.
|
|
|
Gero tabernaria ere batu zitzaigun elkarrizketan, eta azkenean barkatzeko esan behar izan nien, oraindik ez nekiela aterpetxean tokirik izango nuen, eta bertara joan behar nuela, ez banuen kalean lo egin nahi. Gonbidatu ninduenak barrezka erantzun zidan ezetz, tokirik ez banu bere etxera joango nintzela lotara, eta telefonoan txanponak sartzearen keinua egin zuen bere emazteari deitzeko, afari berezia presta
|
zezan
agintzeko. Eskerrak emanez irten nintzen tabernatik aterpetxerantz, eskerrak batez ere Irlandan bakarrik sentitzea oso zaila delako, eta horregatik.
|
|
|
Hurrengo eguna Derryko udal liburutegian eman zuen berriro. Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu nahi zituen, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat nahi zuen, mendekua osoa izan zedin, poz txikia algara ikaragarri bihur zedin, liburutegiko arduradunak kalera bidal
|
zezan
hain barre ozena egiteagatik. Hori nahi zuen.
|
|
|
Gero bazkaltzera eraman nahi ninduela aitortu zidan, harrerak bere pisuan jarraipena izan
|
zezan
, gaua luzatzeko asmoz. Baina ezetz esan nion, eskerrik asko baina ez, oso nekatuta nengoela eta nahiago nuela etxera joan eta atseden hartzea.
|
|
|
Baina printza txikiak sartzen zitzaizkion burmuinaren zirrikituetatik, hala nola esperientzia txar haren lekuko izandako udalekuaren izena, eta ondorengo egunetako haserre eta beldurrak... Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun
|
zezan
edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan etortzen, eta nahiago zuen horrela.
|
|
|
Eta gero mingain xeratsua, ahosabaia... Ordurako Rocíok itxita zituen begiak, eta hatz luzea bere ahotik atera gabe izarak apartatu ditut nire ondoan leku txiki bat zain zuela uler
|
zezan
.
|
|
|
Azkenean, uztak hondatu zizkiguten elurte, uholde, haize eta txingorrei esker, amak eskutik hartu gintuen; eta makurturik, bere eta gure aurpegiak parean jarririk, esan zigun bagindoazela, eta otoitz egiteko gure etorkizunak toki hobe batean egin
|
zezan
habia. Aurpegi tristea jarri genuen, sukaldera bueltatzeko gure gelako atea zeharkatu zuen arte.
|
|
|
Tartean, Axularren Gero zegoen, zeina astean behin diktatzen baitzigun eta diktatua errezitarazten, euskaraz ongi mintzatzen eta ongi skribatzen ikas genezan. Izan ere, jaun Marcelek biziki maite zuen euskara, eta sinetsirik zegoen ezen handikiek eta nobleek ere baliatu beharra zutela, euskaldunon lengoaiak aitzina egin
|
zezan
, mosen Bernat Etxeparek igorririkako mezuaren ildotik: Euskara, jalgi hadi plazarat... jalgi hadi mundurat.
|
|
|
Osaba Joanikot, bertzenaz ere, Donibane Lohizunerat joaitekotan zen egun haietan, zeren bere liburua —lehen liburua, haren erranetan— akabatutzat jotzen baitzuen eta Piarres Oihartzabal kapitainari utzi nahi zion, ez irakur
|
zezan
, baina honek Bordeleko unibertsitatean lagun zuen irakasle bati eman ziezaion, zeren irakasle hau Montpellierko unibertsitatean ibilia baitzen urte batzuk lehenago eta zeren hango unibertsitateko bertze irakasle batzuen eraginaz balia baitzitekeen erregeren baimenduaren erdiesteko eta liburua han Monpellierren publikatzeko; eta, horrela, bidaia hartan osabak eta etxeko morroi batek lagundu zioten...
|
|
|
Eta hura erran zuen eta bertze anitz gauza erran zituen... eta erran zuen, konparazione, ezen tigre hura koska hartan geratzea ez zela kasualitate hutsa izan, baina Jainkoaren probidentziak bideratu eta xuxendu garazia eta faborea, Urbiaingo hainbat herritarrek ere parte hartu ahal izan
|
zezan
deabruaren kontrako garaitian; eta erran zuen, halaber, ezen jauregiko jauna konfesatu egin zela harat joan aitzin, eta bonabentura eta betiko bozkarioa zirela konfesione on baten ondore eta sari ezin hobeak.
|
|
|
Eta lur sendo hura fedearen aieru eta seinale zen, federik gabe ez baitzegoen deus ere eraikitzerik. Edo, bertzela adierazirik, lur sendo hura behar zuen fedearen katedral hark azpian eta oinarrian, egin bitartean edo egin orduko desegin ez zedin eta zerurat egin baino lehenago lurrerat egin ez
|
zezan
. Zure irakaspen hartan, aldiz, lur sendoaz baino areago lur mugikorrez mintzatu zintzaizkigun.
|
|
|
Eta orduan, ezpainak zabaltzeko keinu hautemangaitz bat egin zidan, irriño baten hatsarre izan zitekeena, eta urteak behar izan zituena guztiz hedatzerat egin
|
zezan
arte.
|
|
|
Bigarren zezena gure aitak toreatu zuen, arkabuzez tiro egitea toreatzea bada bederen —aitaren auzia, ordea, ez zen toreatzea edo ez toreatzea, baina errege Felipe IV.aren parean paratzea, hark ere, kondearen eta dukearen erranetan, bertze hainbertze egin baitzuen Madrilen, zezen ikuskizun batean—, zeren, bertzenaz, Curro Banderas zeritzàn toreatzaileak toreatu baitzuen. Hiruzpalau burtzi soilik sartu zizkion toreatzaileak zezenari, eta bere morroietarik batek haga luze batez zulatu zion bizkarra, lau hankakoak odol apur bat gal
|
zezan
eta, halatan, ahul zedin. Baina zezena, halarik ere, kementsu zegoen artean eta, aitak zaldi gainetik zirikatu zuenean, indartsu abiatu zen hura... harik eta tiro hots bat entzun, eta zezena hil mutu geratu zen arte.
|
|
|
—Aitari hitz eman nioan, eta bete egin behar nian hari emanikako hitza, nitaz ahalke ez zedin amoreakatik, ezta nihaur neure buruaz ere. Horregatik, noiz eta pintatzeari utzi bainion, berdintsu segitu nian, urtean karta pare bat skribatzen, donejoanetan bata eta gabonetan bertzea, aitak pentsatzen segi
|
zezan
ezen ez nuela etsiko eta amak sinets ezen berak taroteko kartetan ikusi izarra noizbait loratuko zela Italiako zeruan...
|
|
|
Baina orduan bizkaitarra oldartu zen, eta ez ez zekielako ezen ur irakinean ez zela eulirik pausatzen, baina harroegia zelako nehork eulitzat har
|
zezan
. Eta aulkitik altxatu, eta maginatik ezpata ateratzen zuela, erran zuen:
|
|
|
Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten. Eta, nola Kaligulak desiratu baitzuen, enperadore zenean, erromatar guztien buruak bakar baterat bil zitezen, ai nola desiratu nuen nihaurk ere ezen zaldun haien buruek bakarra osa zezaten, Joxe Aberasturik ezpata ukaldi bakarrez trenka ahal izan
|
zezan
buru hura, eta garait zitzan, halatan, zaldun guztiak baterat...! Haatik, zer nenbilen ni orduan ere pentsu haien hausnarrean eta esperantza faltsuen peskizan, pentsatzeko denborarik ere ez nuenean, zeren ene laguna fin gaitza egiterat baitzihoan, erremediorik gabe!
|
|
|
...uin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin beregana zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman
|
zezan
eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
Eta segidan kontatu zidan ezen bera zuria eta indiarra sentitzen zela, biak baterat, zeren aita zuria izan baitzuen eta ama indiarra, eta bere ariman ere bi kolore haiek igartzen zituela, eta ez zuela nahi kolore batek bertzea uka
|
zezan
eta irents, baina eskutik joan zitezen.
|
|
|
Eta orduak egiten genituen eskua elkarri emanik, edo esertzen zen hura ohean, eta etzaten nintzen ni, burua magalean jartzen niola, ene ilea geldiro fereka
|
zezan
, geldiro eta etengabe.
|
|
|
Eta segidan kontatu zigun bertze nonbait aditzerat eman dizudana: alegia, handik bizpahiru egunetarat, jende printzipal haren hobeki hartzeko, zirimonia maisu bat helduko zitzaigula, Bordeleko jaun bat, Louis Delapierre zeritzana eta kortesi arauei buruzko gaietan jakintsu baino jakintsuago zena, hain inportant zen alor hartan nehork ere huts egin ez
|
zezan
.
|
|
|
Eta guztiok ere egun hari beha jarri, eta ama izan genuen, ohi bezala, prestatze lanen eta gainerako trabailuen ardura bere gain hartu zuena. ...tzea eta esleitzea, hala izan zituen egun haietan ere xehetasunik xeheenak kontuan... baita eguraldiarekin lotuak egon zitezkeenak ere, manatzen zuelarik, hartarakotz, ezen piz zitzatela santa Barbararen ermitan hiru kandela, eta eduki zitzatela pizturik bisitarien egonaldian gau eta egun, Nikomediako birjina martiriak Urbiaingo inguru hura tormentatik, ihortzirietarik eta eguraldi gaixtotik libra
|
zezan
amoreakatik.
|
|
|
Jauregitik ez oso urrun bazen, baso ertzean, zelai zabal bat, norat eramaiten baikenuen tigrea gurdi batean, begiak oihal batez estalirik, eta norat erakartzen baitzuen aitak inguruetako ehiza, morroiek lagundurik beti ere eta morroiek soilik, ez orek, zeren eta hauek, halakoetan, etxean uzten baikenituen, tigreak arretarik gal ez
|
zezan
eta ehizaren bidetik desbidera ez zedin, orei zien ezinikusi hura zela kausa. Halarik ere, ehiza ugaria zen arren, ez zen beti gauza segura eta, izaiten ez zenean, guhaurk eskaintzen genion, libratzen genituela, hartarakotz, kaiola batzuetarik, bat banaka, untxiak edo erbiak, Uraitzeko hudozain baten trabailuari esker geureganatzen genituenak; eta kentzen genion tigreari begietarik oihala, eta untxien eta erbien gibeletik abiatzen zen hura, jauzi arin ezin bizkorragoetan.
|
|
|
Eta, nola ene gaitza frantses eta napolitarren artean baitzebilen, bururatu zitzaidan, lehenik, ene balizko sendatzearen ordainean, Donejakuerako bidea egitea, Napolitik hasi eta Frantzian barrena, bertze napolitar gitarra jole hark bezala... edo konfesore batenganat jotzea, hark delibera
|
zezan
ene bekatuaren penitentzia eta ordaina...
|
|
|
Eta ez natzaizu, ez, gezurretan ari, zeren, harekin egon izan nintzen denboran, zortzi aldiz hertsi izan baitzuen begia, borreroak bertze hainbat aldiz erabil
|
zezan
bere ezpata, bortz beltz, bi indiar eta kortsario baten lepoa trenkatzeko... eta zeren, hartan bederen, L’Olonnaisen eskolakoa baitzen, zinez!
|
|
|
Eta, are gehiago, zeren, baldin egia bada, anitz jakintsuk idurikatzen duen bezala, ezen deabruak infernuan abariziosak abariziosekin bereizi eta partzelatzen dituela, ohoinak ohoinekin, arnegariak arnegariekin, eta, finean, kideak kideekin eta suertekoekin, prestik eta gerturik egon bainintekeen ni, iritzi haren arabera, deabruari berari ere neure arimaren saltzeko, baldin, ordainean, Mignonekin bereizten eta partzelatzen baninduen infernuko gela berean betierekotz! ...uko egonaldia, eta ohartzen nintzen ezen Mignonek eta biok, geure egarrien asetzeko, ez genuela Lazaroren behar handirik izanen, halako suertez, non nekez joanen baikintzaizkion hari ur xorta baten galdez, zeren, bertzenaz ere, guhaur ere ongi baino hobeki molda baikintezkeen geure egiteko hartan, geure gorputzeko ur gordeen iturria elkarri irekitzen geniola, bataren mihiak bertzearen mihitik edan
|
zezan
, eta bataren ezpainek bertzearen ezpainetarik.
|
|
|
Eta, halarik ere, Nafarroa Garaiko mapari behatzen badiozu, ez duzu Urbiainik edirenen, baina badago bai Urbiainik: ene bihotzean dago, ene ariman, eta, ondorez, ene arimako mapetarik batean aurkitu ahal izanen duzu, orri eta plama hauetan barrena, zeren Joanes Etxegoienen lumatik sortu baitzen Urbiain, Urbiainek Joanes Etxegoien sor
|
zezan
amoreakatik, benturaz... Eta, Urbiainekin baterat, mapa ofizialetan agertzen ez diren bertze herri batzuk ere kausituko dituzu:
|
|
|
Eta egun batean gutun bat skribatu, eta handik gutirat erregeordearen errepuesta jaso zian. Eta hala erdietsi zian Nafarroa Garaiako erregeordeak har
|
zezan
eta errezibi zezan. Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan:
|
|
|
Eta egun batean gutun bat skribatu, eta handik gutirat erregeordearen errepuesta jaso zian. Eta hala erdietsi zian Nafarroa Garaiako erregeordeak har zezan eta errezibi
|
zezan
. Eta, erregeordeak skribatu gutuna etxekoei irakurri ondoren, eni beha paraturik, erran zidaan:
|
|
|
Eta gure aitak orduan erabaki zuen ezen aitona ohean lotu beharra zegoela eta gela itsu batean hertsi, zeren jauregiko jendeak ez baitzuen zergatik haren biraorik entzun ez jasan, eta zeren hobe baitzen kontu hura ahalik eta isilen eramaitea, Inkisizioneak haren berri jakin ez
|
zezan
.
|
|
|
Gure arbasoen historia ilun hura ote zuen aitona Nikolasek buruan, bere aitak —jaun Albert Etxegoienek— ezabatu nahi izan zuena Nafarroako erregeordearen barkamendua erdietsi ondoren, jauregiak, halatan, aitzina egin ahal izan
|
zezan
–Edo, bertzela erranik:
|
|
|
Baina semearen suak aita ere hartua zuen orduko, eta hain zuen hartua, non administratzailea baitzerabilen baterat eta bertzerat mila manurekin, hark bidera zitzan eta aitzina, artezki, negozioei loturikako hainbat eta hainbat eginkizun, bera etxean geratzen zen bitartean, semearen joan jinei beha, hartzaren ehiza zela kausa... Zeren eta ikusia baitzegoen ezen aitak ere ez zuela atsedenik hartuko, harik eta semeak hartza tiroka
|
zezan
arte eta egotz, eta, hargatik edo, zalantza izpirik erakusten ez ziola, hala ihardetsi zion amari:
|
|
|
Hantxe zegoen, bai, hartza, oihanaren soilune batean, txakurrek inguraturik! Eta, batean anaiari eta bertzean hartzari behatzen niela, nahi izan nuen anaiak huts egin
|
zezan
eta hartzak ihes, zeren, baldin anaiak hartza akabatzen bazuen, are jigantago eginen baitzen ene begien aitzinean, eta ni tipiago eta inurriago.
|
|
|
Eta hartzak Mattin hil
|
zezan
nahi izan nuen mementu batez, baina deabrua baino gaixtoagoa izan behar nuen sentimendu hari men egiteko, eta ezetz erran nion neure buruari, ezetz eta ezetz, eta, hala, otoitz egin nion san Migel arkaingeruari, Mattinek hartza akaba zezan eta bete zedin, halatan, Ubarneko damatxoaren profezia.
|
|
|
Eta hartzak Mattin hil zezan nahi izan nuen mementu batez, baina deabrua baino gaixtoagoa izan behar nuen sentimendu hari men egiteko, eta ezetz erran nion neure buruari, ezetz eta ezetz, eta, hala, otoitz egin nion san Migel arkaingeruari, Mattinek hartza akaba
|
zezan
eta bete zedin, halatan, Ubarneko damatxoaren profezia.
|
|
|
Montpelliertik gibela egotzi ziotela liburua, nahasiegia iduritu zitzaielako eta ilunegia, baita arbitrarioa ere animaliei buruzko hainbat iritzitan. Eta, Bordeleko unibertsitateko irakasleak gomendaturik, zeina Piarresen laguna baitzen eta kontu hartan ararteko lanetan ibilia, kapitainak bertze hiruzpalau liburu zekartzan, jakin
|
zezan
osabak non zegoen eta norat iritsia zen zientzia.
|
|
|
Eta, erlikia hura zetazko oihal puska hartan biltzen zuela, De profundis clamavi eta bertze anitz salmo kantatzen hasi zen fraidea, are seriosago har
|
zezan
Bucciok, halatan, haren txantxa. Eta konfesatu zuen frai Domenicok Buccio eta, erraiten ziolarik hark ezen eskumikua merezi zuela erlikia hain gaizki tratatzeagatik, makilada batzuk eta bertze anitz penitentzia manatu zizkion.
|
|
|
...a eta sakona, eta hain da itxuraz erreala eta bizia —eta mirakulua, ondorez, hain da osoa eta betea—, non baitirudi ezen gu ere marrazkian sar gaitezkeela eta hango eta hemengo objektu eta pertsonen artean ibil gaitezkeela, eta haiekin mintza; edo, erran nezakeen ezen mihisea leiho hertsi bat bezala agertzen zitzaidala, marrazkilariaren eskuaren aiduru zegoena, honek hura ireki ahal izan
|
zezan
eta zabal, eta hala irekitzen zituela Pedrok bere leiho haiek, maisuki, zeren eta marrazkilari ona baitzen —pintorea baino hagitzez hobea—, iduriak eta itzalak, scorzoak eta perspektibak arras bereganatzen zituena. Eta, hala, Errege magoen adorazionearen marrazkia akabatu zuenean, erran nion:
|
|
|
—Zaudete hemen. Ekarriko dizuet nik txakurra —erran nien, pentsatzen nuelarik ezen morroiren bati manuren bat eman behar niola, txakurrarekin ihes egin
|
zezan
amoreakatik, baina ez nuen hartarako hautabiderik izan, zeren taldeburuaren errepuesta berehalakoa izan baitzen:
|
|
|
Sinesten niolakoa, bertzerik ez. Metalezko eskaileretan, gainsolairuraino ekarri zaitugunean, duda ere egin dut, hainbertze ahalegindu baita zure buruak eskailmailetan jo ez
|
zezan
.
|
|
|
—Tailerrean daukak —goratu nuen boza, Moxolok erredakzioko bertze muturretik entzun
|
zezan
.
|
|
|
Buruko minaren areagotzearekin, burukoaren azpiko geriza iluna bilatu nuen, gorputza itzulikatuta. Gogoa oroitzapenez eta pentsamenduz arruntik hustea erdietsiz gero, oraino aukeraren bat geldituko zen, beharbada, loak berragerpen sendagarria egin
|
zezan
. Aise da erraten, ordea, eta zailago egiten:
|
|
|
Hamaikak ederki jota zeudela atera ginen ostatutik. Hurrengo pausoak artaz prestatuak nituen, deusek huts egin ez
|
zezan
. Jatetxe japoniar ireki berri batean erreserbatua nuen mahaia.
|
|
|
Charlyk gibelera zuzendutako ukabilkada baten hista eginez agurtu ninduen, boxeolari plantan. Esketxak bere segida izan
|
zezan
, nik ihardetsi behar nion, neure ukabila haren kokots punttadunaren aldera desarratuz, betiere bisaia ukitzeraino gabe. Hamazazpi urte genituenetik zinema bera berritzen genuen elkarrekin bilduta.
|
|
|
—Soria hilik ez diagu inoiz zuzen jakinen zein zen haren jokoa. Ez duk hain aldrebeskeria handia pentsatzea berak ere antzeko planak zituela Ripodasendako —Potzoloren ahoak jaurtitako galleta puska beratza niganaino ailegatu zen kasik— Laguna etorrita, gauzak moldatu nahiko zitian, zuen hilketa Ripodasek berak egin
|
zezan
edo, horretara ezin makurtua bazuen, bai gutienez haren armaz egin zedin. Neke handirik gabeko afera izanen zuan, bertzalde:
|
|
|
Koadernoa bere aldera itzulikatu nuen, ikus
|
zezan
ez nuela espezialisten oporren konturik jaso.
|
|
|
Esaldia luzeagoa izatea desiratu nuen, eskuak hortxe segi
|
zezan
, nire besoaren gainean. Horregatik ere ahalik eta gehien utzi nuen luzatzera ihardesteko unea.
|
|
|
Bertzeen oharkabean ihes egin nahi duelakoa jokatuz, burua apaldu eta urrats luzean zeharkatu nuen erredakzioa, ezker eta eskuin beldurtu antzo begiraka. Irteerara ailegatzean bihurtu nintzen, nire antzezpenak Anaren oniritzia bil
|
zezan
. Lanera berriz ere isuria, ez zuen nire aldera so egiten.
|
|
|
Eroarena egin nuen, jakina; areago oraindik: bagoian bizi genuen barne giro sasimistiko hura aprobetxatuz, erabaki nuen zigarrokina itsuaren esku batean itzaltzea, argi jakin
|
zezan
nork agintzen zuen han; eta halaxe egin nuen; hura ez zen zipitzik ere kexatu, eta, beraz, nik pentsatu nuen edo gogo ahulekoa zela oso, edo bestela niganako mendekotasun erakusgarri gisa jokatu zuela hala. Itsu hura masokista nazkante bat ere ondo asko izan zitekeela gogoan neukan, ordea.
|
|
|
Eta hurrena, urdaiazpiko zaku batetik beso ustelgabea atera zuen, txan ta ta txan eginez, hamar urte atzera emazteak labanaz moztu zion beso berbera, bere bost hatz eta guzti. Eskuz esku pasatu zuten beso iletsua, ikusleriaren onespena jaso
|
zezan
. Alfredo Iradierrek pozik jaso zuen jendearen txalo zaparrada.
|
|
|
Gauzak bere onetik ez ateratzea erabaki zuen, desarrazoiaren sareetan ez erortzearren, gehiegikeriei eta mamuei kalipuz uko egitea. Eta bere burua apur bat sosegatzeko, behin behineko bakea, badarik ere, izan
|
zezan
, axaleko arrazoiren bat aurkitu nahi izan zuen, nolabaiteko gezur errukarri bat; nora jo, bada, arrazoi bila. Medikuntzara.
|
|
|
Lehen egun haietan, gauzei neurria har  tzen ikasi zuen, hura guztia berez etorriko zelakoan bere onera. Esku oinen aldaketak, hotz pentsatuta, ez zuen aparteko arazorik sortzen, ez zion Brown jaunari ohiko bizimodua egin
|
zezan
behaztopa gaindiezinik ipin  tzen; nahikoa zuen neurri txiki batzuk har  tzearekin. Eta halaxe egin zituen lehen hiru egunak, lanean, aparteko aldaketarik gabe:
|
|
|
Hortaz, zergatik hil zuten? Gu salbatzeko aukera izan ez
|
zezan
. Eta, zer zela eta zeuden gugandik gero eta bertago panterak eta sugegorriak eta salamandrak eta fenix hegaztiak eta putreak eta hidrak eta aspidak?
|
|
|
Laztan batean bezala irekitzen nuen ahoa, jendeak zerbait pentsa
|
zezan
. Batzuk barrez hasi ziren; ulertzen zuten zerbait, inondik ere.
|
|
|
Mahai ertzean zegoen Migel, eskuak luze, bizkar guztia okertuta. Barrez hasi, eta sutondora inguratu zen, amak ikus ez
|
zezan
.
|
|
|
Isabel bidali genuen Zapelen baserrira zertan zen ikus
|
zezan
. Siestara joana zela, eta Migelek baloi bat hartu zuen etxetik.
|
|
|
6 Sabino Aranak, pragmatikoagoa izanik, argi ulertu zuen euskararen gainbeheraren arrazoiak ez zeuzkala hizkuntzak bere baitan, inguruko egoera bereziak baizik, hots, ofizialtasunik ezetik zetozkiola. Horregatik, bere planteamendu politikoetan ez zuen ahantzi hizkuntza baliabide politikoz hornitzea, horrela suspertu eta aurrera egin
|
zezan
: " Haced que el euzkera (sic) sea necesario en su patria, yentonces, no lo dudeis, ningun hijo del pueblo lo ha de olvidar.
|
|
|
" Haurrek hain gogoko duten imajinazioaren printzipio berberak eraman ditu beste herri batzuk jaiotzaren antzezpena norbait seme edo alabatzat hartzeko bide gisa erabiltzera, are hildakotzat jotzen dena berpizteko prozedura gisa ere. (...) Horregatik, Diodorok dioskunez, Zeusek bere emazte jeloskor Hera konbentzitu zuenean Herkules semetzat har
|
zezan
, jainkosa oheratu egin zen eta, heroi handia bere bularraren kontra estutuz, bere jantzien azpitik bultzatu eta lurrera erortzen utzi omen zuen, hartaz benetan erditu izan balitz bezala; historialari horretxek eransten du behiala barbaroek gauza bera egiten zutela umeak seme alabatzat hartzeko. Gaur egun hala egiten omen da oraindik ere Bosnia eta Bulgariako turkiarren artean.
|
|
|
Alkandorako sakelan sartu nituen berehala buzoitik ateratako paperak, irakurtzeko betarik hartu gabe, lore moreekin batera. Ez nuen neskak orri hura irakur
|
zezan
nahi. Lauaxetarekin bakarrik egon banintz, akaso ez nukeen arazorik izango hari gutuna erakusteko, Lauaxetarekin hartua bainuen konfiantza pixka bat.
|
|
|
Odola zakileratzen zitzaidala sentiturik, ménage à trois zoragarri bat irudikatzen hasi nintzen. Lauaxeta lo utzirik, Goizeder niregana etortzen sentitu nuen gero, begiak erabat itxita nituela, esna nengoela igar ez
|
zezan
. Musu leun eta gozo bat eman zidan masailan.
|
|
|
Espaloian aurrera abiatu eta tarte batean ez genion badaezpada ere ezer esan elkarri Lauaxetak eta biok, Martxelok gure aldera begiratuz gero bakarrik hizketan ari nintzenik pentsa ez
|
zezan
.
|
|
|
une baten aberastasuna, besterik ez. zukeen hala ere poetak, nahiko zukeen hala ere kantariak pitin bat gehiago iraun
|
zezan
egunaren argi geldiak, pitin bat gehiago iraun zezaten" altzifreek, mahastiek, soro landatuen ordena garbiak, gure hizkuntzak, maite izan dudan gauza bakoitzaren gaineko begirada pausatu honek!". Bai, horixe zen azken funtsean nire bidaia Lauaxetaren esanetan ganorabakoa:
|
|
|
" Horrako eta, honako ere bai", esan zuen aitatxik;" baina, zer ari zara?"; Xanek pareta brotxagaz bustitzeari ekin zion-eta;" laga, laga", esan zuen aitatxik. " Ofiziokoa naiz", esan zuen Xanek ezaxolaz, aise, ez
|
zezan
aitatxik alde makurrera hartu. Aitatxik temoso, lotsa antzean begiratzen zion.
|
|
|
" Ene", esan zuen, ikaratuxe; aitatxi, kartsuki, muebleak lekuz aldatzen ari zen; arras makurturik, eten beharrean lurretik igeltsu pella gogor bat askatzen ari zela: " erotu zara?", galdetu zion errukiturik amatxik; Ivanek ere jiratu zuen burua; galdera hura aditu eta aitatxi lurrera bere betean jaustea, biak bat izandu ziren; bizkor salto eginagatik Xanek ezin zuen ebitatu zaharraren buruak lurraren kontra kanka egin
|
zezan
; amatxi ere heldu zen fite, gizonaren burua bere magalera ekarriz; aitatxi dardarka ari zen;" zer duzu, zer duzu?", galdetzen zion amatxik, haren masailetan zaflaxkoak emanez; eta negar egiten zuen: negar mantso bat, etsipenezkoa, dagoeneko aitatxi hilda balego bezala; damuturik, agian, une fatal hartan ero deitu ziolako.
|
|
|
Laga itzak", esan zuen;" hiri zer dik horrek? Ez duk hire afera"; Xan zalantzan gelditu zen; egia zen, hura bere afera ez zela; hala ere, bere balizko inserzioari begira, zerbait egin
|
zezan
lagungarria zitekeen. Hori ordea ez zuen Garik ikusten; hark dudagabe problema garratzagoak zituen; izan ere:
|
|
|
Paseo emaile batzuk begira gelditu ziren. Xanek, inguratu zen mutil zirtzil, gaupasazale bati, hots egin zion, ez
|
zezan
Belek ekarritako foko bat hartu. Situazioa hala ere, gazte zirtzil haren lagun batzuk, kamiseta zikinekin, kuriosidade ez sanoarekin hurbildu zirenez, laster Xanentzat oso inkomodoa izan zen.
|
|
|
usain sarkor, ezezagun bat. Xan xarmatuxe zegoen; eta, beldur zen, neskak suma
|
zezan
hura. Hartara, hurbiltasuna zela ta zerbait esan beharrez, agian; baina, arestian duda huraxe buruan erabili zuelako ere:
|
|
|
noski hi ere..., adierazten ari zitzaion. Bazirudien hartaz zerbait esan
|
zezan
, zain gelditu zirela. Xanen gogoan berriz, denbora zahar haiek lanbro artean ezabatuxe zeuden; hargatik soil soilik:
|
|
2001
|
|
|
Hobetuz duela lau urte jaio zen autonomien eskumenen emaitza gisa. Sindikatu abertzaleak eta gaur egun EAko Sabin Intxaurragaren esku dagoen Lan Administrazioa bera bi erakundeak kontrajartzen eta Forcemek EAEn inolako prestakuntza ikastarorik eman ez
|
zezan
saiatu ziren, lan horretan Hobetuz bakarrik aritzeko asmoz, baina ez dute lortu. Ikastaroak eman nahi dituztenek erabakitzen dute bi fundazio hauetako zeinengana jo nahi duten diru laguntza eskatzeko.
|
|
|
Azken alderdi honek kritika leun batzuk egin dizkio dekretuari baina, oro bat, funtsezkoarekin bat datorrela erakutsi du. Irakaskuntza eta administraziorako dekretu berri bat egin zedin lanean ari zen aspaldi eta iazko ekainean Nafarroako Gobernuari hizkuntza politika sakonki berrikus
|
zezan
eskatu zion mozio bidez Legebiltzarrean. Administrazioan zein irakaskuntzan ezagutzen ari diren datu asko ez dira gobernuaren aurrekontua sostengatzen duten UPN eta PSNren gustuko:
|
|
|
Azken boladan, aldiz, UPNko beste botere gune batzuetara hedatu da Miguel Sanzen Gobernuaren jarrera. Yolanda Barcina Iruñeko alkateak berriki (urriaren 30ean) egin dio itsusikeria Legebiltzarrari, Kultura eta Hezkuntza Batzordeak Gazteluko Plazako lur azpiko aparkalekuko eraikuntza lanei buruz berri eman
|
zezan
eskatu eta alkateak eskaerari muzin egitean. Ez da bakarra izan, dena den, azken boladan Tutera, Lizarra, Tafalla eta beste herri batzuetako UPNko alkateek jarrera berbera erakutsi dutelako Legebiltzarretik egin zaizkien agerpen eskaeren aurrean.
|
|
|
Kantuak bagenituen, baina antzerki egitura behar zuten eszenategi gainean jartzeko, ordu eta erdian ikuskizunari eutsiko zion egitura. Abesti batetik bestera pasatzeko loturak bilatzea izan zen bere lana, emanaldiak koherentzia izan
|
zezan
.
|
|
|
JOAN den hilaren 23an Gasteizen emandako konferentzia batean altxatu zuen erbia Xabier Arzalluzek: Jose Maria Aznar Espainiako gobernuko lehendakariak presio zuzena egin zion elizako karguren bati, Elkarriren bake konferentzia bere sinadurarekin sostengatu ez
|
zezan
. Madrilen pertsonalki egindako presioa da, eta elizako goi mailako kargu bati adierazi zion bere sinadura emanez gero, elizgizon honek kudeatzen duen elkarteak ez zuela dirulaguntzarik jasoko.
|
|
|
Kirolaren eta Gazteriaren Nafarroako Institutuko Kirol Ikerkuntza eta Medikuntzaren Zentroa erakundean osasunaren eta sedentarismoaren eta ariketa fisikoaren arteko lotura urte askotan ikertu duten hainbat adituri Eroski Taldea Fundazioak gida egin
|
zezan
proposatu zien.
|
|
|
bideoa ikusita eta gutuna irakurriaurretik, ikasleek berek, taldeka, beren ustez langileak idatziko lukeengutuna idatzi zuten. Kasu honetan, ikasle bakoitzak egin zuen lana ereduegoki batekin alderatu ahal izan
|
zezan
erabili genuen. Galiziarrarengutuna?. Helburua ez zen izan gutun formalekin lehenengo harremanaizatea, ikasleek ezagutzen zuten testua sortzen trebatzea baino.
|
|
|
Trenbidearen parean egiten ari ziren obra batzuetan ostu zuen. Etxeraeraman eta berehala, inork ezagut ez
|
zezan
, pintatu egin zuen makina, berez laranja kolorekoa.Urdin urdin utzi zuen eta baserriko lanetarako zerabilen. Pinturak, ordea, ez du makinaren jatorriaezkutatu, eta atzo ertzainek amaiera ipini zioten zumarragarrak ekintza arrakastatsu biribiltzekoegindako ahaleginari.
|
|
|
Bere ordezkoa vicecomes a zen.Bere menpe, lurral de txikiagoetan (vicaria eta centena tan) vicarii edo centenarii akziren (bikario edo zendeariak). Dukerriak ere baziren dux edo duke baten menpean; dukeak gutxi ziren, eta normalean mugako konderen bat izaten zen, ingurukoekikoboterea izan
|
zezan
. Mugako lurrak edo lur hartu berriak marketan (marcha) banatzen ziren, comes marchae, praefectuz limitis edo marchio deitutakoaren menpe (markesa); hori ere konderrietan banatzen zen, eta kondeetako bat zen burua, edo, bestela, markesa.
|
|
|
Mundu zaharra bizi dugu, baina arnasten dugun ezinegona berria da. Lehen, ideologiak edo erlijioak bideak zehazten zizkigun eta aginduak ematen, orokzehaztasunaren (ondo eginaren) itxura izan
|
zezan
. Orain, ordea, lehen ondoegintzat geneukanak, etengabeko egokipena behar du.
|
|
|
Joyce renaeuskal esparruari dagokionez, eta Beckett-ena esparru espainolari dagokionez. Berrikitan (1999koekainean) frantses telebistako Bernard Pivot en emankizun literarioan, ondokoa erantzun zuenespainolez ere idazten hasteko arrazoia argi
|
zezan
galdetu ziotenean, alegia, anbizio literarioa zilegizela edozein idazlerentzat, baita ondare literario murritzeko esparruan hazitakoentzat ere.
|
|
|
«Osasuna ere bidaiatzen du» izan zen 2000 urteko kanpainan Osasun eta Kontsumo Ministerioak herrialde «exotikoren» batera doazen bidaiarientzat aurkeztu zuen lema. 2001ean, Nazioarteko Txertaketa Zentroetarako aurre bidaiako kontsultan jarri zen arreta, bidaiariak bere oporrek osasunarentzat izan ditzaketen arriskuen berri izan
|
zezan
. Espainian 46 Nazioarteko Txertaketa Zentro daude, Munduko Osasun Erakundeak onartuak.
|
|
|
Badakizue fikziozko filmetan ikusten diren ontzi hegalariak bezalakoa. Familiak hori ikus
|
zezan
oihu egin nuen, baina baratzera buruz begiratzerakoan dena desagertua zen. Hori guztia lehenbailehen ahantzi behar nuela erran zidan aitak; amak lokartzeko agindu.
|
|
|
Berehala joan nintzen haren bila, buruan nuen ideia zen haren ondoan egoitea, beste planetako bizidunak eraman ez
|
zezan
. Haren ganbarara joan nintzen lasterka; beti bezala, dena garbia zen:
|
|
|
Kale izkinean, sakatrapu bat bezala beztitutako gizon zahar bat gurutzatu zuen. Orduan, haur sortu berriaren aitak jainkoari erregutu zion, ez
|
zezan
gizon hura bezain premia gorrian ezar. Geroago tabernara sartu zen, bere lagunei berri ona emaitera.
|
|
|
Egia aitortzeko, alabak ez zeukan oraino izenik! Eta ama birjinari otoizka hasi zitzaion, errukia ukan ukan
|
zezan
. Honela etorri zitzaion ideia:
|
|
|
Bera ere ni bezala sufritzera irits zedin. Kalean nirekin gurutzatzean ohartu ez balitz bezala alde batera begiratzeko benetako arrazoi bat eduki
|
zezan
.
|
|
|
Gasa garbi batzuk, maindireak odolez betetzen ari zen zangoko zauria estali nahian. Tapaki bat ere bota diogu gainetik, ahal zen neurrian gorputzaren tenperatura manten
|
zezan
.
|
|
|
Tapaki batez estalita eta erdi eserita mantentzen saiatuz. Mingaina irents ez
|
zezan
.
|