|
2013
|
|
|
a) Eta zuk," beti ongi nahi duenak maiz gaizki" dabilela jakinda,
|
nola
ikusten duzu zeure burua. Jo ezazu berriz ere taulara, eta jaso informazio hori hirugarren zutabean.
|
|
|
a) Zer sentimendu sorrarazi dizu entzundakoak? Zu izango bazina ahots horren jabea,
|
nola
sentituko zinateke jendeak zure kantua entzutean izan duen jarreraren aurrean?
|
|
|
2 Esapideak idatzi egin dituzue, baina
|
nola
ahoskatzen dira. Gelakide guztien artean, esapide horiek grabatu egingo dituzue.
|
|
|
Bada, erantzunak beti egon du baitan; hau da, galderaren eta erantzunaren artean lotura eta ordena logikoa egon behar da. Gainera, aurrez aurrekoa bada, zaindu egin behar da
|
nola
erantzun agurrari, etab.
|
|
|
Leku deskribapenak espazio bat nolakoa den azaltzen du, leku horretako elementuak izendatuz eta horien berri emanez. Baina
|
nola
izendatu behar dira elementu horiek. Bata bestearen atzetik zerrendatuz?
|
|
|
a) Adieraztea erabakiko bazenu, zer esango zenioke, eta
|
nola
–
|
|
|
a) Gelakideei ahoz azalduko diezu nor den eta nolakoa den zure truke kidea: izaera, zaletasunak, gustuak& Horretarako, idatz ezazu lagunaren deskribapen labur bat; aurrez aurre ezagutzen ez baduzu ere, adierazi
|
nola
irudikatzen duzun, unitatean zehar jaso duzun informazioaren arabera.
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–
|
|
|
Izan ere, txakurrak lotuta joan zukeen, ez aske. Zalantzan izan duzue zer eta
|
nola
egin: jendartean zabaldu ala ez, albaiteroari laguntza eskatu, basozainarengana jo& Zuen etxea ez da betikoa txakurrik gabe, eta, zuek bakarrik, laguntzarik gabe, ez duzue aurkituko.
|
|
|
2 Binaka jarrita, txakurraren jabearen eta aurkitu duen pertsonaren arteko elkarrizketa egingo duzue, aurrez prestatu dituzuen galderei jarraituz. Erabaki nork emango dion hasiera elkarrizketari, eta
|
nola
; adostu esango duzuen guztia eta esateko modua.
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako? 6
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–53
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako?
|
|
|
2 Bizitzako une batzuk beste norbaitekin partekatzera goazenean, oso interesgarria izan daiteke beste batzuek bizi izandako antzeko esperientziak ezagutzea. Entzun dezagun
|
nola
bizi izan duen esperientzia hori Altsasuko zuen adineko gazte talde batek.
|
|
|
5 Eraldatu bigarren poema, honako baldintza hau bete dezan: bikotea elkarrekin dago berriz ere, eta poetak maiteari adierazten dio
|
nola
sentitzen zen hura falta zitzaionean. Kasu honetan ere, hautatu aditz egokiak:
|
|
|
b) Erreparatu esaldi hasieretako izenei; horiek kontuan izanik,
|
nola
izango litzateke maitasun istorio baten hurrenkera. Zerekin hasten dira maitasun istorioak?
|
|
|
Elkarren artean izan ditzaketen erlazioak ez dirudi oso agerikoak direnik; ala bai? Utzi zuen imajinazioari lan egiten, eta ea
|
nola
erlazionatzen dituzuen! Ondoren, bakoitzak paper batean idatziko du zer hitz erlazionatu dituen eta zein den lotura horretarako arrazoia.
|
|
|
1 Poemaren irakurketa adierazkorra egitean,
|
nola
ahoskatu lirateke hitz esanguratsu horiek, indarrez ala ahul. Hori jakiteko, probak egitea da onena.
|
|
|
Hona hemen taldean irakurtzeko beste poema bat. Osatu, zentzua eman, eta, eztarria eta gorputza berotuta, ea
|
nola
taularatzen duzuen!
|
|
|
4 Behin poema osatuta duzula, haren mezua kontuan hartuta, adostu ezazue
|
nola
baliatu ahotsa eta keinuak, poemaren leloa, hitz esanguratsuak, puntuazio markak& adierazkor egiteko. Jolastu tonuarekin, bolumenarekin, keinuekin, koru eta errepikarekin.
|
|
|
1 Irakurri, entzuten duzun bitartean, Leire Bilbaoren" Egonarria" poema. Azpimarratu idatzitik ahozkora aldatu diren hitzak, eta idatzi, bakoitzaren aldemenean,
|
nola
ahoskatu dituen.
|
|
|
1 Bikotekide batek testua irakurriko du. Besteak, lagunak idatzitakotik ezberdin ahoskatu dituen hitzak azpimarratuko ditu, eta, albo batean,
|
nola
ahoskatu dituen idatziko.
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–
|
|
|
Ikasle talde batek gelan bizi izan duen esperientzia aztertuko duzue. Mikel, Xabi, Eunate, Miren eta Urko dira ikasleak; haien lekuan jarriz, pentsa ezazue
|
nola
sentitu diren, zer bizipen izan dituzten, zer ekintza egin dituzten zailtasunei aurre egiteko
|
|
|
1 Adieraz ezazue
|
nola
sentitu den taldeko kide bakoitza; horretarako, erabili hemen jaso dugun taldekide bakoitzaren izaeraren deskribapena, egoera hori ilustratzen duten irudiak, eta, jakina, daukazuen eskarmentua. Betiere, zuen erantzunen zergatiak emango dituzue.
|
|
|
|
nola
sentitzen naizen pentsatzeko?
|
|
|
aztertutako taldean, taldekideen izaera, egin eta ikusitako keinuak eta nire esperientzia kontuan hartuz, bakoitza
|
nola
sentitu den ondorioztatu badut.
|
|
|
Hitz egitean, solastean, literatura testuak ozen irakurtzean& hitz serioak zabaltzen ditugu, biziak, lehorrak, kantariak, sentituak, dantzariak&, denak adierazkorrak! Bi pertsonak
|
nola
egiten duten ikusiko dugu bi bideotan:
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako? 66
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–125
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako?
|
|
|
Aktoreok, pertsonaiak eraikitzeko,
|
nola
sentitzen eta bizitzen duten ulertzeko, ondo ezagutu behar ditugu geure burua, bihotza, azala& Gure sentimenduekin konektatzen dugunean soilik konektatzen dugu besteenekin.
|
|
|
Erabiliko al duzu emotikonorik zure eguneroko sentimentalean? Hitzekin batera,
|
nola
sentitzen garen adierazteko erabili ohi dira emotikonoak. Azpian dituzu hainbat.
|
|
|
Izan ere, belarrietatik, begietatik, sudurretik, ahotik eta azaletik iristen zaizkigu sentimenduak burura eta bihotzera. Eta bihotzari nahiz buruari entzuteak eta begiratzeak, bihotza usaindu, dastatu eta ukitzeak, batetik,
|
nola
sentitzen garen esaten digu, eta, bestetik, gure burua ezagutzen laguntzen digu: sentitzen dugulako gara.
|
|
|
Honako izen eta adjektibo hauek erabiliz, esan zer hots ateratzen duen zure bihotzak, alegia,
|
nola
sentitzen zaren. Hona bi adibide:
|
|
|
2 Aurreko zeregineko zenbait hitz
|
nola
sentitzen zaren adierazteko ere erabil ditzakezu. Zer sentimendurekin lotuko zenituzke honako hauek?
|
|
|
Triste gaudenean, lagun batek besarkada bat ematen digunean, igarri egin du
|
nola
sentitzen garen eta laguntzeko asmoa adierazten digu. Izan ere, azalaren bidez, ukimenaren bidez, sentimenduak partekatzen ditugu.
|
|
|
1 Kopeta argitu zaiona
|
nola
sentitzen da?
|
|
|
Belarrietatik, begietatik, sudurretik, ahotik eta azaletik sentitu eta sentiarazi duzulako, zara. Baina
|
nola
moldatu zara unean unean sentitu duzun hori izendatzeko. Nola, sentitutakoa zergatik sentitu duzun adierazteko?
|
|
|
Nola, sentitutakoa zergatik sentitu duzun adierazteko? Eta
|
nola
, hitzak, keinuak, hotsak eta usainak bitarteko direla, sentitzeko eta sentiarazteko?
|
|
|
Hori baino hobea izan zen ikustea
|
nola
zuzentzen zuten beren haserrea kalera protestara irtendako herritarrek bortxaketak eta sexu indarkeria justifikatzen dituen gizarte eta kultura baten aurka. Kaleko gizon eta emakume arruntek sexu indarkeriaren arrazoiei aurre egiteko eta amaiera ipintzeko
|
|
|
2 23 jardueran ikusitakoaren harian, nahikoa iruditzen al zaizu izenak besterik gabe hautatzea? Ikusi duzu izenen artean badirela halako loturak; bestela,
|
nola
multzokatu! Hona hemen hainbat hitz; ea gai zaren multzotan banatzeko, ondoren ematen dizkizugun izenei segida emanez:
|
|
|
1 Adjektibo batekin adierazi behar bazenu,
|
nola
esango zenuke sentitzen dela poeta?
|
|
|
Irakurri jatorrizko testuan
|
nola
azaltzen ziren informazioak, eta ziurtatu ondo ulertu dituzula.
|
|
|
B) Testu honetan," Euskal pastela" noiz eta non sortu zen, izena nondik datorkion, zer osagai dituen eta
|
nola
prestatzen den azaltzen da.
|
|
|
2 Bi sarrerak irakurrita, zein dira, zure ustez, bi artikuluetan garatzen diren azpigaiak edo kategoriak? Konparatu sarrera batean eta bestean
|
nola
eman diren aditzera azpigai horiek.
|
|
|
Horretarako, Igorrek iradokitzaileago bihurtu nahi du sarrera. Bildu ditu hainbat baliabide, baina ez daki
|
nola
erabili. Ea ideiak ematen dizkiozun.
|
|
|
b) Itzul gaitezen Igorrek idatzi duen sarrerara. Non eta
|
nola
erabiliko zenituzke aurreko urratseko baliabideak. Ematen zaizkizun honako proposamen hauei jarraituz, eraldatu sarrera.
|
|
|
Handik eta hemendik erregistratutako informazioa
|
nola
antolatu ikasten aritu zara oraingoan, hau da, dibulgazio artikuluen planifikazioan trebatzen.
|
|
|
enbat lan eta zenbat ikaskuntza! Dagoeneko heldu zarete dibulgazio artikulua
|
nola
gauzatu ikasteko osagaira. Nola josiko edo egokituko duzue aurreko osagaietan hautatu, erregistratu eta antolatutako informazioa?
|
|
|
1 paragrafo bat osatu du. Ikus dezagun
|
nola
egin duen. Batetik, paragrafoa osatzeko erabili dituen hiru esaldiak jaso ditugu.
|
|
|
2 Bikoteka jarraituz, har ezazue" Maskarak Euskal Herriko usadioan" artikulua, eta manipula ezazue. Ea gai zareten edizio ezaugarriak
|
nola
erabiltzen diren deskubritzeko. Eskatutakoa egiteko zailtasunak izanez gero, egin klik bideo tutorialean.
|
|
|
2 Gogoratzen al duzue
|
nola
txertatzen diren irudiak. Behatu honako eredu hauei eta ea deskubritzen duzuen nola iritsi garen eredu bakoitza sortzera.
|
|
|
2 Gogoratzen al duzue nola txertatzen diren irudiak? Behatu honako eredu hauei eta ea deskubritzen duzuen
|
nola
iritsi garen eredu bakoitza sortzera.
|
|
|
3 Ireki dokumentu berri bat, eta probatu Interneteko irudi galeriatik bi irudi txertatzen. Eginkizun hori
|
nola
burutzen den ahantzia baldin baduzu, jo ezazu bideo tutorialera.
|
|
|
5 Ortografia arauez gainera, tipografia arauak ere biltzen ditu ortotipografiak, hau da,
|
nola
erabili puntuazio markak, letra larriak, letrakera lodia, letrakera etzana, kakotxak edo nola idatzi siglak eta akronimoak, hitz elkartuak, neurri zientifikoak, beste hizkuntzetako hitzak, izen bereziak
|
|
|
2 Begiratu diogu webgunearen antolaketari. Baina
|
nola
bilatu informazio zehatza. Ea bidea topatzeko gai zaren.
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako? 138
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–201
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako?
|
|
|
5 Ortografia arauez gainera, tipografia arauak ere biltzen ditu ortotipografiak, hau da, nola erabili puntuazio markak, letra larriak, letrakera lodia, letrakera etzana, kakotxak edo
|
nola
idatzi siglak eta akronimoak, hitz elkartuak, neurri zientifikoak, beste hizkuntzetako hitzak, izen bereziak
|
|
|
Baina hori aski ez denez, aldizkari osoari begiratua emanez, erraz identifikatzen dira publizitate iragarkiak, artikuluak, egileak, aldizkariaren jabeak, argitaratze data, etab. Webguneetan, berriz, informazioa beste era batera antolatzen da. Ikus dezagun
|
nola
antolatzen den eta nola bilatzen den informazioa webgune batean. Sar zaitez Ikasnews webgunean.
|
|
|
Baina hori aski ez denez, aldizkari osoari begiratua emanez, erraz identifikatzen dira publizitate iragarkiak, artikuluak, egileak, aldizkariaren jabeak, argitaratze data, etab. Webguneetan, berriz, informazioa beste era batera antolatzen da. Ikus dezagun nola antolatzen den eta
|
nola
bilatzen den informazioa webgune batean. Sar zaitez Ikasnews webgunean.
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–
|
|
|
Hemen behean daukazu. Lehiaketako oinarrietan jarritako baldintzak kontuan hartuz, txantiloia berrikusten hasi zarete, eta
|
nola
hobetu daitekeen aztertu duzue.
|
|
|
Planifikazio jardueran aurrez ikusi zenuen bezala, dibulgazio artikuluak idazteko ezinbestekoa da informazioa identifikatzea eta erregistratzea. Hori eraginkortasunez
|
nola
egin ikasten aritu zara osagai honetan.
|
|
|
Sendabelarren inguruko bi testu entzungo dituzu. Testuei buruzko galderei erantzunez, zer informazio ematen den eta hura
|
nola
antolatu den aztertuko duzue. Testuak entzun aurretik, irakurri testu bakoitzari lotutako galderak, horrela, entzuketan zeri jarri behar diozun arreta jakingo duzu.
|
|
|
c) Intsusa infusioa
|
nola
egin adieraztea.
|
|
|
Aurreko jarduerako erantzunetatik abiatuta, entzun dituzun bi testuetan informazioa
|
nola
dagoen antolatuta aztertuko duzu.
|
|
|
Sendabelarren ezaugarriei buruzko informazioa ematen zuen testuak era batera antolatu du informazioa, eta intsusa infusioa egiteko urratsak azaldu nahi zituenak beste era batera. Eta zuek,
|
nola
antolatuko duzue zuen dibulgazio artikulua. Oraintxe ikusiko duzue!
|
|
|
Badakizue, adibidez, Euskal Herrian eguna denean Japonian gaua dela, munduko toki guztietan ez dela beti ordu bera, alegia. Baina
|
nola
jakin dezakegu zer ordu den munduko beste lekuetan. Eta hautatu duzuen bizilekuan?
|
|
|
1 Ikus ezazue Eguna eta gaua bideoa, Eguzkiak Lurra
|
nola
argitzen duen konturatzeko.
|
|
|
2 Ikus ezazue arretaz Greenwicheko meridianoa bideoa, ordu eremuak
|
nola
antolatzen diren jakiteko, eta erantzun galderei. Amaitutakoan, erantzunak osatu denen artean.
|
|
|
Mapek ematen diguten informazioa lantzen aritu gara. Orain, haietan erliebe elementuak satelite irudietan eta mapa topografikoetan
|
nola
irudikatzen diren sakonago aztertuko dugu. Gero, irudi horien bitartez, informazio ugari atera ahal izango duzu hautatu duzun bizilekuaren erliebeari buruz.
|
|
|
1 Gelakide guztien artean, argazki bikoteen arteko desberdintasunei arretaz behatu eta adieraz ezazue, ahoz,
|
nola
eraldatu diren paisaia horiek. Egiten dituzuen ekarpenak denen artean bildu, hurrengo ariketarako dituzue eta.
|
|
|
uen balizko bizileku berriaren kokapena ezagutu duzue, baita erliebea ere; baina leku bat egokia den ala ez erabakitzeko garaian, badira beste ezaugarri fisiko esanguratsu batzuk ere; hala
|
nola
, zer eguraldi egiten duen, zer klima duen, hango
|
|
|
3 Taulako zerrendan, hainbat faktorek kliman
|
nola
eragiten duten agertzen da. Saia zaitez eragin horiek ezarri dituzun faktoreekin elkartzen.
|
|
|
Ikusi duzuen bezala, kliman eragiten duten faktoreek leku bateko tenperatura eta prezipitazioak baldintzatzen dituzte. Jarduera honetan, faktore horiek munduko hainbat lurraldetako klimetan
|
nola
eragiten duten ezagutuko duzue.
|
|
|
2 Lehen
|
nola
egoten zen ibaia?
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–
|
|
|
Baina zalantza asko daukate programa grabatzeko lekuaren inguruan. Hori erabakitzeko, oso garrantzitsua da lurraldeen kokapena eta ezaugarriak ezagutzea; izan ere, urruti badago, bidaia garesti aterako zaie; orduetan alde handia badago, zaila suerta daiteke zuzeneko programak egitea; eguraldiak ere grabaketak zaildu ditzake eta,
|
nola
ez, erliebeak nahiz biomak ekintzak baldintzatuko ditu.
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako? 6
|
|
|
Eta egoera berrien aurrean,
|
nola
–66
|
|
|
Zer,
|
nola
eta zertarako?
|
|
|
Handik Euskal Herrira
|
nola
bidaiatu daitekeen: hegazkinez, autoz
|
|
|
izileku berria hautatu duzue, eta datozen jardueretan hainbat ezagutza jasoko dituzu hautatu duzun bizilekuaren ezaugarri batzuk balioesteko; hala
|
nola
, non dagoen (kokapena), han zer ordu den (ordu eremuak) eta nolako ingurua duen (erliebea); izan ere, baldintza horiek guztiek eragina izaten dute gure bizitzan.
|
|
|
4 Lurralde horretako animaliak(
|
nola
belarjale, hala haragijale), eta haien egokitzapenak.
|
|
|
2 Aurkezpena gelakideei ahoz azalduko diezue; beraz, ongi prestatu zer eta
|
nola
azaldu. Horretarako, baliagarriak izango zaizkizue honako iradokizun hauek.
|
|
|
nitatearen hasieran aurkeztu zitzaizuen zereginean, hautatutako lurraldeari buruz balioespena egiteko eskatu zitzaizuen. Dagoeneko, asko dakizue balizko bizilekutzat hautatu zenuten lurraldeari buruz; beraz, azken atal honetan, balioespenak
|
nola
egiten diren ikasten jardungo duzue.
|
|
|
1 Kilometroak jaira joateko asmoa duzue, eta zuen ikastetxetik
|
nola
joan jakin nahian zabiltzate. Aurtengo Kilometroak non den jakin, eta bilatu zer distantzia dagoen zuen herritik haraino.
|
|
|
Koordenatuak adierazteko modu hori gero eta gehiago erabiltzen da gaur egungo nabigatzaile eramangarrietan. Beraz, horiek
|
nola
irakurri jakitea garrantzitsua da edozein bidaia egiteko. Jarduera hau eta hurrengoa egiteko, mapa digitalen aplikazioa erabili behar duzue.
|
|
|
Aipatu dugu puzzleetan Historiako aro batzuk agertzen direla, baina horretan hasi aurretik, ikus dezagun ea gogoratzen duzun historia zer den,
|
nola
antolatuta dagoen eta irudikatzeko zer modu dituen.
|
|
|
Oroimenaren nahastea da, oroitzapenen erabateko galera edo galera partziala sortzen da. Pertsona amnesikoak ez ditu zertan beste gogamen prozesuak galdu; hala
|
nola
pertzepzioa edo aditasuna, eta ez du hizkuntza arazorik izaten. Amnesia duen pertsonak ez ditu iraganeko gauzak gogoratzen.
|
|
|
Unitatearen eskakizunari aurre egiteko, zer eta
|
nola
egin planifikatu behar duzue.
|
|
|
Hemen dituzu, nahas mahasean; ezarri bakoitza dagokion gelaxkan. Ondoren, zehaztu zure burua
|
nola
ikusten duzun egiteko horien aurrean.
|
|
|
3 Eta
|
nola
egingo duzue hori guztia. Ea hau guztia bideratzeko gai zaren.
|
|
|
Taldeka? Erabaki zeregin bakoitza
|
nola
bideratuko duzuen. Amaitzeko, ezarri bururatzen zaizkizuen oharrak edo azalpenak.
|
|
|
bildu dugu. Baina hori egin aurretik, historia zer den,
|
nola
irudikatzen den eta historia idazteko informazioa nola lortzen den ere landuko dugu.
|
|
|
bildu dugu. Baina hori egin aurretik, historia zer den, nola irudikatzen den eta historia idazteko informazioa
|
nola
lortzen den ere landuko dugu.
|
|
|
Arkeologia zientzia garrantzitsua da antzinako bizimodua nolakoa zen jakiteko. Ikus dezagun
|
nola
lan egiten duten arkeologoek.
|