2000
|
|
Amodioa zabu batean kulunkan egotea bezalakoa dela dio Kike protagonistak, hasierako zirrara gehiegi luzatuz gero, zorabioa eta goragalea sortzen duela; hiru hilabeteko liluraldia baino ez dela, eta munduan laranja erdi asko dagoela. Hala, gizon eta
|
emakumeen arteko
harremanak gorabehera, obra bi oinarrien gainean dago eraikia: eszenaratzearen freskotasuna batetik eta Paco Mir-en testu bihurria bestetik, ateraldi, keinu, ironia eta amarruz betea.
|
|
Eskalatzailea, Gertakari atala," Gure irakurleak oporretan" sailerako Zabalguneko atso ero Rosariori egin beharreko elkarrizketa, etab. Hurrengoan, elkarrengandik berrogeita hamar zentimetrora eta ahots apalagoaz, eskola ume gineneko denborak solas. Hondarrik, haren gorputzaren epela sumatzeko bezain hurbil, gizaseme eta
|
emakumeen arteko
harreman ez beti gardenen alderdi zabalez xuxurlaka. Gin-tonika edaten zuen —azkar edan ere— eta nik orobat egin nuen, nire pozoi gogokoena edari burbuilatsu horrekin gezatuz.
|
2001
|
|
CESeko sindikatuek diotenez, bi urteko azterketaren ondoren, landa esparruko emakumearen bazterketa maila bereziaz jabetu dira. Izan ere, ustiapen familiarretan ari direnek ezin baitute nekazaritzako erregimen berezian sartu, familiaren ekonomi iturri nagusitzat jotzen ez direlako, eta horrek" gizon eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasun nabarmenak" eragiten ditu.
|
|
Martxoaren 8a Emakume Langilearen Nazioarteko Eguna da mundu guztian eta baita Euskal Herrian ere. Baina ezin esan gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna hurbil dagoenik, eta horren adierazgarri garbiak dira Espainiako Gizarte Segurantzaren hainbat alderdi.
|
|
Irakurleak aldizkari hau eskuratzen duenerako, burutuak izango dira martxoaren 8ko Emakume Langileen Nazioarteko Egunaren inguruko ekitaldi, ospakizun eta mobilizazioak Euskal Herrian eta mundu osoan zehar. Emakumeen egoera eta bizi-baldintzak hobetzearen alde ari diren munduko mugimendu feminista guztien helburu nagusietakoa gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna lortzea da. Hala ere, asko aurreratu den arren, bizitzako arlo guztietan berdintasun hori utopia da oraindik.
|
|
Ale honetan, gizon eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua-Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua-kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
2002
|
|
eleberriak aurrera egin ahala, Nerearen irudia zehazgabetuz doalako, eleberriaren ezusteko amaierak asaldatzen gaituen arte. " Bizitzea konprometitzea da" (19),
|
emakumeen arteko
maitasuna (June eta Mansfield, Woolf eta bere maitalea, Sartre eta Beauvoirren hiruko amodia, Colette... aipatzen dira 33 orrian), konpromisoak hartzeko gizonezkoek duten ezintasuna, sentsualtasunez beteriko 118 begiradak (Preverten poema bat aipatzen da 59 orrian), emakumezkoen zapalkuntza (66), maitasunik gabeko sexua (103), maiteminduaren ilusioak (106), nerabezaroko irakurketak... ekintza pol... Horixe baita, ekintza gutxiko eleberri honetan egiten dena:
|
|
Emakumeen tabakismoaren etorkizuna ez da bat ere pozgarria, eta oraindik emakumearen osasunean zoritxarreko ondorio guztiak agertzeko behar adina denbora pasa ez den arren, herrialde industrializatuetan hasi dira lehenengo ondorioak nabaritzen: Europan
|
emakumeen arteko
biriketako minbizi kopurua bikoiztu egin da, 1973an 18.822 heriotza izatetik 1992an 36.772 izatera pasatu baitziren, eta Estatu Batuetan dagoeneko bularreko minbiziagatik baino heriotza gehiago gertatu da biriketako minbiziagatik.
|
|
Azken urteotako joerak adin ezberdinetako gizonezkoen eta emakumeenjokabidea parekatzen doala adierazten du, gazteen jokabidea oso antzekoa izanik, eta adineko emakumeak lan-merkatuan luzaroago mantenduz. Dena den, gizonezkoen eta
|
emakumeen arteko
aldeak oraindik ere nabarmenak dira; aukera pertsonalen bidez azaldu ezin diren aldeak dira, gainera.
|
|
Gauzak horrela, gizonezkoen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna lortzekoosagarri diren soldatapeko lanaren eremua eta etxeko lanaren (edo lan birproduktiboaren) eremua, biak batera hartu behar dira kontuan.
|
|
Beste muturrean alokatu gazteen taldea dago, mugagabeko kontratua alokatu gazteen %25ek soil-soilik dutelarik. Bestalde, gizonezkoen eta
|
emakumeen arteko
aldeak ere nabarmenak dira. Mugagabeko kontratuaduten gizonezkoak %70etik gora diren bitartean, emakumezkoen proportzioa ez da%60ra heltzen.
|
|
Baina ordainetan (edo horretarako baldintza bezala) gizonei eta emakumeei aurrezartzen zitzaien eginbeharra gizarte garaikidean ahuldu egiten da. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
generoaren auzien berregituratzeak (emakumeak heziketan eta lan-merkatuan txertatzeak, dibortzioak, haurdunaldia ekiditeko bideak, etxeko lanen deskualifikazioak, etab.),, familia txikiak, bere baitan jasotzen zuen oro eraldatzen du.
|
|
umeen zaintza, umeekin jolastea eta umeak heztea; adineko jendearen zaintza; gaixo dauden edo ezintasunen bat dutenen zaintza. Etxeko lanak zentzu zabalenean ikertuz gero, gizonen eta
|
emakumeen arteko
aldeak handiagotu egingo lirateke.
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen arteko
auzia itxuraz dirudiena baino sakonagoko gaiei lotuta dago, ordea, gizarte industrialaren oinarrian baitago eginbehar eta portaera aurrezarrien jatorria (Giddens, 1991: 202 -203).
|
|
Autodinamika industrialarekin orain arteko gizonen ekoizpen eta emakumeen berrekoizpen biografia osagarriak porrot egiten du, baita lan-banaketa eta familia-arauek ere. Bizikidetza estamentala eta modernoa bateragarriak egin dituen gizarte industriala biluzik geratzen da gizonen eta
|
emakumeen arteko
gatazkarekin.
|
|
Horrela, gizonen eta
|
emakumeen arteko
auzian familia ez da euren gatazkaren kausa, gatazka-lekua baizik. Edo gatazka islatzen den leku bat.
|
|
Baliteke gizonen eta emakumeen harreman pribatuetan estereotipo sexualak birmoldatzea, baina ziurtasunaren sistema sozialak, hiri-antolamenduak, lan-merkatuak edota okupazio-sistemak bere horretan jarraitu bitartean, gehienera jota, (nahiko sinesgaitza dirudiena), desberdintasunen elkar aldaketa baino ez da lortuko, gizona bizikidetza feudal modernoan emakumearen orain arteko eginbeharren arduradun eginaz, eta alderantziz. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasuna berariazkoa duen erakunde-egituretan ezin daiteke berdintasunik eman.
|
|
Familia-aurrekontuetan, seguruenik, handituko den beste produktu-multzo bat familiaren egonkortasuna bermatzeko produktuak dira, hala nola enplegu-aseguruak, aseguru juridikoa edo geriatrikoa. Hala ere, gutxi aldatu dira gizon eta
|
emakumeen arteko
klixeak, haien interesei dagokienez. Gizonak eguneroko bizitzari aplikatutako berrikuntza teknologikoekiko zaletasunei eusten die, eta emakumea gehiago arduratzen da edertasun-produktuen berrikuntzez eta itxura estetikoari buruzkoez.
|
|
“Hezkuntza da jarrerak gehien aldatzen dituen aldagaia, eta zeregin garrantzitsuagoa du emakumearen eginkizuna eraldatzeko, bai arlo publikoan, bai pribatuan”, azpimarratu dute. Espainian, unibertsitate-ikasketak dituzten
|
emakumeen arteko
tratu txarrak(% 8,9) nabarmen txikiagoak dira gainerako taldeetan baino. Haren eragina biktimaren hezkuntza-mailaren alderantzizkoa da:
|
|
Stirling-eko Unibertsitateko Moore eta Kenneth Wilson. Eskoziako zientzialariek arratoien, saguen, tximinoen, baleen, venatuen eta antilopeen bizitza aztertu zuten arren, eta ez gizakiena, haien emaitzak, hasiera batean, gizakiei aplika dakizkieke gizonen eta
|
emakumeen arteko
bizitza-luzeraren desberdintasunak azaltzeko. Ian P.F. doktorea Owens-ek, Londresko Eskola Inperialekoak —argitalpen-artikulu bat argitaratu zuen aldizkari berean—, froga gisa adierazten du Estatu Batuetan, Erresuma Batuan eta Japonian gizakiak bi aldiz errazago hiltzen direla parasito-gaixotasunengatik.
|
|
Islamistek boterea lortzen dutenean, Xariaren ezarpenak emakumearen egoera jasangaitza bihurtzen du. Afganistanen talibanek gizonen eta
|
emakumeen arteko
erabateko bereizketa inposatu zuten, gaiso zeuden emakumeak ospitaletatik bidaltzeraino iritsiz. Emakumeak guztiz estaltzen dituen burka beti janztera derrigortu zituzten.
|
2003
|
|
Feminista zaren aldetik gizonen eta
|
emakumeen arteko
karguen banaketan kuotak jartzearen aldekoa zara. Zer moduz EAJren baitan zentzu honetan?
|
|
1926an Maria de Maeztuk eta Concha Mendez poetek martxan jarri zuten Club Lyceum-beste batzuk Lizeo Feminista izendatzen dute-elkarteko partaide egin zen, eta hango Literatura saileko arduradun. Victoria Kent, Isabel Oyarzabal sozialista, Zenobia Camprubi eta beste intelektual asko batu zituen elkarte horrek
|
emakumeen arteko
elkartasuna sustatzea zuen helburu, eta era guztietako emakumeei ireki zizkien bere ateak, nahiz eta azken batean partaide gehienak intelektualak izan. Joera politikoko zein erlijiosoko ekitaldiei uko egiten zienez, bai feministen, bai sozialisten eta bai katolikoen kritikak jaso zituen.
|
|
Gizarte eredua beste eztabaida bateko gaia da. Edonola ere, zein da sustatu eta defendatu nahi den gizarte eredua, ekonomia herritarren ongizatearen eta haien eskubideen gainetik egoten jarraitzea eta hori betiko horrela izatea helburu duena, ala ekonomia herri honetan bizi direnen zerbitzura egongo den eta enpresari nahiz profesional liberalen zerga iruzurrak, gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasuna, lan baldintza kaxkarrak, gizarte bazterkeria eta lan ezbeharrak desagerrarazi eta aberastasuna gizalegez banatuko duen gizarte eredua?
|
|
Ondoren, “besteen aintzatespena” dator(% 36), laneko betebeharra(% 7), higienea(% 5) eta osasuna(% 3). Gizonen eta
|
emakumeen arteko
bereizketan, emakumeak gehiago zaintzen dira autoestimuagatik (%78), eta gizonezkoak, berriz, %58 Bestalde, emakumeek gehiago egiten dute, %13rekin, eta emakumeek %3rekin. Azkenik, kirurgia estetikoari dagokionez, txostenean adierazten da kontsultatutako pertsonen %9k kirurgia estetikoko tratamenduren bat egin duela edo egiteko asmoa duela.
|
|
Izan ere, Y kromosomak eskeletoa hazten, zelula sexualetan tumoreak sortzen eta transplantatutako organoei errefusatzen parte hartzen duela adierazten duten aztarnak daude. “Orain arte onartu da gizonen eta
|
emakumeen arteko
gaixotasunekiko suszeptibilitate desberdinak sexu-hormonen eragina islatzen duela, ez zuzenean sexu-kromosomena”, adierazi du Pagek. Hala ere, Y kromosomak ia generik ez zuela dioen ideia okerretik abiatzen zen.
|
|
Ez da denborarik galdu behar. Gizarte mugimendu zahar eta berrien, GKE progresisten, intelektualen eta tokian tokiko gizon eta
|
emakumeen arteko
bat-etortzeainoiz baino premiazkoagoa da. Alternatibak bilatzeak, epe labur eta erdiko utopien mailan, neurri zehatzak eragin behar ditu.
|
2004
|
|
Europako Parlamentuak aurtengo martxoaren 31n eginiko bozketan, ondasun eta zerbitzuez gozatzeko, gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasun eskubidea errespetatzeko agintzen duen arautegi berri bat onetsi zuen, enpresei primak zenbatekoak diren zehazteko garaian sexua diskriminatzaile gisa erabiltzea debekatuz.
|
|
Arazoa larriagotu egiten da kopuru horiek Europar Batasunaren (EB) testuinguruarekin konparatzen direnean. Alde horretatik, Espainia da emakumeen langabezia-tasarik handiena duen herrialdea, eta, ondorioz, gizonen eta
|
emakumeen arteko
lan-arretarik handiena duen herrialdea, %8, 6 Bien bitartean, Erresuma Batuan eta Irlandan, haiek dira kaltetuenak. Ikasketak Emakumeen enplegua arautzen duen baldintza erabakigarria ikasketa maila da.
|
|
Genero-desberdintasuna areagotzen duen beste faktore bat da lursail batzuk oraindik ere gizakiak bakarrik erabiltzeko direla. Bizitza politikoan edo armadan parte hartzea, adibidez, gizonen eta
|
emakumeen arteko
parekotasunetik oso urrun dago oraindik. Legegintzaldi honetan, Kongresuko aulkien %28, 29 eta Senatuko eserlekuen %24, 32 emakumeak izan dira (aurreko agintaldian baino %6 eta %10 gehiago, hurrenez hurren).
|
2005
|
|
Hau, beste batzuk baino jendetsuagoa da eta Ibon Arrizabalaga, saioaren gidaria, pozik dago. Ibon EHUko Emakume eta gizonen arteko berdintasunerako masterra ikasten ari da, baina gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasunean eta gizonen inguruko lantegietan esperientzia andana du. UEUn, Gite-Ipes-en, sindikatuetan... eta maila pribatuan ere, lan horretan ari da.
|
|
2000 urtean, Europako Kontseiluak eta Batzordeak garapenerako politikan XXI. mendearen hasieran jarraitu behar dituzten ildoak zehaztu zituzten: helburu nagusia txirotasuna ezabatzea da eta garapen egonkorra, ingurugiroa eta gizon eta
|
emakumeen arteko
aukera berdintasuna proiektu guztietan kontuan izan beharreko parametroak dira. Dena den, azken urteotako munduaren eta herri ezberdinen egoera aldakorrak direla-eta, une honetan garapen politika berraztertzen ari da Europako Batasuna.
|
|
Hala ere, genero eredu eta erlazioei buruz ikerketa ugari egin izanagatik, apenas topa daiteke jaien testuinguruan kokatutakorik. Nire iritziz, ikerketarik ez izatearen arrazoia argia da, izan ere, askok uste baitu jai-giroa gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasunerako borrokatik at gelditzen den gunea dela, bai behintzat beste gune batzuekin alderatuz gero: eskubide politikoak, lan-mundua, sexu askatasuna, ugalketaren kontrola, eta abar.
|
|
Erraza da argudio hori aplikatzea alarde baten defentsari, non emakumeak kantinera lana baino ez duen egiten, jaiak gizarteko gizon eta
|
emakumeen arteko
parekotasun ezean inolako eraginik izango ez balu bezala. Batetik, errituaren ikuspegitik, lur sakratuan gaude.
|
|
Dimentsio sinbolikoak jaietan islatutako generoen erlazioan etor litezkeen aldaketak ulertzeko zenbait gako ematen dizkigu, Irun, Hondarribia zein Euskal Herriko, Espainiako Estatuko edo Europako edozein herritan gaudela ere. Gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasunaren aldarriak sarritan gatazka soziala ondorio badu ere, badira aldaketa-prozesua erraztu edo zaildu egiten duten inguruko ezaugarriak: iraganeko ezagutza soziokulturala; bizi den une historiko politikoa; beste emantzipazio gune batzuetan lortutako emaitzak; indarrean dauden murriztapenak; parte hartzen den ekintzaren garrantzia herriarentzat; eta agintarien laguntza.
|
|
Erran nahi baitut: zein punturaino da naturala armen eta
|
emakumeen arteko
harremana. Bestalde, emakumeek entzierroan korritzea errebindikazio femeninoa al da?
|
|
Gauzak horrela, gizon eta
|
emakumeen arteko
harremana diktadura frankistaren kezketako bat izan zen. Ezkontzara harreman sexualak mantendu gabe iristea oso garrantzitsua zela zabaldu zen, hori baitzen ezkontza horrek porrot egitea ekiditeko modu bakarra.
|
|
Baina, emakumea etxeko kontuetara mugatu behar zela, gizonen menpe zegoela (hasieran, bere aitaren menpe, eta ondoren, senarraren menpe), etxetik at lanik egin behar ez zuela eta bizimodu publikoan parte hartu behar ez zuela defendatzen zuen diskurtso horrek, tradizionalismo katolikoaren eraginaz gain, oinarri biologista argia zuen. Gizon eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasun biologikoak zirela eta, emakumeak amatasunera mugatu behar ziren, eta testuinguru horretan, alor ekonomiko, sozial eta juridikoan diskriminaturik egotea justifikatzen zuten. Faxismoentzat, emakumea, arrazaren tenplua?
|
|
Proposamen honek deigarriak diren zenbait ideia proposatzen ditu. Lehenengoak, eta oso esanguratsua, gaia
|
emakumeen arteko
eztabaida batera mugatu nahidu. Alardean boterea dutenak agintariak dira, gizonezkoak?, beraz, oso bitxiada horrelako proposamena egitea.
|
|
Horretarako, agintariei eskaera egingo die, eta ezetzabaldin bada erantzuna, bertan behera utziko du bere asmoa. Alardearen egunean, Gernikako Arbola plazara gerturatzen direnean, emakumeek osatutako tapoiatopatuko dute, berriz ere,
|
emakumeen arteko
gatazkaren irudia ematen saiatzendira tradizionalistak, nahiz eta guztien bizikidetza eragin nabaria izan auziak?. Ondorioz ezin izango dute segitu, agintari bati eskaera-eskutitza eman eta ezetzajaso ostean erretiratu egingo da Jaizkibel konpainia.
|
|
Arrancadaren lekuan ezarriko dira, lurrean eseri eta honako lelo hau dutenkartelak aterako dituzte: «. Gizon eta
|
emakumeen arteko
edozein bazterketa motaezabatu behar dugu?. Juan Jose Ibarretxe.
|
|
Bestela esanda, legeriaren oinarrizko printzipioak aplikatuko badira, ezinbestekoa da ekintza positibozko politika abian jartzea, banakoaren eskubideak erabiltzean gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasun osoa erdiesteko. Eta berdintasunhori ez da lortzen Alarde pribatuak antolatzeko ustezko askatasunaren bitartez, askatasun hori formazkoa baino ez delako.
|
|
Zentzu honetan, bi aldeek komunikabideen aurrean erakusten duten jarreraezberdina dela azpimarratu beharra dago. ...tan isekak, mehatxuak etaerasoak eguneroko ogia dira eta hauen aurrean prozesu judizialetara jotzea(...) etaprentsan salatzea besterik ez dugu», hitz hauek Juana Mugarrietakoa elkartekokide batek El Diario Vasco egunkariko Buzon atalean egin zituen, 2000/1/21?). Bestetik, tradizionalisten ustetan «komunikabideek hasiera-hasieratik Jaizkibelkonpainia mistoaren alde egin dute eta arazoa gizon eta
|
emakumeen arteko
arazoabailitzan erakutsi dute. Herriak defendatzen duen bakarra rol zehatzak dituen oroipen historiko bat egitea da, baina hiritarrek ez dute ikuspuntu hau komunikabideetan islatzen denik ikusten» (Borja Jauregui Deia egunkarian, 2000/9/7).
|
|
Bat, behintzat, denontzat ezaguna da: amatasuna. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasunak areagotzen dituengaia da amatasuna. Familian haur bat jaiotzen denean, horren zainketa eta arretabatik bat amak darama (janaria, garbitasuna...), biologikoki berak sortu duelako.Beraz, haurraren lehen hilabeteetan amaren figura funtsezkoa da, eta haurrakberarekin lotura sendoa behar du.
|
|
Programen bidez, honako hauek sustatzen dira: giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak, bakea eta herritarren parte-hartzea gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasun-baldintzetan, eta sexuagatik, arrazagatik, erlijioagatik eta kulturagatik bereizkeriarik ez egitea. Bidezko hazkunde ekonomikoa sustatzea.
|
|
Miren Lourdes Oñederrak bidaia erabiltzen du emakume protagonistaren barnean sartzeko, gizon eta
|
emakumeen arteko
harremanak eta ezin ulertuak azalarazi nahi ditu. Urtaroek markatzen dute denbora (denbora ziklikoa emakumeekin lotutakoa da; denbora lineala, gizonekin lotutakoa), bigarren pertsona erabiltzen du irakurlea istorioan murgiltzeko, konplize bihurtuz.
|
2006
|
|
" Adibidez, zuk niri deitzeko, eta galderak egin eta gai honi buruz hitz egiteko". Azken batean, guztion bizitzan, feminismoa oinarrizkoa da, zeren oinarrian dagoena da gizonezko eta
|
emakumeen arteko
harremanak nola antolatuko ditugun.
|
|
Hirugarren pentsamendua: Getxoko Antzerki eskolak euskal arte eszenikoen botere gunetan, hau da, diru laguntza batzordeetan, antzoki sarean, jaialdietan... gizon eta
|
emakumeen arteko
presentziari buruz kaleratutako ikerketari buruzkoa. Eskutan ditut emaitzak.
|
|
Azken hau ezberdinen arteko akordioa, tradizio politiko ezberdinetatik datorren jendearen arteko koalizioa eta ikuspegi nazional ezberdina daukaten gizon eta
|
emakumeen arteko
koalizioa, baina ezkertiarren arteko akordioa.
|
|
Azterketa horietatik ondorio bereizgarrietako batzuk atera beharko banitu, hauek aukeratuko nituzke: duela bost urte baino bi aldiz gehiago erreklamatzen ari dela orain kontsumitzailea, kontsumitzen duen horri buruz geroz eta informazio handiagoa eskatzen duela eta gizaseme eta
|
emakumeen arteko
etendura digitala murriztuz doala.
|
|
Gizaseme eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna.
|
|
...helburua, horrelako produktuak bai supermerkatuetan, baita Munduko Denda izenekoetan ere saltzeko aukera lortzea izan zen; horretarako, Bidezko Merkataritzako produktuak eta produktu konbentzionalak Bidezko Merkataritza Zigiluaren bitartez bereiziko lirateke, kontsumitzaileari ere berma zekion nazioartean Bidezko Merkataritzak onarturiko irizpideak (lan baldintza eta soldata duinak, gizonezko eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna, haurrik ez ustiatzea, ingurugiroa errespetatzea, epe luzerako harreman komertzialak, ekoizpenaren zati bat aurretiaz ordaintzea eta kalitatea zaintzea, alegia) betetzen dituztela produktu horiek.
|
|
Estatu Espainiarrean, azkenik, Teresa del Valle-ren zuzendaritzapean egindako ikerlana aipatu nahi dut, Modelos emergentes en los sistemas y las relaciones degenero izenburupean argitaraturikoa (2002). Liburu horren egileek (kapitulu honensinatzailea barne), gaur egun gizon eta
|
emakumeen arteko
harremanetako hainbatalorretan antzematen diren berrikuntzak harira, amatasunaren esparruan topaturikoaldaketak aurkitu dituzte; baina, hala ere amatasuna, genero-ideologia desberdintzailea ondoen adierazten duen esparrua dela azpimarratzen dute. Hala, nahiz etagizonezkoek egun duela hamarkada batzuk burutzen ez zituzten eginkizunak bete, umeen ardurak emakumeen eskuetan jarraitzen duela eta emakumeen espezializazio hori eurek betetzen duten besteon zaintza zabalagoaren erreferente nagusiadela ondorioztatzen dute.
|
|
Bidezko merkataritzaren aldeko arrazoiak Gaur egun, biztanleen %20k baino gehiagok ezagutzen du bidezko merkataritzaren esanahia, eta kopuru hori handitu egiten da urtetik urtera. Truke-modu honen helburua hegoaldeko herrialdeetako ekoizleei bidezko ordainsaria bermatzea da, gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna, haurren esplotaziorik, soldata duinik eta ingurumena errespetatzeko. " Dendako ohiko kanalek baino soldata handiagoa ordaintzen dugu, gurasoek behar adina irabaz dezaten eta haurrek lanik egin beharrik izan ez dezaten eta eskolara joan daitezen", azaldu dute Intermón Oxfamek.
|
|
Erakundeak sexu-diskriminazioaren aurka borrokatuko du, eta europarrak kontzientziatuko ditu gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasunaz.
|
|
Proiektuak 52,2 milioi euroko aurrekontua izango du 2007-2013 urteetarako, eta 2007an jar liteke martxan. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
aukera-berdintasunean soilik oinarrituta, Europako Genero Berdintasunaren Institutuak helburu orokor hauek izango ditu: Europar Batasuneko erakundeei, bereziki Europako Batzordeari eta gai horretan estatu kideetako agintariei aholkuak ematea.
|
|
“Mundu osoari mesede egiten dion arropa” programak tokiko ekoizpena eta transgenikorik gabeko produktu ekologikoak sustatu nahi ditu. “Bidezko merkataritzak gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna bermatu behar du, oinarrizko eskubideak errespeta daitezen. Kontzientziaz kontsumitzeko deia egiten dugu” esan zuen Yumi Johek.
|
|
Bidezko merkataritza garapen jasangarriari laguntzen dio, merkataritza-baldintza hobeak eskaintzen baititu eta produktoreen eta langile behartsuen eskubideak bermatzen baititu, bereziki hegoaldean. “Kontsumo arduratsu horri esker, Hegoaldeko 300.000 nekazari eta eskulangilek baino gehiagok soldata justuak kobratuko dituzte beren lanagatik, bizitza duina izan dezaten, eta beren lan-eskubideak eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna errespetatu daitezen”, azaldu dute Bidezko Merkataritzako Estatuko Koordinakundeak. Ahaztu gabe – azpimarratu – produktuen kalitatea, ingurumena zaintzea eta artikuluen fabrikazioan haurren eskulana ez erabiltzeko bermea.
|
|
María Jesús Herrerak, Bakearen, Desarmearen eta Askatasunaren aldeko Mugimenduaren koordinatzaileak (MPDL), gizarte bidezkoagoa eta gizatiarragoa aldarrikatzen du Bakearen Nazioarteko Egunean, non ideiak bateragarriak diren ondo egindako lanarekin eta eraginkortasunarekin, eta giza eskubideekiko errespetua funtsezko ardatza izan dadin munduko edozein lekutan beren jarduerak garatzeko. Orain dela 23 urtetik hona MPDLk egiten dituen jarduerak, besteak beste, askatasunaren, garapenerako lankidetzaren, gizonen eta
|
emakumeen arteko
elkarbizitzaren eta ingurumenaren ingurukoak. Izan ere, ez da ahaztu behar" bakea gerrarik eza baino askoz gehiago dela", azpimarratu du.
|
|
Horixe izan da, ezbairik gabe, 2005ean Bakearen aldeko mugimenduaren-MPDL-hari gidaria. 23 urte dira jada BAKEAREN zerbitzuan lanean, eta gure erakundeak irmoki sinesten dituen balioak sendotzen saiatu da, hala nola askatasuna, giza eskubideen errespetua eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
bizikidetza. Generoa, Giza Eskubideak eta ingurumenaren babesa, gainera, gure eguneroko lanaren zeharkako ardatzak dira, eta gure proiektu guztiak bideratzen dituzte, bai nazioartean, bai herri mailan garatzen ditugunak.
|
|
Gizasemeon eta
|
emakumeen arteko
harremanak –aginte, berdintasun eta izaera aldetik esan nahi da, ez sexuari dagozkionak– beti izan dira korapilatsuak, kontuan eduki behar baita emakumeei ukatu egin zaiela agintea eta berdintasuna, eta agintearen bidetik inposatu izaera ezberdina: zuek horrelakoak zarete...
|
2007
|
|
Eta aldaketa horiek, jakina, emakumearen jarreran islatzen dira. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
alde gehiago ere aurkitu ditu: emakumeetan handiagoa da komunikazioen zentroa-%11 neurona gehiago mintzairaren eta entzumenaren zentroetan-eta baita emozioena ere; gizonak, aldiz, arrazionalagoak omen dira, baina baita autistagoak ere.
|
|
Ikasleak heztea, oinarrizko eskubide eta askatasunak errespetatzeko, gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna errespetatzeko, eta tolerantzia eta askatasuna elkarbizitzaren printzipio demokratikoen arabera egikaritzeko.
|
|
m) Neurriak eta ekimenak proposatzea, horiek ahalbidetzen badute zentroan elkarbizitza, gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna, eta norberaren, familiaren eta gizartearen esparru guztietan gatazkak bake bidez konpontzea.
|
|
Politikak egiteko ardura dutenek —jarraitzen dute— uste badute hiri-hazkundearen tasak altuegiak direla, aukera eraginkorrak dituzte eta, aldi berean, giza eskubideak errespetatzen dituzte. Gizarte-garapenaren arloko aurrerapenak, hala nola genero-berdintasuna eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna sustatzea, hezkuntza unibertsala lortzea eta ugalketa-osasuneko beharrak betetzea, garrantzitsuak dira berez. Baina, era berean, emakumeei aukera emanen diete nahi ez den ugalkortasuna saihesteko eta, hartara, hiriko populazioaren hazkundearen faktore nagusia murrizteko:
|
|
Talde hori Osasun eta Kontsumitzaileen Babeserako Zuzendaritza Nagusiak lan egiten duen esparru politikoetan eragina duten industriaren (banakako federazioak eta enpresak) eta gobernuz kanpoko erakundeen interesdunen ordezkaritza orekatuak osatuko du. Taldeko kideak urriaren 10etik aurrera izendatuko dira, ahalik eta gaitasun handiena, behar diren ezagutza espezializatuen sorta zabala eta, irizpide horiekin bat, Erkidegoaren barruan ahalik eta banaketa geografiko zabalena eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
oreka bermatzeko. Batzordeak Taldeari kontsulta egin ahal izango dio osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekiko kontsulta-prozesuaren hobekuntza orokorrarekin zerikusia duen edozein gairi buruz.
|
|
Areagotu egin dira
|
emakumeen arteko
etxeko istripuak
|
2008
|
|
Irizpide horretan oinarrituta, eta emakumeen aldakortasuna ikusita, ikertzaileek joera handia izan dute luzaroan gizonak bakarrik erabiltzeko saiakuntza klinikoetarako. Ez zuten ezer txarrik ikusten horretan, ziur baitzeuden gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak sexu-organoetara mugatzen zirela. Beraz, askoz erosoagoa, errazagoa eta eraginkorragoa iruditzen zitzaien denboran gorabeherarik ez zuten boluntarioak erabiltzea; saiakuntzaren mesedetan.
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak sexu-organoetatik harago doaz. Artxibokoa
|
|
Europako Estatistika Bulegoko (Eurostat) datuek agerian uzten dute, hala ere, ikerketaren alorrak ikasle-kopuru handiena erakartzen duen herrialdeak Austria direla; bertan, lizentziadunen %8 doktoreak dira, Alemania (%7, 2) eta Suedia (%7, 1). Espainian, 2004 urtean, gizonen eta
|
emakumeen arteko
alde txikia Europako batez bestekoa baino handiagoa izan zen, non tituluen %43, 3 emakumeei eman baitzitzaien. Estonia eta Zipreko kasuak nabarmendu behar dira, doktore-tituluen %60 baino gehiago emakume bati eman baitzitzaion, edo Portugal, Italia, Letonia edo Lituaniako tituluak, %50 baino gehiago.
|
|
Trukeen lehentasuna da gazteek bizitza publikoan parte har dezaten sustatzea, bereziki aukera gutxien dutenena, “arrazoi kultural, ekonomiko, sozial eta geografikoengatik” edo ezgaitasun fisiko edo mentalen bat dutenena. Gainera, gizonen eta
|
emakumeen arteko
tratu-berdintasunaren printzipioa bermatu nahi da, eta, beraz, programa 13 eta 30 urte bitarteko gazteentzat da, bai estatu kideetan, bai hirugarren herrialdeetan. Guztiek aseguru-eta mantenu-gastuak, bidaiaren kostuen %70 eta baliabide gutxien dituzten gazteentzako diru-kopuru gehigarria dituzte.
|
|
Uda honetan, genero-indarkeriaren aurkako gizarte-sentsibilizazioko kanpaina hasiko da, eta telefono bat jarriko da erasotzaileek “beren agresibitatea bideratu dezaten eta ez dezaten indarkeriarik erabili”. Hauek dira Berdintasun Ministerioak “indarkeria matxistari aurre egiteko eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasun eraginkorra bultzatzeko” dituen berrikuntzetako batzuk. Hala, uztailetik aurrera, Bibiana Aidok zuzentzen duen sailak sentsibilizazio-kanpaina bat jarriko du abian, “jarraitua eta multifokala”, emakumeek “arriskuak ez gutxitzeko”, eta erasotzaileek ikus dezaten gizarteak ez dituela onartzen beren jokabideak, ministroak atzo Kongresuan egin zuen lehen agerraldian azaldu zuenez.
|
|
Haren iritziz, “behar-beharrezkoa” da tratu txarrak ematen dituztenak isolatzea eta salaketa bultzatzea, bai biktimak bai haien ingurune hurbilena, hala nola bizilagunak, senideak eta lagunak. 18 urtetik gorako emakumeen %9, 6k genero-indarkeria jasan du azken urtean Aidok gizarte-inplikazio handiagoa eskatu zien botere publikoei eta, oro har, herritarrei, indarkeria matxista – “gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun-adierazlerik handiena” – “belaunaldiz belaunaldi igarotzea” ezinezko madarikazio gisa. Ministroak gogorarazi nahi izan zuen, gainera, “emakume asko ateratzen direla indarkeriazko espiraletik, nahiz eta kopuru horiek ez diren egunkarien azaletan sartzen”.
|
|
Biografia horretan bada deigarria egin zaidan gauza bat, hona: Woolfek ez zuela gizaseme eta
|
emakumeen arteko
(aukera) berdintasuna bilatzen, desberdintasuna baizik. Emakume izatea garai hartan pariah edo outsider izatearekin lotzen zuen, eta, alde horretatik, eskubideak herritarren kategoriaren arabera banatzen zirela salatzen zuen.
|
|
Beste kontu bat da tratu txar horiek elikatzen dituzten ideiak ohikoak izatea eta kasu batzuetan gatazkak eragitea. Baina gizonen eta
|
emakumeen arteko
bortizkeria ez dago orokortuta.
|
|
Gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasunaren alde egin nahi du Eusko Jaurlaritzak ekimenarekin
|
|
Hilaren 13an eta 14an nazioarteko adituak bilduko dira Donostiako Kursaalen egingo diren jardunaldietan. Jardunaldi horien xede nagusia da aztertzea berrikuntzak duen eginkizuna hezkuntzan, lan munduan, osasunean eta informazioaren gizartean gizonen eta
|
emakumeen arteko
parekidetasuna lortzeko bidean.
|
|
Jarrera horiez mintzatzean, Prieur eta Taksdal soziologo norvegiarren azterketa aipatu du Askabidek: . Gizonen eta
|
emakumeen arteko
ohiko harremanak aldatzen ari direlako frustratuta daude gizon horiek, eta menderatzean oinarritutako eredu eta irizpide tradizionalei eusten diete?.
|
|
Orobat, lanerako sei ardatz bilduko ditu Aralarren proposamenak: krisi ekonomikoari aurre egiteko gizarte politikak bultzatzea; giza eskubideen defentsa, torturaren salaketa eta bakegintza; etxebizitza eskubide unibertsala izatea; hizkuntza politika berria; gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna; eta ingurumen politika arduratsua.
|
|
Salaketarako bai, baina batez ere informazio, dibulgazio eta kontzientziaziorako. Hedabideek funtzio hezitzaile bat bete dezakete herritarren artean, gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna bultzatuz. Informazioak gizon eta emakumeen estereotipoak saihestu behar ditu, eta inposizioaren bitartez lortutako arrakastak alboratu.
|
|
Zorionez, iritzi sailetan gaiari buruzko kezka bat da nagusi, gizarte kontzientziazio baten aldeko apustua egiten duena. Garrantzitsuena zera da, zutabegile eta editorialista askok onartzen dutela genero indarkeriaren sustraia gizon eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasunean dagoela.
|
|
Gure herriak, hizkuntza eskubideak bermatuak izan behar ditu, gizon eta emakumeon arteko harreman berriak behar dituelarik bere biziraupen eta garapenerako.Euskarak, Euskal Herriko Hizkuntzak, ez du genero gramatikalik eta, beraz, maiz pentsatu ohi da sexita ez dela, baina genero bereizketa eta diskrimazio sexuala beste modu batzuetan azaleratzen dira. Euskara kultur adierazpidea da, gure herrian nagusitzen den kulturaren parte da, hau da, kultura patriarkalaren isla.Gure herriko errealitatea eta hizkuntzak elkarri eragiten dioten heinean, patriarkatuak sortzen dituen erlazio hierarkikoen errealitatearen isla izango da, gizon eta
|
emakumeen arteko
parekidetasunik eza oinarri duen errealitatea adieraziz. (gizarte hitza).
|
2009
|
|
Emakumeek lan mundura salto egitea lorpen garrantzitsua izan da berdintasunaren izenean, baina bidea arantzaz betea dago eta familia eta lanaren uztartzeak hainbat kezka eta arazo sortzen ditu egun: " Lanean ari banaiz ezin diot behar hainbeste dedikazio eskaini haurrari, baina ez dut nire ibilbide profesionala gelditu nahi, eta zein da aitaren egitekoa honetan guztian?" Gizarteak eta Administrazioek ere badute zer esan eta egin, herrialde baten lehiakortasuna eta belaunaldi erreleboa jokoan dago, gizon eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna ere bai. Eta haurrak hitz egingo balu, zer esango luke?
|
|
Telebista, iragarkiak, zinema, etxeko egoera... Horiek denek dute zeresan handia auzian, eta nahiz eta eskoletan gizon zein
|
emakumeen arteko
berdintasunaren inguruko mezua helarazi, eskolatik atera eta euren inguruan kontrako mezuekin topo egiten badute, haurrak desorekatu egiten dira, eskolan kontaturikoa egia ez dela ohartzen baitira. Hori saihestu asmoz, eskolak eta gurasoek konplizitatea lortzea-norabide horretan elkarturik lan eginez-pauso garrantzitsua izan daiteke ezbairik gabe.
|
|
Gidatzen 10 urte baino gutxiago daramatenek 40 urte baino gehiago daramatenek baino akats gutxiago egin dituzte. Ikerketak ez ditu gizon eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasunik agerrarazi, baina nota txarrenak Madrilgo erkidegoan lortu dituzte. Zenbat eta ikasketa gehiago izan puntuazio hobeak lortzen direla ere baieztatu dute.
|
|
Lan behin behinekotasuna murrizteko eta soldatari dagokionez gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunarekin amaitzeko neurriak behar direla aipatu du.
|
|
Gauza gehiegi dute, psikologoak, soziologoak, kongresuak, e.a. Falta zaie lasaitasuna etxean, aita eta ama alboan izatea eta erreferentea. Politikoak, sozialak, erlijiosoak edota sindikalak.. Gurasoen lana ez errazagoa Javier Elzoren ustez eta horretan eragin handia du gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak. Emakumea etxetik atera da baina gizona ez da sartu, gaineratu du soziologoak.
|
|
Ama, aita, bi amonak. Baina, bainugeletan ikusten baitira argien gizon eta
|
emakumeen arteko
diferentziak, bainugelan da agerikoen Josuren desagerpena. Tanpoiak 1-After Shave 0.
|
|
hain zen nabarmena Adaren jarrera, non, txintik ere esan gabe, Maria Bibianak eskua luzatu baitzion, argia itzali aitzin, Adak ongi ulertzen zuèn keinuan,. Asko maite zaitut, baita arazoak badituzu ere? esaten ariko balitzaio bezala; huraxe baitzen kontua, Maria Bibianak bazuela neurriaren zentzu zehatz bat, Txarok ez zuena, antza, eta huraxe baitzen bi
|
emakumeen arteko
aldea: ahizpak, asko maite zaitut?
|
|
Lasaitu zenean, Adak aldameneko emakume erretzailea aurkitu zuen berari begira, arestian bezalaxe, bere irri errukitsu harekin; orduan, baina, esker oneko beste irri batekin ihardetsi zion Adak; bi
|
emakumeen arteko
irri trukeak ez zion, ez, Txarori ihes egin:
|
|
–Harreman hobendunak?. Halakoxeak izan, Du Guasten ahotan, bi
|
emakumeen arteko
joan-etorriak. Halaxe erran nuen nik ere, egun hartako goizean, Margaritarekin mintzatu nintzelarik.
|
|
Galdera hauek, eta beste hainbat, izan dirazientzialariek euren ikerketen bidez erantzuten saiatu direnak. Tamalez, ezin duguesan erantzunen bilaketan lorturiko emaitza eta sorturiko teoriak ados daudenik, eta emozioen inguruko teoria bakar eta bateraturik ere ez dugula kontuan izanbehar da (Palmero, Guerrero, Gomez, eta Carpi, 2006); hala, bada, ezin duguespero gizonen eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasun emozionalen inguruko teoriakere adostasunean iristea.
|
|
Ordutik aurrera lehen terminoa sexu biologikoaz mintzatzeko erabiliko da, eta, bigarrena, gizonak eta emakumeak ezberdindu eta haien arteko harremanak egituratzen dituzten sinesmen-sare eta kontzeptu normatibo soziokulturalekduten eraginaz hitz egiteko. Kontzeptuok ezberdintzeak ikuspegi berri bat ekarrizuen gizonen eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasunak ulertzeko orduan, gizon etaemakumeen ezaugarriek eragin soziokulturala zutela onartzen hasi zen eta momentu horretatik aurrera kongruentzia-eredua androginia-ereduak ordezkatukozuela zirudien. Androginia ereduaren esanetan, ezaugarri maskulinoak eta femeninoak gizon eta emakumezkoetan maila eta forma ezberdinetan agertzen dira, hala bai bata eta bai bestea maskulino eta femeninoa izan daitezke aldi berean.Jada ez dira gizon/ maskulinoa vs emakume/ femeninoa muturrak ezarriko.
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen arteko
harremanetan emakumeek gehiagotan ematendute beren ahultasunen berri. Emakumeek berotasuna, maitekortasuna edozaurgarritasuna agertzera, eta haserrea edo erasokortasuna gordetzera bultzatzenditu inguruneak.
|
|
Gizarteratze-prozesuan eremu garrantzitsua izan ohi da kirola. Esparru horretan argi eta garbi ezberdintzen dira gizonen eta
|
emakumeen arteko
balio, jarreraeta jokaerak, eta historian zehar (zenbaitetan gaur egun ere) izaera homozentrikoeta baztertzailea izan dute kontzeptuok.
|
|
Emakumeei dagokienez, oro har, dominaziozko harremanen integrazioa dagoela esan daiteke. Funtsean, langabeziaren irudikapen sozialak gizonen eta
|
emakumeen arteko
genero-asimetriairaunkor mantentzen laguntzen du, gizonen eta emakumeen estereotipo tradizionalei eutsiz eta sistema soziala justifikatuz (Jost eta Banaji, 1994). Ikerketa honetanlanbide-ikasketak egiten dituzten ikasleen erantzunak landu ditugula jakinik, honekguztiak orientazio profesionalerako inplikazio garrantzitsuak dakartza.
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen arteko
ezberdintasuna murriztea.
|
|
Hain zuzen, 2007ko soldata askoz txikiagoa izan zen Espainiako langileen artean, 14.503 eurokoa izan baitzen. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
soldata-banaketaren ezberdintasuna ere nabarmena izan zen. Emakumeen% 20,2k Lanbidearteko Gutxieneko Soldata (LGS) baino diru-sarrera txikiagoak edo berdinak zituen; gizonen% 7 baino ez zegoen tarte horretan.
|
|
Hainbat hamarkadatan etengabe hazi ondoren, bularreko minbizia gutxitzen hasi da Espainiako emakumeen artean. Espainian,
|
emakumeen arteko
tumore arruntena gailurrera iritsi zen 2000 urtean, eta urtebete geroago “jaitsiera malkartsua” gertatzen hasi zen, Carlos iii.a Osasun Institutuak Espainiako minbizi-erregistroetatik abiatuta egindako azterketa baten arabera. Ikerketa “Journal of National Cancer Institute” aldizkarian argitaratu zen, eta Marina Pollán eta Roberto Pastor Epidemiologiako Zentro Nazionaleko ikertzaileek zuzendu zuten.
|
|
iaz eginiko azterketa soziologiko zabal baten arabera, AEBetako gizonezko beltzei galdeturik, emakumea potolo nahiago omen dute; zuriek, argal. Zurien eta beltzen topiko soziologikoetan sakondu gabe, gogora dezagun emakumeei ez zaiela galdetu nolako gizon edo emakumeak nahiago dituzten baina, halaz ere, status sozialaren eta obesitatearen arteko loturak ere erakusten du
|
emakumeen arteko
obesitatearen baitan faktore sozialek nolako garrantzia duten).
|