|
2002
|
|
|
Baliteke gizonen eta emakumeen harreman pribatuetan estereotipo sexualak birmoldatzea, baina ziurtasunaren sistema sozialak, hiri antolamenduak, lan merkatuak edota okupazio sistemak bere horretan jarraitu bitartean, gehienera jota, (nahiko sinesgaitza dirudiena), desberdintasunen elkar aldaketa baino ez da lortuko, gizona bizikidetza feudal modernoan emakumearen orain arteko eginbeharren arduradun eginaz, eta alderantziz. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasuna berariazkoa duen erakunde egituretan ezin daiteke berdintasunik eman.
|
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen
desberdintasuna egun ikusi egiten da. Lan merkatutik etxera itzultzea erabakiz gero, ageriko kontradikzioa sortzen da:
|
|
2003
|
|
|
Gizarte eredua beste eztabaida bateko gaia da. Edonola ere, zein da sustatu eta defendatu nahi den gizarte eredua, ekonomia herritarren ongizatearen eta haien eskubideen gainetik egoten jarraitzea eta hori betiko horrela izatea helburu duena, ala ekonomia herri honetan bizi direnen zerbitzura egongo den eta enpresari nahiz profesional liberalen zerga iruzurrak, gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasuna, lan baldintza kaxkarrak, gizarte bazterkeria eta lan ezbeharrak desagerrarazi eta aberastasuna gizalegez banatuko duen gizarte eredua?
|
|
2005
|
|
|
Bi ikertzaile talde britainiar eta estatubatuar konturatu dira gizakiak bi genoma dituela, bata gizonentzat eta bestea emakumeentzat, Nature aldizkariak argitaratu duenez. Gainera,
|
emakumeen artean
desberdintasun handiagoak daudela (genetikoki) gizonen artean baino, genetikoki homogeneoagoak baitira. Gizaki bakoitzak 46 kromosoma ditu (23 aitak ematen ditu eta 23 amak), eta zelula nukleo bakoitzaren barruan gordetzen dira.
|
|
2008
|
|
|
Irizpide horretan oinarrituta, eta emakumeen aldakortasuna ikusita, ikertzaileek joera handia izan dute luzaroan gizonak bakarrik erabiltzeko saiakuntza klinikoetarako. Ez zuten ezer txarrik ikusten horretan, ziur baitzeuden gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak sexu organoetara mugatzen zirela. Beraz, askoz erosoagoa, errazagoa eta eraginkorragoa iruditzen zitzaien denboran gorabeherarik ez zuten boluntarioak erabiltzea; saiakuntzaren mesedetan.
|
|
|
Gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak sexu organoetatik harago doaz. Artxibokoa
|
|
|
Haren iritziz, “behar beharrezkoa” da tratu txarrak ematen dituztenak isolatzea eta salaketa bultzatzea, bai biktimak bai haien ingurune hurbilena, hala nola bizilagunak, senideak eta lagunak. 18 urtetik gorako emakumeen %9, 6k genero indarkeria jasan du azken urtean Aidok gizarte inplikazio handiagoa eskatu zien botere publikoei eta, oro har, herritarrei, indarkeria matxista – “gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun adierazlerik handiena” – “belaunaldiz belaunaldi igarotzea” ezinezko madarikazio gisa. Ministroak gogorarazi nahi izan zuen, gainera, “emakume asko ateratzen direla indarkeriazko espiraletik, nahiz eta kopuru horiek ez diren egunkarien azaletan sartzen”.
|
|
2009
|
|
|
Lan behin behinekotasuna murrizteko eta soldatari dagokionez gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunarekin amaitzeko neurriak behar direla aipatu du.
|
|
|
Gauza gehiegi dute, psikologoak, soziologoak, kongresuak, e.a. Falta zaie lasaitasuna etxean, aita eta ama alboan izatea eta erreferentea. Politikoak, sozialak, erlijiosoak edota sindikalak.. Gurasoen lana ez errazagoa Javier Elzoren ustez eta horretan eragin handia du gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak. Emakumea etxetik atera da baina gizona ez da sartu, gaineratu du soziologoak.
|
|
|
Bibiana Aidok nabarmendu zuenez, “akordio horiek beste urrats bat dira emakumeen eskubideen defentsan, alderdi erabakigarriei eta sen onari eragiten baitiete”. Azaldu duenez, abian jarritako ikuskapenen helburua “diagnostiko zehatza” ezartzea da, lan merkatuan
|
emakumearen
desberdintasuna eragiten duten arrazoiak zein diren adierazteko, eta, hartara, irtenbide egokiak proposatzeko. Bestalde, Celestino Corbachok nabarmendu zuen “jauzi kualitatibo eta kuantitatibo handia” izan dela emakumea lan munduan sartu zenetik azken urteotan.
|
|
|
Emakundek ameskeria hutsa jo du, hortaz, dagoeneko berdintasuna lortu izanaren ideia. Izan ere, kontratu, lanaldi eta zeregin maila bera duten gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun garbia antzematen du ikerketak. Adibidez, makina mugiezinen industria instalazioetako operadoreak, muntatzaileak eta mihiztatzaileak:
|
|
2010
|
|
|
Sony Ericssonek Pisos Colsulting ekin batera mugikorren erabilera eta tendentzien inguruan egindako ikerketa bat aurkeztu du, Espainian gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak aztertzen dituena. Horretarako, bi txandatan, 2.000 gizon eta emakume inkestatu dituzte.
|
|
|
Sinatzaileen ustez, indarkeria matxista
|
emakumeen
desberdintasunean oinarritutako ordena social baten erakusle da.
|
|
|
Emakumeek ekonomia suspertzeko zereginean eginkizun aktiboa izan dezaten borondate politikoa badago. Banketxe bat zuzentzerakoan gizonen eta
|
emakumeen artean
desberdintasunik ote dagoen galdetu didazu, ezta?... Ez nago ziur.
|
|
|
Generoari dagokionez, oro har, ez da gizonen eta
|
emakumeen artean
desberdintasunik aurkitu. Hala ere, 60 urtetik aurrera, bereziki, Alzheimer gaixotasunarenkasuan, bada salbuespen bat:
|
|
|
Urteak igaro ahala, aho barrunbeak osasun orokorrari eta bizi kalitateari eragiten dioten zenbait aldaketa izan arren, badira ondorioak minimiza ditzaketen praktika errazak. Artikulu honetan hortzoien osasunaren eta beste gaixotasun batzuen, hala nola gaixotasun kardiobaskularren, eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunaren arteko erlazioa deskribatzen da.
|
|
2011
|
|
|
Afrikan, berriz ere, kontraparteak giltzarri dira “emakumeak garatu eta independentzia emozional eta ekonomikoa lortzeko”; Indian, Ekialdeko Timorren eta Filipinetan, berriz, hezkuntzarako, lan prestakuntzarako eta osasun sistemarako sarbidea errazten dute. Ayuda en Acción erakundeak curriculum eta material didaktiko “sexistak” eratzearen alde egiten du, eta “oso gutxitan egokitzen dira nesken eta emakumeen behar hezitzaileetara”; izan ere, horrela,
|
emakumeak
desberdintasun, abandonu eta malnutrizio giroan haztea baino ez da sustatzen. “Beren existentzia ezertarako ez dela kontuan sinets dezaten heziak”, ondorioztatu du.
|
|
2012
|
|
|
Mugimendu feministak, 1960ko hamarraldian sortua1 eta hurrengo bi hamarraldietan sendotua, sortutako giro sozialak eragin zuen estatuak bere jardundiskriminatzaileak aldatzea. Hainbat estrategia erabili izan dira (erabiltzen ari dira)
|
emakumeen
desberdintasuna eta diskriminazioa zuzendu eta ezabatu ahal izateko: aukera berdintasuna, egintza positiboa eta mainstreaming a2.
|
|
|
Beraz, emakumeen diskriminazioaren aurkako estrategia publikoak garatzekobehar beharrezkotzat jotzen da estrategia horien atzean dagoen kontzeptu markoaaldatzea. Kategoria berriak behar dira
|
emakumeen
desberdintasuna zertan datzanazaltzeko, eta horretarako ezinbestekoa da genero sistema aintzat hartzea, eta ezsoilik mundu publikoa. Kontzeptu marko berri horren oinarrian genero berdintasunaeskuragarri izateko femenino eta maskulino diren/ izan liratekeen ezarritakoarau eta errutina guztiak eraldatzea proposatzen da, ildo horretan hobetsi direnestrategia politikoak mainstreaming a eta parekotasuna ditugu.
|
|
2014
|
|
|
" Ez naiz feminista, baina gizon eta emakumeen eskubideen berdintasunean sinesten dut". Oraindik pentsatzen da feminista badela emakume ero bat, gizonak gorroto dituena, itsusia, askotan lesbiana, erradikala… Erradikalak noski bagarela, gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunaren sustraira jotzen dugulako. Horregatik gara erradikalak.
|
|
|
Aldaketak kontzeptuak nahastuko dituela eta lan pedagogikoa oztopatuko duela uste du: «Asko kostatu zitzaigun genero indarkeria identifikatzea
|
emakumeen aurka
desberdintasunen kultura eraikuntzaren ondorioz egiten den bortizkeria gisara, eta oraindik batzuek auzitan jartzen dute. Egun ere adingabeak biktimatzat ditu legeak, eta haien egoeran esku har daiteke, berariazko baliabideak dituztelako; ez da beste izendapenen beharrik».
|
|
|
Teresa De Lauretis ek (1989: 7) Tecnologias del genero [Generoaren teknologiak] testuan defendatu zuen bezala, «genero» kontzeptuaezin da desberdintasun sexualera mugatu, beste arrazoi batzuen artean, kontzepziohorrek
|
emakumeen arteko
desberdintasunak ezabatzen dituelako. Tamalez, instituzionalizatutako Mendebaldeko feminismo liberalek, oro har, horrelako ideiaketa planteamenduak sortu eta defendatu dituzte, eta ondorioz, diskurtso alternatiboaksortu dira, Mendebaldeko tradizio diskurtsiboen humanismoa hankaz gora jarridutenak3.
|
|
|
Eleberri labur honetan, bai Rossettiren obsesioan baita Martutenen ereerrepikatzen den gaia gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun eta elkarrekikoezinulertuena da. Rossettiren obsesioan 46 orrialdean gizonezko protagonistak «ezditut emakumeak ezagutzen» dio, eta Joseba Gabilondok (2013) dioen moduan, Martutenen, eta Saizarbitoriaren lanetan oro har?, emakumea da idazlearen kezkanagusietako bat, «emakumeak ulertu nahia eta ezina».
|
|
|
Jatorrizko kartilagoen osifikazioarekin batera, etapa fetalerako trantsizioa hasten da. Organo bereizkuntza (garunak bereizten jarraituko du, adibidez, eta gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasuna organo genitaletan argiagoa izaten hasiko da) eta hazkuntza etorriko dira gero. Hirugarren hilabetearen amaieran, fetua xurgatzeko eta irensteko gai da, eta oinarrizko arnas mugimenduak egiten ditu; bosgarren hilabete aldera, mugitzen da, luzatzen da eta hankei eragiten die, eta haurdunak sumatu egiten du; seigarren hilabetearen amaieraren inguruan, garunaren mugimendu elektrikoak jaioberrienaren antza izaten hasten dira; fetua, orduan, 25 zentimetrotik 30 zentimetrora bitartean da, eta haren pisua kilo batetik beherakoa da oraindik.
|
|
|
Sano bestelako esparruetako bitartekoak izango dira partaide. ...bideak, kirolak, maskulinitateak, kultura eta artea, politika, gizarte partaidetza, lanaren mundua edo gazteria inspirazio iturri bilakatu ziren prestakuntza prozesuan bete betean ari diren artistek sortze lanari ekiteko, eta bide batez, emakumeek egunean eguneko jardunean jasaten dituzten erasoak agerian jartzeko; ez bakarrik indarkeria fisikoa, ezkutuago eta normalizatuago dauden eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak eragiten dituen indarkeria psikologikoa eta sexuala ere bai.
|
|
2015
|
|
|
Salbuespen dena, ohiko bihurtzen denean. Eta batez ere, urte askoan matxista izan den industrian gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun faltsu guztiak betiko suntsitzen ditugunean.
|
|
|
M. V. Datu baikortzat dut, eta poza hartu nuen, inkesta berean populazioaren %90ak indarkeriarekiko mespretxu orokorra erakusten du eta oso interesgarria iruditu zitzaidan indarkeria horren zergatitzat gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak aipatu izana. Jauzi kualitatibo oso interesgarria iruditu zitzaidan, esan bai bortizkeria gaizki dagoela, baina beti ez baitugu lotzen desberdintasunarekin.
|
|
|
telelana, ordutegi malguak eta enparauak. Baina ez du jotzen gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunaren oinarrira». Haren ustez, enpresariek norbait kontratatu behar dutenean gizonezkoaren alde egingo dute beti.
|
|
2016
|
|
|
Gizartean gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak" geroz eta txikiagoak" badira ere, kirolean" oso handiak" dira oraindik. Hala dio Mariate Bizkarra EHUko irakasleak (Gasteiz, 1964):
|
|
|
Nafarroako Gobernuak betiko esaldia errepikatu du: " Gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunen ondorio krudelena dira".
|
|
|
Ohar baten bidez, Van Puten hilketa salatu dute, eta eraso sexistekin «zero tolerantzia» izateko beharra aldarrikatu dute. «Emakumeen aurkako abusuak eta jazarpenak giza eskubideen urratze larri bat dira, bai eta gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun sozialen adierazpiderik bortitzena ere».Bi taldeek nabarmendu dutenez, halako erasoek «egiturazko arazo bat» dagoela erakusten dute, «pertsonek beren generoaren arabera dituzten botere egoerei zuzenki lotutakoa». Horrez gain, salatu dute instituzioak ez daudela «egoeraren larritasunak eskatzen duen mailan, ez prebentzio, ez hezkuntza alorrean».
|
|
2018
|
|
|
Gaindegiari eskatu zioten gaiari buruzko ikerketa, eta iazko azaroan jaso zituzten emaitzak Gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasun sozioekonomikoak Gipuzkoako landa giroko herrietan izeneko txostenean (foru aldundiaren webgunean topa daiteke laburpena). " Normalki, lurralde osoari begiratzen diote gure genero irakurketek, baina azterketa sozioekonomikoek ez dute emaitza bera ematen hiriguneetan eta landa eremuan.
|
|
|
Hori lortu dute, eta ez da gutxi. Eta egia da sistema hau kaka hutsa dena, eta egia da, nahi baduzu, emakume horiek erantzukizuna ere badutela sistema hau kaka hutsa bada, baina orain gure belaunaldiari dagokio haiek hasitako lanean lekukoa hartu eta gauzak harago eramatea, gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak ezabatzearekin batera, goiko gizon eta emakumeen eta beheko gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak ere ezabatzeko.
|
|
|
Hori lortu dute, eta ez da gutxi. Eta egia da sistema hau kaka hutsa dena, eta egia da, nahi baduzu, emakume horiek erantzukizuna ere badutela sistema hau kaka hutsa bada, baina orain gure belaunaldiari dagokio haiek hasitako lanean lekukoa hartu eta gauzak harago eramatea, gizonen eta emakumeen arteko desberdintasunak ezabatzearekin batera, goiko gizon eta emakumeen eta beheko gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak ere ezabatzeko.
|
|
|
Indarkeria horrek oraindik ere sustrai sakonak ditu, tamalez, gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunean oinarritzen baita. Pertsona orok luke xede guztiekiko tratu ona bermatuko duen gizarte bat; hau da, emakumeenganako indarkeriari aurre egiten dion gizarte bat.
|
|
|
Honakoak sustatuko dituzten kartelak ez dira onartuko:: norbanakoen osotasuna laidotzen dituztenak, homofobia jarrerak eta sexuari buruzkoak, ezta gizonen eta
|
emakumeen artean
desberdintasuna sustatzen dituztenak ere.
|
|
2019
|
|
|
" Gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunean oinarritutako gizarte batean bizi gara, adierazpen ugari dituen desberdintasun batean", ohartarazi du Teresa Laespada Enplegua, Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna Sustatzeko diputatuak. Horri buelta emateko asmotan, beste kanpaina bat abiatu du Bizkaiko Diputazioak, Indarkeria Matxistaren Kontrako Nazioarteko Egunaren harira.
|
|
2020
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundeak (OIT) gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunen sei iturburu identifikatu zituen Soldata berdintasuna txostenean. Guk zertxobait garatu dugu txosten horretan aztertutakoa
|
|
|
Legarreta eta Sagastizabalen arabera (2015, 2017), aldaketa esanguratsuena da gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak murriztu egin direla; emakumeek denbora gutxiago eskaintzen diete etxeko eta zaintza lanei eta mutilek gehiago. Baina ñabardura askorekin:
|
|
|
Phyllis Schlaflyren hitzak dira, 1970eko hamarkadan AEBetan Eskubide Berdintasunaren Emendakina bertan behera uztea lortu zuen mugimenduaren gidariarenak. Dibortzioan, jabetzan, lanean eta beste alorretan gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak amaitzea zuen xede emendakin horrek, baina hainbat emakumek ez zuten begi onez ikusi, eta kontraerasoa antolatu zuten.
|
|
2021
|
|
|
Feminismoek zaintzari buruz hitz egiteko asmatu dituzten kontzeptuak erabilgarriak dira hemen ere; adibidez, zaintzaren kate globaletatik uler ditzakegu ugalkortasunaren kate globalak: arazo erreproduktiboak eremu produktibotik konpontzen dituzte,
|
emakumeen arteko
desberdintasunak areagotuz, baina estatua, gizonak edo merkatua bera bestelako gogoeta eta konponbide batzuetan inplikatu gabe. Kapitalaren eta biziaren arteko gatazkaren barruan dago dena:
|
|
2022
|
|
|
Gizarteari eskatu diote «rol eta estereotipo sexistetan oinarritzen den eredu kulturala» aldatzeko, horrek bermatzen baititu gizonen eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak. «Herritarrei eskatzen diegu ez gelditzeko sorgortuta emakumeen jasaten duten indarkeriaren aurrean, eta aldarrikatzen dugu emakumeek eskubidea dutela seguru eta aske bizitzeko».
|
|
|
" Gizonena" eta" emakumeena" denaz mintzatuko ginateke, edo" gizonezkoaz" eta" emakumezkoaz". " Maskulino" eta" femenino" terminoek sexu desberdintasun kategorikoa gainditzen dute, eta gizonen arteko desberdintasunez eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunez hitz egiten dute, generoari dagokionez102.
|
|
|
Teorialaritik teorialarira aldatu egiten da zerrenda, baina berbera da kutsua. Edward Wilson soziobiologo aitzindariaren arabera," fisikoari eta tenperamentuari dagozkien gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak areagotu ditu kulturak, gizonen gailentasun unibertsala osatzeraino". Zehatzago, beste batzuek aldarrikatzen dute oraingo adostasun sozialak sistema endokrinoaren ondorio direla:
|
|
|
Sexu rolak elkarren kontrakotzat definitzen dira; polarizazioa, beraz, kontzeptuaren ezinbesteko osagaia da. Horren bidez, errealitate sozialaren okerreko ideia eratzen da, gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak handizkatzen baitira, arraza, klase eta sexualitate egiturak ezkutuan mantendu artean. Esanguratsua da" gizonezko sexu rolari" buruzko eztabaidek gizonezko gayei normalean entzungor egin izana, eta arrazari eta jatorri etnikoari buruz ezer gutxi esatea.
|
|
2023
|
|
|
Ur garbia Alde horretatik, ura ezinbestekoa da bizirik irauteko. Kanpaleku batean edateko urik ez izateak hainbat ondorio dakartza, besteak beste, higienerik eza, ur “zikina” kontsumitzearen ondoriozko gaixotasunak areagotzea eta
|
emakumeenganako
desberdintasuna, egunero joan etorri handiak egin behar baitituzte hori lortzeko. Ur garbiko iturrien aukera eskaintzea, eguzki energia ezarriz putzuak ponpatzeko, hondakinak kudeatzeko sistemak hobetuz eta zabalduz, edateko ura ez kutsatzeko, ur faltaren ondorioak nabarmen gutxituz eta kanpamendu horien osasun kalitatea hobetuz.
|
|
|
«Emakumeok egin dugu planto jada; zaintza lanak gure gain hartu ditugu orain arte; nahikoa da», esan du Garciak. Azaldu duenez, zaintza lanak «ia esklusiboki emakumeek egin behar izateak» eragiten du gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak desagerrarazi ezin izatea.
|
|
|
Bidea «hasi» besterik ez dute egin, «larrialdiko» erantzun bat eman dute. Zeregina franko dute, eta argi dute ezinbestean «hezkidetzaren» bidean egin dela, gizon eta
|
emakumeen arteko
desberdintasunak arintzen, bikote harremanetan usu dauden desorekak agerian uzten. Prozesuan atera duten ikasbide bat:
|
|
|
Biktima emakume bat denean, gainera, «genero indarkeriaren edo indarkeria matxista digitalaren barruan» sartzen dela azaldu du abokatuak: «Boterea gizonen esku dagoenez,
|
emakumeen
desberdintasuna bultzatzen du horrek. Giza eskubideen urraketa bat da, beraz, emakumeen aurkakoa».
|