|
2000
|
|
|
Eraginkorra den ezer gutxi egin
|
dezakegula
iruditzen zait, baldin eta gu arnas hartzeko espaziorik gabe ere uzten gaituen, eta euskararen aurkakoei aukerak eta legitimazio antzeko zerbait ematen dizkien bortxakeria eta erasoen egoera honek jarraitzen badu. Hala ere, egoera hori konpontzeko, ez batzuek eta ez besteek aukera handirik ematen ez digutenez, geureari eustea besterik ez dugula iduritzen zait.
|
|
|
Beraz, azter dezagun nola dagoen Euskal Herria eta, horrenarabera, egin dezagun planteamendua. Badirudi Erkidego Autonomoan eskubidehori lor daitekeela eta aplika
|
dezakegula
. Zergatik ez dugu planteatzen hori egitea, aukera utziz, gero, bere garaian, nafarrek eta iparraldekoek aplika dezaten?
|
|
|
Objektibitatea eskuraezina den zerbait gisa agertzen daazkenik, eta behatzaileak testuinguruan duen eragina kontuan hartzen ez dutenazterketek baliagarritasunik ez dute. Printzipio hau Mekanika Kuantikoarenazterketan jardun zuen fisikariaren izenean, Heisenberg en Ziurgabetasun Printzipioa izenaz da ezagutua, eta Zukav en hitzez esateko, hauxe inplikatzen du: ezin
|
dezakegula
zerbait behatu, zerbait hori aldatu gabe. Objektu behatua aldatugabe, naturak bere bidea nola jarraitzen duen behatzen bazterrean (eraginik izangabe) jardun dezakeen behatzaile independenterik ez dago (Zukav, 1991, or. 123). Teorizazio hauen inguruan sortzen den hausnarketak Bateson enganako itzulerabat eta komunikazioaren teorien berriztatze bat dakar berekin, eta orientaziozientifiko ezberdinetan garatutako jarrera epistemologikoa den Konstruktibismoaren Familia Teoriaren aplikazioa eragiten du.
|
|
|
Kulturaren bi izariak? ...uz.Ni orokorrean arituko naiz euskal kultura aipatuz, ez euskarari soilik dagokionean, baizik norbanakoak edo Herri batek naturaren gainean biltzen duen guztia adierazteko.Guztiz bat nator Txillardegik garai hartan adierazitakoekin, baina hizkuntza, gizakiaeta kultura kontzeptuetan azken urte hauetan produkzio handia egin du gizarteak, ezbeti norabide berean, eta uste dut, euskaldunok argiago ikus
|
dezakegula
gurean gauregun zein den onena.
|
|
|
Baina bertze interpretazino honetan balegoke alderik, zeren nik ez bainuke gizona munstrotzat hartuko, bere bakarrean eta bere osoan anitz moldetakoa delako eta bere aniztasunean osoa eta bakarra; aitzitik, ez al duzu uste ezen, noiz eta aniztasun horretan zati batek bertzeak irensten baititu, bihurtzen dela gizona, edo bihur daitekeela, nehoiz baino munstroago, zeren jabetzen baitzaio orduan osorik ideia bat eta behako bakar bat eta zeren, behako horretan itsuturik, hartzen baititu ondoren armak bertzeen hiltzeko, nola gertatu izan baita Europako lurrak urte luzeetan hondatu eta esteialdu izan dituzten gerla erlijionezkoetan...? Eta ez ote duzu uste, halaber, ezen, zenbatenaz zabaltzenago dugun bihotza eta adimendua, hainbatenaz gehiago uler
|
dezakegula
ezen hainbat partez eginik gaudela... eta parte batean garela ardi, bertze parte batean otso, eta gizon bakoitza bere ardiak bizi duela, nola otsoak ere bizi duen?
|
|
|
Eta hausten da soka batzuetan, eta erortzen eta amiltzen gara zuloan beheiti, non herensugeak eta munstroak ditugun aiduru —izua eta bekaitza, herra eta zorigaitza—, ahutzak zabal eta hortzak zorrotz. Baina amets batek bertze amets bat dakar, eta amesten dugu orduan ezen ametsez bete
|
dezakegula
bertzela bete ezin dezakeguna eta hala edireiten diogu zulo bakoitzari bere estalkia... eta, hala eta halatan, baldin badakigu ezen zulo horietarik batean herensuge bat dagoela, amesten dugu ezen aitagure batez uxa dezakegula; baldin lamia badago, kandela piztuz uxa dezakegula; eta baldin Basajauna badago, ur benedikatuaz uxa dezakegula eta ohil. Eta gaitz bakoitzari edireiten diogu erremedioa, eta hala egiten dugu aitzina...
|
|
|
Eta hausten da soka batzuetan, eta erortzen eta amiltzen gara zuloan beheiti, non herensugeak eta munstroak ditugun aiduru —izua eta bekaitza, herra eta zorigaitza—, ahutzak zabal eta hortzak zorrotz. Baina amets batek bertze amets bat dakar, eta amesten dugu orduan ezen ametsez bete dezakegula bertzela bete ezin dezakeguna eta hala edireiten diogu zulo bakoitzari bere estalkia... eta, hala eta halatan, baldin badakigu ezen zulo horietarik batean herensuge bat dagoela, amesten dugu ezen aitagure batez uxa
|
dezakegula
; baldin lamia badago, kandela piztuz uxa dezakegula; eta baldin Basajauna badago, ur benedikatuaz uxa dezakegula eta ohil. Eta gaitz bakoitzari edireiten diogu erremedioa, eta hala egiten dugu aitzina...
|
|
|
Eta hausten da soka batzuetan, eta erortzen eta amiltzen gara zuloan beheiti, non herensugeak eta munstroak ditugun aiduru —izua eta bekaitza, herra eta zorigaitza—, ahutzak zabal eta hortzak zorrotz. Baina amets batek bertze amets bat dakar, eta amesten dugu orduan ezen ametsez bete dezakegula bertzela bete ezin dezakeguna eta hala edireiten diogu zulo bakoitzari bere estalkia... eta, hala eta halatan, baldin badakigu ezen zulo horietarik batean herensuge bat dagoela, amesten dugu ezen aitagure batez uxa dezakegula; baldin lamia badago, kandela piztuz uxa
|
dezakegula
; eta baldin Basajauna badago, ur benedikatuaz uxa dezakegula eta ohil. Eta gaitz bakoitzari edireiten diogu erremedioa, eta hala egiten dugu aitzina...
|
|
|
Eta hausten da soka batzuetan, eta erortzen eta amiltzen gara zuloan beheiti, non herensugeak eta munstroak ditugun aiduru —izua eta bekaitza, herra eta zorigaitza—, ahutzak zabal eta hortzak zorrotz. ...ze amets bat dakar, eta amesten dugu orduan ezen ametsez bete dezakegula bertzela bete ezin dezakeguna eta hala edireiten diogu zulo bakoitzari bere estalkia... eta, hala eta halatan, baldin badakigu ezen zulo horietarik batean herensuge bat dagoela, amesten dugu ezen aitagure batez uxa dezakegula; baldin lamia badago, kandela piztuz uxa dezakegula; eta baldin Basajauna badago, ur benedikatuaz uxa
|
dezakegula
eta ohil. Eta gaitz bakoitzari edireiten diogu erremedioa, eta hala egiten dugu aitzina...
|
|
2001
|
|
|
Iritzi publikoa" antolatzea" askok espero dute" sortu" ere egin
|
dezakegula
bokazio edo helburu dugun eta horretatik kobratzen dugun komunikabide eta kazetariontzako apaltasunez mintzatzeko egunak dira. Dena ez dakigula eta dena ezin dugula erakutsi digute herritarrek.
|
|
|
Uneren batean erreferendum bat antola daiteke, gehiago egiteko indarrik ez dagoen artean modu sinbolikoan izan daiteke eta horretarako ahalmena dagoenean modu praktikoan. Pixkanaka joan behar da eta jendeak barneratu egin behar du nahi badugu egin
|
dezakegula
. Oso sinplea da, nahi badugu egin dezakegu.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin dugu ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi
|
dezakegula
. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Geroni geure buruei animo emateko asmoz. Zerbait egin
|
dezakegula
sinetsi nahirik.
|
|
|
horien eta beste askoren aburuz, ezin egiazta ez gezurta daitekeen esaldi batek ez du ezer adierazten, ez du ezer esan nahi. Horrenbestetara heldu gabe, pentsa daiteke gaurko egunez, mende joanek hala erakutsi digutelako, ezin
|
dezakegula
bestetan adinako sinesterik izan arrazoi hutsaren eta arrazoibide soilen indarrean. Giza ezagueraren mugak hobeto ezagutzen dira gaur eta, nahiz batzuek aurrerago eta besteek atzerago muga horiek ipini, galdu da alde guztietan haurtzaroko uste oso hura.
|
|
|
Horixe dio XVI. mendean bai Landucciren hiztegiak eta bai Garibaik jaso zuen andre Milia Lasturkoren kanta zaharrak. Eta badirudi, azkeneko balio hau jartzen badugu X horren lekuan, zentzu hobea atera
|
dezakegula
," premia" rekin ari bagara baino. Errurik gabe isuri den odolaren egia noizbait bederen agertuko dela, odol horrek isurtzailea salatuko duela, etc., aski zabaldua dagoen ustea da munduan barrena, uste kontsolagarri bezain gezurtia eskuarki.
|
|
|
Egoera honetan, euskalgintzak batasunean egin behar du lan, bat eginik eta elkarlanean bakarrik lortuko dugu kontra bilakatu nahi duten euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera ez aldatzea. Euskararen aldeko jarreraareagotu eta berreuskalduntzean urrats berriak egitea da gure erronka eta, eraso giroan ere, aurrera egin
|
dezakegula
argi izatea da aurrera egiteko dugun akuilurik indartsuena.
|
|
|
Baina arazoa zera da: nik dakardan objektu horren nire ezagutza eta besteak dakarren objektu ustez berberaren ezagutzaren arteko eztabaida egin
|
dezakegula
. Ezagutza objektiboen artekoa bai, baina ez besterik.
|
|
2002
|
|
|
Bakoitzak ikusiko du bere burua non kokatzen duen, baina Aranaren ordez ipini nahi izatea Euskal Herria Nafarroa dela, hori ere aniztasun historikoaren kontra jokatzea da. Orain, guk bai esan
|
dezakegula
, eta harro, atzo arte nafartzaletasuna eta euskaltzaletasuna gauza bera izan direla. Eta aldarrikatu dezakegu.
|
|
|
Ikerkuntzari dagokionez, kontuan izan genuke ezen, hizkuntzarenerabilerari dagokionez, ezin
|
dezakegula
euskara maila zientifikoko aldizkarietakohizkuntza modura aurreikusi, gaztelaniak berak ere maila horri ezin baitio eutsiingelesaren indarrari. Beste kontu bat da, eguneroko lanean euskararen erabileralaborategiko ikertzaileen artean, oraindik eskasa dena, zaila delako lantoki horietaneuskaldunen kopuru egokia lortzea, erdaldunen artean murgilduta baitaude.
|
|
|
Azken finean, helburua, erakunde eta botere politikoaren bilakaera errealitatesozialekin erlazionatzea da. Bestela esanda, azalpenaren bila bagabiltza, begi bistan dago, Berant Erdi Aroan behintzat, bando gatazkak eta gizarte talde berriensorrera eta igoera ahantziz gero ez
|
dezakegula
uler boterearen historia. Ildo horretatik mugitu zen eta mugitzen ari da Jose Ramon Dfaz de Durana.
|
|
2003
|
|
|
Gurean, azken boladan, lanean ari garenean gauza
|
dezakegula
transmisio hori ohartu naiz. Bai, lan fisikoa egiten dugun bitartean:
|
|
|
Urzainkiren ustez, hori egia izan arren, egoera hori herri honen konkista eta okupazioaren ondorioa da. Hori kontuan hartu gabe, herri bezala nekez funtzionatu
|
dezakegula
gehitu zuen. Puntu honetan dira alderdi politikoen arteko diferentziak.
|
|
|
«Ikusten da gazteak teknikoki oso prestatuak daudela. Nik uste guk beste alde batzuetan marka
|
dezakegula
diferentzia: gaiak lantzeko moduetan, planteamenduetan, ikuspuntuetan...
|
|
|
Eta arrakasta soziala lortzea satisfazio iturri bilakatzen denez, badirudi gure segurtasuna eta emozio ongizatea izaeran, lehiakortasunean eta nagusitasun sozialean oinarritu
|
dezakegula
.
|
|
|
Berriz diot ideia bera: orain jakitun gara arazo emozionalak edo gaizki konpondutako gatazkak gainditzeko laguntza bila profesional batengana jo
|
dezakegula
.
|
|
|
170). Data ikusita, XIX.eko lehenengo urteei buruzko erreferentziak zirela badakigu, baina XVIII. mendeko bukaerako errealitatearekin pareka
|
dezakegula
iruditzen zaigu, batez ere, jakina, gizarteko goiko klaseen jan edateko ohiturak zeintzuk ziren jakiteko.
|
|
|
bat euskararen aldeko giro nabarmena fakultatean; bigarrena, euskaldunen urritasuna eta euskalduntzearen beharra eta hirugarrena, garai hartako eztabaidetan arreta gutxi eskaini zitzaion puntu bat, «euskarazko Unibertsitatearen etorkizuna eskailera luze baten buruan dagoela, eta bertara heltzeko aurreko mailetatik ere pasatu behar dela»97 Hilabete batzuk lehenago Jose Ramon Etxebarria fakultate bereko irakasleak gauza bera aitortu zuen: «nekez eduk
|
dezakegula
Euskal Unibertsitaterik euskal ikasle eta irakasleak eduki arte, eta hauk beheko mailetatik pasatu behar dutelarik, behe mailetako euskal ikastetxeak behar ditugula aurretik»98.
|
|
|
Alde horretatik, bi elementuetako bakarra, txartela edo zenbaki sekretua, eta posta bereziz bidaltzeko eskatu behar dugu. Entitateak egiaztatu du jaso duela, eta jakinarazi digu banku sukurtsaletik pasa gaitezkeela beste elementua jasotzera edo postaz ere bidal
|
dezakegula
. Segurtasun handiagoa izateko, txartela eta zenbaki sekretua jaso ditzakegu erakundean, postaz bidali gabe.
|
|
|
Egoera hori ez da batere ohikoa, eta administrazio agintariek zehatu egin dute. Edozein arazo konpontzeko, komeni da jakitea Datuak Babesteko Agentzia badagoela, erakunde publiko horretara jo
|
dezakegula
gure eskubideak urratu direla uste badugu. Laburbilduz, babes eraginkorra dago gure datu pertsonalen erabilera informatizatuan, erabil dezagun.
|
|
|
Eta, xalo xalo jokatu nahi izan ez nuen arren, ohiz kanpokoari ere ez nizkion ateak itsu itsuan itxi nahi izan. Jakinaren gainean nago gurekin bizi dela ezohikoa, eta edozein egunetan topa
|
dezakegula
hipermerkatu batean, tabernan, bulegoan,  tailerrean, hondartzan, stadiumean, arte garaikideko museoan (usuago), aitaren etxean, lorategi versallestarrean, bizitegi auzoan... tira, edozein leku eta denboratan; horregatik pentsa  tu nuen Manuel gure laguna izan zitekeela erregela baieztatzen duen salbuespena, hau da, laurogeita hamar urteko zaharrak heldutasuna zer den ikasten ari direla dirud... Gainera pentsatu nuen nire kautan, zer froga argiagoa ezohikotasuna existitzen dela idazten ari nintzen orrialde terapeutiko hauek berak baino?
|
|
|
Lehenengo eta behin, adostasunezko zenbait puntu aipatuko ditut. Zientziagintza funtsean kritikoa dela uste dut; kritikak kontrolatutako aieru ausartetan datzala, eta, horregatik, iraultzaile gisa deskriba
|
dezakegula
. Baina beti azpimarratu izan dut dogmatismo pittin baten beharra:
|
|
|
Eta kito. Baina Feyerabendi hau gehiegikeria iruditu zitzaion, gainditutako aldez aurreko teorien balioa berreskuratu
|
dezakegula
baitzeritzon. Bere ustez, beti agertzen dira aurretik baztertutako tesiak, aurrerago azalpenerako gaitasuna berreskuratu dezaketenak.
|
|
|
Erasotzaileak gauza ‘sakrosantuen’ etsaiak dira; ez dituzte onartzen ez esentziak ezta betiko izan daitekeen ezer ere. Rortyrengandik Derrida arte, edo alderantziz, mundua modu fidagarri bati esker (zientziaren modua) ezagut
|
dezakegula
baieztatzen duen tesiak itxuraz ez du ongi jasaten ekinaldi temati batek dioena, hau da: munduaren gure mapak, izatez, gizakiek jositako txatalak baizik ez direla.
|
|
|
Izan ere, soziologia eta psikologia, fisikarekin erkatuz, kontroletik at dauden modaz eta dogmaz josita daude. Hutsegite garbia da horietan ‘deskribaketa huts eta objektiboaren’ antzeko zerbait aurki
|
dezakegula
baieztatzen duen oharpena. Gainera, nola da posible maiz sasikoak diren zientzia horietaraino atzera egiteak zailtasun zehatz horretan gu laguntzea?
|
|
|
Ez dizut besterik ikusi ertzetan. Garbi garbi atera
|
dezakegula
ematen du. Stop.
|
|
2004
|
|
|
P.S.: 15 urteren ondoren, unerik onena orain dugula ikustea ederra da, horrek bide bat egin dugula eta oraindik igotzen jarraitu
|
dezakegula
erakusten baitigu. Gauzak pixkanaka lortu ditugu eta duela zazpi urte galdetuz gero, gailurra jo genuela erantzungo genuke, Frantzian oso une goxoa bizi izan baikenuen.
|
|
|
Pertsonok baino ezin
|
dezakegula
bizia eman.
|
|
|
Kirurgia estetikoan ia dena asteburu batean egin
|
dezakegula
sinesten baduzu, oker gabiltza.
|
|
|
Bestetik, aldiz, inongoa izan gabe esapidean amarruren bat dagoela ematen du. Irakurleari ez dakit zer irudituko zitzaion, damurik, ezin baita jakin hori, baina azpimarratua ipini dugun esapidearen harian zerbait esan
|
dezakegula
uste dut. Izan ere, badirudi inongotasun horrek zereko zera iradokitzen duela:
|
|
|
Ez da sekula izan eta orain ere ez da munduan bi hizkuntzez mintzo den herririk. Euskaldunok herri berezia garela eta bi edo hiru hizkuntzez egin
|
dezakegula
pentsatzea amets hutsa da. Ez da horrelako herririk izan.
|
|
|
Mundua zabala bezain ugaria delako, herrialde bakoitzaren esperientzia eta gorabehera historikoak bestelakoak izan direlako, ñabarduraz jositako puzzlea agertuko litzaigukeelako. Dena dela, azken bost mendeotan munduaren atarramentuak ezagutu duen barne logika etengabeari erreparatuz, puzzlea osatzen duten piezen arteko hartu emanetan halakoxe lotura hari zeken eta zikoitz bat hauteman
|
dezakegula
esango nuke. Halakoxe gain hartu beharra, halakoxe nagusikeria.
|
|
|
–Ez dago ezkondua den mutilzaharrik?. Badirudi a priori justifika
|
dezakegula
, espericntziara jo gabe proposizioaren cdukia nahikoa baita hura egla dela erakusteko. Zer no) akoa da kasu honetan aprioriko justifikazioa?
|
|
|
Lehenengoa, aulkiaren gainekoa, fisikari batekeduki dezakeen ikuspegia litzateke, eta bigarrena, zakurrari buruzkoa, biologoarena.Mctarisikariari, ordea, diren heinean interesatzen zaizkio bai aulkia bai zakurra, bcstcrikgabc. Kontua da edozein gauzari buruz badela esan
|
dezakegula
, baina, Aristoteleseniritzian, izate hori modu desberdinetan ulcr cta csan daiteke. Zakur horren izatcko moduaeta zakur horren kolorearen izateko modua dcsbcrdinak dira.
|
|
|
Azken hori da Platonen teorian benetako Edertasuna, hau da, denboraz haragodagocn Forma. espaziala ez dena, ezagutzarcn bctiko nozio aldagaitza.Edertasuna, beraz, propietate bakuna da, ezin analiza daitekeena; termino primitiboekingertalzen dcn moduan, definitu ezin den propietatca. Honekin zera csan nahi du Platonck, alegia, soilik esperientziarcn bitartcz ulcr
|
dezakegula
haren csanahia eta haren erabilcra.Platonen Edertastinaren Tcoriaren bigarren giltza kontzcptua begiestea da. Sentigarricz dcn zcrbait kontzientziaren objektutzat hartzen ducn hausnarketa motari dagokiobegiestea. Zirkuluaren Formari, esaterako?.
|
|
|
Edertasunaren esperientzia izan
|
dezakegula
onartu eta gero, hurrengo urratsean espericntziak eta hautemandako objektuak elkarrekin ezaugarri komunik ba ote dutcn aztertzendu. Hutchesonen erantzunak hauxe dio:
|
|
|
Zinkernagelek urriaren 7an Iruñean esan zuen ez dagoela aukera errealik VIHS edo malariaren birusaren aurkako txerto eraginkor bat aurkitzeko. “Proiektu honen arrakastarekin malariaren eta giza parasitoen aurka borroka egin
|
dezakegula
argi eta garbi erakustea lortu dugu”, esan zuen espainiar zientzialariak. Txerto horrek% 45 murrizten ditu infekzio berriak,% 30 malaria klinikoko gertakariak eta emaitza onenak lortzen ditu malaria larriaren bidez; izan ere, bi urteko haurren% 58,% 76, desagertzen da.
|
|
|
Nolanahi ere, halako garrantzia duen obra bati ekin aurretik, gure asmoak oso ondo baloratzea da onena, emaitzak huts egin ez diezagun. Kontuan izan behar dugu, egun batean integratu ditugun gelak bereizi nahi baditugu, nahi dugunean jarri eta ken daitezkeen elementu higigarrietara jo
|
dezakegula
, hala nola biometroetara edo gortinetara. Espazioa irabazteko beste modu bat, gure etxebizitzak terraza edo balkoia badu, hura ixtea da, komunikatzen den gelaren zati gisa espazioa integratzeko.
|
|
|
Guk lasaitasunez joka dezakegu derbia. Horrek ez du esan gura daukaguna emango ez dugunik; esan gura dudana da lasaiago joka
|
dezakegula
, gutxi daukagulako galtzeko eta asko irabazteko. Arrasateko taldekoak urduriago ibiliko dira".
|
|
|
Au da esandako ortatik datorren lenengo ondorea: ezin asma
|
dezakegula
deus ere.
|
|
|
Goiko ahots batek hitz egingo baligu, genuke jakin Jainko baten ahotsa denik, gure arrazoimenakezin baitu sentsuen bermerik ez duen ezer onartu. Baina bai ezagut
|
dezakegula
Jainkoaren ahotsa ez dela, alegia, agindu moralaren aurkakoak esaten baditu. Horregatikazpimarratzen du Heinek alderdi hau.
|
|
|
Bestalde, Lurra eta Jainkoa, izadia eta kristautasuna, bi kontzeptuon bateratze horrek Pierre Teilhard de Chardin jesuita filosofo eta paleontologo frantsesaren mundu ikuskera gogoraraz diezaguke. Erdozaintzi ren obran gizakia, lurra eta Jainkoa hiruko etenezinaren interpretazio bera antzeman
|
dezakegula
adierazi du J. Azurmen dik:
|
|
|
Eta horrekin lotu
|
dezakegula
Jainkoaren aita batekiko konparazioa.
|
|
2005
|
|
|
Aitortzen du apez eta apezgai guti dela. Zenbait dotzena urtez horrela segi
|
dezakegula
. Aitortzen du Frantziako Elizak jasan duela, ixiltasunean gorde den oinaze handi bat:
|
|
|
–Eta, gauzak ongi ateratzen badira, aurrera ekin zion Boni Bonek?, pentsa ezazu programa berezi bat egin
|
dezakegula
zure bilobak, zuk eta hirurok, elkarrizketa librean, azken bolada honetan izan dituzuen gorabeherak azalduz. Eta gauzak ongi badoaz, beste lantxoren bat emango diot Inesi, nire aspaldiko ametsa baita elkarrizketatzaile nerabe on bat aurkitzea, bere adineko gazte problematikoekin solasean aritzeko.
|
|
|
Honela aurten, taldeei dagokienez" kantitatea jaitsi eta kalitatea igo" nahi izan dute; iaz, 18 taldek parte hartu zuten musika jaialdian. " Nik uste aurtengoarekin Triku Festa finkatu egin dela esan
|
dezakegula
".
|
|
|
Giza-izakia gizabanakoengan bakarrik denez erreala, giza-formazioa beti izango da zeregin pertsonal bat; baina eta gizabanakoek giza-tasunean parte hartzen dutenez, giza-formazioa zeregin kolektibo bat izango da ere. Esan dezakegu, beraz, amaitzeko, gizakiaren baitako" indibidualitate" eta" idealitatearen" arteko konexioari esker, hain zuzen, hitz egin ahal
|
dezakegula
benetako antropologia ezagutzaile eta humanizatzaile batez.
|
|
2006
|
|
|
Negutegiak jarriko ditut». Iruditzen zaigu teknikarekin eta diruarekin edozein gauza lor
|
dezakegula
. Eta gure eskaskeria hortxe dago.
|
|
|
Geroz eta korapilatsuago bihurtzen ari den gizarte honetan, informazio iturri ugariak kontsumitzaileetatik kualitatiboki aparte bizi direnez, kontsumitzailearen eskubideetatik begiratuta egunerokotasunaz ikuspegirik eskain
|
dezakegula
uste dugulako.
|
|
|
Bikotekideek elkarrekin komunikatu eta partekatu behar dute; horrek esan nahi du espazio bat parteka
|
dezakegula
baldin eta espazio horren jabe bagara, bakoitzak bere buruarentzat zaintzen eta mimatzen duen lursaila daukanean: lursail hori izango da partekatzeko gaia.
|
|
|
eskuetan bakarrik, eragina izan
|
dezakegula
geure
|
|
|
Horrela, psikologiaren alorretik erreprodukzio zentroetara doazen pertsonenbizi kalitatea hobetu
|
dezakegula
pentsatzen dugu, medikuekin kolaboratuz informazioa emateko modu egokienak zeintzuk diren esanez eta emozioen maneiuantrebatuz. Gainera estresak eta depresioko sintomek haurdun ez gelditzeko laguntzen baldin badute autore batzuen (Domar et al., 1990, 1992; Dunkel Schetter etaLobel, 1991; Read, 1995) lanek aurkitu duten moduan, eta horretan eraginezkontzepzioen tasak igotzen lagun badezakegu, alor honetan psikologoen lana osokijustifikatuta dago.
|
|
|
Ezagumenaren arbolatik elikatu den kultura aro baten destinoa (Schiksal) ondokoa asumitzean datza ezinbestean: munduko gertaeren zentzua aurki
|
dezakegula
, baina, berau ez dela aurkitzen ikerkuntza baten emaitza bidez (ikerlana on ona bada ere), baizik eta mundua sortzeko gai izanik;, kosmobisioak, inondik ere ezin daitezkeela izan jakintza enpirikoan emaniko aurrerapauso baten emaitza eta, horrenbestez, indartsu mugitzen gaituzten ideal gorenak bidean aurrera doazela, soil soilik eta garai guzti guztietan, beste ideal batzuekin borrokan (eta beste ideal horiek beste pertsona batzuentzat gureak guretzat bezain sakratuak dira) (Weber, 1982:
|
|
|
|
dezakegula
planeta. Eta bere kulminazioa gauerdian gertatzen da, iluntasuna maximoa denean.
|
|
|
Gure aurretik igaro den unean bertan, trenean doan bidaiari batek argi bat piztu du bagoi baten erdian. Demagun trena gardena dela eta ikusi egin
|
dezakegula
bagoiaren barruan gertatzen dena. Nasatik hauteman dezakegu argi izpia bagoiaren atzealdera iritsi denean bagoiaren atzealdeak ere aurre  rantz egin duela.
|
|
2007
|
|
|
Dena aldatu
|
dezakegula
|
|
|
Kontuan izanda errepidean animalia bat gurutzatzen zaigulako, autoko aurreko kristala apurtzen zaigulako edo balaztak gaizki dabiltzalako istripu larriren bat izan
|
dezakegula
, garrantzitsua da gogoratzea kasu bakoitzean zer egin behar den eta zein unetan.
|
|
|
Niri oso adierazgarria iruditzen zait, sintoma bat badelako herri aginteekeurek legea egin izana. Hortaz, kezka instantzia horietaraino iritsi bada, kezkatutagaudenok arrazoi puntu bat izan
|
dezakegula
erakusten du.
|
|
|
Oraindik izango dira batzuk gure kultura, Euskal Herriko kultura, berez, naturalki eta bitartekorik gabe jaso
|
dezakegula
pensatzen dutenak, Brasilgoyanomani tribukoek egiten duten/ zuten gisan. Baina ezinezkoa zaigu egoerabirjinera itzultzea eta, gainera, ez du ematen euskaldunen helburua denik indiarrekbezala jarraitzea.
|
|
|
Edo nazio politikoaren eta nazio linguistiko eta kulturalaren artekometamorfosian sinesten dugulako? Gertatzen ari zaiguna ulertzeko orduan, bietatikaurki
|
dezakegula
iruditzen zait: alde batetik, abertzaletasun autonomista errealismoaren zuhurtziak zikiratuta utzi du, eta, beste alde batetik, abertzaletasun independentista metamorfosiaren fedeak itsututa dauka.
|
|
|
Hazkunde ekonomikoa Sven Teske Nazioarteko Greenpeaceko energian aditua da, eta adierazi du mundua ¿ plan bat eskatzen ari dela behar dugun energia lortzeko moduari aurre egiteko, klima aldaketa elikatu gabe? Haren ikuspuntutik, frogatuta geratu da planetak energia berriztagarri sendo eta seguruak dituela, behar dugun eraginkortasun energetikoa lor
|
dezakegula
, eta hori guztia egin dezakegula hazkunde ekonomiko globalari eusten diogun bitartean, eta, aldi berean, ikatza eta nuklearra bezalako energia iturri arriskutsuak pixkanaka ezabatzen ditugula. Baina presaka ibili behar da denbora amaitzen delako.
|
|
|
Hazkunde ekonomikoa Sven Teske Nazioarteko Greenpeaceko energian aditua da, eta adierazi du mundua ¿ plan bat eskatzen ari dela behar dugun energia lortzeko moduari aurre egiteko, klima aldaketa elikatu gabe? Haren ikuspuntutik, frogatuta geratu da planetak energia berriztagarri sendo eta seguruak dituela, behar dugun eraginkortasun energetikoa lor dezakegula, eta hori guztia egin
|
dezakegula
hazkunde ekonomiko globalari eusten diogun bitartean, eta, aldi berean, ikatza eta nuklearra bezalako energia iturri arriskutsuak pixkanaka ezabatzen ditugula. Baina presaka ibili behar da denbora amaitzen delako.
|
|
|
Philippe Froguelek, Londresko Imperial Collegekoak, azterlanaren zuzendarietako batek, azaldu du: «Gure aurkikuntzak esan nahi du proba genetiko on bat egin
|
dezakegula
pertsona bakoitzak diabetes mota hori garatzeko arriskua aurreikusteko. Esaten badiogu, askoz motibatuago egongo dira dieta aldatu eta gaixotasuna saihesteko.
|
|
|
– Uste duzu, orain errekuperatu baitugu hondarrean, guk dugun maletaren zabaltzeko giltza Santa Engrazia kapera horietarik batean atzeman
|
dezakegula
–Non aurkituko ditugu?
|
|
2008
|
|
|
Egun ezkorra izango nuen hori esatean (kar, kar, kar). Euskal Herri imajinarioa esatean, bateon batek ulertu dezake Euskal Herria besterik gabe imajinatu
|
dezakegula
. Ez da hori ere.
|
|
|
ez dit dohainik ematen ondorioztatzeko etorkizunean ere horrela izanen denik beti, halako legea izanen bailitzan. Horrexegatik miresten ditut pazifistak, sinetsita daudelako ez dagoela Historia legerik, sinetsita daudelako Historia bera ere, Historiaren ibilbidea, alda
|
dezakegula
, etorkizun izan dezakegun garai batean gatazkak eta istiluak, guztiak, konponbiderik izanen dutela gerra bideetatik kanpo. Utopia halakoa, zinez miresgarria!
|
|
|
Hori baliatuz, gure eguneroko harreman ekonomikoetan (lana, etxebizitza, kontsumoa, etab.) geure burua eraikiz joan behar dugu. Aurkikuntza hori egitea izugarria da, jakitera ematen baitigu gauzak, gu geu, beste era batekoak izan gintezkeela eta, hortaz, gai garela erabakizteko nolako sektore publikoa, zein ekonomia eredu eta nolako bizimodua nahi ditugun; azken batean, gure benetako autogobernua erabaki
|
dezakegula
.
|
|
|
Edo nahiago al zenukete santuaren irudia hemen egotea eta santua infernuan, ezin konta ahala deabru legioen artean? Horrekin ez dut esan nahi, noski, irudia falta izatea berdin zaidala, hori ere ez, baina bai iruditzen zaidala lezio bikaina ikas
|
dezakegula
gertatutakotik, eta horretan ahaleginduko naiz, zuek ere halako erabakia hartu baitzenuten, bizitza osoan komentuko harrien artean ixtekoa, Jainkoari zeuen bizia eskaintzeko asmotan; esan nahi dudana da zuek modu sakonean bizitzeko aukeraren alde egin zenutela noizbait, eta sakonean bizitzea badakizue zer den:
|
|
|
Eskifaia hau ez dago gustura; eskifaia hau ez da makilazoka tratatu beharrekoa; eskifaia honek beste edozein eskifaiak bezalakoxe eskubideak ditu, gauzak diren bezala esaterik baldin badut. Eta, zeure arauen arabera, nik uste gure artean hitz egin
|
dezakegula
. Atrebentziarekin esanda, jauna, gure kapitaina zarela aitortuta, nire eskubidea erreklamatzen dut, eta kanpora noa batzarra egitera.
|
|
|
Akitanieran bertan honen baieztapena izan
|
dezakegula
uste dut, izen hau cor pusean guztiz ugaria den Andoxsus> izenarekin lotzen badugu. Ugaria izateaz gain izen honen erabileran deigarri egiten zaigu hiru kasutan jainko izenari epiteto gisa atxiki tzen zaiola ikustea:
|
|
|
Hizkuntzalaritzaren aldetik, froga bila ari bagara, uste dut zeharkako zerbait ekarri
|
dezakegula
auzi honetara. Toponimoekin zer ikusia duen kontua da, latinetik edo ustezko zeltiberieratik mailegatutako leku izenek ematen duten zeharkako argibi dea, hain zuzen ere.
|
|
|
– Datuen ziurtasunaz edo kalitateaz esan dezakegu berme handia izan
|
dezakegula
–mini disk, erako grabagailua erabili dela ikerketa honetan.
|
|
|
Oraindik egiaztatu behar diren lan horren emaitzen arabera, hormona horrek emakume bati ugalketa adina ezagutzen eta haurdunaldiak planifikatzen lagunduko lioke. “Orain uste dugu emakumearen ugalketa adina aurrez
|
dezakegula
norbanakoaren mailan”, esan zuen Jeroen van Disseldorp ek, Frank Broekmans lankidearekin batera azterketa idatzi zuenak. Errore marjina sei hilabete ingurukoa da, eta proba odol analisi erraz bat da.
|
|
|
«Ez da mehatxua, baieztapena baizik. Itun berria indarrean sartzen ez bada, zaharra egongo da, Nizakoa beraz, eta horrek dio ezin
|
dezakegula
27etatik aurrera egin erakundeak moldatu gabe».
|
|
|
Bai. Nik uste dut gehiago hobetu
|
dezakegula
. Helburu nagusia Kontxako sailkapena da, eta onenean heldu nahi dugu.
|
|
|
Iazkoa ahaztu egin behar dugu, bai nik eta bai taldeak. Talde ona daukagu, kalitate handia dugu joakalari berriekin, eta hutsak zuzendu eta denboraldi ona egin
|
dezakegula
uste dut.
|
|
|
Bai, badirudi guztiari buruz hitz egin
|
dezakegula
, heriotzaren inguruan izan ezik. Ikusi nahi ez dugun errealitate bat da.
|
|
|
Denoi ongi etorriko zaigun ekintzaren bat antolatzea oso zaila dela uste dut. Batzuetan, gremio batzuei besteei baino hobeto etorriko zaie ekimena baina, era batera edo bestera, denok parte har
|
dezakegula
uste dut”, adierazi du merkatal elkarteko lehendakariorde Mari Jose Irazustak. Udaberri eta udako eskaintzen aurkezpena egingo dute oraingoan, “salmentak indartzea da egitasmoaren helburua”, elkarteko idazkari Alberto Cid en esanetan.
|
|
|
Hargatik, Bilboko partidak ez du oraindik kezkatzen Camacho: «Partida guztiak irabaztera zelairatu behar dugu, badakigu lor
|
dezakegula
eta ahalegindu beharra dago. Lehendabizikoa Kopa da orain, eta gero begiratuko diogu Bilboko partidari.
|
|
|
ikasleak, haurrak gurasoekin, helduak, gazteak... Guztiok batera liburutegia erabili
|
dezakegula
jakitea, bakoitza bere txokoan, pozgarria da" diote liburuzainek. Horretaz gain, ezohiko ekitaldiak antolatzen dituzte.
|
|
|
Ezin dut ulertu zelan euskararen alde osagarriak izan litezkeen ikuspuntu horiek baten batzuek baztertzailetzat jotzen dituzten. Hain zaila da ulertzea erakunde publikoetan batzuek legeen pean euskararen aldeko lan zintzoa egiten ari zareten bitartean, besteok legediak inposatzen digun egoera tamalgarriari aurrea hartuz gure lan zintzoa ere egin
|
dezakegula
–
|
|
|
Edo nahiago al zenukete santuaren irudia hemen egotea eta santua infernuan, ezin konta ahala deabru legioen artean? Horrekin ez dut esan nahi, noski, irudia falta izatea berdin zaidala, hori ere ez, baina bai iruditzen zaidala lezio bikaina ikas
|
dezakegula
gertatutakotik, eta horretan ahaleginduko naiz... zuek ere halako erabakia hartu baitzenuten, bizitza osoan komentuko harrien artean ixtekoa, Jainkoari zeuen bizia eskaintzeko asmotan; esan nahi dudana da zuek modu sakonean bizitzeko aukeraren alde egin zenutela noizbait, eta sakonean bizitzea badakizue zer den: funtsari azalari baino lotuago egotea, betiere.
|
|
2009
|
|
|
Hau ere motz geratu eta egun bat gehiago luzatu zen. ...si dutenez beste eskulan zenbait egiteko abileziak ere badituztela ikusiz, dei egiten zaie edozein era eta material erabiliz apaingarri politak egiteko gai direnei jar daitezela harremanetan Ttakunekin Dekorazio, apainketa, jantzi, koustomizazio, zaharberritze eta dena delako eskulanetan trebezia dutenei elkarrengandik ikasi daitekeelako." Uste dugu zenbait eskulangilerekin taldetxo bat sortu
|
dezakegula
antolatzen ditugun ekitaldietan talde iraunkor honek aportazio ederrak egin ditzakeelako gure jarduerak gozatzen," esan digu Mailu Arruti ikastaroetako arduradunak.Euskararen erabileraGustuko lanak eginez, lagun berriak ezagutu, aisialdia bete euskaraz. Hori zen helburua eta hala gertatu da.
|
|
|
Zein da nire senarrari geratzen zaion papera? Esaten ari gara emakumea lan merkatutik atera
|
dezakegula
. Eta emakumeak bere burua ateratzen ez badu, enpresek aterako dute, hainbeste hilabetez lana utzita, ondoren itzulera zaila delako.
|
|
|
• Beraz, erraz uler dezakegu gurean ematen den eredua anisotropiaeredua dela, eta ez isotropiarena. Eta badirudi esan
|
dezakegula
onena ere badela; graduak bereiztea komeni da, eta eginkizun horretarako oso baliagarria da Txillardegiren eredu matematikoa. Eredu horren bitartez, euskaldun proportzioaren, euskaldun konpaktazioaren edo trinkotasun erlatiboaren arabera, euskara erabileraren atalasea aurreikusi eta azaldu dezakegu, atalase txikia, edozein modutan
|
|
|
Osasunak etxetik kanpo etxean bezain ondo jokatzen asmatuko ote duen galdetu diotenean Camachok baietz esan du: Etxean bezain ondo jokatu
|
dezakegula
erakutsi dugu jada, Getafen egin genuen, nahiz eta futbolean golek agintzen duten, adierazi du. Racingek etxean jokatu hiru partidak galdu ditu, eta laugarren atsekabea saihesten ahaleginduko dira Mandiaren mutilak.
|
|
|
Badakigu Osasunak etxetik kanpo ere emaitza onak lor ditzakeela, Getafen adibidez Atletico Madrilen aurka etxean bezain ondo jokatu genuen, nahiz eta galdu. Etxetik kanpo beti da zailagoa irabaztea, zaleen babesik ez duzu esaterako, baina etxetik at etxean bezain ongi jokatu
|
dezakegula
badakigu eta horretan ahaleginduko gara Santanderren, esan du Camuñasek.
|
|
|
Autobusa oraintxe aterako dela esan diot. Eguerdirako han egongo naizela, eta kronika hurbila atera
|
dezakegula
biharko egunkarian. –Baina oraindik ez dugu ezer erabaki, ez dugu bilerarik ere egin, hemen ni bakarrik nago?, erantzun dit arduradunak, harrituta nonbait proposamenarekin.
|
|
|
Maiz pentsatu izan ohi dut gure literatura askiurria izanik etaezoso mailagorakoa, batekbainogehiagokazpimarratuohiduenbezala, bereurri tasunean,. XX. mendeko hirugarrenenherenaz geroztik ugariago bilakatu denarren?, etaberemailaapaleanbaduelaaltxorederriketamendeiraganez sorpresa onikaurki
|
dezakegula
oraindik, agianbaldinetaliburutegi publiko etapribatuakongiarakatuetaaztertukobagenitu.
|
|
|
Orain arte, ekoizpen garbiko planak 40tik gora izan dira eta autonomia erkidegoetan, estatuan, nazioartean eta Hego Amerikan gauzatu ditugu. Elikagaigintzako industrietan ingurumenari ematen zaion tratamendua alda
|
dezakegula
uste dugu Azti Tecnalian, ekoizpen gastuak murriztearekin batera. Garbi ekoizteko planak prestatzen ditugu; plan horietan ura, lehengaiak eta energia aurrezteari ematen diogu garrantzia.
|
|
|
Aipatu dugun bezala, beharbezalako arreta jarri zaie gazte kirolariek dituzten jarrerei, eta horien garapenean eragile gizarteratzaileek, alegia guraso eta entrenatzaileek, duten eraginari.Ikusi ahal izan dugunez, historian zehar egindako ikerketa ez espezifikoek eta gukgure partetik garatutakoak, neska eta mutilen artean, kiroltasunean diferentziakbadaudela iradokitzen dute. Desberdintasun horien sorburua genero ezberdinekogazteek jasotzen duten gizarteratze prozesu ezberdinduetan topa
|
dezakegula
defendatu dugu.
|