|
2000
|
|
|
aurrena Donostialdean eta Bizkaia, Asturias eta Araba aldean ondoren, Urkiolako inguru haietan zauritu zuten arte. «Morir en Irun» (Elkar argitaletxea) liburua
|
dauka
idatzita gerra zibila zer izan zen kontatuz. Frankismoaren menpe erori eta kalbarioak ez zuen amaierarik izan:
|
|
|
Bada, geyena loratu zan kazkarabarra bañan geruago, ta itxura polita dakar. Ezkutuko loriekin, badaki, jantzi ona
|
dauka
, jauna.
|
|
|
baizik... Edozein hizkuntzak minimo bat
|
dauka
idatzian.
|
|
|
Literaturan ere, esate baterako, gauza bat da Frai Bartolome edo Felix Bilbao, «Ipuin barreka» edo San Martinen «Zirikadak». Iparraldeko esperientziari begiratuta, «Herria» aldizkariak 50 urtetik gorako historia
|
dauka
eta mailak bereizten dira: editorialak eta antzerakoek maila bat dute eta gero, barrualdean, herrialdeetako kontuetan nor hil den, jaio, ezkondu..., Zuberoako berriak era batera ikusten dira eta beste eredu batzuk ere bai; baina denean ikusten da halako jarraipen bat.
|
|
|
Eta aztertu ere, hizkuntza ikuspegitik baino gehiago dialekto moduan ikertu izan dira. Francho Nagore hizkuntzalariak argi
|
dauka
ordea: «
|
|
|
Izan ere, bizitza modernoan hizkuntza gutxiagotuen patua baitauka aragoerak berak ere: eremu horietan ere gazteen aragoerak ez
|
dauka
beren zaharren joritasun edo aberastasunik, baina haiek izan ez duten militantzia eta gogo bizia agertu ohi dute hizkuntzaren alde.
|
|
|
Atotxako frontoiak berebiziko garrantzia
|
dauka
. Ez da orain jorratzen ari garen eremu geografikoan, Urumea bokalean, bakarrik nabarmentzen.
|
|
|
Iruditzen zait batek idazten duela denarekin, eta dena da: bere sexua, bere adina, irakurri duena, bizi duena, idatzi duena... gorputz osoarekin idazten du, eta noski sexuak ere garrantzia
|
dauka
.
|
|
|
Ez da horrela. Are gehiago, batzutan egin dezakezu lan bat hain zuzen umerik ez daukazulako, sentitu nahi duzulako zer sentitzen den ume bat daukazunean, eta zure pertsonaiak
|
dauka
ume bat eta zuk ez. Ordezkoa ere izan liteke.
|
|
|
Orain bai, bitarte horretan nik ume bat izan dut. Nire bizitzan garrantzi handia
|
dauka
, idazteko orduan ez hainbeste. Adibidez, ez dut ipuinik idatzi, askotan eskatu dizkidaten arren.
|
|
|
Ez nekien hori esan nuenik, baina bai. Gaur egun literaturak oihartzun gehiago
|
dauka
mamia baino. Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera joan gabe, edo mendira joan gabe, gutxi gara, sekta bat zentzu batean.
|
|
|
Bestalde, arestian esan bezala orduko eta gaur egungo egoera politiko eta sozialen arteko aldaketak nabarmenak izan dira. Aldaketok, Euskal Herriaren normalizazioa bilatzen badute, hizkuntz normalizazioa barne dela, ez ote
|
dauka
, bada, euskalgintzak horretan zeresanik?
|
|
|
Beharrezko tresneria eskuetan
|
dauka
Zuberoak: ekoizpen industrialak ugaldu, horien kalitate maila apartekoa bilakatu, azken uneko teknikak erabili eta hauetaz bestalde, egituratze tresneriaren jabe da ere.
|
|
|
Hadley Bruselan ezagutu nuen 1997an eman genuen kontzertu batean. Pertsona jatorra da eta aparteko ahotsa
|
dauka
gainera. Beberly eta Maire miresten ditudan bi artista dira.
|
|
|
A ze ironiarekin kontatzen duen!). Beasaingo gorri historiko zen Gamarra, orain gutxi zenduaren alaba Amaiarekin egindako Manexen aita ere bada orain eta semearen argazki digitalizatua
|
dauka
ordenagailuko salbapantaila gisara internetzale honek.
|
|
|
Bidetik badirudi harro altxatzen dituela bere hormak, baina beregana hurbiltzen garenean goxo hartzen gaitu teilapean babesa eskainiz. Inguruan lorategi bat
|
dauka
eta udaberria baino lehenago lilipak (Narcissus nobilis) loratzen dira urtaro berriari ongi etorria emateko.Eskuineko bidea jarraitu eta borda dotoreekin topo egingo dugu. Bere inguruan meta, egur mordo eta antzeko pilaketak daude.
|
|
|
(da?). Bere historia
|
dauka
–Borrokarako arrazoiak izan ditu?
|
|
|
Ez EAJn ezta abertzaleen artean ere, ez dago beldurrik hartutako bideaz. Duela 104 urtez geroztik euskaldunen aberri bakarra Euskadi dela aldarrikatzen duen alderdi honek bere burua argi
|
dauka
eta oraingo honetan hartu duen bidea, euskaldunen aberri bakarra Euskadi izateko beste urrats bat da.
|
|
|
Hor, beharbada, bi kultura desberdinen aurrean gaude, ezker abertzalearena eta gurea. Ezker abertzaleak ustezko emaitza praktikoen behar gorria
|
dauka
eta guk beste era batera egiten ditugu gauzak. Batera dela eta, urteak daramatzagu euskal presoen giza eskubideen alde eta hor jarraituko dugu; baina zerraldoak bero daudenean ezinezkoa da gizartearen atxikipena sortzea.
|
|
|
Laster burutuko dira. Dugun gobernua minorian dago eta egonkortasunik gabe oso zaila
|
dauka
akordioak lortzea. Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide beretik egin nahi du aurrera.
|
|
|
Xabier Amurizak eztabaida etxera eroaten dela dio: " Hori ezin da etxera eroan, ze prestigioa eskolak
|
dauka
, eta umea asteazkena zuzena dela esatean etxeratzen bada, aitita amamak zelan eutsi eurenari. Eguaztena zulora doa, debatea ezin da etxera ekarri".
|
|
|
Prozesu guztietan biolentziaren gainditzea prozesua beraren gainditzearen ondorioz ematen delako eta ez aurrebaldintza bezala jarriz. EAJk hori badaki, eta aurreko esperientzia ere hor
|
dauka
. Gehiago ere badaki EAJk, nazio eraikuntzaren bide honetan konpromiso batzuk hartuz gero, horrek berez ekarriko lukeela EAJk aipatzen duen ETAren borroka armatuaren berehalako geldiaraztea.
|
|
|
Baina liderrak ez du zertan luma hobea izanik. Koadriletan bezala da; berak
|
dauka
gogo gehien, ez dio nagirik ematen autoa hartu eta Donostiaraino gidatzeak. Gainerakoek jarraitu egiten diote.
|
|
|
Zentzu horretan, EHri argi esan diogu ETAren morrontzatik libratu behar duela. EHk badu herri honetan zeregin eta espazio garrantzitsu bat, espazio hori landu beharra
|
dauka
baina ETAren tutelarik gabe.
|
|
|
Galdera ona da eta erantzuna zaila. Zaildu beharra
|
dauka
; gaztea da, baina kirol munduan norbera ez bada zaintzen... Gaitasun handia du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da, baina hori berak landu behar du.
|
|
|
joera demografikoak aldatzeko eta gazteak planta daitezen, enplegua sortu behar da bertan lanpostu hamar urteetan. Zeregin horretan, lurraldearen erakargarritasuna garatuz eta bitartekoak balorizatuz, bere aberastasuna baliatu beharra
|
dauka
, hots, ingurumena, kultura, ondarea...
|
|
|
Atapuercak garrantzi handia
|
dauka
. Atapuerca edo Atapuerta izan daiteke.
|
|
|
Irikaitz hemendik aurrera asko entzungo da, Zestoako futbol zelai parean dagoen parajean, aire zabalean dago, ez da kobazuloa. Eta garrantzia, honexegatik
|
dauka
: orain arte Behe Paleolitoko kultura han hemenka, bakanka Iruñea inguruan, Hiriberrin, Lizarra inguruan, Baionan, Bidarten... tresna batzuk bakarrik azaldu direlako ezagutzen genuen.
|
|
|
Zuberoak lehenbizi bere laborarien beharra
|
dauka
. Ene herrian uros bizi dira; ni bezain.
|
|
|
Ez dakit, botere legegile ezberdin bat gauzatzeraino joan behar denentz, baina ongi ikusten dut deszentralizazioaren aferari ekitea. Frantziak bere instituzio lokalen erreforma sakon baten beharra
|
dauka
askatasuna zabaltzeko, Europari eta erregio ezberdinetako hainbat nortasuni egokitzeko. Ez naiz Chevenementen aldekoa, Errepublikaren ideia fosilizatzen baitu.
|
|
|
kukua udaberrian Afrikatik Euskal Herrira datorrenerako sakelean dirua eduki behar dela urtea emankorra izan dadin. Aldi berean, kukuak ospe txarra
|
dauka
, bere arrautzak beste hegaztien habietan uzten dituelako.
|
|
|
" Hemen bizi den arren, ez ditu bere erroak galdu. Irakurketa bat baino gehiago
|
dauka
gainera, alegia, ezin dela iritzirik eman, beti dagoelako arrazoi bat modu batera edo bestera jokatzera bultzatzen zaituena".
|
|
|
Bai bait dakite bere ekonomi ta politika indarra zenbateraiño Herri hoien menpetasunean finkatua dagoen. Chile-ko politika giroak ere burruka nagusi horren txispristiñetatik ihes egiterik ez
|
dauka
. Frei lehendakariaren berritae bideak funtsezko eragozpide bat aurkitu du:
|
|
|
Jokalariren bat kantxatik kanpora irtendako pilota itzultzeko gai bada, ez da jokoa eteten. Sakea alde bateko puntatik egiten da beti eta falta marra gainditu beharra
|
dauka
. Sakea egiteko orduan, gure errebote eta laxoko botarriaren antzeko tripodea erabiltzen dute.
|
|
|
5" chico" egindakoan" pajero" bat lortzen da, markagailuaren inguruan egindako borobil batez adierazten delarik. Jokalekuaren neurriak aldaraz ditzakeen marra sistema bat
|
dauka
, eta beraz, zelaia edo aldea aldatzera behartuta egon daitezke taldeak.
|
|
|
Sei ataletan dago banatuta saioa, eta bertan dantza tradizionala, sorpresa batzuk, ukitu garaikideak eta eszenaren aurkezpen ederrak nahasten dira. Ikuskizunaren lehenengo atala Lekeitioko soka dantzan dago oinarrituta, eta bigarrenak, berriz, zentzu erabat ezberdina
|
dauka
. Iruretagoyena XVI. mendeko irudi batean oinarritu zen atal hau sortzeko.
|
|
|
Irratiak, telebistak bezala, negargura ematen du egun. Hala ere, beste nazio edota komunitate batzuk baino hobeto gaude. Euskadi Gazteak esaterako, estatuan dauden irrati gehienek baino kalitate eta erantzukizunaren zentzu handiagoa
|
dauka
. (...) Benetan makal ikusten dut (Iparraldeko musika).
|
|
|
etorkizuneko Asturiesko Irrati Telebista (RTVAS) asturieraz izan dadila. Baina hedabideei dagokienez, ofizialtasun gabeko hizkuntza gutxitua izateko ez
|
dauka
gutxi: bideak ia guztiz itxiak izan ditu orain arte, baina teknologia berriei dagokienez Interneten foro eta plataforma sendoak daude, agerkari inprimatuak ere badira batzuk," Les Noticies" astekaria tartean.
|
|
|
Asturiera hutsez diharduen Radio Sele irrati libreak komertzial bihurtu eta ia Asturies osora hedatzeko lizentzia lortu ostean, geldi dago kontua. " Iaztik kontua geldi
|
dauka
hemengo gobernuak, Madrilekin Telekomunikazio proiektua dela-eta, bitartean galera handiak ditugu guk. Antza, lizentzien kontua berriz planteatu gura dute, PSOE inguruko jendeari emateko edo" esan digu Xuan Xose Mariñok," egun lurralde txikia baina biztanleriaren% 50era heltzen gara Uvieutik, eta lizentziarekin% 80tik gora heldu eta Internet bidez emitituko genuke".
|
|
|
Sentsibilitate hau Batzarreko izaerari lotuta dago. Izaera pazifista
|
dauka
, kontzientzi eragozleen mugimenduari lotua; intsumisioari. Ez du esan nahi Batzarren dauden gainontzekoak joera hauen aurkakoa direla, baina sozietatean txertatuta dauden sektore kristauek bere pisua dute.
|
|
|
EAJk, gaztazkari irtenbide bat emango bazaio, ezker abertzalearekin kontatzea ezinbestekoa dela dio, bestela ez dago soluziorik. EAJk garbi
|
dauka
autonomia eta autogobernua osatu dituen tresneria ez duela edonoren eskuetan utziko. Baina hori ez da EAJren esku, zeren eta PPk eta PSE EEk bat egiten badute, eta HB ez bada negoziazioen koordenadatan sartzen, lehendakaria espainola izango da, baita barne sailburua ere.
|
|
|
" Aizue, badakigu behin betirako su etena eskaintzen duzuela, eta gainera, proiektu honen truke armak uzteko asmoa adierazten duzuela, baina guk proiektu honetan ez dugu sinesten". Herri honen tzat proiektu politiko bat aurkezteko asmotan ari bagara (EHk bere proiektua
|
dauka
, ETAk azaldu zuen bera baina beste joskeraz, EAJk berea, EAk berea eta ABk beste bat) har dezagun denbora bat bakoi tzak bere proiektua aztertu, trukatu, berrikusi, elkarri aurkeztu eta elkarrekin jarraitzeko. Has dezagun negoziazio bide bat, baina su etenari eutsiz.
|
|
|
Zuzenbidezko estatu batean desobedientzia zibilak ez
|
dauka
zentzurik. Kode zibilean desobendientzia zibila agertzen den unetik, epaileek legeen hauste posible aurrean ebatzi behar dute.
|
|
|
Gerora, Abesbatzen Elkartea hasi zen Haur Abesbatzentzat Konposizio Lehiaketa egiten. Baina helduentzako Konposizio Lehiaketa abian ipintzeko ideia buruan
|
dauka
elkarteak. Joxe Mari Aierdi Abesbatz Elkarteko lehendakariaren ustetan" Euskal konposizioaren mundua itxita dago, ez baitugu partitura originalekin lan egiteko ohiturarik.
|
|
|
Hasieran kritikak exajeratzera jotzen du. Nik uste dut berritasunaren bila dabilela, berria denak pisu gehiago
|
dauka
beti. Argi dago orain ez daukadala berritasun horren faktorea baina espero dut nire abestiak entzutea eta taldearen lana kontuan hartzea.
|
|
|
" Gero ta garbiago ikusten da nazio arteko harremanetan, dagoen anarkiari amaiera eman, bi haundi horien agintaritza hertsitu eta herri txikien askatasuna lor arazi eta zainduko duan erakunde baten beharra. ONU k bere eskuetan
|
dauka
erakunde indartsu bat izan ala txepela eta ahula izaten jarrai". Egiteko erraza ematen zuen, baina ez zen horrela izango, oraindik ere zer erabaki ez jakinik jarraitzen duela dirudi eta...
|
|
|
" Arro dago itsasoa", jakinarazten zuen editorialgileak, jarraian bere metaforaren nondik norakoa adierazteko: " Indarkerizko olatu aundi batek gal zorian
|
dauka
gizadia". Behin hori garbi utzita, Paulo VI.ari aitatzen entzun berri zizkion auziak mahaigaineratzen zituen:
|
|
|
desobedien tziak zentzu handia du. Gaur egun ikusten dugunez, armadak gero eta itxura txarragoa
|
dauka
, batez ere managaitzok egindakoari esker. Inork ez du Armada Profesional berri horretan sartu nahi, eta ez du haien giza misioekin zerikusirik ere.
|
|
|
Horrek lanketa bat eskatzen du. Hori beste bertsolariek ere egiten zuten baina karrera bat egin ez duenak ez
|
dauka
metodorik, baliabiderik, errekurtsorik nolabait zabaltzeko. Konparazio bat eginez, gure hizkuntzan literatura jasoa bertsolaritzatik oso aparte egon da.
|
|
|
Nik uste dut lau funtzio horiek ezin ditzazkeela poesiak bete, hizkuntzak bete, hizkuntzaren beraren kontrako borroka egin gabe. Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta
|
dauka
, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik esanda dagoena baino. Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta nik hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste.
|
|
|
Eusko Ikaskuntzak kaleratzen dituen Zuzenbide Koadernoen 15 zenbakia dagoeneko eskuragai duzue. Ingurugiroaren babesera mugatzen den Zuzenbidea
|
dauka
aztergai Javier Eceizabarrena Saenz-ek osatutako lanak, hau da," Organizacion Administrativa para la Proteccion Ambiental en la Comunidad Autonoma Vasca, Navarra y los Pirineos Atlanticos. Traslacion del Modelo Administrativo de Proteccion Ambiental de los Estados Unidos" izenburupean agertzen denak.
|
|
|
Artean, saltoki handietan ardikia, txerrikia, untxi nahiz oilaskoen salmenta erruz igo da. Alabaina, behikiak tiradizo handia
|
dauka
gurean. Txuleta handiak jatea gure ekonomia sendoaren erakusgarri izan da azken hamarkadetan.
|
|
|
txapelketok ofizialki Bizkaikotik kanpo daude sailkatzeko balio badu ere, hura udagoienean hasten da hogeita hamar bertsolarirekin, eta eskualderik eskualde bertako bertsolari eta bertsozaleen esku dago antolakuntza. Lehia giroa ez da finalean egon litekeena, baina hurbiltasunaren pizgarria
|
dauka
bertsolari eta zaletuarentzat. Hori bai, epaimahaiak berdina izan behar du txapelketa guztietan.
|
|
|
Eta horrelako eskubiderik ez dago. Gehiengoak ez
|
dauka
horrelako eskubiderik, gehiengoak ez dauka zilegiak ez diren erabakiak hartzeko eskubiderik, gehiengo sozialak ezin du zilegia ez dena zilegi bihurtu. Alardearen auzian gertatzen da hau.
|
|
|
Eta horrelako eskubiderik ez dago. Gehiengoak ez dauka horrelako eskubiderik, gehiengoak ez
|
dauka
zilegiak ez diren erabakiak hartzeko eskubiderik, gehiengo sozialak ezin du zilegia ez dena zilegi bihurtu. Alardearen auzian gertatzen da hau.
|
|
|
" Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta
|
dauka
, baina bide kodifikatu horietatik ezin dugu esan lehendik esanda dagoena baino. Hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena".
|
|
|
Narrazioak", Argia, I, 4 or) bide beretik jotzen du: " Josebak bere ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera
|
dauka
,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)". Beraz, hona hemen zalantzarik gabe Sarrionandiaren ipuinen artean erakargarriena gertatu den ipuin mota.
|
|
|
Liburuko pertsonaia nagusiak, agian, lehenaldiaren pisuaren desoreka
|
dauka
barnean. (Gara I)
|
|
|
Baina oso era nabarian, hitzak moztuz... Bigarren arrebak hiriburuan bizi delako, Donostian edo Bilbon, erdera erabat txartoa
|
dauka
, erdera eta euskera nahastuz." (Deia VIII)
|
|
|
Batez beste, populazioaren erdiak (%54, 1ek) egunkariak irakurtzen ditu; gainera, Hego Euskal Herrian duplikazio maila altua dagoenez, egunkari bat baino gehiagoerosteko joera
|
dauka
jende askok.
|
|
|
Aireratzen diren programetan erakusten diren ingurune politikoetan, sozialetaneta kulturaletan, nola ez, eragin haundia
|
dauka
telesaioen ekoizpena nongoa den. Horidela eta, ia parekatu egiten dira Euskal Herriko erreferentzialtasuna erakusten dutenprogramen kopurua eta berton ekoitzitakoena.
|
|
|
Euskarakbateratzen du emisioa, eta nortasun propioa ematen dio. Emisioaren %40k osagarriinformatzaile eta hezitzailea
|
dauka
.
|
|
|
Horrez gain, liburuak oso eranskin interesgarria
|
dauka
. Eranskina sindikatuetako ordezkariaren boto partikularra da, eta bertan kritikoki azaltzen da, Internet eklanean, langileen eskubideetan, gizartean, eta abarretan duen eragina.
|
|
|
Informatizazioa, berriz, oso denbora motzean gertatzen arida, eta beraren xede nagusia informazioa da. Gaur egun informazioak, materiazkoaizan ez arren, balio ekonomiko3 itzela
|
dauka
. Konputagailuek oso baliotsu denegundoko informazio kantitatea prozesa baitezakete eta baita sareek informazioaazkar eta urrun igorri ere.
|
|
|
Hizkuntza askapenaren profeta Henrik Wegeland izan zen(). Berakesan ohi zuenez,. Norvegiak ez
|
dauka
zertan izan Danimarkaren kultur kolonia?.
|
|
|
Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko gauza zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez
|
dauka
atzerapausorik.Garai batean euskal herritar askok esan zuten Euskal Herrian zeuden eskola nazionalak ez zituztela begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz batetik datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira. Bai Madril eta bai Paris guk hartutako erabakiak errespetatzera behartu behar genituzke.
|
|
|
– Euskal Surf Federazioak europar ofizialtasuna
|
dauka
1989tik. Urte horretan Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntzak izan genituen eta horrela izan daabuztura arte.
|
|
|
Ekidileak, positiboarieustearren, urrundu egiten dira besteengandik, eta erabat egokitzat hartzen dutenself aren eredu bat garatzen dute, atxikimendu sistema aktiba dezaketensentimendu ezkorrekiko hautsezina den eredua alegia. Beldurtiak, aldiz, besteekikodependentzia
|
dauka
kezkatiekin amankomunean. Kontaktu sozialaren etaintimitatearen beharra sentitzen dute, baina errefusapenak izateko beldurrezsaihesten dute desio hori.
|
|
|
Hirschfield Institutuan burututako ekintzak eta ordura arte bildutako lanak etadokumentazio anitza, alemaniarren kontrakoak zirelakoan, nazismoak guztiaksuntsitu zituen. Historikoki gertaera honek berebiziko garrantzia
|
dauka
, izan ere, momentu hartatik aurrera bi gertakizun jazo baitziren: lehenik, giza sexualitateaulertzeko kontzepzio holistikoa eta haren azterketarako berezkoa duenepistemologia ia erabat deuseztu zen; bigarrenik, sexu aspektu ezberdinei buruzkoazterketak, jadanik sakabanaturik zeudenak, Estatu Batuetan jaso eta bilduzituzten.
|
|
|
Egile hauek zehaztutakoaren arabera, fantasia eta desirari dagokionez, dramatizazioak kualitate ekonomiko hau
|
dauka
: fantasia eta desirari dagokionez,, pazientearen irrika mugimenduez arduratzen diren psikodramaren zuzendariak, subjektuak inbestitutako ni laguntzaileek lasaitu egiten dute niaren ekonomia?. (1990, 162 orria).
|
|
|
Herriko haize izendapena ere aipagarri da. Agerpen asko
|
dauka
batetik, 21 aldizjaso da (bat ipar haizerako, 18 hegoaldeko haizerako eta 2 ekialdekorako). Bestetik, ezdu norabide zehatza adierazten.
|
|
|
Haizeen norabidea zehaztean herriaren orografiak garrantzi handia
|
dauka
. Izan ere, mendiek etaharanek haizeen norabidea zehazten eta markatzen dute sarritan.
|
|
|
–Gizabanako etikoak bere zeregina norbere baitan
|
dauka
, ez beregandik kanpora?, dio Kierkegaard-ek. –Norbere burua etikoki hautatu duenak, eginkizun gisa hautatu dubere burua; ez posibilitate gisa, ez bere apeten jostetarako jostailu gisa?.
|
|
|
Hots, Absolututzat daukaguna bera da erlatiboa(, nork bere herria maite du?); eta haren gure hautapena daerlatiboa(, ez dago, agiri denez, guzizko aukerapenik?). Horrela gizakiak, Absolutuabehar baldin badu, berak sortu beharra
|
dauka
, Absolutua izango duen zerbait berea (pertsonala, ez derrigor esklusiboa). Baina nola sortu?
|
|
|
Kritikahonen alderdi bat ezagutza teorikoa da (razionalista bera ere, hortaz): ezein ezagutzak, ezein ulerpenek ez
|
dauka
–azken fundamentu, razionala.
|
|
|
Nobela poliziako batzuk bezala, Txillardegiren ideien nobelak, amaiera harrigarribat
|
dauka
–irakurleak badaki, filmen eta nobelen amaierak ez omen direla kontatubehar, eta ez dugu kontatuko?. Hauxe bakarrik:
|
|
|
Erabakitzen ez duena natura da, harribat edo ardi bat bezalakoa?. Lekua
|
dauka
munduan, ez identitatea. Ez da indibiduoa.Espezie edo klase bat da.
|
|
|
Hualde, Elordieta eta Elordieta (1994) eta Gaminde eta lag. en (1998) lanetan erakutsi zen moduan, intonazioak balio desanbiguatzailea
|
dauka
barietate batzuetan; hots, gailurraren kokaeraren arabera, esaldi batean fokalizatutako elementua zein den jakindezakegu. Ondoko adibideetan esaldi baten kurba bi erka daitezke:
|
|
|
batetik, testu idatziaren interpretazioa eta bestetik, ahots seinalearen garapena edo sintesia.Lan biak TABean banandu egiten dira eskuarki, eta azpiprozesu bien arteko interfazetzat, ahotsezko mezuaren soinu katea irudikatuko duen elementu kate bat erabiltzen da. Katearen oinarrizko soinu hauetako bakoitzak ezaugarri akustikoen multzobat
|
dauka
erlazionaturik; ezaugarri horiek testuinguru horretan soinuaren gauzapen
|
|
|
Mugak beti ere espektroenezaugarri egonkorren zonaldeetan aurkitu dira; zonaldeotan aurrekoeta osteko alofonoaren eraginak amaitutzat jo daitezke. Trifonemek (3 irudia) beren erdiko aldean fonema oso bat daukate; hauek erdiko foneman koartikulazio efektua oso handia den kasuetan erabiltzen dira; izan ere, honelakoetanerdiko fonemak ez
|
dauka
inongo alde egonkorrik, koartikulazio efektuetatikkanpo. Sistema batzuek goragoko unitateak ere erabiltzen dituzte, gehienetanhizkuntza zehatz baten fonema segida batzuen agerpen irizpideen arabera; bestalde, kontuan hartzen dute ezen, unitatea zenbat eta luzeagoa den, sintesiankalitatea hainbat eta handiagoa izango dela, baina orduan unitate kopuruhandiagoa ere erabili dugu.
|
|
|
Jakinbide ezberdinen arteko mailegu metodologikoa gertatzea oso gauza arruntada. Musikan, margolaritzan, poesian, eskulturan eta beste adierazpen kulturalen artekohizkuntza maileguak gauzatzea jokabide tradizionala da; musika eta hizkuntzalaritzaren artean maileguak egiteko ohiturak, adibidez, berrogei urte baino gehiago
|
dauka
.
|
|
|
dizkidalako faktotik? Eta zein sentidu
|
dauka
–eraketa, administrazio, tradizio, kultura, eskola errepresibo horrekin, arrazoitzeak??
|
|
|
Elebitasunaren auziaridagokio. Hitzez hitz aipatzen ez bada ere, dagoeneko (1966) argi baino argiago zedarrituta
|
dauka
Txillardegik elebitasun sozialaren zer nolakoa. Lurralde bat, mintzairabat.
|
|
|
64 or.) Alderdi tematikoak hemen ere kera, irrazional? nagusia
|
dauka
; kopla zaharretan alde tematikoa, hots, bigarren aldiko sintagma, askoz apal eta zehatzagoa izaten da.Adibidez. Etxe ontako nagusi jaunak/ urre gorrizko bizarra?,. Etxe ontako etxekoandreak/ Ama Birjinadirudi?. –Begitarte 1?, 57 or.
|
|
|
Moneta, neurkor? denaldetik, berak balio (numeriko) berbera
|
dauka
metalikoa izan zein bankukoa izan.Baina, moneta merkantziek neurtzen duten heinean, badirudi moneta preziatuakegonkortasun berme handiagoa ematen duela. John Law-ren esperientzien arabera, badakigu paper moneta desbaliozta daitekeela bere balio osoa galdu arte, urrea edozilarra gizonak ezin manipulatu dituen balio, naturalak?
|
|
|
Gaur egun, kazetagintza azalgarritik sortua den irrati txostenak estilo inpertsonala
|
dauka
eta ez du inprobisaziorik onartzen.
|
|
|
Elkarrizketa aurrez aurre egiten den hizketa da, bi pertsonaren artekoa, zeinean interesgarriak diren datuak esaten baitira. Robert McLeish ek (1985, 39) dioen bezala, elkarrizketak helburu argia
|
dauka
: –elkarrizketatuaren beraren hitzen bidez gai jakin bati buruzko egintzak, arrazoiak eta iritziak azaltzea, entzuleak elkarrizketatua esaten ari denaz ondorioren bat irits dezan?.
|
|
|
John Haslings ek esaten digun bezala (1980, 93), helburu entzuleria entzule modura iritsi edo atxiki nahi ditugun pertsonak dira. Irratibidean lehiakortasun handia dagoenez, kontzeptu hau puri purian dago; gainera, helburu entzuleriak eragin handia
|
dauka
irrati estazioak dituen edo eduki di tzakeen iragarleengan eta beren ekoizkinen salmentetan.
|
|
|
honez gero ezin da irratia masa fenomenotzat jo, kalitatea, estazioen orientabidea eta irratsaioen edukiak garrantzitsuagoak diren bitartekotzat baizik. Irratibidean zenbatasunak gero eta axola txikiagoa
|
dauka
.
|
|
|
Maltzurrak eta onestak daude??. Hortaz, iturriaren gaiak erlazio zuzena
|
dauka
irratilarien langintzarekin, eta informazioa baldintzatzen du era batera edo bestera. David Randall ek (1999, 77) Associated Press agentziako Mort Rosenblum kazetariaren hitzak bere egiten ditu, langintza horren garrantzia eta, beraz, informazio iturriena, azaltzeko:
|
|
|
Korrespontsalak igortzen digun informazioak ezaugarri berezi bat
|
dauka
: errealitatearekiko harremana zuzenagoa da, eta ondorioz, giro soinuak eta informatzailearen ahotsak bertaratu egiten gaitu, sinesgarritasun handiagoa ematen digu, jazoera biziarazten digu.
|
|
|
Izan ere, berriemaileak hainbat informazio jaso dezake, informazio unitateak hautatu aurrez edo hautatze prozesuan. Albiste agentziak ez
|
dauka
hain harreman zuzenik bezeroarekin, nola berriemaileak bere nagusia den irratiarekin, eta horrexek ere ematen dio abantaila iturri honi, irratilari informatzaileari, alegia. Ezbairik gabe, honek hobeto egiten du hautakuntza.
|
|
|
Irratilariak jakitun egon behar du, lantzean behin erakargailu propagandistiko hutsa bilakaturiko prentsaurrekoetara joanen dela. Eta horrelako kasuetan, etikoki jokatzea izan daiteke aholku bakarra; gainera, kasura helduta, irratilariak beti
|
dauka
aukera, iturri engainagarri horretatik lortutako informazioa ez emateko.
|
|
|
Tamalez, irratigintzan hasten diren kazetari gazteei asko kostatzen zaie beren lengoaia idatzia aldatzea, jaso duten hezkuntzan ikusmenerako idazten irakatsi baitiete. Bruce Garrison ek (1990, 184) dioskun bezala, irrati idazkerak ahozko elkarrizketaren antza
|
dauka
, transkripzioa edo izanik:
|
|
|
irratitik ematen den informazioaren gutxieneko unitate estrukturala, zeina laburra, xehea eta formalki neutroa baita. Albistea informazioaren oinarrizko generoa da eta nahiz eta telebistako eta prentsa idatziko albistearekin ezaugarri komunak eduki (egiatasuna, berritasuna, gaurkotasuna eta interes orokorra), egitura desberdina
|
dauka
, segidan ikusiko dugun bezala. Bestalde, komeni da argi uztea, notizia informazioa dela beti, baina informazio oro ez dela beti albistez janzten (Merayo, 1992, 177).
|
|
|
Jakina denez eta lehen aipatu bezala, kazetetan informazioak honako egitura hau
|
dauka
: leada eta corpusa (garapen beheranzkoa).
|
|
|
Leada laburra eta argia izan behar da, bertan albistearen datu garrantzitsu guztiak egon ez arren. Egia esan, prentsako informazio titularren antz handia
|
dauka
:
|
|
|
Elkarrizketadun albisteak bestelako egitura
|
dauka
aurrekoekin konparatuz. Sarrera erakargarria izaten du, zeinean NOR galdetzaileari ihardetsiko zaion, eta, zer?
|
|
|
autonomia maila garaia du erabakiak hartzeko unean. Oinarria programazio lokalean
|
dauka
, eta programazioa osatzeko, informazio orokorreko irratsaioez, kirolsaioez edo emanaldi bereziren batez hornitzen da prime timean emititzeko. Kanpoko ekoizpen hori bi eratara lor dezake:
|
|
|
Irrati mota berri honen eta irrati konbentzional edo hertziarraren artean zer nolako aldea dagoen argi ikusteko, pentsa dezagun Interneten jartzen den estazio edo guneak hiru datu zirkulazio egitea posibilitatzen duela, dela soinu, dela irudi, dela testu soilaren zirkulazioa egiten dugunean, irrati hertziarrean kasuan lor ezin daitekeena. Lehenbiziko zirkulazioak unicast izena
|
dauka
. Unicast sistemaren bidez, jasotzaile bakoitzari datu multzoen kopia desberdinak igor dakizkioke.
|