|
2000
|
|
|
Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster. Eta euskaldunok zintzo jokatzen badugu haiekin, etzazula dudarik
|
eduki
euskaraz ikasiko dutela.
|
|
|
" Batasuna beharrezkoa dugu. Bereizkuntzak gaixorik
|
daukate
euskera. Ebaki, iriki, ikusi, miatu, kendu, garbitu eta berriro josi" egin behar omen zitzaion.
|
|
2001
|
|
|
Koldo Gorostiaga EHko europarlamentariak eta Gorka Knorr EAko europarlamentari ohiak argi daukate Hizkuntzen Urteak zerikusi gutxi
|
daukala
euskara bezalako hizkuntza gutxituekin. " Ekimena Europako Kontseilutik dator eta aurreikusi zuen hizkuntza gutxituen presentzia, baina Europar Batasuneko erabaki gunetik beto zuzena jarri zuten" dio Gorostiagak, eta azken idatziari ezetza azaltzen du:" Hainbat gauza onargarri zeuden proposamenean, baina hizkuntza gutxituen arrastorik ez.
|
|
|
Asaben lokarri zaharra ez baldin bada eteten, ez dugu besteren beharrik. Aski genuke beti begien aurrean
|
edukitzea
euskarari" amets bideetan barna" eragin zion ibilaldi luze hura. Euskarak inoiz egin duenik ederrena, eta hala ere egiteko âgerok egitekoâ dagoena.
|
|
|
auzian Aporodite bera ederren autematen bazun, beñolako emakume politena eskuratuko ziola". Hor" auteman" ek esan nahi lukeena adierazteko
|
badauzkagu
euskaraz zenbait hitz. Nik dakizkidanak, hautatu, hautetsi, hautu, aukeratu, begiz jo edo, alde gehiegirik gabe, bereizi. " Auteman" edo" ateman" en adiera, berriz, Azkuek dioenez," ohartu, konturatu, nabaritu, sumatu" edo antzeko zerbait da.
|
|
|
Bistan
|
daukagu
euskarak erro sendoak zituela gure herrian landatuak, eta komeni genuke orain artekoak baino ikerlan sakonagoei ekingo bagenie zer nolakoak ziren jakiteko. Fergusonek ez zekien ongi zer gerta zitekeen hedatu zuen" diglosia" hitzarekin eta hitzak azaltzen edo estal  tzen duen gogoetarekin:
|
|
2002
|
|
|
Gure egunkaria Arantzazuko egutegia zen. Hura besterik ez
|
geneukan
euskaraz. Gainera ez ziguten hurrengo egunekoa irakurtzen uzten, egunean egunekoa.
|
|
|
Euskara Errektoreordetzak eskuragarri
|
dauka
euskara proba gainditu dutenhautagaien zerrenda. Teknologiaren arloan, euskarazko irakasle plazak betetzekoarazoak egoten dira.
|
|
|
4 Titulazioak (1 eta 2 zikloetan, zientzia esparruen arabera): Giza eta gizarte zientzietako eta natur zientzietako titulazioetan, euskarazko irakaskuntzaren eskaintza franko ari da egokitzen UPV EHU eta MU unibertsitateetan, izan ere, kredituen %76 artean
|
baitaukate
euskaraz esparru horietan. Alabaina, teknika eta teknologia zientzietako eta osasun zientzietako titulazioetan, euskarazko eskaintzaren garapena ez da minimoraheltzcn, Euskal Herri osoan, batez beste, kredituen %24 eta %13 soilikeskaintzen baitira euskaraz, hurrenez hurren.
|
|
|
Osasun zientzietan, euskarazko eskaintza, batez beste, %13koa da EuskalHerri osoan; benetan portzentaje txikia. UPV EHUk berak, kredituen %20bakarrik
|
dauzka
euskaraz; egiaz, datu txikia.
|
|
|
Beraz, berriro diot, nik ez dut hortazezer esango, Mikel Aizpuruk azaldu baitu gure historia. Dakizuenez, gaur egunEuskal Herriko Unibertsitateak egitura oso bat
|
dauka
euskararen normalkuntzarieusteko: euskara errektoreordetza, euskara batzordeak, unibertsitatearen euskarabatzordea eta ikastetxeena, euskararen kabinetea, euskararen institutua; hau da, indartu eta zabaldu behar den egitura oso bat, baina azkenengo urteetan fruituakeman dituena.
|
|
|
Ez gaude egoerarik amestuenean, bainamotzak ziren larreko bejarrak hazten hasita daude. Gogoan dut, esate baterako, nikikasten nuen garaian eskola bakarra
|
geneukala
euskaraz: –euskal literatura?.
|
|
|
Izendapen bakoitzak bere esangura du, konkretu eta zehatza dena, izendapen bakoitzak argiro markatzen ditu haurrideen kolektiboa osatzen duten pertsonen arteko diferentziak. Desberdintasun horiek beharrezkotzat
|
dauzkate
euskarak eta euskal hiztunek; bestela zertarako sortu terminoak. Inguruko hizkuntzetan, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko hizkuntzek ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek berek ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari.
|
|
|
Historiak bakoitzari dagokion lekua damaio. Eta azken hogeita bost urte hauetan agerian geratu dira zer nolako zailtasunak
|
dauzkan
euskarak auzo hizkuntzen eremuetan irauteko eta hazteko. Ghettoaren paradigma antzua eta estua pitzatu egin zen 1997ko Euskara ren Unibertsoa jardunaldietan.
|
|
2003
|
|
|
Egindako galdeketan jaso denez, ikasle gehienek euskara ikasten jarraitu nahi dute, eta ikasle ohien erdia baino gehiago prest dago berriz ekiteko. Oraindik ikasle ez direnen artean, berriz, %22ak
|
dauka
euskara ikasteko asmoa.
|
|
|
Euskereak ba ei dauka zer ikusirik Espainian antxinan egin zan iberiku haregaz. Aldikada baten hipotesi honek indar haundia izan eban; baina gaur iberiku hizkuntzaren testu zaharrak irakurten ikasi dabe jakitunek, eta ez ei
|
dauke
euskerearen antz handirik! (Cfr.
|
|
|
Hori argi dago: XIgarren mendean, San Millango eskuizkribuak (Manuscriptum Aemiliense) euskal glosa bi damoskuz, erderazkoa azalduteko (gogoan izan, horixe dogula, hain zuzen be, gaztelaniazko lehenengo agiria!); Gonzalo de Berceok berak be agiri agirian
|
dauka
euskeraz baekiala... (Cfr.
|
|
|
Zaindu bizkarrezurra zuzen daukazula eta pisua hanken artean eta bermatuta
|
daukazun
eskuaren artean banatzen dela.
|
|
2004
|
|
|
Hona esandako batzuk: ez
|
daukala
euskarazko Lanbide Heziketa bultzatzeko inolako intentziorik, lehentasuna ikasketen kalitatea bermatzea dela eta inolako taldek ez duela kritikatu bere sailaren politika orain arte.
|
|
|
Gainerakoan, tira, kontua zera da: Txillida hil berria dugula, eta bere heriotzaren ingurumarian jakin dugu filosofo alemaniarrak iritzi jakingarri hau
|
zeukala
euskarari buruz. Ez dezagun bada iritzi hori jakiteko aukerarik gal, euskararen definizioa izan dugu-eta mintzagai zati honetan barrena:
|
|
|
Ez dezagun bada iritzi hori jakiteko aukerarik gal, euskararen definizioa izan dugu-eta mintzagai zati honetan barrena: . Zuek, euskaldunok, eduki original piloa
|
daukazue
euskararen barnean. Zuen herria horretaz jabetutakoan, euskara unibertsitatean aztertu eta garatzen denean, politikariengandik urrun denon hizkuntza bihurtutakoan, zuen herria, Euskal Herria, izango da mendebaldeko kultura honi alde berri bat ezar diezaiokeen herri bakarretako bat?. 19
|
|
|
Hor ez dut nik sumatzen euskararen tresna izaerarik. Hor euskaldunak berak tresnatik gehiago
|
dauka
euskarak baino. Nolabait ere, hizkuntzak bizi gaitu, bere altzoan garamatza giza historiaren joan etorri zahar-berrituan.
|
|
|
Hartu eman estu horien beharra, behar gorriak eragindako eskakizuna da: Quebecen frantsesak bizitza sozialean eta ekonomikoan integratzeko daukan erakarmenik ez
|
dauka
euskarak hemen, eta alde horretatik euskararen indarra hutsaren hurrengo denez, euskal identitatearen aldetik dauzkan zirrikituak baliatzeko bideak egin behar. Derrigorrez, gainera.
|
|
|
Euskararen balio sozial eta pragmatiko eskasak daukan ordezkorik behinena hizkuntzaren balio sinbolikoan eta nazionalean dagoela esateak ez luke inor harritu. Hizkuntzen merkatuan zokoraturik dagoelako, hiztunaren euskal nazio sentierak zeresan handia
|
dauka
euskararen aldeko erabilera jarreretan.
|
|
|
Kulturen bizikidetasunaren izenean, kultura esanahiak eta balioak neutroak bailiran, nazio erreferentzialtasunik gabekoak alegia, euskaldun berriaren bihotzean noraezekoa den euskal sentierarik ez dugu ereiten. Horrela, umezurtz, noragabe, euskaldun berriak ez du behar beharrezkoa duen kontzientzia gaitasunik erabilera aukerak erabat kontra
|
dauzkan
euskararen aldeko bidea urratzeko.
|
|
|
Euskaldungoa dagoen zorigaiztoko egoera murriztuan egonda, gainerako bi komunitate erdaldunek gurean duten aukera ideologikoa ezin du eduki hedabide eskaintzan. Horrela, telebistaren eremuan, adibidez, bat bakarra
|
daukagu
euskaraz, eta gizarte ideologia bateko eta besteko euskaldunek ikusten dugu hori, gutxienez programa batzuk behintzat bai. Besterik da, noski, egin ohi zaizkion kritiken zioa:
|
|
|
Euskararen estatusa ukipen egoeran gainjarriak dituen gainerako bi hizkuntzen estatusarekin alderatuz aztertu behar genukeela iritzi diogu lehenago. Erdal hizkuntzena gailendurik dagoen bitartean, pentsatzekoa da, jai
|
daukala
euskararenak. Elkarrekiko eraginean eraikitako egoera moduak izango lirateke nork bereganatua daukan estatus izaera.
|
|
|
euren semiak Aberrija ezautu ezaga tik» (87). Bigarrenik, euskal apaizak ditu aurrean, hauek
|
baitauzka
euskararen salbatzailetzat: «Bai, euzkeldun Abadiak:
|
|
|
XLIV). Lerro beretik arituz, hitzaurrea euskaraz egiten duen Lino Akesolok azpimarratzen duenez, askok Arana euskararen batasunaren areriotzat jo izan dute, baina oso ezjakinean, zeren < < Bidasoaz andiko eta emendikoak egindako batzar jakiñ arek ez
|
euken
euskera batuagaz ikustekorik, euskal idazkera edo ortografiagaz baiño, eta Arana tartean zala Batzar aretan lortu ez zana, ortografi bata suna, geroago lortu zan, Euskaltzaindia sortu zenean, eta Aranak erakutsitako bidetik> > (Op.,!, XVII). ).
|
|
2005
|
|
|
Haurrak, gazteak euskararen balioaz jabetu behar du hizkuntza hori erabiltzeko?
|
Daukan
euskara maila daukala ere, ezin gozatu euskararekin?
|
|
|
Lehortuta. Eredu izango da, baina nork
|
dauka
euskara bere buruan, bere eztarrian, bere bihotzean, herriak baino. Hemen izan zen bolada bat esan zena:
|
|
|
Beste elementu bat da euskararen irakaskuntza euskal kulturan txertatzea. Irudipena
|
daukat
euskararen irakaskuntza ez dela arimarik gabeko hizkuntza baten irakaskuntza, euskararen irakaskuntza errotu beharra dago bere ekosistema kulturalean. Alde horretatik ahalegin handiak egiteko dauzkagu, bestela sustrairik gabeko hizkuntza irakasten dugu eta atxikimendurik gabeko hizkuntza irakats dezakegu.
|
|
|
Horietako bat Jesus Segurolaren euskararen eta izadiaren arteko teoria izan zen. Bere esanetan" jendeak beldurra
|
dauka
euskara izaditik datorrela esateko, izadia eta gizakiaren arteko harremanetik datorrela esateko", adierazi zuen zumarragarrak. Hortaz, adibide pare bat eman zituen izar berbari buruz:
|
|
|
Agatak apalki arrapostu egiten zion, Louisek jasan zezakeen Arbideko euskalki tinkoa ahalik hurbilena marmaratzen saiatuz. Andere xaharrak ez
|
zeukan
euskara komunikatzeko, baina euskaldun frankoren moduan, ohiko komunikazio sareetarik baztertzeko, nork bere eleen zurunbiloaren klandestinitatean gorde eta gerizatzeko. Euskaraz hitz egiteak Agatak bezperan lurrean bildu erakunde armatuaren agiriaren antz handia zeukan:
|
|
2006
|
|
|
Eta ezberdinak dira emakumearen eta euskal literaturaren inguruan aritzen diren tailerrak edo emakumeaz eta Asiako literaturaz aritzen direnak. Beste praktika modu bat
|
daukat
euskaraz, Euskal Herrian eta euskal literaturaz ari banaiz. Eta duda barik esan ahal dut, jasotako metodologia eta datuekin, beste era bateko praktika egiten dela.
|
|
|
Gure munduaren ikuspegia, gure historiaren irakurketa propioa, geure auto pertzepzioa... guzti horiek munduari egiten diogun ekarpen zoragarriak dira. Gainera, ekoizpen fresko eta dibertigarriek garrantzi itzela
|
daukate
euskararen normalkuntza prozesuan, geroz eta jende gehiagori komunitate baten partaide direla sentiarazten dietelako eta hizkuntza ikuspegitik erregistro berriak jorratzeko elikagai ezinbestekoa direlako.
|
|
|
Soziolinguistika hitza entzute hutsak hozkia emanen dio hainbati, ziur nago.
|
Badauzka
euskarak hitz samurragoak, zalantzarik gabe. Baina hitz hori ere gurea da, eta soziolinguistikaz hitz egiteko ez da nahitaez argazkirik gabeko eta testu hutseko liburu mardula edo hizkera zurruneko eskuliburua behar.
|
|
|
Batentzat euskara hutsean argitara ematen dena izan daiteke euskal liburua; beste batentzat, euskaraz gainera beste hizkuntza batean ere badagoena; hirugarren batek EAEn argitaratzen den liburu oro du euskal liburutzat. Nik neuk euskal liburutzat
|
dauzkat
euskaraz idatzita argitaratzen direnak, elebikoak barne.
|
|
|
Berez, garbi dago 36ko gerra euskararentzat hekatonbe bat izan zela, baina, paradoxikoki, luzera izan zuen ondorio onuragarririk ere, Frantzian ez bezala. Alegia, 1960tik aurrera Hego Euskal Herrian bigarren industrializazio handitik eta espainiarren immigrazio masibotik sortzen den gizarte berriak osagai konpartitu bat
|
zeukan
euskararen berreskurapena ahalbidetuko zuena: antifrankismoa, elite politikoen artean ez ezik gizartearen sektore zabal zabaletan konpartitua.
|
|
2007
|
|
|
" Guretzat naturala da euskaraz jardutea, hori delako gure hizkuntza. Eta
|
bageneukan
euskaraz zeozer berri eskaintzeko gogoa. Hip hopean, esaterako, oso gutxi jolastu da euskararekin, ez dira erabili euskarak eskaintzen dituen aukerak, erritmo aldetik, metrika aldetik...".
|
|
|
Egia da euskaldunok
|
daukagula
euskararen erabileraren giltzarria baina ez dirudi behar diren besteko bitartekorik daukagunik erabilera hori eragingarria izateko. Euskaraz egin nahi izate hutsak ez du lortzen hizkuntzen arteko asimetriaren harresia gainditzea.
|
|
|
lukainka (lucanicam), ope (offam), koilara (cochleare), galdara (caldaria), kaiku (caucum), katilu/ gatilu (catillum), bazka (pasco, pascere). Mitxelenak berebizikotzat
|
dauka
euskarak jan edan arloan eta etxeko axuarrarenean latinetik jaso duen hitz altxorra.
|
|
|
euskara eta euskal hiritartasuna oso era partzialean dira, ofizialak, eta euskaldunentzat hau oso nabaria da, erdara eta espainiar edo frantziar hiritartasunak beharrez eta, inolako lan edo gogoeta pertsonalik gabe? ezartzen direlako.Horrenbestez, euskaldun gehienek, antza, oso argi
|
daukate
euskara eta euskalduntasuna, aldeak alde, ez direla izango, ez dutela iraungo, beraiek izanarazi etairaunarazi barik. Ni euskaldunak bere gain hartu behar du, bere nitasunean, bereburuarengan, euskara eta euskalduntasunaren jarraipena.
|
|
|
euskararen etaherri euskaldunaren arazoa eta egoera problema bihurtzeko gaitasun ideologikorikez duten hiztunak gai izango ote dira egungo egoera soziolinguistikoan euskarazere bizitzeko? Eta, jakina, galdera horien erantzuna ezezkoa balitz, zertarako baliodigu egun indarrean
|
daukagun
euskara estrategiak. Zeren eta, emaitzen zantzuakezezkoak baldin badira, eta hala direla ematen du gehienbat, zertan ari gara. Ergelarena egiten?
|
|
|
Zer leku
|
dauka
Euskarak Interneten?
|
|
|
• Euskararen ofizialtasun ezak eta hizkuntza politikaren
|
edukiak
euskarazko irakaskuntzaren eskaintzaren garapena mugatzen dute, batez ere.
|
|
2008
|
|
|
Bada, erabilera datuek sinetsi nahi digutenaren kontrakoa adierazten dute: euskal hiztunak aukera
|
daukanean
euskaraz egiten du.
|
|
|
Ebaluazioak emango dituen datuen bidez eta arabera egokituko eta hobetuko da proiektua, eta, ondoren, proiektua ikastola guztietara eta, oro har, euskal eskolara hedatuko da. IKASYS sistema osatzen duten aplikazioak eta
|
edukiak
euskaraz sortuak dira, eta, zalantzarik gabe, proiektuak leku berezia izango du euskal irakaskuntzan.
|
|
|
Ebaluazioak emango dituen datuen bidez eta arabera egokituko eta hobetuko da proiektua, eta, ondoren, proiektua ikastola guztietara eta, oro har, euskal eskolara hedatuko da. IKASYS sistema osatzen duten aplikazioak eta
|
edukiak
euskaraz sortuak dira, eta, zalantzarik gabe, proiektuak leku berezia izango du euskal irakaskuntzan.
|
|
|
Ez nuke euskal talibanarena egin nahi, are gutxiago, puntu horretan ni ez naizela batere eredugarri aitortuta. Norberak bere arrazoiak
|
dauzka
euskaraz jakiteko edo ez jakiteko; eta jakin ezean, ikasteko edo ez ikasteko; eta ikasita, erabiltzeko edo ez erabiltzeko. Jarrera bakoitzaren gibelean istorio korapilatsu (intelektual, sentimental, ideologiko, estetiko?) bat izan daiteke, eta ni ez naiz nor hori epaitzeko.
|
|
|
Ondoren datorrenagatik, bigarren irakurketa dela dirudi zuzenena: alegia, ez
|
daukagula
euskararen premiarik auzoko naziotasun ezaugarrietatik bereizteko, euskararen auzia eta euskal nazionalismoa nor bere eskuko direlako: hots, autonomoak elkarrekiko.
|
|
|
Erreziprokotasuna adierazteko ere bi baliabide
|
dauzkagu
euskaraz. Batetik, elkar> izenordaina egitura iragankor arrunt batean erabiliz; eta bestea adizki iragan gaitzez.
|
|
|
Noski denbora asko galdu dugu garbizaleke ria eta mordoilokeriaren gatazkan. Jakin dezagun guk ere eta Orain Atlasaren altxo rra
|
daukagula
euskaraz hitzik asmatzen jadanik daudenean eta erdibidetik ibiltzen hitz berrien sortzen. Hau da gizaldi berriaren benetako herronka.
|
|
|
b. Edozein gai darabilgunean, gero eta zailtasun gutxiago
|
daukagu
euskaraz jarduteko. Gairik tekniko eta jasoenez dihardugunean ere, ez daukagu nahitaez erdarara jo beharrik, dagoeneko.
|
|
|
Euskararen estandargintzak joan den hogeita hamahiru urteotan aurrerakuntza handia egin duen arren, bide luzea daukagu oraindik ere ibiltzeko. Beste hiru urrats handi eman beharra
|
daukagu
Euskara Batua erabat amaitu eta gauzatuko badugu:
|
|
|
euskara eta hiria baterazeinak zirela, eta hizkuntza honen patua heriotza zela. Hitzaldi horren testuinguruan Azkuek Unamunori idatzi zion (Salamancako errektoreak
|
zeukan
euskarazko liburu bat eskatzeko), bide batez haren hitzaldiari erantzunez:
|
|
|
Aisialdian Azkuek pasioz ekin zion Europan ikasitakoarekin musika konposatzeari. 1910erako prest
|
zeukan
euskarazko opera bat, Ortzuri. Obraren zati bat hurrengo urtean estreinatu zen Bilbon, Jesus Guridi() zuzendari zela.
|
|
|
Horrelakorik inoiz ez! Orain, ordea, nazio hedapena daukaten hedabideetan
|
dauzkagu
euskara gai nagusi hartuta.
|
|
|
Oso bitxia da, kalitatearen kontzeptua horrenbertze goititzen den gizarte honetan, hainbat eta hainbat kanpainatan aditzea ezen, euskarari dagokionez, egiatan garrantzia
|
daukana
euskaraz aritzea dela, trakets eta baldarki bada ere. Zein enpresatan onartuko lukete produktuak barra barra eta purrustaka ekoiztea kalitatea gogoan erabili gabe?
|
|
|
2008ko talaiatik esan daitekeena da aurrera doala egitasmoa eta, beste egitasmo batzuetan ez bezala, kasu honetan itxura ona du. Baliteke uste baino arinago
|
edukitzea
euskara hutsezko unibertsitatea gure seme alabentzat.
|
|
2009
|
|
|
– Interneteko webguneei gagozkiela (horiek ez dira eskeman ageri), datuak argigarriak dira (hemen ere euskaldunak eta euskaldun ez direnak zaku berean sartzearen akatsa errepikatzen den arren): Eustatek (2009) emaniko datuen arabera, ez da euskara hutsez diharduen webgunerik ageri EAEko 20 bisitatuenen artean (bai ordea webgune elebidun batzuk, hala nola www.euskadi.net, www.ehu.es, www.gara.net edota zenbait banku eta aurrezki kutxarenak). 7 – Beste arlo batzuetan, azkenik, oso presentzia txikia
|
dauka
euskarak: zineman (non, azken boladan ekoizpenak ugaldu izan arren, industriarik ez dagoen oraindik eta, Tinko moduko elkarteen lana gorabehera, banatzaileek aretoetara erdal filmak eroaten dituzten ia
|
|
|
filologoak bailiran euskararen idiak!). Euskaltzalea izan eta hala ere zenbait jendek erdaraz hitz egiten badu, batez ere gazteek, izan liteke jasa ematen duen slang aski ez
|
daukatelako
euskaraz, baina gehiago, nik uste, edo ni beldur, eguneroko kulturako gauzetan euskara pobre pobrea daukagulako, eta haurraren mundutxotik gorako gure mundua erdalduna delako (eta slang falta bera, horren ondorioa baizik ez da agian). Gandiagak UBM baitan bere buruaz behin eta berriro aitortzen duenak, nik ez dakit zeinentzat ez duen balio gure artean:
|
|
|
Euskararekiko bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten, euskararen ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak
|
bazeukan
euskarari emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko hainbat hizkuntzatan itzuli zuten poema bera.
|
|
|
Bilboko Ibaizabal Telebista, www.ibaiazabaltb.com helbidean, Bilboko etainguruko
|
edukiak
euskaraz eskaintzen dituen sareko telebista da, 2008ko apirileanemititzen hasi zena.
|
|
|
Kirolei dagokienez, Jose Mari Iriondoren zuzendaritzapean egin zen (1983ko ekainaren 5ean, igandearekin) ia azken hiru hamarkadotan kirol
|
edukien
euskarazko ispilu izan den Kirolez Kirol saioaren lehen emisioa. 11 urte geroago jaio zen Goenkale, 1994ko urriaren 4ko 21:02an, astelehenarekin.
|
|
|
Gaztelaniaren eta frantsesaren itzalean, euskarak asko sufritzen du. Beraz, hizkuntza horietan aurki ditzakezun
|
edukiak
euskaraz ematera mugatzen bazara, nahiz eta euskalduna izan, erraztasunera joko du jendeak. Oso militantea izan behar da bat euskararen aldeko apustua egiteko.
|
|
|
Horietako asko Aurki izeneko planet euskaldunean daude bilduta113 Egin kontu Amezaga, Arana eta Azpillagaren arabera (2010), Aurki.com atariak 500 blog inguru
|
zeuzkala
euskaraz 2009an. Aranzabalek emango digu Aurki.com i buruzko informazio gehiago (2007:
|
|
|
Pio XII.a Aita Santuak Konkordatua sinatu zuen Espainiako gobernuarekin, eta haren arabera, elizak beste inork ez
|
zeukan
euskaraz egiteko lizentzia. Elizaren baimenez etorri zen Baserria irrati programa.
|
|
|
egin kontu garai hartan eguneroegunero joan ohi zela Bilboko irratira euskarazko errosarioa zuzenean irakurtzera. Egungo perspektibatik ekintza anekdotikoa eman dezakeen arren, frankismopeko Bilbo hartan indar sinboliko handia
|
zeukaten
euskaraz aireraturiko minutu horiek. Ikus horri buruz gehiago in Zuberogoitia A. eta Zuberogoitia P., 2008.
|
|
|
Goiz Argik molde zaharreko perspektiba euskaltzale eskuindar samar batetik jorratzen zituen berriak eta jarrera militantea
|
zeukan
euskara batuaren kontra eta erribideko euskararen alde (aldizkari honetako lagunek Erria izeneko egunkariaren egitasmoa ere ondu zuten hamarkada erdian, baina azkenean ez zuten proiektua gauzatu39). Goiz Argikoek lagun izan zituzten Agur astekarikoak (euskara batuaren aurkako euskaltzale tradiziozaleak hauek ere) Bizkaian; esanikoaren erakusgarri, hamaboskari zein astekari izaniko kazeta horrek 1975ean azken zenbakia ateratzearekin batera40bere irakurleei eginiko deialdia, Goiz Argiren egitasmoa finkatzen lagun zezaten.
|
|
|
Gure lehentasun nagusietako bat euskara babestea eta bultzatzea zen, zeren eta, printzipio bezala, argi
|
baikeneukan
euskararik gabe ez zegoela Euskal Herririk. Argi geneukan, halaber, ez bazen euskarazko komunikabiderik sortzen euskarak ez ziola bereari eutsiko.
|
|
|
Kopuru horiek zein handi diren erakusteko, nahikoa da jakitea liburu arrunt batean 100.000 hitz inguru sartzen direla. Kalkulu azkar bat eginda, 10 mila liburu betetzeko adina hitz
|
dauzkagu
euskaraz sarean. Harrigarria, ez da?
|
|
|
Gurasoek seme alaben irakaskuntzan hizkuntza aukeratzeko eskubidea edukiko dutela azaldu du lehendakari berriak, baina horrek ez duela beste hizkuntza baztertzea esan nahi azpimarratu du. . Euskadin ondare ikaragarria
|
daukagu
Euskararekin. Hori zaindu egingo dugu, mimatu.
|
|
|
Ikastolek eredu berria eskaini zuten. Batetik, jakina, ordu arteko eskolak erabat bazterturik
|
zeuzkan
euskara eta euskal kultura ardatz zituztelako. Bestetik, pedagogia berriaren aldeko apustua eginez, garai hartakoarekin alderatuta askoz aurrerakoiagoa zelako:
|
|
|
batetik, sendotzea jadanik hor dauden ETB1, ETB3 eta tokiko telebistak (orain daudenak eta, gerora, euskarari presentzia pisuzkoa emanez etorriko direnak); eta, bestetik, edozein telebistatan lekua izan dezaketen euskarazko edukiak sortzea eta merkaturatzea. Uste dugu lehentasunezkoa izango dela telebista
|
edukiak
euskaraz sortzeari bultzada handia emateko bideak irekitzea, euskarak hedabideetan lekua izan dezan. Garbi izan behar dugu, hala ere, orain baino lehen azpimarratu dugun bezala, erakargarritasuna bermatzea dela kontua, ez euskaraz egite hutsa.
|
|
|
Eta ez dugu ahantzi behar gainditu ditugula, zorionez gainditu ere? zenbait
|
eduki
euskaraz egote hutsagatik pozten ginen garaiak. Eskaintzen zaigunaren artean hautua egiterakoan, gero eta erabakigarriago dira edukien erakargarritasuna eta balioa, euskara bera baino erruz erabakigarriago.
|
|
|
Gainera, haren saiotxoak ezin inolako iraultzarik ekarri, testua ezezaguna baitzen Lafittek 1967an deskubritu zuen arte (itxuraz, guk ezagutzen dugun gutuna lehenago argitaratutako testu luzeago baten laburpena da). Zinez tamala, Lizardik eta bi mende eta erdi geroago
|
zeuzkaten
euskararen aukera poetikoei buruzko kezken aitzindari ezin gardenagoa baita. Gure tragediaren ertzetako bat da izan ditugun puntako obra batzuk. Oihenarten L, arte poètique basque, Barrutiaren Actto para la Nochebuena, Mogelen Peru Abarka...?
|
|
|
Nolanahi ere: gizona hor ari da azken mohikanoarena egiten, mundu galdu baten azkeneko aztarnei forma ematen, etorkizunekoa izango dela garbi
|
daukan
euskara mota batera isurtzen...
|
|
|
Goizean goiz, goizeko lehen ahotsez gaur abestu dugun gorazarrearen hasiera duzu hori. Sorta bikaina
|
daukagu
euskaraz, elizbarrutiak halaxe egokitua. Juan Mari Lekuona eta Bitoriano Gandiaga, ahapaldiok prestatzen jardun zirenetakoak joanak zaizkigu.
|
|
|
Liburutegi ederra zeukan, zortzi mila liburu, asko euskarazkoak, eta hona etorri ziren. Don Juan Kruz Ibargutxik ere, nire osaba baino zaharragoa, liburu asko
|
zeuzkan
euskaraz, eta haiek ere hona etorri ziren. Gero, Leopoldo Zugaza bitarte zela, Patrick de la Sotaren liburuak etorri ziren:
|
|
2010
|
|
|
Zortzigarrena. Webguneko
|
edukia
euskaraz beti eskura egotea.
|
|
|
Zer leku
|
zeukan
euskarak saltsa horretan guztian?
|
|
|
Elementu estetikoa egon badago, horrenbestez, eta gaztelaniak aportatzen du. Leitzak berak, bertan euskararen bizitasuna handia izanagatik, ez
|
dauka
euskarazko gazte hizkera propio bat sortzeko eta bertan hedatzeko behar besteko indarrik. Gisako hizkerak sortzeko behar adinako bizitasuna badauka Leitzan euskarak, baina hori ez da aski hizkera molde hori sortu eta hedatzeko.
|
|
|
(ikus amonarriz 2009; arnaut 2010). bestetik, mahai inguruetan konpromisoaren auzia sarri irten da. ondoko ideiak aipatu dira: azken hogeita hamar urtean jaitsi dela, zelan aldatu den, gazteek ez
|
daukatela
euskararekiko konpromisorik aipatu diren ideiak dira. gazteei konpromiso falta leporatzea ere sinplekeria izan daiteke, batez ere, orain dela hiru hamarkada behar zen konpromiso mota eskatzen bazaie, garai hura eta oraingoa ez direlako bat bera. baina helduek zer hartzen dute konpromisotzat, zer espero dute gazteengandik?
|
|
|
E GIGUREN: . Inolako arazorik ez genuen
|
eduki
euskararekin. Azken batean, hemen esaten zena gero Euskadiko eta Nafarroako alderdien mahaietara joango zen.
|
|
|
bezain antzuan itoko ez bagara. Egia da garoeta kresal usaina galdu beharra
|
zeukala
euskaraz, hainbatean. Egia da, orobat, bai azalpen prosaren estilo lanketan eta terminologia teknikoaren finkapenean aurrera egin dela oro har226 Garo usainik eta kresal zaporerik gabeko euskarak ez du ordea hiztun trebearen mihia nekatzen, ez eta hiztun gai berriarena zorrozten.
|
|
|
Irakasle garai horretan zer leku
|
zeukan
euskarak?
|
|
|
Lankideok, aitortu beharra dago" bide barrijak" aurkitu beharra
|
daukagula
euskararentzat... Tira, barkatu erredundantzia; Lauaxeta alperrik aipatu eta hanka sartu behar, bekatu gisa!
|
|
|
Alkatearen irudiko, euskal herritar guztiek, euskaraz jakin edo ez, guztiek merezi dute euskarazko kazetaritza prestu eta modernoa. Euskaraz bizi direnek eta euskaraz bizi nahi dutenek eskubidea
|
daukate
euskarazko kazetaritza eskura izateko.
|
|
2011
|
|
|
Antza, hitz arraroak
|
dauzka
euskarak, jendeak ulertzen ez dituenak.
|
|
|
• Zenbait testuingurutan ridikulua izatera ere iritsi daiteke euskaraz aritzea. Antza, hitz arraroak
|
dauzka
euskarak, jendeak ulertzen ez dituenak. Beraz, erregistro falta nabarmena dute gazteek.
|
|
|
Teoriatik tiraka intimoetan euskaraz (are gutxiago euskaraz bakarrik) egiten eta gero gutako batzuek (apur batzuek, hainbatek edo ia denok) unibertsitatean, udaletxeko bulegoetan, aurrezki kutxako jestioetan, eleberriak irakurtzerakoan edota jendaurreko hitzaldi formala ematerakoan beti erdaraz egiten. gure egoera ez da hori. egoera nahasia da gurea, oso, noiz euskaraz eta noiz erdaraz egiten dugun esateko orduan. ezer garbi baldin badago, horixe dago garbi: euskaldungoa oro har harturik erreferente, gure hiztun elkarteak ez
|
dauka
euskara erdaren arteko konpartimentazio argirik: ez dago konpartimentazio territorial hertsirik (azpeitiarrek euskaraz egiten al dute den den dena, hitzez eta idatziz, etxean eta lantokian, eta bilbotar guztiek den den dena erdaraz). ez dago, bereziki, konpartimentazio soziofuntzional zorrotzik:
|
|
|
...baina ez gatoz bat berau izendatzerakoan eta deskribatzerakoan. estandarra izatea eta onartua izatea, alegia. euskara biziago dago orain euskara Batuarekin, lehen hizkuntza estandarrik gabe zegoena baino. zientziak, hizkuntzalaritzak eta soziolinguistikak kasu honetan, ekarpen erabakigarriak egin ditu euskararen biziraupenean. euskararen eredu estandarrik izan barik, adibidez, nekez izan genitzake
|
dauzkagun
euskarazko hedabideak, nekez idatz genitzakeen wikipediako euskarazko 100.000 artikulu eta nekez lor genezake euskarak duen presentzia hezkuntza sisteman. esan moduan, egia da, gizarte zientzietako lanabesek, gaur gaurkoz, ez digutela ahalbidetzen geroa igartzea baina oso erabilgarriak dira euskararen egoera aztertzeko eta bere biziraupenerako erabaki egokiak hartzeko. egia da, bestetik, soziolin...
|
|
|
zergatik dago euskarazko bizimodu arrunta Azkoititik zumaiara bitarteko urola modernizatuan Nafarroa Beherean baino nabarmenki biziago? Modernizazio ekonoteknikoa (urbanizazioa eta industrializazioa lagun dituela) lehenago eta bortitzago iritsitako lekuetan
|
daukagu
euskara, kasu horietan eta beste zenbaitetan, egungo egunean bizi (ago). Leku" osasuntsu" horietariko gehienetan ere ahul dago euskara:
|
|
|
Nagusia, ez bakarra. Etxeauzo lagunarte multzoa eta hurbileko bizimodua konfiguratzen duten jardungune, harreman sare eta era askotako prozeduretan
|
dauka
euskarazko bizi nahi eta ezinak bere lehiakide indartsuena.
|
|
|
Nagusia, ez bakarra. Etxe auzo lagunarte multzoan eta hurbileko bizimodua konfiguratzen duten jardun gune, harreman sare eta era askotako prozeduretan
|
dauka
euskarazko bizi nahi eta ezinak bere lehiakide indartsuena. donostiako kursaalen urtean hamar hamabost egunez euskarak presentzia duin eta ahalik zabalena eskuratzeak ez dio batere kalterik egingo hiztun elkartearen jarraipen asmoari, baina egunean eguneko jarduna konfiguratzen duten solaskidetza sare, rol harreman eta interakzio berbal etengabeen ondoan txikia da zinez. b) Bodegatik (jardun gune... Aitzitik, badut motiborik uste izateko horretan eta beste hainbat puntutan, hitzak hitz eta iritziak iritzi, bat gatozela guztiok. ohargile zenbaitek (paula kasaresek oso bereziki) espreski azpimarratu du halere aurrez aurreko jarduera informalarruntaren gertakari hori ez dela komeni estuegi lotzea.
|
|
|
Lehenengotan gure abade idazlearen asmoa besterik zan, antza: lehendik idatzita
|
eukazan
euskerazko jardun edo artikuluak batu, hautu bat egin, eta idazlan txorta hori sarrera autobiografiko moduko bategaz batera argitara emotea. Izan be, jakina da gutariko askorentzat, Gallastegi aspaldirik izan dala idazte zalea, batzuetan herrikazetari zeregina beteaz, beste batzuetan, arlo diferenteen gaineko idatzi laburrak onduaz:
|
|
|
/ E.B.a duela zenbait urte mugitzen hasitako zenbait irakaslek osotuta dago. Jende honen mugimendua orain dela hamar bat urte hasi zen, eta gaur fakultatean
|
dauzkagun
euskarazko asignaturak talde honen lanaren ondorioa dira. Halere eta E.B.an ikasle eta irakasleak parte hartu izan badute ere, irakasleen eskutan geratu den elkartea da, eta nahiz eta ikasleentzat irekia izan, oraindik ez dugu ohiturazko partehartzerik; dena dela ba dugu parte hartzeko intentzioa».
|
|
|
argitaldariarena. Ez
|
daukagu
euskerarekin soilik lan egiten duan argitaldari bat bakarra. Eta euskeraz ezer argitaratu ohi duten editorialek ez dute euskal liburuaren politikarik.
|
|
|
batzuek bi hizkuntza menderatuko dituzten bitartean, beste batzuek bakarra (Berasategi eta Larrañaga, 2009). Jatorriz bertakoak direnak batez ere ereduan matrikulatzen direnez, aukera gehiago
|
daukate
euskara eta gaztelania ikasteko. Aldiz, etorkinek, nagusiki A ereduan ikasita, nekez lortuko dute euskara ikastea.
|