|
2000
|
|
|
Nigatik izango balitz, geratuko nintzateke. Baina ezin dut, hegazkineko txartela joan etorrikoa da –Txemaren erantzuna, Euskal
|
Herrira
bueltatzeko gogo izugarria ezkutatu nahian.
|
|
|
Erraza zen. Errazagoa Euskal
|
Herrira
lotsatuta itzultzea baino, eta bizitza guztirako Eiderren itzal madarikatuaren pean ibiltzea baino hagitzez errazagoa.
|
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina besteetan Jabi ikusten dut nirekin. Ez dakit zer gertatuko den amets hau egun gutxi barru amaitu eta Euskal
|
Herrira
bueltatu dudanean. Zer edukiko dut orduan buruan?
|
|
|
Eta azkenik etorkizuna, edozein pauso, edozein ñabardura irrigarri Eiderren gezurrekin (edo egia ezarekin) erlazionatuko zuen etorkizuna.
|
Herrira
joan eta betiko lagunekin aurkitzea(" zer, Txema. Eiderren oroitzapena piztu al dizu Irlandako bidaiak?"), pisua, argazkiak, liburuak, kaleak, musuak, laztanak.
|
|
|
Ba ez, ez zait batere inporta. Zerbait idatzi behar eta, ez nuen jarriko Euskal
|
Herrira
bueltatzeko egun bi baino ez zaizkidala falta, ezta. Kristalezko ametsa hausteko egun bi.
|
|
|
Talka egingo dut eguneroko erritmoarekin, hori badakit.
|
Herrira
bueltatzeak eguneroko loturak baino ez dizkit ekarriko, eta argi daukat inoiz baino estuago sentituko naizela, eta akaso ito egingo naizela. Nire askatasuna deskubritu dut, baina askatasun hori ez da kabitzen loturaz jositako munduan.
|
|
|
Ondo pentsatuta, ez legoke batere txarto Ralphek poliziei dena kontatzea, baita ni neu izan nintzela Duncan eta besteei tiro egin ziena ere. Horrelako astakeria bat ere onartuko nuke lealistak Euskal
|
Herrira
etorri eta tiroz josi nazaten. Besterik ez dut desio.
|
|
|
Eiderrek ezagututako Rocío harekin, momentuz, salbuespen bat egingo zuen, izen horrek Rocío García de Mainueta gogorarazten baitzion, eta hori ez zen txarra. Alderantziz, izen horretaz oroitzen zenean, Euskal
|
Herrira
bueltatu nahi izaten zuen, Rocío García de Mainuetaren larrua behin eta berriz jotzeko. Hankarteko makila ez ezik potroak ere barruraino sartzeko, mendekuz, gorrotoz, askatasunez.
|
|
|
|
Herrira
iristerakoan astiro paseatu nintzen, imajinatuz nolakoa izango zen izenik gabeko herri haren garai bateko bizitza: haurren jolasak, txutxu mutxuak, inbidiak, ganaduaren ibilerak, jaiak, auzokideen arteko gorrotoak.
|
|
|
ni neu izatera etorri naiz. Zukua aterako diot Irlandako egonaldi honi, azken tanta ere zurrupatuko dut, eta ez diot iraganari so egingo Euskal
|
Herrira
itzuli arte. Eta orduan Rocíorekin gogoratuko naiz, eta nire askatasuna aurreiritzirik gabe gauzatzen ari naizen bidaia honekin.
|
|
2001
|
|
|
Han aurrean industrialdeko lehen pabiloiak nabaritu ditu.
|
Herrira
iristen ari dira.
|
|
|
Sakonean, eta beldurraren forman, bazekien bere gaztaroko eta ametsetako Orozkorik ez zegoela jadanik. Euskal
|
Herrira
itzuli balitz mendi handiak txikituta, erreka garbiak zikinduta, errepideak desbideratuta aurkituko zituen, bere gogoko aberriaz bestelakoa dena. Eta Euskal Herritik urrunago sentituko zen, beste inon baino, Euskal Herrian bertan.
|
|
|
‘Euskal
|
Herrira
itzultzeko proposamena egin nahi dut, kauenlaputadeharo! Azken berrehun urteotako euskaldun emigrante eta erbesteratuekin zazpi nazio egin daitezke eta, itzuli egin genuke, zazpi nazio osatu ezin baditugu, ea nazio bat behintzat antolatzen dugun... ’
|
|
|
Lehenengo eta behin telefonoz deitu dut, galdera baino gehiago eskea, Goio Euskal
|
Herrira
hurbiltzeko posibilitaterik dagoen jakiteko. Iparraldea polizia frantses eta espainolez beterik dagoela eta, tregua eten denetik batez ere, errefuxiatuek errepresaliak espero dituztela dio nire kontaktuak, esanez bezala, ba, Euskal Herria munduko lekurik arriskutsuena dela euskaldunarentzat.
|
|
2002
|
|
|
Modak indar handia du bazter guztietan. Begi ukaldi bat jaurtiki, adibidez, Euskal
|
Herrira
. Orain 40 urte, mutil batek belarritakoak erabili izan balitu, jendea harriturik geldituko zatekeen.
|
|
|
Handik hiru hilabetera, berriz, alderantzizkoa izan zen bisita, Sarak bere Alpujarretako egonaldian Euskal
|
Herrira
egindako bakarra, amona Dolores larri jarri zenean. Buruan sartu baitzitzaion amonari:
|
|
|
Horregatik gutiziatzen zuen izaki ikusezin bat izan, inori azalpenak ematen ibili behar ez izateko. Une batez, etxea eta denda saldu eta Euskal
|
Herrira
itzultzea otu zitzaion. Baina berehala baztertu zuen ideia.
|
|
2003
|
|
|
Chicagotik Euskal
|
Herrira
etorria zen James Jacob irakasle jaunarekin solasean nengoela, aldi batez, ateraldi hau egin zidan politologo horrek: Zuek ez dakizue ez dugula denok demokraziaren definizio bera erabiltzen:
|
|
|
Isiltasun horrekin, noski, jakintzat ematen genuen ez ginela ideia berekoak. Zure senarra" gaixotu" egin omen zen Euskal
|
Herrira
etorri behar zuela jakin zuenean. Aski nuen horrekin.
|
|
2004
|
|
|
Gure adibide zehatzera etorrita: Euskal
|
Herrira
etorri diren espainol eta frantsesek zer nolako harremanak izan dituzte eta dauzkate bi Estatu horien nazio politikarekin. Auzi irristagarri honek izan al du euskal arazoaren luze zabaleko gogoeta saioetan berez zegokion tokirik?
|
|
|
Mailaz jositako determinazio kate luzean hegemoniaren gune nagusiak azpimarratu nahi izan dizkigu Azurmendik gauzak bere lekuan uzteko asmotan. Zein bere lekuan kokatzean, Estatuaren gune hegemonikoa ageri zaigu guztien buru hizkuntzen nondik norakoan.290 Egitate hori nola gauzatzen da zehazki Euskal
|
Herrira
so jarrita. Hitzez hitz jasoko ditugu aurreko aipuaren ondorengoak, bidean ezer galdu gabe:
|
|
|
Estutzen ninduen beldurra apur bat arintzeko, pentsatu nuen dena ongi ateratzen baldin bazen hurrengo asterako Baionan izanen nintzela. Azken batean, bi egun besterik ez nuen Munichetik ateratzeko, Pariseraino joan... eta, bertatik, atzera ere Euskal
|
Herrira
. Bai, hurrengo dantzaldira joanen nauk Ibarrarekin, agindu nion neure buruari.
|
|
|
Weberren etxea goitik behera miatu ondoren deus ere ez aurkitzea. Euskal
|
Herrira
esku hutsik itzultzeak ezin erran ahalako beldurra ematen zidan.
|
|
|
Del Vallek ez zuen bere karrera halako porrot batekin amaitu nahi. Eta egia erran, Municheko ospitaletik atera eta Ipar Euskal
|
Herrira
heldu zelarik, ikusi zuen oraindik ere sasoian zegoela. Euskal iheslarien erakundeetan sartutako satorrekin bildu eta berehala izan zuen Reichetik iritsi berria zen espioiaren berri, ordurako denek hiltzat jotzen zuten espioi gaztearena.
|
|
|
Eta, behin klubaren baimena lortuta, gustura itzultzen nintzen Euskal
|
Herrira
, partida hura jokatzera.
|
|
|
Drogarekiko lotura hausteko, Euskal
|
Herrira
itzuli nintzen, gurasoen etxera hasieran; gero, hobeto sentitu nintzenean, Donostian erosia nuèn pisura.
|
|
|
O. jauna –berari sinetsi behar badiogu behintzat–, Euskal
|
Herrira
itzulitako gizona zen, Zaragozan urte luzeak egin ostean. Laudiokoa omen zen, baina ez zuen jaioterrira itzuli nahi, Hego Euskal Herriko hiribururen batera baizik.
|
|
2005
|
|
|
Harreman ona gordetzeko hobe zilbor hestea moztu eta elkarrenganako errespetuan finkatutako beste tratu bati hasiera ematea. Naroa gurasoengandik aldendu eta Euskal
|
Herrira
bizitzera etorri zenean gazteegia zen haien zama itogarri iruditzeko, eta urtero ikusi arren haien mina zen aldiro aldiro sentitzen zuena, nerabezaroa horrelako begiraleengandik urrun zelako abantailak dituen ezagutu arte (klasekideen arazoak eta eztabaidak, etxeratzeko orduak zirela eta!). Horretan ere zorte handia izan zuen osaba izekoen etxetik lehengusuarenera mugitzeko gonbita jaso zuenean.
|
|
|
Usoaren hegalpean eguraldi euritsua topatu dute. Ongi etorri Euskal
|
Herrira
. Biek ideia bera buruan, inguruko jendea aztertu dute, baina ez dute susmagarria dirudien inor sumatu.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
iritsi zenetik horiek ziren Mutsumiren hitzik gogokoenak, gazteleraz, eskutitz guztietan hasteko eta amaitzeko erabiltzen zituenak, eta Ametsek ere modu berean berba egiten zion, honi zelan gustatzen zitzaion jakinda.
|
|
|
Pikoloak izateko ere gehiegizkoak. Begira, lau urte Euskal
|
Herrira
etorri nintzela, eta zuen klixeak itsatsi zaizkit –Naroak irribarre egin du bere baitarako.
|
|
|
Neuk emongotsat hire barri aittari.
|
Herrira
jaitsi dok gabera arte.
|
|
|
Tejerotarrek prestatutako izen lerrokadek harritu ninduten gehienik. Kolpea aurrera atera balitz, ikus zitekeenez, berriro 1936ko" garbiketa" zabala zetorren Euskal
|
Herrira
.
|
|
2006
|
|
|
H. Gatozen Euskal
|
Herrira
. Nola ikusten duzu gaur?
|
|
|
Baina Alemanian ikusten dituen marka eta enpresa berberen publizitate kartelak baino ez dira ageri bere aurrean. Azkenean, IKEAren kartel handi baten atzean antzeman duen baserri batek konfirmatu dio heldu dela herrira, Euskal
|
Herrira
. Eta hasperen egin du.
|
|
|
1568: Erlijio gerla Euskal
|
Herrira
hedatu zen: Nafarroa Behereko lehen matxinada.
|
|
|
Txepelduta nengoen, malenkoniak jota.
|
Herrira
joan nintzen Mirraren bila. Plazako ezkien azpian jesarri ginen.
|
|
2007
|
|
|
PCEko militante batzuen kontrako? 1001? epaiketa erabat bigarren mailara jaitsi zen; eta Europatik Euskal
|
Herrira
etorritako ehunka kazetariak Lapurdin kokatu ziren,, de facto. Telesforo Monzon ministro ohiak Hegoaldearekiko kontuak kontrolatzen zituelarik.
|
|
|
1970ean Waterlootik eta 1971n Bordeletik Euskal
|
Herrira
itzulita,. Dieu existe t il?, iritzi bilduma bikoitza agertu zen.
|
|
|
Baina arratsaldea luzatzen ari zen, eta Marguerite eta Lucien ez ziren itzultzen.
|
Herrira
berriz jotzea erabaki genuen, mokaduren bat hartzeko, agur moduan sagardo pittin bat edateko.
|
|
|
Txanpona aurkitu dudan bakoitzean galdetu diot neure buruari nondik ote dabil hau.
|
Herrira
etortzean ere pentsatu nuen agian ikusiko zintudala eta, hara, hemen gaude zerbeza bat hartzen, azken hogei urteak pasatu ez balira bezala? –barrez amaitu du esaldia eta zerbeza tragoa hartu du.
|
|
2008
|
|
|
–
|
Herrira
joana izango da, jarraitu zion Gian carlok.
|
|
|
|
Herrira
jaitsita Songho ko eskolara joan gara. Ume batzuk daude inguruan eta frantsesezko mapa berria dago arbelean.
|
|
|
Bizitzako kasualitateak. Haren gurasoek, Euskal
|
Herrira
iritsi zirenean, ez zuten etxerik eta portuko biltegietan egiten zuten lo. Hantxe sare artean egiten zuten ohea.
|
|
|
Halaxe aitortu zigun behinik behin. Andrea gaixorik omen zeukan, depresioarekin, baina bizkortzen bazen egingo zutela ostera Euskal
|
Herrira
.
|
|
|
Bitxia zen egoera. Aitaren ustezko arerioa, euskal barkuak preso hartzen zituen gizon hura orain Euskal
|
Herrira
etorri nahian zebilen. Gu joan ginen bezala Stornoway ezagutzera, hark gurea ezagutu nahi zuen.
|
|
2009
|
|
|
|
Herrira
ailegatu ginen. Herri txikia:
|
|
|
Eztabaidatzera sartu gabe: Mirande eta Txillardegi bezain bi autore diferentek garai batean Eliza katolikoari egin dioten kritika bat, Euskal
|
Herrira
mugatzeko, transzendentziarik eza izan da. Beraz, egin eginean, bateko erlijioa, jainkozkoa (zinezkoa), besteko eliztarrari kontrajartzen zioten.
|
|
|
Zilegi izan bekigu, Arrutiren euskal kontzientzia berri tentea kontraste batekin hobeto nabarmentzea. Arruti Euskal
|
Herrira
itzuli eta handik gutxira, 1915ean, Ramón de Basterra, bizkaitar jauntxoseme eta karrerako diplomatikoa, Espainiako Enbaxadan Erroman idazkari izendatua izan zen. Ramón de Basterra, latintasunaren adoratzaile sutsua (haren zibiliazioa ez zen grekotasunaren miresteraino iristen, zioen Koldo Mitxelenak), poeta da orobat, espainola?
|
|
|
...rista guztian (termino hau laxoki, ez alderdi konkretu baten izen bezala hartuta), Italiako Estatu Batasunak Eliz Estatuei eta Aita Santuaren botere politikoari sortzen zizkien arazoetan Neronen Eliz jazarpen berri bat infernu guztiarekin sutan proiektatzen zutela 117. Migel Antonio Iñarra oiartzuarrak bertsoak jartzen zizkion Aita Santu Leon XIII.ari, Erromatik iraizten bazuten, etortzeko Euskal
|
Herrira
118.. Biba Aita Santu Erregea!!!? 119 eta biba Bizkaia!, biba Gipuzkoa!
|
|
|
Hiriak, hala ere, ez du Arruti gatibatu: hari bai, bihotzak zoaz Euskal
|
Herrira
esan bide dio beti, berea mendietako. Vasconia remota, hori duelarik, berriz han murgildu nahi lukeen arimaren aberria, Naturaren maitalearena txiki txikitatik.
|
|
|
Udaldia bukatu eta etorri naiz Euskal
|
Herrira
. Handik bi hilabetera edo, hara Hans Schweizerren eskutitza.
|
|
|
Ez zituzten eraikuntza lanak bilatu behar izan.
|
Herrira
iritsi baino kilometro bat aurreragotik begiztatu zituzten garabiak, historiaurreko munstroen hezurduren antzekoak euri boladen artean. Pare bat bihurgune eginda igo ziren herria zegoen muinora.
|
|
|
Ez zuen gehiago kezkatu beharrik, ez zuen zama harenik luzeagoz jasan beharrik,, bukatu da, Joseba, bete dituzu garraioak, beste bostehun dolar kobratu ondoren libre zara. Lantoki hori utzi, sare horretatik ihes egin eta hiru hilabetetarako adina diru baduzu beste lan bat aurkitzen saiatzen zaren bitartean?, zioen bere baitan,, baina Euskal
|
Herrira
, etxera, noiz itzuliko ote naiz. Noiz ikusiko ditut berriz Ezkurrako mailoak?
|
|
|
Gainera, urtebete zen telekomunikazioak hobetzeko administrazioaren plan bati esker posible zela herrian ADSL konexioa izatea.
|
Herrira
zeraman pista estua berriki asfaltatua zen, urtebete ere ez zen izango. Tabernarik ez zegoen kaskoan, baina urbanizazioko tabernan (zentro soziala ere bazena) bazegoen girotxoa, eta ongi etorriak izango ziren bertan.
|
|
|
Zaragozako unibertsitateko irakasle izateko oposizioak irabazi baitzituen, hara joan ziren?. Gaizki esan dut: hara joan ginen, ni urtebeteko haurra bainintzen orduko?, zuzendu zuen Txarok?, eta hantxe egin zituzten laurek hamabost urte?. Nire neba Josebak gutxiago, nik sei urte nituela jaio baitzen?, zehaztu zuen?, aita hil eta amak Euskal
|
Herrira
itzultzea erabaki zuen arte, seme alabak hartuta.
|
|
|
aitortuko zion noizbait Domingori; gainontzerakoan, Albertoren aita itsasontzi bateko patroia zen, bi anaia zituena: bata geltokiburua, emazte euskalduna zuena eta Euskal
|
Herrira
ezkondu zena, eta bestea inprenta bateko langilea: osaba Paco, osaba Paquiño etxekoentzat?, mutilzaharra zena eta etxean liburutegi dexenteko bat zuena, Albertoren esanetan; eta nola berak ere. Albertok?
|
|
|
Ni jaio nintzenerako nebak zazpi urte zituen, eta neba arrebez dudan oroitzapena eskutitzak eta argazkiak dira. Euskal
|
Herrira
bueltatu zirenean, Koldo gurean geratu zen, baina Maritxuk jada bere bizitzaren zati bat zuen han. Han hasitako ikasketak, lagunak?
|
|
|
Eta, ezinbestean, Maria. Ama zaintzera Euskal
|
Herrira
bueltatu behar zela esan zionean, Mariak honela erantzun zion:
|
|
|
Ez zuela zertan horrela izan erantzun zion Rikardok, fededun, berarekin bueltatu zitekeela Euskal
|
Herrira
eta hango anbulatorioren batean lan egin elkarrekin. Gainera horrela, Galiziako bere familia ikusteko aukera handiagoak izango lituzkeela.
|
|
|
|
Herrira
itzuli ginen. Soldadu tropa guztia abiatzeko prest zegoen ostatuaren kanpo aldean.
|
|
|
|
Herrira
aitzineko tartea, laxterka egin nuen, erauntsiaren azpian. Euri bortitzagoak eta haize zakarragoak eliza atarira bulkatu ninduten.
|
|
|
Baina euskaraz dagoenez, ia ezinezkoa egiten zait irakurtzea. Irakasle bat genuen hemen, baina Euskal
|
Herrira
joan zen duela urte batzuk. Santa Rosan bizi naiz;. Pampan?
|
|
|
Ia egunero bezala, zer moduz galdetu zidan. Kontatu nion Cordobako deia, Marta Candelororekiko elkarrizketa, Mar de Platatik Buenos Airesko bidean izan nituen gogoetak, Euskal
|
Herrira
itzultzeko nuen gogoa.
|
|
|
1997ko azaroaren 1ean hegazkina hartu eta Euskal
|
Herrira
itzuli nintzen. Egunkaria n erreportaje sorta kaleratu nuen, eta Susa argitaletxerekin, gero, Ez zaigu ahaztu liburua.
|
|
|
Herri sarreran, Guardia Zibilaren patrol ugari zeuden.
|
Herrira
iristean, agente batek alto eman zigun. Hiru kazetari heldu ginen Altsasutik, eta Guardia Zibilak autoa bazterrarazi eta jaisteko agindu zigun.
|
|
|
Amama Euskal
|
Herrira
39an itzuli zen, ezkontzera. Baina aurrerantzean ere harremanak zainduko zituzten.
|
|
|
igandero elizara joaten zena, alegia, baino gero eta sinetsiago zegoena Elizarena eta estatuarena bi bide zirela –erlijiosoa bata, eta zibila bestea–, ezin nahastu zirenak; ama, berriz –" Alde Zaharrekoa" esan zion Txarok–, emakume zaildua zen –" Emakume zaildua zen eta emakume zaildua da", puntualizatu zuen–, eskuzabala, bizitzak –" Hiru ahizpa ginen, baina hamar urte nituenean etxeko arrosa hil zitzaidan, eta hamabi urte nituenean etxeko krabelina" esaten omen zuen amak, biziro hunkituta– are eskuzabalagoa egin zuena; musikazalea ere bazen, pianoa ongi jotzen zuena, baita euskalzalea ere, nazionalista; hala, bada, gurasoek elkar ezagutu, ezkondu, eta nola aitak –letretan katedradun– Zaragozako unibertsitateko irakasle izateko oposizioak irabazi baitzituen, hara joan ziren –" Gaizki esan dut: hara joan ginen, ni urtebeteko haurra bainintzen orduko", zuzendu zuen Txarok–, eta hantxe egin zituzten laurek hamabost urte –" Nire neba Josebak gutxiago, nik sei urte nituela jaio baitzen", zehaztu zuen–, aita hil eta amak Euskal
|
Herrira
itzultzea erabaki zuen arte, seme alabak hartuta.
|
|
|
" Fueron unas fiebres tercianas, que el médico me curó a base de quinina" aitortuko zion noizbait Domingori; gainontzerakoan, Albertoren aita itsasontzi bateko patroia zen, bi anaia zituena: bata geltokiburua, emazte euskalduna zuena eta Euskal
|
Herrira
ezkondu zena, eta bestea inprenta bateko langilea: osaba Paco –osaba Paquiño etxekoentzat–, mutilzaharra zena eta etxean liburutegi dexenteko bat zuena, Albertoren esanetan; eta nola berak ere –Albertok– umetatik izan baitzuen irakurtzeko zaletasuna, osaba Pacok piztua eta areagotua, halako eran, non ehun liburutik gorako marka hautsia baitzuen hamaika urte bete zituenerako –abenturazko liburuak gehienak, itsaslapurren historiak ez gutxi–, eta, nola, halaber, irakurlea ez ezik, kontalari ona baitzen, ez zen harritzekoa hura kontu kontari ikustea, oro mintzo eta oro imintzio, mutil talde batez inguratuta.
|
|
2010
|
|
|
Hortik aurrera, Douglassek azaldu du ETArekin harremanetan jartzeko lana eman ziotela HD Zentroko buruek eta, ezker abertzaleko ezagun baten bitartez, ETAren mezulari batekin harremanetan jarri zela; hark, ETAren izenean, proposamena idatziz eta HDko buruarengandik jaso nahi zutela erantzun ziola; azkenean, Griffiths zuzendaria Genevatik Euskal
|
Herrira
etorri eta mezulariari bitartekaritza eskaintza zuzenean eta idatziz helarazi ziola;, handik laster?, dio Douglassek,. Martinek esan zidan ETAren erantzuna jaso zutela eta haren bi mezularirekin bilera egin zutela Genevan?. Negoziazioen nondik norakoak ezagutzen dituzten ezker abertzaleko iturriek, dena den, diote Douglassek harremana ezker abertzaleko ordezkariekin egin zuela, HDko arduradunek ezker abertzaleko ordezkariekin egin zituztela lehenengo bilerak, eta bide horretatik heldu zitzaiola, geroago, proposamen hura ETAri.
|
|
|
Oso bestelako lekuetan ibilia zen Egiguren, beti politika instituzionalean, frankismoan alderdi komunistan egin zituen urteetan salbu: ikasle garaian uda partean Parisera lanera joan zenean, Bandera Roja alderdiko jendearen inguruan ibili zen, eta, harreman haien ondoren Euskal
|
Herrira
itzuli zenean, hemen Bandera Rojarik ez zegoenez, PCEn sartu zen. Trantsizioaren hasieran egin zen PSOEko militante, 1976an.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
jo zuen, hainbat politikari eta eragilerekin hitz egitera. Garai hartan Juan Jose Ibarretxe Eusko Jaurlaritzako lehendakaria sustatzen ari zen Estatutu Berriari buruzko ikerketa lana egiten ari zela azaldu ohi zien solaskide gehienei, baina HD Zentroarentzako informazioa biltzen ari zen benetan.
|
|
|
–Zu baino hazitxoagoa nintzenean ikusi nuen nik lehen aldiz zirkua.
|
Herrira
bertara etorri zen orduan ere, gaur bezala. Zizare luze baten antzera sartu ziren herrian hamar kamioi kolore biziko.
|
|
|
" Nerea!" egin zuen deiadar, baina ez zitzaion erantzunik iritsi.
|
Herrira
joana izango zen, mandaturen batera edo.
|
|
|
|
Herrira
itzuli ote nukeen aipatu zen gure lagunartean, gizartea mobilizatzeko, protestak antolatzeko...
|
|
|
Zortea izateaz aspertu egin zen ama, ordea, edo Karibeko martxara hain ongi egokitu zen senarraz nazkatu, edo gaizki atera zen elkarri bigarren aukera bat emanez abiatu zuten esperimentua. Kontuak kontu, alaba hartu eta Euskal
|
Herrira
itzultzea erabaki zuen amak.
|
|
|
–Ba, Frantzian kili kolo egongo denez, onena Hego Euskal
|
Herrira
itzultzea duela, EHNArekin noski, gure osasun zerbitzuan zaindu ahal izateko.
|
|
2011
|
|
|
Martin Lezetaren bigarren liburua ere ingelesez idatzi zen, baina ordurako Euskal
|
Herrira
itzulia zen eta, liburuan, bisitaldi horretan eginiko bidaia bat kontatzen da testuan. The Basque Border Line titulatzen da eta Hondarribia Hendaiatik abiatu eta, Bidasoan barrena, Frantzia Espainia muga mendietan gora Auñamendiraino autoreak eginiko bidaia du gaia.
|
|
|
1923an, muga aldeko bidaia egiten ari zelarik, Espainian Miguel Primo de Riverak diktadura ezarri zuenean, Martin Lezetak bizitzen Euskal
|
Herrira
itzultzea deliberatu zuen. Barakaldo hautatuko zuen bizilekutzat, eta 1925eko apirilean heldu zen.
|
|
|
Mikel etakideak eramaten du arraina jatetxera, furgonetaz. Bertan atera nahi dituzte Jon eta Jone Bartzelonatik Euskal
|
Herrira
. Ordea, egonaldia espero baino gehiago luzatu dute, Carlosen urduritasuna larrituz.
|
|
|
Zehatz mehatz hori zein moral den, gotzainen kasuan aise asmatzen da; zein izan liteke, ordea, pentsaera ez edo anti erlijiosoetan? Argumentazio hori ez da Euskal
|
Herrira
mugatzen. A. Huxley arrazoi berorretaz baliatu da gerraren aurka, eta bera bai, pazifismoaren oinarrizko printzipio hori justifikatzen saiatu da, gero maiz errepikatu den era honetan:
|
|
|
Andres Martorell senarrarekin batera idatzitako gidoitik jaio zen Yoyes (2000), flash-back bidez eraikia. Primeran doakio teknika hori obrari, suspense, tentsio eta interes maila handia mantentzen baitute bai Yoyesen iraganak (ETAko militante zeneko bizipenak), bai orainak (inongo loturarik gabe Euskal
|
Herrira
bueltatzeko ahalegina). Dena den, Yoyes bera da metrajeko jaun eta jabe:
|
|
|
Baina Espainiako Gerra Zibilagatik lehenengo, II. Mundu Gudagatik ondoren, Frantziara eta Argentinara alde egin zuen familiak, eta dirurik ez zegoela-eta, ezin izan zuen arkitektura ikasi. Marrazketari lotua jardun zuen, eta 1952an Euskal
|
Herrira
itzuli zen, emaztearekin. Arantzazuko Basilikan aritu zen lanean, Jorge Oteizarekin, eta frantziskotarrekin izandako istiluen ostean, Irungo tailer batean bukatu zuten bi adiskideek, halabeharrez.
|
|
|
Aurretik, Kuban izana zen, eta erbesteak, paradoxikoki, gehiago gerturatu zuen Euskal
|
Herrira
, Argia aldizkariari 1983an kontatu zionez: –Nik 1966an egin nuen lehenengo bidaia Kubara, eta gezurra badirudi ere Euskadi han deskubritu nuen:
|
|
|
Interes berezirik gabea, Antxonen esanetan. Eta urte hartako amnistiarekin batera, Euskal
|
Herrira
itzuli zen. Diktaduraren osteko giroan, lan molde berrietarako aroa zen.
|
|
|
Pedroren itzulera narratzen du filmak: Pedro Sansinenea Euskal
|
Herrira
bueltatu da herri-minak bultzatuta, hogei urte Mexikon igaro ostean (Antxonek ere Mexikora egin zuen alde eta Sansinenea du bigarren abizena, baina behin baino gehiagotan esan du filmak ez duela ezaugarri autobiografikorik). Bueltatu eta berehala, Kepa gaztea ezagutuko du Pedrok (izen bera dute, baina, zurea bikoizketa ez zegoen garaikoa da, adin kontua?, esaten dio Kepak Pedrori), eta Keparen bitartez Lurdes erizaina, bikote baitira bi gazteak, baina kolokan dago haien harremana.
|
|
|
Betikoa eszenaratzea, betikoa ibilbidea, betikoa euria, betikoa dena. Joan den urtean Marí Sao Tometik Euskal
|
Herrira
itzuli zen eguna gogoratu zitzaidan. Aberri Eguna zen, eta Hendaian aurkitu ginen biok.
|
|
|
Gelditu gabe lanean ibiliko zara, egunero hamar ordu gatibu zauzkan enpresari portuges nazkagarriaren oihuak agoantatuz. Eta triste, Marí laster Euskal
|
Herrira
itzultzen delako berriro. Eta zu ez.
|
|
|
Gaur, irakurtzen imajinatzen zaitudanean, inor ez da sartzen sukaldera barazki poltsa birekin, eta zuk ez diozu inori erantzuten uzteko bakean, guzti guztia ulertzen duzula, aurretik inork ez baitizu esan, ilobaren euskarazko hitzen bat ulertu ezean, berak traduzituko duela. Hiru hilabete irlan eman ostean Domintxinera itzuli da Marí; eta bera Euskal
|
Herrira
iristearekin batera iritsi da Afrikara Ausentzien Denbora; Sagarren Denborari etortzen uzten ez dion urtaro amaiezin hori. Gero gelditu naiz berarekin, Marírekin.
|
|
|
Esaten zenidan zure azken gutunean, Marí Euskal
|
Herrira
itzuli den arren, zeuk ere ez duzula aspertzeko denborarik Afrikako irla tipi horretan. Sao Tomeko errealitate politikoak harrapatuta zauzkala azken boladan.
|
|
|
Gosetuta iritsi zen Euskal
|
Herrira
, eta aspaldi ohartu zen etorri bezain gosetuta alde egingo zuela. Hasierako aberastasun ametsek iritsi ahala erakutsi zioten bizitzaren gordina, eta bere burua ispiluaren aurrean jartzen zuen bakoitzean etxera itzultzeko grina indartzen zitzaion.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
etortzearen ideia ez zen berea izan. Lehengusuak berotu zizkion kaskoak, han dirua bazegoela, eta inork pareta bat altxatzen ez zekiela esanez.
|
|
|
Hiru urte lehenago diru eta aberastasunak amestuz Euskal
|
Herrira
ekarri zuen trenbide berak eraman zuen atzera, Andaluziara, ekarritako diru eta gose berarekin bide herdoilduan atzera, baina, oraingoan, zezen eta fama ametsei jarraituz. Diegito de Cordoba. El cantero?, zioten kartel gorri eta horiek betetzen zioten burua, eta inoiz lortzen ez bazuen ere, inork ez zion, behintzat, berriz bertsorik abestuko.
|
|
|
|
Herrira
eramango duen garraioaren egurrezko bankuan eseri da Maria, ilun-bistan jada, amantal garbiarekin saiatu da biltzen gorpuaren arnasa hotza.
|
|
|
Izaro: Haritzek
|
Herrira
itzuli behar du, lana, badakizue. Norbaitek planen bat datozen hiru egunetarako?
|
|
|
Neure buruarekin negoziatzen aritu behar nuke orain, afaritarako neure buruari zer egingo diodan pentsatuz; konpainia izatea guztiz gogaikarria izan daiteke; zein gogorra den asperdura; eta nola aspertu nauen. Teknologiak ere atzera itzultzeko tresnak ematen dizkigu dirudienez, iragan galduen erakusleihoa dirudi Facebookek bere ahotan, non
|
Herrira
itzultzen zaren, institutura, are ikastolara, edo ospitale berean zurekin batera jaio zirenengana beharbada. –Han gaude denok?, gezurra, ni behintzat falta naiz,, horrelakoengatik ez balitz kontaktua galduko genuke, aspaldi ez dugu afaririk egiten; ondo pasatzen genuen?.
|
|
|
Gehiengoaren kultura elebakarrean itota bizi baita?. Methods of language maintenance and revival, with selected cases of language endangerment in the world, 1998, 193 or. Etxera etorrita, Ipar Euskal
|
Herrira
zehazki, hara zertan den gehiengo frantsesaren eta frantsestuaren jokamoldea Thomas Pierren iritziz: –Euskara populazioaren parte batek baino ez du bizi, besteak, gehiengoak, euskara, ofentsa?
|
|
2012
|
|
|
–Guk ez genuen oporretarako lekurik.
|
Herrira
etortzen ziren kanpora joan zirenak.
|
|
|
|
Herrira
jaisteko autoa hartu genuen. Ez zitzaidan gogor egingo toki hartara itzultzea, pentsatu nuen, ikaragarri baitzen ederra.
|
|
|
Itzuli ginen Euskal
|
Herrira
, eta ondorengo egunetan malenkoniaz beteta egon nintzen. Ez neukan motiborik; ez nintzen Lauraz maitemindu.
|