|
2000
|
|
|
ARROSAN burutuko da ekainaren 30etik uztailaren 2ra bosgarren Euskal Herria Zuzenean jaialdia"
|
Herrien
eurorroka World Companyen aurka" lelopean. Aurtengoak berezitasunak izango ditu.
|
|
|
Europako legebiltzarkidea zara. Zertan da
|
Herrien
Europa delakoa?
|
|
|
Proiektu handizalea da, 2010 urtera bitartean urratu behar diren bideak markatuko dituena. Zuberoako
|
Herrien
Erkidegoa Communaute de Communes egitura berriak gidatua izanen da erakunde eta profesionalen partaidetzarekin
|
|
|
Frantzian botere erregionalak oso indartsuak izanen dira geroan: Aglomerazio Erkidegoak eta
|
Herrien
Erkidegoak dira Europari egokitzeko biharko formulak, eta ez desagertzeko bidean den departamenduaren formula. Zertarako hautatu hogei urte buruan existituko ez den departamenduaren formula.
|
|
|
Haseratik bertatik hauxe irizten zion txiletarren egoerari: " Iparamerikarrak bere egoaldean bizi diran
|
Herrien
senidetasuna egokitera eziñezkoa du. Bai bait dakite bere ekonomi ta politika indarra zenbateraiño Herri hoien menpetasunean finkatua dagoen.
|
|
|
\ Egun: Euskal Herriko Unibertsitateko Irakasle Enemeritua da Fonologian eta Soziolinguistikan, EKBko Bat aldizkariaren kudeatzailea hastapenetatik, SEI (Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen) elkarteko lehendakaria, eta
|
Herrien
Europa Institutuko kidea da.
|
|
|
Balizko Euskal Herriko komunikazio eremua enpresa aldetik aztertzean, industriaezberdinen dinamika espazial berezituak hartu behar dira aintzat, baina baita, berriroere, Ipar eta Hego Euskal
|
Herrien
arteko banaketa Frantziar eta Espainiar Estatuenartean. Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean.
|
|
|
Hain zuzen ere,
|
Herrien
eskubideak bitan aipatzen dira Nazio Batuen Kartan: 1 artikuluan, antolakuntzaren helburuak proposatzean, eta 55 artikuluan.
|
|
|
Sarrera horietan Txillardegik agertu dituen ideia nagusi eta gehien erabiliak bildu etaaztertu ditu Paulo Agirrebaltzategik, zortzi gaitara ekarriz eta bakoitzari buruzko iritziaknabarmenduz: 1 Euskara eta Euskal Herria (horien bereizi ezina), 2 Euskararennormalkuntza, arazo soziala (norbanakoen jarreretatik harantzago), 3 Soziolinguistikarenpremia (beharrezkoa, euskararen normalkuntza zentzuz aurrera eramateko), 4 Euskararen aldeko herri mugimendu jantzia (mugimenduaren eginkizuna, eta militanteek arazosoziolinguistikoen jabe izan beharra), 5 Beste
|
Herrien
esperientziak ezagutu beharra (etahorietatik ikasi, euskararen normalkuntza egoki gidatzeko), 6 Diglosia eta elebitasunaren aurka (kontzeptu horien analisi kritikoa euskararen normalkuntzari dagokionez), 7.Euskararen normalkuntza, arazo politikoa (euskararen aldeko ahalegin eta borrokariedonolako adiera eta eduki politikoa ukatu nahi lioketenen aurka), 8 Erakunde publikoak: alde positiboak eta negatiboak (horien egitekoa, euskarari buruzko horien politikapraktikoaren balioztapena, aldekoa eta kontrakoa).
|
|
|
harremanetan, sortu izan diren gatazketatik, historikoki Estatuek hiru krimen mota nagusi asmatu dituztela deritzot: lehenengoangenozidioa eta
|
Herrien
txikizioa sar ditzakegu; bigarrenean, Herrien desjabetzepolitikoa, instituzioen ordezkapena eta kolonizazioa; hirugarrenean, Herrien ustiaketa.
|
|
|
harremanetan, sortu izan diren gatazketatik, historikoki Estatuek hiru krimen mota nagusi asmatu dituztela deritzot: lehenengoangenozidioa eta Herrien txikizioa sar ditzakegu; bigarrenean,
|
Herrien
desjabetzepolitikoa, instituzioen ordezkapena eta kolonizazioa; hirugarrenean, Herrien ustiaketa.
|
|
|
harremanetan, sortu izan diren gatazketatik, historikoki Estatuek hiru krimen mota nagusi asmatu dituztela deritzot: lehenengoangenozidioa eta Herrien txikizioa sar ditzakegu; bigarrenean, Herrien desjabetzepolitikoa, instituzioen ordezkapena eta kolonizazioa; hirugarrenean,
|
Herrien
ustiaketa.
|
|
|
|
Herrien
suntsiketarako gerrak
|
|
|
Gerrak beti gertatu izan direla dirudi, edozein baldintza sozialetan; baina gerra motak ez dira beti berdinak izan.
|
Herrien
suntsiketako gerrak, etnozidioa, genozidioaeta txikizioa sortzen dituztenak, ez dira beti izan.
|
|
|
Beraz, konkista
|
Herrien
burujabetza eta autodeterminazio eskubidearen aurkakoada.
|
|
|
Konkistak
|
Herrien
menperaketa sortzen du, demokraziarekin baino totalitarismoarekin antz handiagoa duelarik.
|
|
|
Konkistaren ustiaketa edo ustiaketa nazionala, batik bat, Herrien arteko erlazioetan kokatzen da,
|
Herrien
edo Estatuen arteko kanpoko harremanetan alegia. Halaber, ustiaketa jasaten duen subjektua, herri?
|
|
|
Gertatuz gertatu, badirudi Etika eta Teoria Sozialaren aldetik,
|
Herrien
artekoharremanei axola gutxiago eman ohi zaiela. Kristauen Etika eta gaur egun etika hitzazulertzen dena, pertsonen banakako harremanetarako Etika da, batez ere.
|
|
|
ez kapitalistek, ezkomunistek, gogoratu Sobiet Batasunak eta Txinak konkista arloan eginikoak?, ezdemokratek, ez faxistek, ez protestanteek, ez Erromako Elizak, ez...
|
Herrien
nortasunean edo identitatean ere, munduan zehar. Euskal Herria salbuespenetakoa da, konkistarekiko identifikazioa zeharo zabaldurik ikusten da. Herri gehienak konkistatzaileak izan dira noizbait.
|
|
|
Konkista kontzeptua hobeto uler dezagun, hurbil zaizkion kontzeptuakargituko ditugu lehenik. Ondoren, konkistako gertakizuna Estatuen eta
|
Herrien
artekoharremanetan jazotzen den fenomenoa modura kokatuko dugu.
|
|
|
Baldintza sozialen aldaketa nagusienakhauexek izan ziren: nekazaritza, hazkunde demografikoa eta hirietako biltze demografikoa, espezializazioa eta lanaren zatiketa soziala, jabetza pribatua eta estatua sortzea.Baldintza sozialen aldaketa horiekin batera, esklabutza,
|
Herrien
konkista eta patriarkalismoa asmatu zituzten. Europari eta bigarren milurtekoari dagokienez, nire ustez, klaseen berdintasun maila handiena sozialdemokrazietan eskuratu zen 1960 1980bitartean.
|
|
|
Euskara eta prentsa. 22 zk. (1982), 105 Iruñeko agiria. 29 zk. (1983), 163 Marxismoaz. 30 zk. (1984), 94 Euskal nekazaritzaren etorkizuna. 35 zk. (1985), 59 Euskal teatroa gaur. . 37 zk. (1985), 87 Elkarrizketa. 37 zk. (1985), 117 Europa Mendebaldarreko estaturik gabeko
|
Herrien
lehen elkargunearen Agiria. 38 zk. (1986), 143" Goi Zikloko Hizkuntza eta Matematika arloetako ikaskuntzarako laguntza" esperientzi proiektua. 46 zk. (1988), 95 (Itz.:
|
|
|
Kongreso Internazionalekoeri. 19 zk. (1965), 48 Gorrotoa lege. 21 zk. (1966), 97 Zuzendaritza billa. 22 zk. (1966), 1 Etxaithar’i atsegingarritzat. 22 zk. (1966), 96" Jakin" 5 aldiz urtean. 23 zk. (1966), 1 Juan Antonio Letamendia saritua. 23 zk. (1966), 17 JAKIN’en urteroko billera. 25 zk. (1967), 60 Andima Ibinagabeitia. 26 zk. (1967), 65 Editoriala. 27/ 28 zk. (1967), 1 (Sarrera). 29 zk. (1968), 1 (Sarrera). 30 zk. (1968), 1 98’garren belaunaldiko euskaldunak. 30 zk. (1968), 5 Estremismoen pizkundea (NPD) Alemania-ko politikan. 30 zk. (1968), 46 Batasuna bai ala ez? ...skeraren batasunari buruzko bibliografia. 31/ 32 zk. (1968), 71 Lehen Karlistada. 33 zk. (1968), 1 (Sarrera). 34 zk. (1969), 1 Vietnamdarrak eta beren hizkuntza. 35 zk. (1969), 66 JAKIN, hogei urte geroago. 1 zk. (1977), 5 Euskal Unibertsitatearen izarra. 1 zk. (1977), 8 Euskal Herriaren unibertsital egoera. 1 zk. (1977), 53 Unibertsitateetako Euskal Kultur Mugimenduak, Bizkaian. 1 zk. (1977), 130
|
Herrien
iraultza. 2 zk. (1977), 5 Damoklesen ezpata. 2 zk. (1977), 9 Nazio ukaturik garrantzizkoenak. 2 zk. (1977), 22 Bibliografia (Nazio ukatuak). 2 zk. (1977), 80 Brest-eko Agiria: Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
|
|
Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
Herrien
eskubideez deklarapen nagusia (Argel, 1976ko Uztailak 4). 2 zk. (1977), 113 Herria ez da negoziatzen. 3 zk. (1977), 5 Autonomi Estatutua. 3 zk. (1977), 11 Bibliografia. 3 zk. (1977), 77 Euskal Kanta, heldutasun bidean. 4 zk. (1977), 5 Euskal Kanta Berria. 4 zk. (1977), 7 Bibliografia. 4 zk. (1977), 65 Kontzientzia ekologikoa. 5 zk. (1978), 5 Bibliografia. 5 zk. (1978), 75 Nafarroa bahitua. 6 zk.(... " Aberri eta klase burruka euskal Mugimenduan". 6 zk. (1978), 113 Agur, idazle. 8 zk. (1978), 1 Filosofo berriak:
|
|
|
ASKOREN ARTEAN Europa Mendebaldarreko estaturik gabeko
|
Herrien
lehen elkargunearen Agiria. 38 zk. (1986), 143
|
|
|
ZUZENDARITZA
|
Herrien
iraultza. 2 zk. (1977), 5 Nazio ukaturik garrantzizkoenak. 2 zk. (1977), 22 Bibliografia (Nazio ukatuak). 2 zk. (1977), 80 Brest-eko Agiria: Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
|
|
Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
Herrien
eskubideez deklarapen nagusia (Argel, 1976ko Uztailak 4). 2 zk. (1977), 113 Herria ez da negoziatzen. 3 zk. (1977), 5 Nazio Galegoa. 39 zk. (1986), 5 Bibliografia. 39 zk. (1986), 85
|
|
|
Aitzitik, bizi eta egokitua nahi du Portalisek lege zibila, eragingarritasun osokoa izan dadin: "
|
Herrien
kodeak denboraren arioz egiten dira; zehatz esateko, behin ere ez dira oso osorik egiten".
|
|
|
Esperientziari dagokio guk uzten ditugun hutsuneak betetzea.
|
Herrien
kodeak denboraren arioz egiten dira; zehatz esateko, behin ere ez dira oso osorik egiten.
|
|
2001
|
|
|
Gainera, mugazgaindiko laguntzak hor dira eta kontseilari bezala ez badut laguntza hori galdatzen proiektu konkreu baten bidez, dirua Donostia Baionaren ardatza indartzera joanen da. Kantonamenduko herri guztiak batuko dituen
|
Herrien
Erkidegoaren alde lan egin nahi dut, hori izan da boz kanpainaren ardatz nagusia. Neurri handi batean ere afera honekiko jokamoldearengatik bildu dut hainbat boz.
|
|
|
Neurri handi batean ere afera honekiko jokamoldearengatik bildu dut hainbat boz. Gure
|
Herrien
Erkidegoa antolatu, eta BAMekin nahiz Nafarroako Erkidegoarekin norabide batzuk finkatu behar ditugu.
|
|
|
Nola bideratu nahiko zenuke
|
Herrien
Erkidego hau?
|
|
|
Kontseilari nahiz Azkarateko auzapez gisa, Baigorriko
|
Herrien
Erkidegoa sortu aitzin Garazi eta Iholdiko kantonamenduetako herriekin nahi nuke mintzatu. Hiru kantonamenduetako jendeak nortasun bera dugu, gure ekonomia laborantzan finkatzen da eta beheti ari da hiru eskualdeetan; errealitate bera bizi dugu hirurok.
|
|
|
Kostaldearekiko, Nafarroarekiko, eta EAErekiko proiektu komun bat eratu behar dugu hiru eskualde hauek elkarrekin.
|
Herrien
Erkidegoaren izpiritua herritarren eta kontseilari nagusi berrien buruan sarrerazi nahi dut. Egun, herri batek ez du bakarrik bere kantonamenduan proiektu ekonomiko bat aitzina eraman ahal, eta kantonamendu batek bakarrik ere nekez
|
|
|
Urte honetan, erakunde juridiko eta politiko berri batek" Xiberoa" deitu den Zuberoako
|
Herrien
Elkargoak biltzen ditu Maule eta Atharratzeko kantonamenduetan dauden 35 udalerriak. Ekonomiaren garapena eta lurraldearen deigarritasuna indartzea ditu jomuga nagusiak.
|
|
|
Ber denboran antolatu dira
|
Herrien
Elkargoa eta orain kudeatzen duen egitasmoa, Zuberoaren garapen xedea.
|
|
|
Aurreikuspen horiek direla-eta, industriaren birmoldatzeko lan astun bat hasi dute
|
Herrien
Elkargoak eta ODACE delakoak (tokiko ekonomiaren garapenaz arduratzen den erakundea). Lan horren jomuga:
|
|
|
Beraz, aurtendanik
|
Herrien
Elkargoak lantegi guneak antolatzeari ekingo dio, enpresentzako eraikinen politika jarraituko du eta beste partaide anitzekin, fondo bat eratuko du lantegien laguntzeko dirua mailegatuz bermerik gabe. Halaber, enplegu bilarien sostengatzea eta lurraldearen aldeko promozioa, biztanleenganako harrera eta bizimoduaren hobekuntza, baita lantegiak honera biltzerko lana emendatuko ditu.
|
|
|
Milioi andana bat kostako da egitarau orokorra, korapilatsua da, eta partaideei etengabe buruan sartu behar zaie industrian etorkizun bat eduki dezakeela Zuberoa bezala mendi artean dagoen ibat ttipi batean, eta lantegi berriei aukera ekonomikoa eskaini ditzakeela bizi gune zoragarri batean.
|
Herrien
Elkargoari dagokion erronka da.
|
|
|
Duela urtebete, Xiberoko
|
Herrien
Elkargoak egitasmotzat hartu zuen" industriako 600 lanpostu Xiberoan 10 urtez" lema. Xede zinez deigarria da, baina kontuz ibili behar da hor, tokiko ekonomiaren beherapeneaz arrazoi osoz kezkatuak dauden zuberotarrak ez ametsez ilusitzeko.
|
|
|
Merkatu globalaren aurkako mugimenduen mundu mailako koordinazioa 1998ko otsailean hasi zen gorpuzten, Genevan. Suitzako hiriburuan sortu zen delako
|
Herrien
Ekintza Globala, merkataritza librearen eta Munduko Merkataritzaren Erakundearen MME aurka. Baina, hala ere, 1999ko azaroan Estatu Batuetako Seattle hirian MMEk egindako bilkuraren inguruan lortu zuen nazioarteko oihartzun nabarmena.
|
|
|
Gainera, hiru egun barru eurotan ordainduko dugu, eta horren garrantzitsua ez dirudien arren, guztioi sentiaraziko digu Europa izeneko herrialde batean bizi garela. Estatuen Europa eta
|
Herrien
Europaren arteko eztabaida faltsua iruditzen zait, nire ustez hiritarren Europa bultzatu behar delako.
|
|
|
" Eskozia, Gales, Frisia, Bretainia, Alsazia, Tirol, Korsika, Galizia, Katalunia, Sardinia, Sizilia, Mazedonia eta beste zenbait herri daude ordezkaturik eta bakoitzak egoera linguistiko berezia dauka.
|
Herrien
Europa eta hizkuntzak dira EFAko alderdi eta ordezkarien artean kausitu daitezken gai eta lotura nagusienak". Baina bat dator euskaldunok Europarekiko lotura gutxi dugun iritziarekin:
|
|
|
nazioburujabe berriek ere beren aldarrikapen liguistiko zein kultural nahiz literarioakburutuko dituzte[.] ipuin eta kondaira herrikoien bilketak ahozkoa den literaturaidatzizkoa bihurtuko du.
|
Herrien
arima eta jeinuarekiko sinesmenean oinarritutadauden folkloristen lanen ondotik, etnologoenak etorriko dira, zeintzuk baserritargoanoinarritutako herritartasunaren ideiari segida emanez ahozkotasunaren ondareariberezitasunaren eta nazionaltasunaren zigilu zientifikoa emanen baitiote. [.] Herrihorietako intelektualek egin duten aukera nazional eta literarioa, kolonizatzailearen hizkuntza erabili edo benetako literatur eta hizkuntz ondare propioasortu?
|
|
|
Historiari baino nazioarteko lege eta politikari dagokion bat bazterrera utzirik6, aipa dezagun berehala historialari bezala duen entzute handia zor dion latinezko lan garai eta ezaguna: Notitia utriusque Vasconiae," Bi Euskal
|
Herrien
berria, bai Iberiako eta bai Akitaniakoarena7". Balitzateke honetaz zer esanik, ez baitira gure artean Oihenartena bezain adimen argi asko sortu, baina aldi egokiagorik behar horretarako.
|
|
|
9 Euskaraz laburpen serio bat irakur daiteke:
|
Herrien
Ekintza Globala: Nor berean, Globalizazioaren aurkako bidean (Eguzki Banaketak, 3113 P.K., 31080 Iruñea, eguzki i@pnagea.org).
|
|
|
|
Herrien
Ekintza Globala 2000: Nor berean, Globalizazioaren aurkako bidean.
|
|
|
Non geratu dira intelektualak ordena globalitario berrian?
|
Herrien
ekintza globalerantz
|
|
|
Narmada ibaiaren aldeko deia Arundhati Roy-ren ahotsean (Itoizko kasuarekin lotuta), Jose Bove-ren Confederation Paysanne erakundea, Sierra Club, Ralph Nader edo Lori Wallach en ekologismoa, nazioarteko
|
Herrien
Ekintza Globala mugimendua eta hainbat talde eta korront e9 Mugimendu eta talde hauetan datza sistema globalitarioen aurkako itxaropena.
|
|
2002
|
|
|
Ordainetan, nazionalismo marokoarra amazigh egitura horien kontra eraiki zen, ikuspegi pan arabiarrago batean.
|
Herrien
eta hirien arteko borrokaren zantzuak ere aurki daitezke etsaigo horietan. Baina independentziaren ondoren Marokoko erregeak ulertu zuen laborari herrialdeak kontrolatzeko zein garrantzizkoa izan zitekeen, eta amazigh herrien antzinako ohiturek bere horretan jarrai zezaten laga zuen.
|
|
|
Hala be, hurrengo orrialdeok itxaropen kantua izan gura dabe, arean, benetako demokraziak,
|
Herrien
Europan halakoren baten sendotuak, jatorrizko aukeramena mailaka berreskuratzearen hasierea lehenengo emonaldia, Bizkaia aukeramen hori geratzeaz etsita egundo egon ez dalako.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko, Nafarroa Garaiko eta Ipar Euskal Herrikoerakunde publikoek bi arazo nagusi izaten dituzte elkarrekin harreman juridikoakformalizatzeko orduan. Arazoetako bat bi estatuen arteko mugak dakar, hots, Hegoeta Ipar Euskal
|
Herrien
arteko lankidetza hitzarmen guztiak, estatuen arteko mugagainditzen dutenez gero, Nazioarteko Zuzenbide Publikoak arautzen ditu. Bigarrenarazoa, bestalde, parte hartzen duten subjektuetan datza:
|
|
|
Lan honetan ikusi denez, XVI eta XVII. mendeetan, batez ere Hego Euskal Herriko itsas enpresek jasaten zuten krisia eta desfasea nolabait konpondu nahian, foru erakundeen eta legeriaren babesa eta Ipar eta Hego Euskal
|
Herrien
arteko harremanak sendotzen zituen ekonomia sistema bat garatu zen. Sistema hori baliagarria izan zedin, nahitaezkoa zen bi lurraldeen artean hitzarmen batzuek sinatzea, eta horiexek dira Conversa izenez ezagutzen direnak.
|
|
|
Bestalde, Baliko Johannesburgeko (Indonesia) CMDSren prestaketa eztabaidek porrot egin zuten joan den ekainaren hasieran, eta, horren ondorioz, erakunde zibilek protestak eskalatzeko beldurra sortu zen, akordio nabarmenik ez zegoelako frustratuta. Lurrik Gabeko
|
Herrien
Mugimendua (MPST) bezalako erakundeek jendetza jendetsua iragarri dute Garapen Iraunkorrari buruzko Munduko Goi bileraren kostuagatik. Talde horrek dioenez, «ezin ditu alde batera utzi lekualdatuen interesak, ez eta lurrik, goserik, pobrerik eta lanik gabe daudenik ere».
|
|
2003
|
|
|
Europan gauza anitz aitzinatu dira, alta, jendearen begietara horiek ez dira eguneroko gauzak. Gurera etorriz, bi aldeetako Euskal
|
Herrien
harremanak zertan dira. Nafarroan, errate baterako, gibelka ari gara, lehen baino harreman gutxiago dagoela atzematen dut.
|
|
|
Burdin Aroan dataturik dauden zortzi herri aurkitu dituzte Gipuzkoan, datazio zaharrenak Buruntzakoak (Andoain) izan dira, orain 3.000 urtekoak eta berriena Intxurrekoa (Albiztur Tolosa), 2.030 urteko datazioa.
|
Herrien
zabalera ere ezberdina zen, Intxurrek dituen 17 ha k salbuespen izanik, gehienek hektarea bat eta bost bitarteko lur eremuak zituzten beraien harresien barnean.
|
|
|
Sabino Aranak berak egin zuen bezala 1898ko gerlaren karietara, haren alderdiko hautetsiek zioten Euskal
|
Herrien
deia adierazi, estatu mugen gainetik, Wilson Ameriketako presidenteari, I. Mundu Gerla amaitzera zihoalarik. –Aliatuek», haatik, ez entzunarena egin zuten eta 1918ko hitzarmenetan ez zen euskaldunez ez Euskal Herriaz aipamenik izan.
|
|
|
Bazirudien orduan memento ona zela, Québec en eta Euskal Herrian eta, menturaz, beste leku askotan, zenbaitek aipatzen zuten Askapen Teologiaren bidetik, beste itxura baten emaiteko, elizaren eta estatuen ohiko harreman hertsiegiei, Jainkoaren Herriaren eta
|
Herrien
beren onetan. Horra zergatik sartu nituen ene liburuan bi aipamen hauek:
|
|
|
Ezen ez du aspaldi irakurri dudala artikulutto bat, Jose Maria Setien apezpiku adiskidearen hitzaldi baten berri emaiten zuena. Horren arabera estatu nazioaren kontzeptuak ez omen diezaioke aterabiderik eman gaur egun Euskal
|
Herrien
arazoari. Ez dakit berria zuzena den, aitortzen dut ordea nihaurk ene zalantzak baditudala gai horri buruz.
|
|
|
Hori dela eta, zenbait autorek (ikus Jameson, 2000) eta beste eragile batzuek (Le MondeDiplomatique kazetak) Estatua indartzea proposatzen dute globalizazio neoliberalari aurre egite aldera. GPA(
|
Herrien
Ekintza Globala) moduko sareek, aldiz, tokian tokiko erabakiguneak, erabakigunehurbilagoak hobestea proposatzen dute, gardentasunaren eta aniztasunaren izenean.
|
|
|
|
Herrien
autodeterminazioari buruzko gaiak, Euskal Herrira etorriz, ingurumenaren egoerarekin eta naturaren defentsarekin du lotura. Joan den mendeko zazpigarren hamarkadatik hona mugimendu ekologista dinamiko bat dago, ekonazionalismo bat sortu duena, beste herri batzuetan. Europako Ekialdeko herrialdeetan, esaterako?
|
|
|
trebezia, Artikoko azeria, Artikoko hontz zuria eta pagalo rabilargo izeneko uretako hegaztia. Aurkikuntza hori Helsinkiko (Finlandia) eta Friburgoko (Alemania) unibertsitateetako eta Montferrierreko (Frantzia) Biologia eta
|
Herrien
Erabilera Zentroko ikertzaile talde batek egin du. Haren hipotesiak hauxe dio:
|
|
|
Herria ez da harri irmoa, higikorra baizik, bere bizitza propioa duena.
|
Herrien
eraikuntza prozesuak maila eta plano desberdinak hartzen ditu bere baitan, esan ohi denez. Herriak, nazioak, estatuak...
|
|
|
Besterik gabe, mundua hobea litzatekeelako guztientzat, eta horixe da kontua. Horregatik, hobe iruditzen zait
|
Herrien
Europa Estatuena baino. Hori, ordea, egin behar da egin behar denez, eta, aldiz, Estatuena egina ematen digute egoera horretan interes propioa babestua sentitzen dutenek.
|
|
|
2 Estatuen Europa eta
|
Herrien
Europa. Antropologiaren ikuspegitik mintzatuta, estatuek ezer gutxi ekarri diote gizakiari.
|
|
2004
|
|
|
Beste Europa bat posible delako. Europa irekia, ezberdintasunean aberastua,
|
Herrien
Europa.
|
|
|
EAri galera botoetatik baino aurreikuspenetik etor dakioke, ERCren itzalean emaitza hobea ere espero zuen eta.
|
Herrien
Europak zaila zuen bigarren diputatua, baina emaitza hobeetarako aukera ere zabalik zuen.
|
|
|
Agian horrek zerikusi handia du Europak oraindik sortarazten duen hoztasunarekin. "
|
Herrien
Europa izango da, ala ez da deus izango", entzuten genuen hauteskunde kanpainan. " Alferrik ari dira Espainia hausteko ahaleginean Europaren aitzakia darabiltzatenak", hori ere entzun genuen.
|
|
|
|
Herrien
, kulturen eta hizkuntzen oinarri oinarrizko eskubideak aintzat hartuko balira, proposamenok ez zuketen lekurik izango gure mundu honetan. Baina, damurik, zibilizazioaren historiaurrean bizi garenez, beste munduren bateko helburu eskuraezinak eskatzen ari garelako irudipena daukagu.
|
|
|
"
|
Herrien
eraldakuntzan parte aktiboa hartzea".
|
|
|
|
Herrien
bestelakatze eta apurtze hau gauza ezaguna da aspaldidanik; hizkuntzen desberdintasunak bereizi egiten baititu jendeak; eta alderantziz, berdintasunak alkartzen. Ukatu eziña izan da hau beti ezkeroztik.
|
|
|
bi jatorrizko hizkuntza, bi erresuma beti –edo gehiago agian– Baiña jatorrizko hizkuntza bakar bat, ERRESUMA BAT GUTXIENEZ.
|
Herrien
nahiak erabakiko. Hizkuntza bereko herriek egiazki zer nahi duten, ez dakigu usu.
|
|
2005
|
|
|
Hau da, zirrikituak zabaldu dira, zenbait puntutan estatu subirano izan ziren horiek orain estatu partaide edo kide izatearen ondorioz.
|
Herrien
aipamenaren inguruan, nik neuk ez dut ikusten besterik alderdi popularraren obsesio ganoragabekoa baino. Orain arte, herrien aipamena egin izan denean herrien kontzeptua batez ere bi modutara ulertu daiteke:
|
|
|
|
Herrien
biziraupena eta kezkak
|
|
|
1918:
|
Herrien
autoeraikuntzaren eskubidea Europan
|
|
|
Horrela dio, baina ez da abil abila. PCD(
|
Herrien
Garapenerako Proiektuak) delakoetan gizarte zibilak parte hartzen du. Beraietan herrietako komite sindikalak eta garapen batzordeak daude.
|
|
|
MMEren goi bilera dela eta segidako testua dator munduko 35 erakundek izenpetu duten nazioarteko manifestuan: «Nekazaritzari buruzko eztabaidak
|
Herrien
Subiranotasun Alimentarioa izan behar du ardatz, merkataritza alde batera utzita. Laborantza da munduko herri gehienen enplegu iturri handiena; batik bat, garabideko herrialdeetan.
|
|
|
25 Europako
|
Herrien
Parkea ere ez dago urrun. Lorategi ingelesa dirudi:
|
|
|
Plano bat egiten diozu.
|
Herrien
izenak norabidearen arabera ordena itzazu gure beilaria ez dadin gal Euskal Herrian:
|
|
2006
|
|
|
|
Herrien
izenak euskaraz ematen dira normalean, nahiz eta ez jarraitu Euskaltzaindiaren azken izendegiari159 Edo Euskal Herriaz kanpoko batzuk ere euskaratu egin dira legendan, baina mapan ez160 Hala ere, datetan dauden oharrak ez ziren itzuli lehen argitalpenean (Uharte Arakil edo Etxarri Aranatzen, s., dator, siglo?
|
|
|
Ortegazale batzuek egunotantxe maître penseur nazional espainol hori euskal" nazionalismo herdertarrari" eta, kontrajartzen segitzen baitute (hala gaur berton egunkari Gipuzkoan irakurrienean), kontzeptuak argituz joateko: Ortega
|
Herrien
Psikologiaren (eta horren" herri arimaren") etsai etsaia da432, baina ez Volksgeistarena (Herder, Hegel). Hona hemen pasarte garden bat gaian zulatzen hasteko.
|
|
|
Argitu du nola ulertzen den gizon emakume batzuk –arrazak, kontinenteak– gizakiak izatea, eta ez izatea historikoak; zergatik eta nola diren horiek Izpirituak ezhistoriara baztertuak; nola pirritatzen den horien existentzia menderen mendetan, beti joaten eta beti leku berean. Soluzioa korrespondentzia modu bat da berriro, eta oraingoan bai, bitxiki,
|
Herrien
Psikologo mekanizisten maneran: herri ezhistoriko horiek, esango digu Ortega-k, lurraren produktuak dira zinez, eta ez lurra aldarazi eta ez historia egiten dute; hots, natura dira, ez izpiritu, ik." Abenjaldún nos revela el secreto", Oharrok, Ortega-rengan usu bezala, irakurketa berri baten karietara paratuak, Afrikako historiaren teoria saio bat dira, Ibn Haldun en() historiaren filosofiari buruzko aitzakiatan, Erdi Aroko historialari islamiar handiaren ideiak bere eskemetara ekarriz.
|
|
|
Julio Caro Baroja-k
|
Herrien
Psikologia ez du baztertzen, arrazismoa bai. Herrien Psikologia delakoan ere, kuantitatiboki erreferentzia gehienak seguru asko kritikoak ditu, baina bereizi egiten du:
|
|
|
Julio Caro Baroja-k Herrien Psikologia ez du baztertzen, arrazismoa bai.
|
Herrien
Psikologia delakoan ere, kuantitatiboki erreferentzia gehienak seguru asko kritikoak ditu, baina bereizi egiten du: ez dago herriak, klaseak, Estatu nazioak," arrazak" nahaski tratatzerik.
|
|
|
Iruditzen zait, funtsenean berak arbuiatzen duena, ikerketa etnologikoen erabilera politikoa dela, edo maiz izaten duen kutsu politikoa behintzat nazional edo nazionalista.
|
Herrien
aiurri diferenteak, esperientziazko behaketaren irakaskuntza arruntak, arazorik gabe aitortzen ditu;" hombres avisados" askok779 ohartu izan ditu aspaldidanik (Estrabon eta, ez ditu berak gutxi baliatuko). " Consideremos –idatzi zuen J. Huarte Donibanekoak XVI. mendean:
|
|
|
Altamira arima espainolaren psikologoak; eta testuinguru horretan kritikatzen ditu" los que se lanzan a síntesis como las que permiten hablar del" senequismo español", el" donquijotismo castellano" o, volviendo del revés la medalla, de la" indolencia andaluza" o la" perfidia catalana" 785 Hau da, XIX. mendeko polemikez gero, zein ez da hor sartzen Espainian?
|
Herrien
Psikologia nazional hau, bere aurretiazkoetan artifizialki unitario den legez (aiurri edo arima espainola hau eta hori da), ondorioetan erraz bihurtzen da politikoki unitarista (espainol onak hau eta hori izan behar du; edo, kasuan, euskaldun onak) 786 Herrien Psikologia (espainolista) horren kritika sistematikoena El mito del carácter nacional. Meditaciones a contrapelo liburuxka da, 1970787, orain ez dugu gehiago arakatuko.
|
|
|
Altamira arima espainolaren psikologoak; eta testuinguru horretan kritikatzen ditu" los que se lanzan a síntesis como las que permiten hablar del" senequismo español", el" donquijotismo castellano" o, volviendo del revés la medalla, de la" indolencia andaluza" o la" perfidia catalana" 785 Hau da, XIX. mendeko polemikez gero, zein ez da hor sartzen Espainian? Herrien Psikologia nazional hau, bere aurretiazkoetan artifizialki unitario den legez (aiurri edo arima espainola hau eta hori da), ondorioetan erraz bihurtzen da politikoki unitarista (espainol onak hau eta hori izan behar du; edo, kasuan, euskaldun onak) 786
|
Herrien
Psikologia (espainolista) horren kritika sistematikoena El mito del carácter nacional. Meditaciones a contrapelo liburuxka da, 1970787, orain ez dugu gehiago arakatuko.
|
|
|
432 Chamberlain ere (ik., adbz., aip. lib., 741)
|
Herrien
Psikologoez trufatzen da.
|
|
|
Hau dena testu originaletan fidagarriroago aztertu litzatekeela aitortuz, itxura guztien araberako konklusio batzuetara etor gaitezke: testuok engainatzen ez badute, Herder edo Hegel-ek ez daukate pentsamendu honekin zerikusirik; honezkero –urrun" erromantikoengandik" –,
|
Herrien
Psikologiaren beraren fase berantiar batean gabiltza. Mende buruko positibismoan hain zuzen (antirromantizismoan!), eta Frantziako Iraultzatik ehun urtera.
|
|
|
161" Volksgeist"," Gesamtgeist" bai, baina" Allgeist" M. Lazarus en idazkietan neuk ez dut inoiz irakurri; eta, edonola ere, termino bitxi hori (salbu Spinoza z aritzean), teosofian eta bakarrik arrunta, eta arras beste esanahi bat izan ohi duena, ohikoena ez beste guztia da
|
Herrien
Psikologian. Beldur naiz, beraz, sasierudizioaren ostentazio erretoriko bat gehiagoren aurrean soilik gaudela.
|
|
|
Behin baino gehiagotan baietsi edo iradoki ohi denaren aurka, Unamuno-ren intrahistoriak En torno al casticismo n187, Hegel eta Volksgeistarekin zerikusirik ez dauka188 Bere" Espíritu de la raza vasca" n189 edo Gaztela eta Don Quixote eta esentzia espainolen meditazioetan orobat, Volksgeistik ez dago, esango nuke, kontzeptu bezala (Herder edo Hegel-en eran), apenas
|
Herrien
Psikologiaren ikerketetako adieran ere zehazki, baina bai erruz metafora mistiko difuso bezala (Renan en gisara) edo topiko txar bat, propaganda politikoa ordurako Europan bulgarizatzen ari zen estiloan. Orokorki Unamuno-ren hegelianismoari buruz esan behar da, doi doi horixe dela eta ez gehiago:
|
|
|
Historiaren bi mailen eskema honek, eta batez ere gertakarizko historia ageriaren inesentzialtasunak, aise erreparatzen da, historiaren teologiarekin legez, historiaren filosofia krausistarekin ere antz handitxoa du –hori idealista da–, Giner de los Ríosekin bereziki199 Baina Unamuno-rekin sekula ez dago jakiterik.
|
Herrien
historiaren azpiko intrahistoria hori izan daiteke Natura (pixka bat Kant-en antzera), edo materialisten materia, edo indar absolutu ezezagun eta ezagutezin bat eraginkorra, efektuen ugaltzeko legearen arabera historia agerikoan biderkatzen dena (Spencer), edo biologia psikologizatu bat, arraza (Ardigó, Taine), edo beste zernahitsu XIX. mendetarra. Unamuno-k ideiak handik eta hemendik bildu, eta bere pentsamenduaren modura eraldatu egiten ditu, edo soil metaforizatu, literarioki baliatzeko, baliagarritasun hori baita berari oroz gain interesatzen zaiona, ez doitasun kontzeptuala.
|
|
|
Behar den garaian behar den lekuan egotea deitzen diote pragmatikoek une horri.
|
Herrien
bizitzan eta historian ere izan ohi dira horrelako uneak, eta gure historiarako horietako bat izan zitekeen 732 urtea, gure mito fundazionalek 778ko Orreagako guduan arreta gehiago jarri badute ere.
|
|
|
Europako herri gehienek bi ereduak, gelako eta gelatik kanpoko laguntzak eskainiz, era elkartuan erabiltzen dituzte.
|
Herrien
hiruren batek aurreko bi eredu edo laguntza motei eskolaz kanpoko laguntza eransten die, ikastetxetik kanpo eta ohiko ordutegitik at.
|
|
2007
|
|
|
Zuberoako esperientziak eta borrokak euskalduntasunaren aldeko giro bat ekarri du, ez du esan nahi behar diren baliabideak ekarri dituztela.
|
Herrien
Elkargoak ez du bitarteko politikorik, adibidez, euskararen aldeko politika bultzatzeko. Lan egiten du, baina askoz gehiago behar da.
|
|
|
2006an, aldiz, aurrerago aurkeztuko ditugun lau irizpideen arabera lagin bat aukeratu da eta 64 herri neurtu dira.
|
Herrien
tamainaren arabera ibilbide bat edo gehiago izan dezake herri bakoitzak, ibilbideei dagokienez, 2001ean 358 ibilbide neurtu baziren, 2006an 199 ibilbide neurtu dira.
|
|
|
Lelio Basso italiarra aipa dezakegu aurrenik. Sozialismoa eraberritzeko zenbait saialditan ibili eta gero, ondoko urteetan
|
Herrien
Eskubideen aldeko Liga Internazionalaren bultzatzaile nagusi gisa aurkituko dugu.
|
|
|
Eta psikologikoki, nolabait politikoki da. Autoreok
|
Herrien
Psikologiaren gorenaldian idazten dute. Eta, teorian behintzat, horientzat herriaren arima edo karakterea kontzeptu estriktoki psikologikoak dira.
|
|
|
–ese esquema de melodía orgánica que constituye el carácter de cada pueblo?,, sistema de apetitos y de afanes? (herri batetik bestera arras bestelakoa) eta, potencias vitales?,, ese fondo de tendencias étnicas, imperativo biológico que rige inexorablemente nuestro destino? 3,, estilos vitales?, etab.
|
Herrien
karaktereak ukatu gura izatea, XIX. edo XVIII. mendera itzultzea da Ortega-rentzat. –En el último siglo se ha querido ocultar este hecho, grandioso y terrible a la par, de que los pueblos son radicalmente diversos, que en ellos la vida histórica se diversifica como la somática en las especies zoológicas.
|
|
|
|
Herrien
karakterearen, zientziaren, iturri nagusiak, egia da, praktikan bi izan dira:
|