|
2017
|
|
|
Eta berriro ere, hitzok esan ostean, erregu keinua errepikatu zuen emazteak. Eta orduantxe ulertu nuen
|
guztia
: berak nahi zuen nik ez nezala berehala bilduma ikusi, horrexegatik asmatu nuen hitzordu bat bazkaltzeko.
|
|
|
Gaur egun, ordea, ezin du ibilaldirik egin, eta bere bildumak baino ez du asebetetzen. Egunero ikuskatzen du... hobeto esanda, ez du ikusten, dagoeneko ez baitu ezer ikusten, baina arratsero ateratzen ditu karpeta
|
guztiak
eta laminak ukitzen ditu, bata bestearen atzean eta beti ordena berean, buruz baitaki aspalditik zelan sailkatuta dauden... Hori besterik ez zaio axola gaur egun, eta nik egunkariek enkanteei buruz esaten dutena irakurri behar izaten diot, eta prezioek zenbat eta gorago egin, bera zoriontsuago da... zeren... hauxe da larriena, aitak ez daki ezer gure garaiko prezioez... ez daki dena galdu dugula eta bere pentsioaz hilean bi egun baino ezin gaitezkeela bizi...
|
|
|
Orduan, gauzak saltzen hasi ginen, baina bere bilduma kuttuna ukitu barik... Geneuzkan bitxi apurrak saldu genituen, baina, Alajainkoa!, txakur handirik ere ez zitzaigun geratzen, aitak
|
guztiak
enplegatu baitzituen arte laminak erosten. Eta orduan, zer saldu ez genuela... eta zer egin ez genekiela... orduan... amak eta biok pieza bat saldu genuen.
|
|
|
Baina, badakizu, dirua urtu egiten da... Sobratu zitzaiguna bankuan sartu genuen, baina handik bi hilabetera
|
guztia
xahutu genuen. Beste pieza bat saldu behar izan genuen, eta gero beste bat, baina antikuarioa atzeratu egiten zen dirua bidaltzen, eta heltzen zenerako galdua zuen bere balioa.
|
|
|
Ez hondatu bere azken ilusioa... Lagun gaitzazu aitari sinestarazten berak deskribatuko dizkizun lamina
|
guztiek
hor jarraitzen dutela... Zerbait sumatuko balu hondoratu egingo litzateke.
|
|
|
Arte saltzaile naizen aldetik pertsona asko ikusi ditut dohakabeki lumatuak, inflazioak era erdeinagarrian astinduak, ogitarteko baten truke familia ondare ikusgarri eta balio handikoak ostu dizkiotenak; baina oraingo honetan halabeharrak kasu berezi bat jartzen zidan aurrez aurre, barru barrutik inarrosten ninduena. Normala denez, isilik izango nintzela agindu nion nire solaskideari eta nire esku zegoen
|
guztia
egingo nuela.
|
|
|
Eta hori esateaz batera bere eskuek maitekiro laztandu zuten, bizirik baleude lez, aspalditik hutsik zeuden karpetak. Ikaragarria zen eta, aldi berean, hunkigarria, izan ere, gerrako urte
|
guzti hauetan
, ez nuen inoiz espresio hain absoluturik, hain aratzik, hain dohatsurik hauteman alemaniar baten begitartean. Zaharraren alboan emaztea eta alaba zeuden, maisu alemaniarren estanparen irudi femeninoak ziruditela.
|
|
|
Ama alabek ateraino lagundu ninduten. Ez ziren hitz egiten ausartzen, zaharraren belarri finak
|
guztia
atzemango baitzuen. Baina, zein adeitsuak ziren malkotan izanik ere!
|
|
|
Barren barrenean lotsatuta nengoen: ipuineko aingerua bezala, jende urrikaldu baten etxean sartu nintzen, itsu batek ordu batez ikus zezala lortu nuen, engainatzaile errukior eta gezurti lotsagabearen papera eginez, eta
|
hau guztia
neuk egin nuen, artelan baliotsu batzuk azpikeriaz eskuratu nahian etorri zen merkatari zikoitz honek. Hala ere, hori baino gehiago neraman:
|
|
|
" Hara, begiratu behi horiei!" oihukatu zuen izebak. Trenbidearen inguruko zelai
|
guztiak
behiz eta idiz beterik zeuden, baina izebak, umearen arreta desbideratu nahian edo, gauza bitxia balitz bezala adierazi zuen.
|
|
|
Hain zen ona gure neskatoa, ezen mundu
|
guztia
zuen lagun, eta honela, azkenean, bere izaeraren goresle ziren hainbat zerbitzarik zezen basati baten atzaparretatik askatzea erdietsi zuten.
|
|
|
Umeen hasierako arreta, apurka apurka desagertzen hasi zen, kontalaria kontalari, ipuin
|
guztiek
hasiera berdin berdintsua baitzuten.
|
|
|
" Agintzen zioten
|
guztia
egiten zuen, inoiz ez zuen gezurrik esaten, ezta jantzirik zikindu ere, pudinak mermeladazko pastelak legez jaten zituen, ikasgaiak bikain barneratzen zituen eta ondo hezita zegoen."
|
|
|
" Hain zen ona" jarraitu zuen mutilzaharrak," ezen medaila ugari irabazi baitzituen eta, kateorratzaz josita, paparretik eskegita eramaten zituen. Bata, agindutako
|
guztia
betetzen zuelako; bestea, beti garaiz heltzen zelako eta hirugarrena, portaera ona zuelako. Metalezko medaila handiak ziren eta oinez zihoala, batak bestea jotzean, dilin hotsa egiten zuten.
|
|
|
Metalezko medaila handiak ziren eta oinez zihoala, batak bestea jotzean, dilin hotsa egiten zuten. Herrian ez zegoen hainbeste medaila zituen umerik, beraz,
|
guztiek
zekiten ikaragarri ona zela."
|
|
|
" Jende
|
guztiak
hitz egiten zuen bere ontasunari buruz eta lurralde hartako Printzeak haren berri izan zuenean, astean behin, herriaren kanpoaldean zuen jardinean ibiltzeko baimena eman zion. Jardina ederra zen eta umeak ezin ziren bertan sartu, beraz, ohore handia zen Bertharentzat."
|
|
|
" Txerriek
|
guztiak
jan zituztelako" esan zuen mutilzaharrak berehala. " Lorazainak zera esan zion, ezinezkoa zela aldi berean loreak eta txerriak izatea.
|
|
|
urdin, berde eta urre koloreko arrainez beteriko umaelak, bat batean esaldi zorrotzak botatzen zituzten papagaiak eta egun osoan kantu kantari aritzen ziren kolibriak. Bertha hara eta hona zebilen atsegin handiz eta zera pentsatu zuen;" Hain ona ez banintz, ez nuke aukerarik izango jardin honetara sartzeko eta hemen dagoen
|
guztiaz
gozatzeko", eta aurrera jarraitzean, medailen dilin hotsak zenbateraino ona zen gogorarazten zion.
|
|
|
Han, Zeharkalean, neskato bat ikusten dut pospoloak saltzen. Pospolo
|
guztiak
jausi zaizkio, eta etxera dirurik eroaten ez badu, aitak jo egingo du. Horrexegatik dago neskatoa negarrez.
|
|
|
" Urre gorri finez nago estalita, kendu egizkidazu urre kapa
|
guztiak
eta emazkiezu pobreei".
|
|
|
Eta halaxe egin zuen enarak: urre kapa
|
guztiak
kendu zizkion, eta Printze Zoriontsua distirarik eta edertasunik gabe geratu zen. Urrea pobreen artean banatu zuen, eta umeen begitarteetan bozkarioa baino ez zegoen dagoeneko.
|
|
|
Uste du, edo horixe da bere ilusioa behintzat, Miloko Venusek galdutako besoetako bat dela, eta Frantziako gobernuak galdutako pieza erosiko duelakoaren esperantzaz bizi da. Gainerako
|
guztian
, erabat zentzuduna dela esango nuke.
|
|
|
Mahaikide
|
guztiek
barre egin zuten sukaldariaren okurrentzia entzunda, baina Conrado, mahai bueltan zeuden pertsona bereziekin adeitsu agertu nahirik, hauxe erantzun zion sukaldariai.
|
|
|
Gainera, zelan egin ihes nagusiak berak baino zaldi hobeagoa izanik? Horrela, ikaraturik begiratzen zuen alde
|
guztietara
, hanka biren gainean pausatuta zeuden kurriloak baino ez zekusan han hemen.
|
|
|
Gutun azalak xumeak ziren, merkeak, aspaldiko probintziano baten urritasunaren eta aurrezteko grinaren adierazgarri. Dokumentu
|
guztietan
bere izenaren sinadura idazteaz gain, honako titulua ere agertzen zen: Baso eta ekonomia kontseilari erretiratua, teniente erretiratua, lehen mailako burdinazko gurutzearekin kondekoratua.
|
|
|
" Ez, ihes egin zuten
|
guztiek
"
|
|
|
" Nolanahi ere" esan zuen mutilzaharrak gauza
|
guztiak
hartuta eta joateko prest," umeak hamar minutuz isilik egotea lortu dut, zuk lortu ez duzuna alegia"
|
|
|
Hiriko eraikin
|
guztien artean
Printze Zoriontsuaren estatua gailentzen zen. Urrezkoa zen goitik behera; begiak zafiroak ziren, eta ezpata burua errubi gorri batez hornitua zegoen.
|
|
|
Eta halaxe zen, inguru
|
guztia
palmondoz beterik baitzegoen.
|
|
|
Udagoiena heldu zenean enara
|
guztiak
Afrika aldera joan ziren. Orduan, enara maitemindua bakarrik sentitu zen, eta aspertuta ere bai bere maitalearekin:
|
|
|
Eta halaxe bizi nintzen, eta halaxe hil nintzen. Eta orain, hemendik goitik, herriaren miseria
|
guztiak
ikusten ditut. Bihotza berunezkoa badut ere, negar egiten dut".
|
|
|
" Ondo da" esan zuen enarak," hotz egiten du hemen, hala eta
|
guzti
, gaurko honetan zurekin geratuko naiz, eta mezulari lana egingo dut".
|
|
|
Lamina eskuetatik kendu nion eta gogo biziz hasi nintzen ondo baino hobeto ezagutzen nuen laminaren detaile
|
guztiak
deskribatzen. Zaharraren aurpegi nahasia argitu egin zen.
|
|
|
Gizon honi esker orain badakizue zenbat balio duten nire laminek. Haserre egin didazue beti diru
|
guztia
bildumara bideratzen nuelako; egia da, hirurogei urtetan ez garagardorik, ez ardorik, ez tabakorik, ez bidaiarik, ez bisitarik antzokira, ez libururik... beti aurrezten eta aurrezten aritu izan naiz obra hauek eskuratzeko. Baina ikusiko duzue ni ez naizenean:
|
|
|
Orain, bakardadea delarik arnas dezakezun oxigeno bakarra, denboran atzera egin nahiko duzu une batez, berriro iraganera bueltatu; horrela, agian, gauzak ezberdinak izan litezkeela imajinatzen duzu. Momentu honetan,
|
guzti hau
amets gaizto bat bailitzan irudikatzeko gai izan nahi zenuke. Gaizki sentitzen zara, zure bizitza osoan zehar eraiki duzuna amildegi batean galdua dela ohartzen zarelarik.
|
|
|
Etxean zaude, liburu potolo bat eskuartean duzula. Hitzak esaldiak, parrafoak... astiro irakurtzen dituzu orrialde horietan ezkutuan dirauten gauza
|
guztiez
jabetu nahirik bezala, bat batean telefonoaren txirrin hotsak mundu horretatik bortizki atera zaituen arte. Eta telefonoa ondoan badaukazu ere, ez duzu aurikularra jaso.
|
|
|
Bide zidorrean aurrera egin nahirik gabiltza mila kiloko gurdia besoen indarrez eraman behar dugularik. Nik indar
|
guztiz
bultza egiten diot, beti aurrera, aldatzean gora eta zirkin amiñi batek bete egiten nau. Baina hala ere, gorantz begiratu eta ez dut helmugarik bistaratzen.
|
|
|
Horietatik lau gibelera eta bat zulora. Zulora jausten garen bakoitzean gutariko batek ordaintzen du gu
|
guztion
zorra, gaur bera izan da, bihar ni izan naiteke, eta etzi zu. Benetan merezi ote du horrela sufritzeak?
|
|
|
Behingoagatik, bake eta armonia osoan. Egun osoan urrutian sentitu duzun poztasun
|
hori guztia
gauez jaso nahiko bazenu bezala, gaua zurekin zorretan balego bezala sentituko zara. Horregatik idazten duzu.
|
|
|
Eta zuk ere, begiekin so egiten diozu. Eta zuen begiradak
|
guztia
ebidenteegia egiten duela sentituko duzu. Esku bat jaso du neskak orduan, zu ukitu nahiko bazintu bezala, zurekin bat egin nahiko balu bezala.
|
|
|
Barrote hotzek mugarri papera hartzen duten toki horretan. Zarenak ardura ez eta izan zinenak pisu
|
guztia
hartzen duen lekuan.
|
|
|
Udazkenarekin batera heldu zen zurrumurrua. Ahoz aho zabaldu zen pinu
|
guztietatik
, gu ere gure artean komunikatu egiten garelako. Ez dugu ahorik, baina zuek, gizakiok, entzun ezin dituzuen soinu asko egiten ditugu.
|
|
|
Horrela egon ziren, eta hiru egunetan kamioietan eraman zituzten han zeuden milaka pinuak. Pinudi
|
guztia
desagertu zen, eragindako lurra eta sasia besterik ez zen geratzen han.
|
|
|
Hori izango zen herria seguruenik, horri buruz entzunda nuen, baina ez nuen inoiz ikusi, bizi osoan ez nintzelako menditik mugitu. Herria, gizakiak bizi zireneko, eraikinez beteriko lekua omen zen eta hala zirudien, jende mordoa baitzegoen leku
|
guztietatik
eta eraikin piloa ere bai. Han utzi gintuzten, lorez beteriko gela ilun batean.
|
|
|
Han gu bezalako pinu asko zeuden, batzuk siku siku eginda, beste batzuk ez hainbeste. Bakoitzak bere istorioa zuen; ondokoak kontatzen zidan bera dendan egon zela denbora
|
guztian
, ez zuela inork erosi eta azkenean bota egin zutela, beste batek umeak su eman ziola eta horrelako gauzak. Arrazoi batengatik edo beste batengatik denek amaitu zuten zakarrontzian eta han geunden, berriro ere kamioi batean, nora gindoazen jakin gabe eta hori galarazteko zer egin jakin gabe.
|
|
|
Hurrengo goizean, gizonak lantegian agertzearekin batera heldu zen gure amaiera. Makina txikitzaile batera botatzen zituzten gauza
|
guztiak
. Azkenean hilik eta hauts bihurturik, nire bizia zertan oinarritu zen pentsatzen hasi nintzen, beti gizakien menpe, gizakien zerbitzura, ezer ezin esan gabe.
|
|
|
Nire bizitzaren historia hau irakurtzen bukatzen duzunean, hartu minutu bat eta pentsatu lore, zuhaitz, animalia edota edozein izaki bizidun erosten duzunean bizi bat erosten duzula. Eta bizia gauza
|
guztien
gainetik errespetatu behar da. Edonor edo edozein izanda biziduna, gizakiok bizitzeko eskubidea badugu, beste izaki bizidunek zergatik ez?
|
|
|
orro egin zuen. Haren berunezko eskutu rrak kaoba zur iluneko mahaian talka egin eta metalezko oihartzun, uhin, dardara zein Siberiako hotzak, Moërgell matriuskako horma
|
guztiak
gainditu eta, bost mila langileen lepo buruetara barreiatu ziren, domino fitxa erreskaden modura.
|
|
|
Ataulf Tarqquus jauna, enperadore handien modura, bere egintzez
|
guztiz
harro sentitzen baldin bazen ere, ez zegoen erabat kontent. Berak, aurrerago joan nahi zuen.
|
|
|
Dubio, enpresako gizajo ofiziala, lankide
|
guztiaren
begietara, border line pailazo bat baino ez zen. Moxkor fama ongi irabazitakoa izanagatik, lankideek iseka egiten zioten gupidagabe; haizeak txorimaloari bezala.
|
|
|
Beste inor baino lehenago jaikitzen zen goizean, horretarako. Lehen eguzki izpien bakardadeaz zelaiak zeharkatu, eta marrubi
|
guztien artean
ederrena bilatzen zuen.
|
|
|
Uda osoa igaro zuen lanean, Frantziako zelai berdeetan marrubi gorriak biltzen amaren ondoan. Eta beraiekin, mundu
|
guztitik
lanera etorritako beste hainbat familia, txindurrien moduan, udan bildu nahian negua igarotzen lagunduko zien diru apurra.
|
|
|
|
Guztiz
.
|
|
|
Otso eta hartzei buruzko ipuinak, gazte adoretsu eta neska bahituei buruzko ipuinak. Berandurarte egoten ziren horrelako egunetan suaren inguruan, suari begira, suaren barnean mundu berriak ikusten, begiak bero, munduko zoriontasun
|
guztia
lau pareta haien barruan kontzentratuko balitz bezala. Gero lotara joaten ziren.
|
|
|
Puskasen arropetan elur malutak etengabe erortzen ziren eta pixkanaka pixkanaka iturri, banku edo teilatu bat balitz bezala zuritzen hasi zen. Plaza erdirantz zihoala, sorbalda
|
guztiak
zurituta zituen. Txapelaren goialdea zuri zuri zegoen, irinez estalita bezala.
|
|
|
Normala da Dubiok lanetik irten eta berehala etxerako gogorik ez edukitzea. Izan ere, bertara ailegatzeko aldapa itzela igo behar baitzuen; herritik auzora 80 eskailera, ondoren bidezidor bat, eta gero beste 65 eskailerako propina;
|
hori guztia
, igogailurik gabeko zazpigarren solairuan aurkitzen zen etxe zulo ziztrin eta ospel batetan sartzeko. Ezkonge zen Dubio.
|
|
|
Hurrengo egunean herritar
|
guztiak
joan ziren elizara. Puskasek igandeetako arr pak jantzi zituen eta hileta hasi baino lehenago elizaren atarian zegoen.
|
|
|
Hurrengo egunean ordea aurreko egunetako eguraldia errepikatu zen; gaueko hamarrak arte hodeiak, hotza eta elurra, eta horrela jarraitu zuen hurrengo egunetan ere. Hirurogei zentimetroko elur geruza zegoen herri
|
guztian zehar
eta eguzkia irten arte ezinezkoa zen egoera hari aurre egitea. Aste bete igaro zenean zurrumurru bat zabaldu zen herritarren artean:
|
|
|
herriak maldizio bat zeukala eta ijitoa zela maldizio haren erruduna. Zortzigarren egunean egoera aldatu ez zela ikusi zutenean herritar
|
guztiak
apaizaren etxera joan ziren eskuetan aizkorak, aitzurrak, segak eta harriak zituztela. Puskas apaizarekin eta ijitoarekin zegoen momentu hartan.
|
|
|
Taberna elizatik nahiko hurbil zegoen, eliza plazako bide zaharretik gora baitzegoen eta taberna plazan bertan. Bidea laburra zen, baina aurreko egunetako elurteak aldapa labur hura
|
guztiz
busti zuen eta Puskas eta Tomas astiro jaisten ari ziren. Kezka aurpegiarekin jaisten ari ziren agure biak.
|
|
|
Garai haiek gogoratzen ari zela ohartu zen aldapa
|
guztiz
jaitsi zutela. Plazara heldu ziren.
|
|
|
Tabernako atea zabaldu zutenean, normala zenez, hiletan egondako herritar asko aurkitu zituzten. Esperantza askorik gabe eserleku libreren bat aurkitzen saiatu, baina ordurako eserleku
|
guztietan
herritarren bat zegoen hankei su eten bat eskaintzen. Gorputza berotzeko barrara hurbildu eta bi baso erdi eskatu zizkioten Maialeni.
|
|
|
Hatz batzuk falta zitzaizkion. Enpresa
|
guztiko
megafonoak etengabe Dubiori deika ari ziren, baina Dubio ez bide zen ohartzen. Berriz ere posturaz aldatu zuen.
|
|
|
Ordu bata hogei gutxi aldera polizia azaldu zen Moërgellen, beti bezala berandu, eta ezorduz. Berrogeita hamar polizi zakur eta
|
guzti
. Ezbairik gabe, Moërgell enpresako zoko guztiak xehe mehe miatzen hasi ziren.
|
|
|
Berrogeita hamar polizi zakur eta guzti. Ezbairik gabe, Moërgell enpresako zoko
|
guztiak
xehe mehe miatzen hasi ziren. Baita Dubioren berri izan, eta haren egonlekua ezkutatzen ari zitezkeen gizon susmagarriari galdeketak egiten hasi.
|
|
|
Egun hartara arte, denek Dubioren bizkarrera barre egiten zuten (baita zuzenean bere aurpegira), eta nano ezgauzena baino okerrago tratatzen zuten. Hala eta
|
guztiz
ere, Dubio bere txikitasunean zoriontsu zenez, eta ez zuen inortaz trufatzeko beharrik sentitzen. Irribarre eginez, txistu eginez edo kopla pikanteak kantatuz itzultzen zizkien isekak.
|
|
|
Jende
|
guztiak
ihes egin zionean, bakardade absolutuaren ontziaren sirena aditu zuen Ataulf Tarqquusek urrunean. Bulegoko kaoba zurezko mahai amaiezinean mizpira arbola bonsaiaren lur idortuan, malko bat isuri zitzaion.
|
|
|
Gauza
|
horiek guztiak
uretan islatuta ikustea iruditu zitzaion, hain kultura zabala ageri zuen, Ataulf Tarqquusi. Hartara, bere bulegoko piraña ontzia buru gainera erori izan balitzaio bezala sentitzen zen.
|
|
|
Zortzi hilabete pasa dira Alemaniak Polonia eraso zuenetik eta ez dauka bere gurasoen berririk. Egunkarietan irakurri dugunez, judutar
|
guztiak
ghettora bidali dituzte eta Margoten familia bertan dagoela uste dugu. Beldur naiz.
|
|
|
Judutar
|
guztiak
lurralde batera eramango dituztela entzun dut. Frank eta bere familia ere kotxean sartu dituzte.
|
|
|
Baina ezinezkoa gertatu zaionez kontzentrazio esparruak sortu ditu. Andreas, Margot kontzentrazio esparru batera eramaten badute ez dut imajinatu ere egin nahi zer egingo dioten berari eta berarekin dauden beste
|
guztiei
.
|
|
|
Nik ez dakit ezer gehiago. Ahal dudan
|
guztia
egingo dut Margot non dagoen jakiteko. Zoaz etxera eta ez zaitez etxetik beharrezkoa baino gehiago irten gauzak lasaitu arte, behintzat.
|
|
|
Gauzak okerrerantz doaz. Alemaniako judutar
|
guztiak
kontzentrazio esparruetara eraman dituzte, Frantzia eta Italiakoekin batera. Hauetaz gain beste asko ere bidean daude.
|
|
|
Nire lagunak ahal duen
|
guztia
egingo duela ziurtatu dit baina badakizu hau ez dela broma kontua, bere bizitza arriskuan jartzen ari da, eta baita ni ere. Orain itxaron egin behar duzu, itxaron besterik ez.
|
|
|
Egunero jende multzo handiak sartzen dituzte leku batean dutxa bat emateko asmoz, eta ez dira inoiz itzultzen, hil egiten dituzte baina ez dakit nola, eta ez dut jakin nahi ere. Egunero, orduro, minutoro, segundoro gorpuak hilik ikusten ditut nire aurrean, begiratzen dudan alde
|
guztietan
. Gero, gorpuz beteriko pilo handietan, erre egiten dituzte guztiak gure aurrean.
|
|
|
Egunero, orduro, minutoro, segundoro gorpuak hilik ikusten ditut nire aurrean, begiratzen dudan alde guztietan. Gero, gorpuz beteriko pilo handietan, erre egiten dituzte
|
guztiak
gure aurrean. Ezin dut gehiago.
|
|
|
Zer gertatu zaio? Noiz bukatuko da
|
guzti hau
–Andreas, etxean egon nahi dut, zurekin, hori besterik ez, hainbeste eskatzen al dut?
|
|
|
Hau, Naziekin gertatu zen istorioetariko bat izan da; baina, Andreas eta Margot bezala milioika pertsona hartu zituzten gauzatzat, gizakiok garen bezalakoak izanda ditugun eskubide
|
guztiak
zanpatuz.
|
|
|
|
Guztia
baretu zenean, Joakin hartu nuen beso artean. Nire hartza da Joakin.
|
|
|
" Maite Onagoitia!" egin du oihu ez andrea ez gizona den batek. Gorritu egin da Maite orduan, begirada
|
guztiak
beregan zeudelako. Eta korrika ihes egiteko gogoa piztu zaio barren barrenean.
|
|
|
Andereñoak bere ondoan jarri nau!!! Gelakide
|
guztiak
inbidiatan dauzkat. Zoriontsu naiz.
|
|
|
Udaberri asko igaro dira aitonaren izterretan esertzen nintzenetik eta gaur egunera, gehiegi agian. Nire bizitzako azken urteotan etortzen zaizkit kontu zahar
|
guztiak
berriz burura, aitonaren hitz goxoak suaren inguruan dantzan ikusten ditudanean, mutiko gaztetxo bat nintzeneko garaietan moduan. Jendeak dio mundu hontan egoten jarraitzeko egunak bukatzear dituzunean agertzen direla zure bizitzako oroitzapenik politenak.
|
|
|
Gau izartsua zen, inoiz berriro ikusi ez dudan bezalakoa. Zeru iluna txinparta distiratsuz josita zegoen eta argi txikitxo
|
horien guztien
artean ilargi amandrea ageri zen, oso osorik dena argiztatu nahian. Etxe aurreko zelaian zegoen lasto multzo baten etzan ginen aitona eta biok zerura begira.
|
|
|
Mila lorez apaindutako etxe batetan bizi zen Katalin izeneko neskato bat, bere guraso eta anaiekin batera. Udaberrietako aire goxo eta familiako maitasun
|
guztiaren
artean hazi zen gure Katalin, lorerik ederrena baino ederrago bihurtu zen arte. Ez zegoen inguruan mutilik bere begietara begiratzean txundituta geratzen ez zenik.
|
|
|
Orduan konturatu ziren bere gurasoak zoritxarra heldu zela bere alabarengana. Mota
|
guztietako
belar botikak eman zizkioten osatu zedin, baina alferrik izan zen.
|
|
|
Baina honek bai, mendi honetako artzain
|
guztiok
dakigu pago hau berezia dela. Niri aitonak esan zidan, eta aitonak ez zuen gezurrik esaten.
|
|
|
Katalin,
|
guztiz
harrituta, oihukatzen hasi zen.
|
|
|
Nik ekarriko dizut ostadarra. Zeruko jainko
|
guztien aurka
borrokatu behar badut ere, argirik politena lortuko dut zure aurpegira irribarre handi bat bueltatu dadin.
|
|
|
Bat batean, zerua hodei ilun eta potoloz estali zen eta trumoi hotsak entzuten hasi ziren mendiaren beste aldetik. Ibaik bere ardi
|
guztiak
bildu eta zuhaitzaren azpira eramaten zituen bitartean euri tantak erortzen hasi ziren, gero eta gehiago. Tximistek mehatxuzko keinuak egiten zituzten, ekaitza gainean zegoen.
|
|
|
Tximistek mehatxuzko keinuak egiten zituzten, ekaitza gainean zegoen. Mutikoa, beldurtuta, ardi
|
guztien artean
jarri eta artilezko jertse batekin estali zen, ekaitzaren barealdiari itxaroten. Hainbat pentsamendu zeuden bere buruan biraka:
|
|
|
Giharrak gogortuta zeuzkan. Min handia sentitzen zuen gorputz
|
guztian zehar
, batez ere bizkar aldean. Burua altxatu zuen ze ordu zen jakiteko:
|
|
|
Bertara heltzeko hiriko errepide nagusia hartu behar zen, eta, Pagoa ostatuko bidegurutzea iragan ondoren, mendi aldera jo zenbakirik ere ez zuen bide estu batetik. Berehala, gaztainadi bat zeharkatzean, baserriak ikusten ziren lerroan, erreka ziztor baten erara kokatuak, eta artasoroak, sagastiak, belazeak haien jira
|
guztian
, eta gero berriro ere mendiak, basoak, milaka zuhaitz malda guztietan gora.5 Beste mundu bat zen.
|
|
|
Bertara heltzeko hiriko errepide nagusia hartu behar zen, eta, Pagoa ostatuko bidegurutzea iragan ondoren, mendi aldera jo zenbakirik ere ez zuen bide estu batetik. Berehala, gaztainadi bat zeharkatzean, baserriak ikusten ziren lerroan, erreka ziztor baten erara kokatuak, eta artasoroak, sagastiak, belazeak haien jira guztian, eta gero berriro ere mendiak, basoak, milaka zuhaitz malda
|
guztietan
gora.5 Beste mundu bat zen.
|
|
|
Bazkaldu ostean ohean etzanda lo hartu zuen ordu erdian argazki zaharrak ikusten ari zela. Goizaldea eta goiz
|
guztia
eman zuen argazki haiek ikusten. Ordu erdi beranduago, esnatu zenean garai bateko apaizaren argazkia zuen eskuetan.
|
|
|
Ordu erdian plazara heldu zen.
|
Guztiz
zurituta zegoen plaza: eserlekuak, lurra, plaza erdiko gereziondoa...
|
|
|
Badago tragedia griego baten dagoen harreman zera hori, pertsonaia eta koruaren artean, edo dagoenean zauri bat, sentimendu tragiko bat, bertsolariak bere kantuarekin ahozkatzen duenean, talde
|
guztiaren
zauria ahozkatzen du. Zentzu horretan badago hor, e, gertakizun, oso berezia gertatzen dana, nik uste det, horrela komunikazioa dagoenean bertsolari eta publikoaren artean.
|
|
|
Nik ikusi dudanaren arabera, bertsolaritza bakarra da poesia norgehiagokaren alorrean, gizartean maila
|
guztietan
partekatzen delako, ikusleak gizonezkoak, emakumezkoak, gazteak, zaharrak, hainbat bizi estilotakoak... direlako. Eta beste ahozko tradizio askotan, ikusleak gizonezkoak bakarrik, emakumezkoak bakarrik edo adinekoak bakarrik direlako, eta hemen ez da horrelakorik gertatzen."
|
|
|
Nik uste bertsolariaren irudia oso irudi sendoa dela, geldia, segurtasun bat trasmititzen duena, norbere buruarengan sinismena transmititzen duena, indarra transmititzen duena, bere ahots ozen horrekin, bere planta sendo horrekin, eta ezaugarri horiek ez direla behintzat emakume
|
guztiekin
lotzen direnak. Emakumea heziketaz ere ez da hezia izan gaur egun arte zentroan egoteko, nabarmentzeko, espazioa okupatzeko, ozen hitz egiteko, bere buruaz eta bere iritziaz jabe eta sendo sentitzeko, heziketaz ere ezaugarri horiek ez dira lantzen emakumeengan.
|
|
|
Ba dago euskaldun dexente hitzaren jolasarekin, gure pentsamentuak tolestatzeko eta botatzeko gaitasunarekin gozatzen duena eta horrek poz handia ematen digu guri, eta bestetik txapelketan gertatzen da,
|
guzti horren
erpina bihurtzen dela eta txapelketak ba dauka bertsozaletasunaz harago ere beste esanahiren bat, finalak adibidez. Finalean euskalduna joaten da, euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial eta politiko hori gustatzen zaiolako, euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskera hutsez euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut denoi gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea.
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta nik uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta urtez urte elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta urte
|
guztian
elkarrekin gaude, urtetan.
|