|
2000
|
|
|
Zer esanik ez, horrez gain, Txillardegiren beste hainbat euskarazko lan azter ditzakegu, ekimen positibo eta esnatzaileak,
|
guztien
begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala nola nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)...
|
|
|
Ainendi, bai, jaun André, ni ere zuhaitz bat jadaneko! Zeren, zuhaitz banintz, zeruko aireaz eta lurreko uraz alimentatuko bainintzateke, eta hala eginen lukete zeruak eta lurrak neure baitan bat; zuhaitz banintz, ilargiaren adatsa laztandu eta ferekatuko nuke gauero, adarrak beso bihurturik eta hostoak esku; zuhaitz banintz, mila loreren ederrean lehertuko nintzateke udaberri oro, eta mila fruitutan uda edo udazken oro, izaki
|
guztien
begi betegarri eta aho-gozagarri; zuhaitz banintz, hostagabetuko nintzateke udazken eta negu oro, baina ametsak mantendu eta sostengatuko ninduke orduan zutik, zeren, nola bizitzari heriotza darraion, hala baitarraio heriotzari bizitza; zuhaitz banintz, finean, betiko heriotza etorriko litzaidake, baina betikoa zirudiena ere ustezkoa litzateke, zeren gizonen batek moztu eta erreko baininduke edoz...
|
|
|
Eta hala zen guztia Rosa de Osoriorekin eta hala ehotzen zuen egunoroz zeta fin batez gure amorioaren oihala... eta hala eta halatan zen hura, munduan ezagutu izan ditudan bertze emazteki guztiekin konparaturik, diferent. Izan ere, ene amorio
|
guztiak
begietan hasi eta begietan akabatu izan zitzaizkidan, harekin izan nuena salbu... zeren Rosa jakintsua zen eta bere jakintasuna jartzen zuen gure amorioaren zerbitzuan, eta zeren, ondorez, behakoak ez ezik, hitzak ere genituen, eta hitzek are sakonago egiten zuten begiek adierazia eta are urrunago eramaiten gintuzten, urratsez urrats.
|
|
|
Gu
|
guztion
begiak bereganatu zituen haren berriketa etengabe eta interesgarriak, eta nik banuen arto gutxiago aletzeko modurik. Inguruko baserritar guztien berriak jakin genituen.
|
|
2002
|
|
|
Eta Montorok, hori hasiera besterik ez dela iragarri du. Datozen bizpahiru hilabeteetan Ibarretxeren erantzunak eragile politiko
|
guztien
begiak izango ditu so. Madrilek tresna ugari ditu joko horretan aritzeko, Lakuak zeintzuk agertzen dituen ikusi behar.
|
|
|
Gizonak? Hogei gizon hartu eta ia abere
|
guztien
begiak gogoratuko zaizkigu. Honek txikiak eta erdi itxiak, txerriaren antzekoak.
|
|
|
Nire faboritoa da. Bere indarrarengatik, pertsonaien moraltasun gabeziagatik, eta batik bat ez delako kontatzen den
|
guztia
begi bistan geratzen. Gaiztoak protagonistak zireneko film bat egin nahi nuen, baita lortu ere.
|
|
|
Izan ere, «Euskaltzaindiaren Oroitidazkia 2001» honen aurkezpenean Xabier Kintanak adierazten duenez, Euskaltzaindia osatzen duten euskaltzainak, urgazle laguntzaileak, kudeatzaile teknikariak, informatikari, biblioteka eta bulegoko lankideak ere, ez omen dira behar bezala konturatzen beren lan isilean zer nolako eraikuntza mamitzen ari diren, batez ere lan horiek beren bana banako izaeran maiz izaten duten itxura apalagatik. Eta horretarako dira urteroko Oroitidazkiak, maila guztietan Euskaltzaindiak egindakoa bai bertakoen eta baita beste
|
guztion
begien aurrean azaltzeko.
|
|
|
Gaur  koa, nonbait, ez. Bat batean burutik pasa  tzen zait egunkari batek toki ona izan behar duela Pertik aipatzen dituen hitz opakoak tintaz busti eta irakurle
|
guztien
begietara distiraz beteak helarazteko.
|
|
2003
|
|
|
doinu barriak, esaterako. Herri
|
guztiok
begi garbiz eta harriturik ikusiko ditu, eta garbiro autortuko deusku:
|
|
|
Begira kolore horiei...! –esan zidan, zeruko kolore
|
guztiak
begiz jaten zituela.
|
|
|
Oskarrek beretzat nahi ninduen. Beste
|
guztien
begiak eta eskuak bortxatzaileak ziren nire gainean. Posesioa zen niganako zeukan sentimendurik sendoena.
|
|
|
Jose Ramon Izpizuak motorrak martxan dituen ontzi baten txopatik egin dio diosal urrutitik, besoak airean. Damian, egin dio deiadar eta Damian lotsatu egin da insomnioak egurastera bota dituen agure
|
guztien
begiak berari so jarri zaizkionean. Izpizuak lagundu egin dio ondoren, eskutik helduta, karelaz gaindi, txalupara txopa aldetik igotzen.
|
|
|
Lauron arteko afariak iraun duen bitartean –merkatalguneko arkume txuletak, gaztearenak direnean, ez dira hain txarrak egoten–, beste
|
guztien
begiak egon dira berari so. Ia elkarri ez diote erreparatu ere egin beste hirurek, denak egon baitira hain loturik Damianek esandakoetara, bere kontakizunaren arrastora.
|
|
2004
|
|
|
Ibilbideak erakuts baina ez bertzeak zure bidetik joatera bortxa. Kurri dabilana, autoz dabilana baino emekiago jabetzen da espazioaz, inguruan duen
|
guztiari
begiak irekiz. Oinez ibiltzea:
|
|
|
Astoa ez, mandoa zela Txonaren aitak erosi zuena, baina mando hark ama zuela astoa, eta horregatik zituela astoaren belarriak, eta indarra, berriz, aitarena zuela, eta bizkor eta gogorragoak izaten zirela mando haiek, amaren aldetik astoak zirenak. Lañuak denbora
|
guztian
begiak itxirik eta irribarre handi bat egiten zuen eta azkenean begiak pixka bat zabalduz esan zuen, berak bazekiela Txonaren aitak mando hura non erosi zuen, eta non erosi zuen jakin nahi bazuten Nafarroan erosi zuela, begia kiñatu zuen, eta ez zuen gehiago esango," nteitzek?"
|
|
2005
|
|
|
Bakarrik joan nintzen, eta bidaiatzen ari nintzela idatzi behar nituen erreportajeak besterik ez nituen buruan. Orduan, egun
|
guztiak
begiak erne eta belarriak zabal jardun nuen. Denbora guztia, batetik bestera ibiltzeko garaian eta baita garagardo bat hartzeko garaian ere, jada beste modu batera egiten duzu, betiere pentsatzen ari zara zer idatzi duzun eta nola enfokatu dituzun gauzak.
|
|
|
Hemendik ulertzen da, beldur berri eta handiagoen aurrean, espetxea gogortu, luzatu eta zabaldu behar omen dela. Espetxearen mundu iluna, orain arte
|
guztion
begietatik izkutatua, ultima ratio izatetik prima ratio izatera pasatu da, gizartearen lasaitasuna eta arriskuen kudeaketa ziurra bermatzeko. Gartzelaren helburu nagusia ez da delitugilea gizartearentzat berreskuratzea, baizik eta hura zigortzea, kontrolatzea, disziplinatzea eta, hala denean, hura inokuizatzea.
|
|
|
Ia konturatu gabe, Tokion emandako lehen eguna amaierara iritsi da. ...daritza alaian beti, ikasleen oso gustukoa ei den jatetxe batean Madokak berak prestaturiko monjayaki16 jan eta Kirin garagardoa probatu, hiripekoa hartu eta Ginza ko kale zabaletatik barneratu, Kabuki antzokia ikusi, handik hogei bat minutuz ibilita Tokiora17 iritsi eta Enperadorearen jauregiaren inguruan ibili (inguruan bakarrik, jauregia uharte moduko batean baitago, zuhaitz garaiek inguratuta,
|
guztien
begietatik babestuta)... Azkenean, ohartu denerako, hiripekoan daude berriro, Shibuya rantz abiatuta, motxila jasotzera.
|
|
|
Hala ere, badago Asakusatik deseroso sentiarazten duen zerbait: hango aurpegien artean ezinezkoa egiten zaio bereiztea, baina denbora
|
guztian
begi parea garondoan iltzatuta izatearen sentsazioa du. Atzera begiratuz gero, ordea, bere munduan bidaiatzen den jendea baino ez dakusa.
|
|
|
–Horrexegatik esaten dizut, institutua kaka putza da, irakasle
|
guztiek
begitan hartuta naukate, baina niri bost...
|
|
|
Gure adineko nesketan, Isabelita" Txatia" ri, Ana MariIru retari (Iru reta restaurantekoa), Libe Iriondori eta beste batzuei, gaztetxo
|
guztiok
begi argiz begiratzen genien; politak eta jator askoak ziren.
|
|
2006
|
|
|
Aholku denak eta informazio
|
guztia
begi bistan izango duzu, apunte pertsonalizatuak egiteko aukera emango dizun testuz osaturiko menu batean.
|
|
|
4 Konkurtso administrazioaren txostena konkurtsoa ondasun eta eskubiderik ez izatearen ondorioz amaitzearen aldekoa denean, txosten horrek baieztatu behar du, baita aitzakiarik gabe arrazoitu ere, ez dagoela bidezko akziorik, masa aktibora itzulketak egiteko, ez hirugarredezkoa den erabakia hartuko du.nei erantzukizuna eskatzeko. Bertaratutako gainerako alderdiek gorabehera horri buruzko adierazpena egingo duteleak,
|
hori guztia
begi bistan izanda, bi entzunaldiaren izapidetzan, eta, epai
|
|
|
–Gordea diat –aditzera eman zidan Domingok– Nabarmenegia duk inorat onik ailegatzeko,
|
guztien
begiak erakartzen baititu. Noizbait itzuliko haiz eta orduan erranen diat non altxatu dudan.
|
|
|
Astiro astiro, larregizko zama bailuen aurrean. Nekez egin zitzaion inguratzen zuen
|
guztia
begiz jasotzea, ibaia, parkea, jendea.
|
|
|
Liluratu egin ninduen marrazki haren sotiltasunak. Nahiz eta
|
guztion
begien aurrean egon, inork ikusten ez zuena aditzen zekiela erakutsi zigun Iñakik. Inbidia izan nion momentu hartan.
|
|
2007
|
|
|
Ez genuen bera
|
guztiz
begi onez ikusten, egia esan; Errepublika garaian ezkerrean ibilitako intelektual famatua, Francoren diktadurapean aise eta ohorez mugitzen zelako. Halako, collabo?
|
|
|
...delizia bat da, seriotasun groteskoko literatura horretan guztian, G. Sergi ren artikuluren bat topatzea Erroma eta Greziaren mediterraneartasunaren defentsa lehiatsuan, hor edireten baitira, zientifiko apologistaren arta enpeinatuaz polit eta arazki banan banan erreseinatuak, Hera chrysothronos eta leukolenos, Atena glaukopis, Afrodite chryse, Apolo chrysaoros, Thetis argyropesa, etab., jainkosa
|
guztien
begi distira eta ile kolore zoragarriak882 Halako ikerbidaiaren buruan Sergi rentzat eta haren irakurlearentzat begien bistan dago Greziaren eta Italiaren biztanketa nordikoaren tesia funsgabeko, ilusio indogermanista, hutsa dela?
|
|
|
Ideiak en historialari sozialistei aurre hartu die konkistarien historia giza ehiztarien historiatzat aurkeztuz. Kultura eta nazio
|
guztiei
begi sinpatikoz, edo gutxienez inpartzialez so egiteko bere botoaren despit, gero ezin du bere burua errendatu eta barkatu Erromari, konkistatu zituen herrien kulturak zanpatu izana, ezta Kartagorena berarena ere? 456.
|
|
|
Aurrerago ere itzuliko gara gai honetara. Edozelan ere, gogora bedi une honetatik bertotik, ezen, diskurtsoa eraikitzeko nahiz testu arrazonatua idazteko, lehenbiziko urrats estrategikoa dela gaiaren alderdi guztiak ikustea, gai hori ikustea halako moldez non aldekotasun nahiz kontrakotasun
|
guztiak
begien aurrean izan behar baititu iritzi emaileak. Gaia modu sakonean aztertu ez duenak ez du hitzaldi onik egiterik, artikulu ederrik idazterik, ezta kontuan hartua izango den arrazoia eraikitzerik.
|
|
|
Nire aterpera heldu orduko, kolpean gelditu da aurrean duenari behatuz. Zoko
|
guztiak
begiez miatu ditu; azkenik, benetan desiratzen zuenera gidatu ditu bere bi perla urdinak: nire gainazalean baldarki irudikaturiko bihotzera.
|
|
|
Ilehoriak eskua jarri du antzararen gorputzaren gainean, eta haren bihozkadak eta dardarizoak sentitu dituenean, baztertu egin du inpentsan, izuak hartuta. Irriberak zigarroetako bat eskuan hartu du orduan, eta antzararen mokoan jartzen saiatu eta saiatu aritu da alferrik,
|
guztiari
begira begira dagoen ilehoriari" lagunduiguk, joder, lagunduiguk!" oihukatzen ziola. Barrez lehertzen ari da irribera halere.
|
|
|
Ta onoko au: " Argituko aal ditu Jainkoak
|
guztion
begiak, gure izkuntzaren onerako". Itz auetan dago Mitxelenak Olabide’ri egin dion kritikarik zorrotzena.
|
|
|
Urrats guztien bulkadaz, giza abere ideala edo giza edertasuna soslaitzen da. Estilo ederra deitu denaren bidez, Fidiasek eta haren eskolak ikusle
|
guztien
begietara miresgarria gertatuko den irudia paratzen dute: delikatutasuna eta zehaztasuna gorpuzkeretan —zainak, giharrak, zimurrak, ileak233— eta oihalen trataeran234.
|
|
|
Kritiok eta Nesiotesek —477 urtean— egin bide zituzten ezagunak zaizkigun tiranizida bien irudiak. Egin eta berritu, ongi zekien herriak zer nahi zuen jarri
|
guztien
begi bistan: demokraziaren —tiranoaren asasinatzearen legezkotasunaren— lehen gorazarrea izan zen.
|
|
2008
|
|
|
Askoz sakonagoa da eta urrunago doa. Kontua da azken finean prozesu horretan benetako gako politikoak mahai gainean jartzera heldu zela, eta une horretan bertan biluztu zela
|
guztion
begien aurrean gatazka luze honen benetako arrazoia eta benetako soluziobidea: euskal herritarroi erabakia emateko moduko marko politiko zehatz, gauzagarri, egingarri eta lorgarriaren inguruko akordioaren beharra.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez? baina ez ezkutuan, jende
|
guztiaren
begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik bertara ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez? baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez
|
guztion
begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik bertara ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
alde batetik, bere iraganaren nolabaiteko kritika zelako, eta bestetik, galdera bera inmoralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa, senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi? ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion, obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera marka
|
guztiak
begiaren begi bistan biraka jartzen dituena?, harik eta ohartu zen arte, oharkabean ohartu ere, jokabide hura betikoa zuelako, baita oroimenaren kodean erregistratua zuelako ere, ondorioz, hatzaren mugimendu batek erabaki zezakeela auzia, erruduntasun zama bere baitatik kolpetik kenduz:
|
|
|
–Ez dut ikusi ere egin nahi nire apellidua gordetzeko gai izango ez dena?!?. Reginak kontu haiek guztiak behar zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte
|
guztiak
begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan, negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote zuten haren gorputza??, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago:
|
|
|
Ingurura begiratu eta jendeari erreparatu dio. Denak hari begira daudela iritzi dio,
|
guztiak
begiez galdezka bezala sentitzen ditu: nor ote den, halako piurarekin, txirrindulari janzki nabarmenez?
|
|
|
Bakarrik bizi direnen itxura higatu eta nekatua hartzen hasia ote zen iruditu zitzaidan. Badagoela adin bat erabaki nuen, gizakion barne egitura osoa erortzen hasten dena, eta kataklismo hori isilik, inolako harrabotsik gabe gertatzen dela,
|
guztion
begi bistan, eta emakumeak, inguruan dauden emakume batzuk bakarrik ohartzen direla sarraskiaren handiaz. Horietako batzuk, ikuskizuna ezin eramanik edo, aldendu egiten dira.
|
|
|
Gainera, “C.elegans” en ikusmen sistemak Charles Darwinek proposatutako “begi primordialaren” propietateak ditu, Xuren arabera. Zientzialari britainiarrak teorizatu zuen izaki bizidun
|
guztien
begiak bi zelula zituen prototipo bakar batetik eboluzionatu zirela: fotorrezeptore batetik eta hura babesten duen pigmentu zelula batetik.
|
|
|
Mundu
|
guztiko
begiak Txinako Olinpiar Jokoen hasieran eta Errusiaren eta Georgiaren arteko gatazka militarrean pausaturik zeuden momentuan, Jean Claude Trichet EBZko presidenteak abuztuaren 7an igorri zuen mezua ez da oharkabean igaro merkatuentzat. Trichetek kontinenteko ekonomiaren hazkundea zalantzan dagoela iradoki zuen, eta bigarren eta hirugarren hiruhilabeteetan oso ahula izango dela argi utzi zuen.
|
|
|
nola apaintzen ziren han damak, nola janzten eta orrazten ziren, zer zuten hango gizonezkoek gogoko... Horrez gainera, Chiarak ezer esan ez zuen arren, aste haietan nabarmen geratu zen,
|
guztien
begi bistan, neskaren egoera berezia:
|
|
|
Askatasunaren arabera, espetxeratu aurretik une batez senideekin egoteko aukera izan zuten atzo Goñik eta Sagardoik, eta haiei adierazi zieten zer nolako tratua jaso duten. Gorputz osoan kolpeak jaso dituztela salatu dute, eta inkomunikazioak iraun duen egun
|
guztietan
begiak itxita izan dituztela. Burua poltsaz estali dietela ere esan diete senideei.
|
|
|
Porlan berriak ordezkatuko du zaharra. Izan ere, 2004 urtean
|
guztion
begietara gauzatzen ari da hamarkada oso batean garatutako biziberritze proiektua”. Egitasmo eta gertaera ezberdinekin batera, herritarren hitzak garrantzia berezia zuela aipatzen zen lehentxeago.
|
|
|
Gauza da klasikotzat dugun familia, etxe berean guraso eta seme alabak biltzen dituena, gutxiengo dela gure artean hogeita batgarren mendean. Aldaketa
|
guztion
begi bistan gertatu da, hamarkada gutxitan eta gehienontzat oharkabean. Gizartea aldatu da (aldatu dugu).
|
|
|
Aukeran egongo ez dena bakailaoa eta saltsa non egitea da. Izan ere derrigorrezkoa da jakiak jai gunean prestatzea,
|
guztien
begi bistan. Hori kontrolatzeko, antolatzaileak goiz osoan zehar ibiliko dira kazolak aztertzen.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez... baina ez ezkutuan, jende
|
guztiaren
begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik bertara ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez... baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez
|
guztion
begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik bertara ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
alabaren gaztetasunaren inbidia eta haren pasioaren inbidia; eta deabruzko galdera bat ere bururatu zitzaion, ausaz –" Ibili zen bezala ibiliko ote zitzaidan senarra, hots... adarrak jarriko ote zizkidan, horrelako kartak idatzi izan banizkio?" –, errudun sentiarazi behar zuena bi aldetatik: ...oralitate hutsa iruditzen zitzaiolako, are gehiago bere buruari kastitate botoa –senarrarekin hautsi zuèn egun berean doi– ezarri zionetik, Ama Birjina txit garbiaren gero eta antzekoago izateko saioan; esan nahi baita galdera burura etorri orduko uxatu nahi izan zuela markesa andereak; alferrik, uxatu orduko itzultzen baitzitzaion –obsesioa zurrunbilo baten begia da, galdera marka
|
guztiak
begiaren begi bistan biraka jartzen dituena–, harik eta ohartu zen arte –oharkabean ohartu ere, jokabide hura betikoa zuelako, baita oroimenaren kodean erregistratua zuelako ere, ondorioz– hatzaren mugimendu batek erabaki zezakeela auzia, erruduntasun zama bere baitatik kolpetik kenduz: aski zuen hartarako, mila bider praktikatutako teoria haren arabera, berari begira zuèn hatz akusatzailea beste norbaiti begira jartzea; markesa andereak bazekien, apika, jokabide haren mugen berri, arazoa beste arazo batekin estali nahi izatea nekez izan baitaiteke ezeren irtenbide, baina berdin zitzaion, une hartan bizkar gainean zuèn zama arindu besterik ez baitzuen nahi, ziurki, eta orduan, hatza alabari zuzenduz, beroni bota zion berriro botatzekoa:
|
|
|
" Ez dut ikusi ere egin nahi nire apellidua gordetzeko gai izango ez dena...!". Reginak kontu haiek guztiak behar zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte
|
guztiak
begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan –negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote zuten haren gorputza? –, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago:
|
|
2009
|
|
|
Pinturak eta argazkiak ere eman dezakete sentsazio fisikoa, baina ikusmenari lotua, ez besterik. Informazio
|
guztia
begietatik jasotzen da. Eskultura, daukan dimentsioaren arabera, era batera edo bestera sentitzen da.
|
|
|
Ikasgelan sartu denean irakaslea aho zabalik geratu da: " Mario, zer egiten duzu?", ikaskide
|
guztiak
begira isil isilik. Mariok dalmata mozorroa darama, gaur goizean ez da mozorrotuta joan eskolara.
|
|
|
Nik badakit nire irakurle
|
guztiai
begi begiko jakezana txangurru eta karramarro egosiak. Buztanpean zein okela gozoa daukien, e!
|
|
|
Neskato batek ate magiko bat zabaldu eta bere munduaren bikoitza den beste mundu berri bat aurkitu du, baina mundu askoz okerragoa. Bertan bereak bezalakoa diren etxe bat eta gurasoak aurkitu ditu eta mundu berri horretan pertsona
|
guztiek
begiak izan ordez, botoiak dituzte begizueloetan.
|
|
|
Hala Bilbok azken urteotan hartu duen musika, arte, ikus entzunezko, antzerki eta arte eszenikoen programarik handiena antolatu dute. Ospakizunaren helburua da hiria eta bere kultura azpiegiturak (museoak, antzokiak, elizak, unibertsitatea?) aintzat hartzea eta arteak eraldatutako hiria
|
guztien
begien aurrean jartzea, bere kultura ondarearen ateak parez pare irekitzeko. Hiritar guztien parte hartzea eta inplikazioa behar izango du gauak, antolatzaileen esanetan.30 jarduera baino gehiago pentsatu dira. Gau Zuria gogoangarria izan dadin:
|
|
|
bihozgabe egiten gaitu. Agian horregatik erabaki dute hemen telebista bat jartzea, langile
|
guztion
begi bistan.
|
|
|
–Erantzun logikoren bat, akaso? Hik begi ona kanoiaren begian jartzen huen, Francoren kanoiaren begian, eta gainontzeko
|
guztiei
begi itsuarekin begiratzen hien. Martiñari ere bai.
|
|
|
–Ni ez naiz, ordea, hizlaria, eta eskua emango dizuet banan banan, eta, besoa jakako sakelatik atera eta
|
guztien
begi bistan ipintzen zuela, jarraitu zuen?: Baina eskuina Madrilen galdu nuen istripu batean, eta, inporta ez bazaizue, ezkerra emango dizuet, Madril urruti samar dago-eta.
|
|
|
Orduan, baina, Maria Bibianak bere ezusteko galdera egin zuen, ozenki,
|
guztien
begiak erakartzen zituela:
|
|
|
esan nahi baita pentsamendu bihurri haiek bere baitatik uxatu nahian zebilela, beharbada; horregatik, burua beste zeregin batean zuelako edo, beste toki batean, beraz?, ezezagun egin zitzaizkion Nazariori bai emaztearen eskua eta bai eskuak bizkar gainean eragin ziòn ukitua ere, emazteak ukitu ez beste, Nazario ederki aztoratu zen bederen?, ukitu hark munduaren aurrean biluztu balu bezala, bere lotsariak, odolki bigun erori higuingarri hura, batez ere? jende
|
guztiaren
begi bistan jarriz; jatorri ezezaguneko ukituari, ordea, segundo hamarren bat geroago, emaztearen soseguzko hitzak jarraitu zitzaizkion: –Ikusi duzu, eta goazen?, senarraren asaldura lasaitu zutenak.
|
|
|
–ironia mindu batez mintzatu zitzaion Regina, sinesgogor?. Hala izango da, bai, baina pentsatu al duzu zer izango litzatekeen haurra bihar egun osoan hemen edukitzea, hilkutxa hortxe zabalik, bisitari
|
guztien
begi betegarri. Zer esango lukete?
|
|
|
Txaroren begiak; are gehiago: azkeneko gutuna idatzi zionetik, haren begiei begira bizi zen, han edo hemen agertuko zitzaizkion zain balego bezala, kalean, parkean, koruan, nonahi?, beste
|
guztien
begiak bigarren mailan utzita; Adak bihozkada bat baitzuen, Txaro azaldu egingo zitzaiola. Adak berak Maria Bibianari egun haietako batean aitortua.
|
|
|
Ezpondatarreneko mahaikide
|
guztien
begiak izuz bihurtu ziren Enekoten aldera. Legelariaren larruazalak ilearen kolorea hartu zuen.
|
|
|
–Zeremoniaren ondotik, erantsi nion Henrikeri?,
|
guztien
begietatik urrun zegoela, Anjou bere amarengana joan omen zen, negar megarka. Poloniarrak beren herrira bidaltzeko eta bera Frantzian gelditzeko grazia eskatu omen zion.
|
|
|
Babestoki izango zen ingurukoentzat, hain segur. Une zailenetan, oroitzapen
|
guztiak
begietara zetozenean, altzoa. Emakume ederra zen.
|
|
|
Amishek ere betetzen dute funtzio bat, jakina, beste inork mantentzen ez duen ekosistema zahar bat bizirik mantentzekoa; funtzio anekdotikoa nahi bada, museistikoa beharbada? Nork daki, agian oraindik izanen da erregresio bat, atzera buelta bat, beste leku batzuetan erabat galdu den kutxa beltza Amishek mantendu dutela jabeturik mundu
|
guztiaren
begiak Amishengana zuzenduko diren sasoi bat, akaso. Ez dut uste.
|
|
|
Aldaketa
|
horiek guztiek
begi bistako eragina izan zuten. Egin kontu 1903an 1.000 bezero inguru zituela aldizkariak; 1907rako, aldiz, 7.000 inguru ziren jada (gehien gehienak Ipar Euskal Herrikoak; alderaketa argigarri bat:
|
|
|
Eta zertarako? Euskaldun
|
guztiok
begiak argitu eta beharrezko pausoak eman ditzagun Europako hizkuntzarik zaharrena eta gure gurea den hizkuntzaren alde jokatzeko, nahiz eta, esan behar da hau ere, batzuek ezinikusirik handiena dioten. Espainola eta kito diote!
|
|
|
Nagusiek aurreko aldean jarrita zorrotz jarraitzen dute seme alaben mugimenduetako bakoitza. Kamara batek den dena filmatzen du, eta pantaila erraldoi batek
|
guztien
begi bistan jarri. Handik gertu Eusko Jaurlaritzako sailen eta bestelako erakundeen guneak daude, jolasean hezteko helburuarekin.
|
|
|
Gailurreraino ailegatzen denak, hain zuzen ere, hainbat sari badu egindako ahaleginaren truke: batetik, inguru
|
guztia
begi bistan. Iruñea, Esteribar eta Ezkabarte.
|
|
|
Zer esanik ez azken hauteskundeetan, autonomiaren muga
|
guztiak
begi bistan geratu direlarik, subiranotasunaren premia biderkatzen ari dela, beranduegi izan baino lehen, gure etorkizunaren jabe izatea behar ezin larriagotzat agertzen zaigu.
|
|
|
Herri zapalduetan denbora gurdi astuna bilakatzen da, eta nazioartea eta batez ere espainiar gobernu
|
guztiak
begiak estaltzera baino ez dira ausartzen. Euskaldunok aspaldidanik babestu ditugu errefuxiatu guneetan dauden saharar lagunak, hango haurrak ere sarritan izan dira gurean.
|
|
|
Urkulluren esanetan, EAJk alderdi guztiei baina. PSE EEri bereziki? egindako proposamena Araba, Bizkai eta Gipuzkoako instituzio
|
guztiei
begirakoa da; Eusko Jaurlaritzari, batzar nagusiei eta udalei begirakoa. –Egonkortasun instituzionala?
|
|
|
Ezker abertzaleak plazaratu berri duen proposamena begi onez ikusten duela esan, eta babesa adierazi zion urratsean. Areago, Maskeyren ustez, alde
|
guztiek
begi onez ikusi lukete ekarpena, eta hala ez egitea ulergaitza litzateke, batez ere Mitchell printzipioa duelako oinarri. Horrek esan nahi du konponbidea bide elkarrizketatu eta demokratikotik ekartzea proposatzen duela.
|
|
|
Txaroren begiak; are gehiago: azkeneko gutuna idatzi zionetik, haren begiei begira bizi zen, han edo hemen agertuko zitzaizkion zain balego bezala –kalean, parkean, koruan, nonahi–, beste
|
guztien
begiak bigarren mailan utzita; Adak bihozkada bat baitzuen, Txaro azaldu egingo zitzaiola... Adak berak Maria Bibianari egun haietako batean aitortua.
|
|
|
Orduan, baina, Maria Bibianak bere ezusteko galdera egin zuen, ozenki,
|
guztien
begiak erakartzen zituela:
|
|
|
–Ni ez naiz, ordea, hizlaria, eta eskua emango dizuet banan banan –eta, besoa jakako sakelatik atera eta
|
guztien
begi bistan ipintzen zuela, jarraitu zuen–: Baina eskuina Madrilen galdu nuen istripu batean, eta, inporta ez bazaizue, ezkerra emango dizuet, Madril urruti samar dago-eta.
|
|
|
–Guk bezalaxe esan duzu...? –ironia mindu batez mintzatu zitzaion Regina, sinesgogor– Hala izango da, bai, baina pentsatu al duzu zer izango litzatekeen haurra bihar egun osoan hemen edukitzea, hilkutxa hortxe zabalik, bisitari
|
guztien
begi betegarri. Zer esango lukete?
|
|
|
Emazteak bizkar gainean uki zezan baino lehen, Nazario Orbe bere baitan bilduta zegoen: ...regatik, burua beste zeregin batean zuelako edo –beste toki batean, beraz–, ezezagun egin zitzaizkion Nazariori bai emaztearen eskua eta bai eskuak bizkar gainean eragin ziòn ukitua ere –emazteak ukitu ez beste, Nazario ederki aztoratu zen bederen–, ukitu hark munduaren aurrean biluztu balu bezala, bere lotsariak –odolki bigun erori higuingarri hura, batez ere– jende
|
guztiaren
begi bistan jarriz; jatorri ezezaguneko ukituari, ordea, segundo hamarren bat geroago, emaztearen soseguzko hitzak jarraitu zitzaizkion: " Ikusi duzu, eta goazen", senarraren asaldura lasaitu zutenak.
|
|
|
|
Guztien
begietan eta begirada guztietan
|
|
|
Aitortu behar zaio Euskaltzaindiari (EHUri ez bezala) azken urteotan guztion ahotan zebilen hutsune hori bete nahi izana. Bernardo Atxagaren izendapena norabide horretan urrats inportantea izan zen eta esango nuke
|
guztiok
begi onez ikusi genuela izendapena. Begi onez ikusi genuen ere literatur aldizkari bat martxan jartzeko egitasmoa.
|
|
2010
|
|
|
Kontu handiz, sobera zapalduriko xenda jarraitu baino ez dugu egin, Karria edo Gobea haitzaren gailurrera iristeko (1.130 m). Vallegrull, Recuenco, Mota, Cueto eta Gaubea haraneko gainerako gailur garrantzitsu
|
guztiak
begien bistan izango ditugu, eta baita ere, nola ez, Valderejoko haran ezkutua, Euskal Herriko altxor gordeetako bat.
|
|
|
Mugarik gabe begiratu daiteke: izenik eman gabe ibil daiteke erabiltzailea web orri
|
guztietan
begira; aseguru etxe nagusiek dituzten produktuen eta prezioen berri ematen dute on line, estaldurak eta prezioak alderatu daitezke, eta egin dituzten aurrekontuak gorde litezke.
|
|
|
amari begira geundelako, ausaz, hark zer egingo, zer ez egingo; amari begiratu ondoren, aitari, edo izebari, edo Teofilo Mariari, edo zuri. Pagoagakoarekin oker nengoela aitortu nizunetik, beste era batean begiratzen zenidan, abegikorrago bezala, zeure fidakaiztasunean?, edo Maria Bibianari, edo Adari begiratzen nien: guztiei begiratzen nien, beraz, eta
|
guztien
begietan igartzen nuen halako kezka bat, beldur atabikotik ere zerbait zuena, edo nik neure barruan sentitzen nuèn beldurraren proiekzioa ote zen zuengan ikusten nuena??, zerbait baino gehiago ere bai: horregatik ote geunden, bada, isilik, zeren, guztiok ere buruan geneukàn hitza, amaren egoera definitzen zuena, inork ez baitzuen ahoskatu nahi?; amak erotuta behar baitzuen, horrelako gauzak egiteko?!; hala, bada, gure jarrera hura autodefentsa psikologiko hutsa besterik ez zen, ausaz, zeren, hitza isiltzearekin batera, esperantzari eusten baikenion, maila batean bai bederen, esperantza hura gezur hutsa bazen ere?
|
|
|
ez genuen asko hitz egin, guztiok ere —uda hartan beranduago iritsi bazinen ere, zu ere gurekin zeundelakoan nago, Damaso— amari begira geundelako, ausaz, hark zer egingo, zer ez egingo; amari begiratu ondoren, aitari, edo izebari, edo Teofilo Mariari, edo zuri —Pagoagakoarekin oker nengoela aitortu nizunetik, beste era batean begiratzen zenidan, abegikorrago bezala, zeure fidakaiztasunean—, edo Maria Bibianari, edo Adari begiratzen nien: guztiei begiratzen nien, beraz, eta
|
guztien
begietan igartzen nuen halako kezka bat, beldur atabikotik ere zerbait zuena —edo nik neure barruan sentitzen nuèn beldurraren proiekzioa ote zen zuengan ikusten nuena? —, zerbait baino gehiago ere bai: horregatik ote geunden, bada, isilik, zeren, guztiok ere buruan geneukàn hitza, amaren egoera definitzen zuena, inork ez baitzuen ahoskatu nahi?; amak erotuta behar baitzuen, horrelako gauzak egiteko...!; hala, bada, gure jarrera hura autodefentsa psikologiko hutsa besterik ez zen, ausaz, zeren, hitza isiltzearekin batera, esperantzari eusten baikenion, maila batean bai bederen, esperantza hura gezur hutsa bazen ere...
|
|
|
Etxeko sarreran zintzilikatzeko asmoa daukat.
|
Guztien
begien bistan.
|
|
|
–Nitaz mintzatuko dira, sartu zen Tor tor?,
|
guztien
begietan dortoka bat izango baitzara, erbi bat bezain lasterkari arina, baina dortoka bat nolanahi ere.
|
|
|
–Entzun, txapeldun, agertu zuen azkenean bere buru punta zorrotza Tor torrek?, zergatik ez didazu jarraitzen? Zatoz, azterka ezazu nirekin eta desager gaitezen muturluze
|
horien guztien
begien bistatik.
|
|
|
Museoaren aurrean dagoen armiarma erraldoiaren ondora ailegatu garenean Itsaso azpian sartu da eta zortzi zangoetariko bati heldu dio. Paseatzen ari diren
|
guztien
begietarako nire alaba tinko besarkatuta ageri da" ama" izeneko armiarma erraldoiarekin.
|
|
|
nola apaintzen ziren han damak, nola janzten eta orrazten ziren, zer zuten hango gizonezkoek gogoko... Horrez gainera, Chiarak ezer esan ez zuen arren, aste haietan nabarmen geratu zen,
|
guztien
begi bistan, neskaren egoera berezia:
|
|
2011
|
|
|
Nola esaten zaio ume bati ezetz, munduko gauzarik onena ez dela futbolaria izatea, Cristiano Ronaldo ez dela eredua, nola esaten zaio Messi ez dela jainkoa, mundu
|
guztiak
begiak harengan dauzkanean. Nola esaten zaio ume bati eredua beste bat dela, arrakasta ez dela ezer, puztu egingo zaituztela gero zukutzeko eta ondoren ahanzteko?
|
|
|
Neugaz ibili zan Elorrion eta inguruan, euskerazko mezak eta mezako abestiak txundituta entzuten, alkarteak miresten, erakusten jakon
|
guztia
begi onez ikusten. Handik egun batzuetara, Galizian gehien saltzen dan egunkarian, La voz de Galicia n hain zuzen be, berak idatzita agertu zan" Os meus amigos vascos" idazlan irakurgarria bialdu eustan.
|
|
|
Zinemako pantailetan eta telebistetan, ezinezkoa da betaurrekorik gabe ikusle
|
guztien
begi bakoitzera irudi ezberdina bidaltzea. Aldiz, ordenagailu pantailaren aurrean pertsona bakarra izan ohi da, eta normalean angelu eta distantzia bertsuan kokatuta.
|
|
|
Gerra urteetan eta garaipen osteko lehen unean (desnazifikazio programan, etab.), aliatuek propagandako topiko horren araberatsu jokatu dute. Hiri eta herrixketako kaleetan afixa handiak eskegi dituzte
|
guztien
begi bistan, kontzentrazio zelaietako lazgarrikerien argazkiekin,, hau zuen errua da, idazkunaz (Jaspersek bere liburuan gogoratzen du, or. 44); okupatzaileek biztanleria zibilari eman dioten tratua beltza izan da.
|
|
|
Gainera. Leo ere biktima da, baina mundu
|
guztiak
begiz jota dauka. Zorrotzegia zara berarekin.
|
|
|
|
GUZTIAK
begiak zabalik begiratuko diote. ITXASO nazkaturik dago.
|