2015
|
|
Aitzin-solasean hori du azpimarratzen Xabi Soubelet elkarteburuak. Argitalpen berria agertu da duela 70 urte Telesforo zenak argitaratu zuen idazkera ber berarekin, denbora hartan
|
euskara
batua ez baitzen oraino erabiltzen. Bere aldetik Ur Apalategi-k ederki erakusterat emaiten du liburu hortako olerkiak kantatuak izaiteko idatziak izanak direla, batzuen doinua sarturik dago preseski azken orrialdetan.
|
|
Elkar argitaletxea juntaturik eta honek obraren euskarazko argitalpenaren proposamena eginik, frantsesezko idazlan honen euskaratzeari lotu zitzaion Maialen Hegi Luku. Bien artean eraman duten egokitzapen lana,
|
euskara
batuan, lapurtar formula zenbaitez apaindurik. Liburuaren azalean autorearen margolan bat ere dugu aurkitzen, fikzioari ongi doakion irudi berezia.
|
|
|
Euskaran
batzen ditu zazpi probintziak
|
|
Madril, Salamanca eta Pariseko unibertsitatetan ikasle eta erakasle izana. Euskaltzaindiko kide izendatua 1952an,
|
euskara
batuaren oinarriak ezartzen lan egin zuen. Halaber euskal hiztegia 1984an eta euskal unibertsitatearen sorkuntzan.
|
|
Duela zenbait urte unibertsitateko adituek sortu elkartea da. " Doctrina Christiana" izan da lapurtarrez idatzi lehen liburua, Axularren" Guero" liburuan erabiltzen den euskalki berean, eta hortan oinarrituz jarri ziren
|
euskara
batuaren zutabeak. Euskaraz idatzi den lehen idazlanetako bat da:
|
|
Alabainan, Baztango euskaran zuen Marianok obra hori idatzi, nafar lapurtera ere sartuz, han hemenka frantsesezko hitz batzuk ere ageri (eleberriko historia Parisen kokatzen da). Geroztik, euskarak egin du bide, bereziki
|
euskara
batuak. Rekaldek jatorrizko testua orokorrean errespetatu badu ere, halere ortografiako zuzenketak ekarri dizkio, gaurkotuz.
|
|
Morfologia, sintaxia eta lexikoa ere hurbiletik aztertuz.
|
Euskara
batua eta euskalkia nolabait uztartuz. Bainan liburu hortaz aipamen zabalagoa eginen dauzuegu ondoko aldi batez.
|
|
aro ederra, jende ainitz eta giro beroa. 32 urte bazuen hoTako hitzordurik ez zeTa ospatu Baztan aldean." Hama... bortz, ama... bat" lelopean, egin da festa Baztan osatzen duten 15 herriak
|
euskarak
batzen ditueTa aTdarrikatzeko," guziak batera, euskararen alde lanean". Euskarari bultzada emaiteaz gain, aurtengo Nafarroa Oinezek dirua biltzea zuen helburu nagusi, Baztan Ikastolaren bi eraikinak berritzeko lanak egin ahal izaiteko.
|
2016
|
|
Poema liburuarekin batean, bederatzi eskutitz ere agertu dituzte. Gutun horietan hainbat gai jorratzen dira, hala nola, Arestik Euskaltzaindiarekin izan zuen harremana;
|
euskara
batuaren defentsa; Juan San Martinekin izan zuen eskutitz trukean bere literatur proiektuei buruzko informazio baliotsua eta ere bere ideologia politikoa. Txabi Etxebarrietaren heriotzak eragin zirraraz ere mintzo da Aresti.
|
|
Ramon Saizarbitoria idazleak Gipuzkoako Urrezko Domina eskuratu berri du.
|
Euskara
Batua finkatzeari eta literatura modernoari egin dion ekarpena aitortu nahi izan dio horrela Gipuzkoako Foru Aldundiak. Belaunaldi baten ordezkari gisa eskertu du saria Saizarbitoriak, eta euskara denen hizkuntza dela erran du.
|
|
Azken herri horren izenak hiru forma dauzka: " Bidarrai"
|
euskara
batuaz," Bidarre" eta" Bidarri" tokiko hizkeraz. Edozein gisaz, hiru forma horiek dardaratzen duen [rr] kontsonantea errespetatzen dute.
|
|
Bezeroek galdatuz geroz, beste herrietako prentsa etxeek badute handik ekar arazteko bidea.
|
Euskara
batua ez da ezin ulertua. Hala beharrez, hiztegietaz balia ditaike.
|
|
Bibliatik landa, hau da habororenik ützülirik izan den idazlana! Obra hau
|
euskara
batuaz jadanik agerrarazi zen, bena xiberotarrez lehentze zen. Erraitekoa da Panpeia Etchebarneren lanak egündanoko arrakasta bildü züala, tirarazi ziren 200 libürüak oro saldü beitziren.
|
|
Eta hemen gelditutakoek ere, emazteek bereziki, bazuten pairatzekoa nahiko. Bai, gerlaren erokeriaz urrezko liburua dugu hor, orrialde batean bakoitzaren euskalkian agertua, pareko orrialdean
|
euskara
batuan, Hegoaldeko adiskideek ere ongi konpreni dezaten zer jasan duen hemengo jendeak (288 orrialde). Liburu azala:
|
2017
|
|
Azkenean, erran dezakegu, hoinbertze jende higiaraziz, Lurrama dela ingurumena eta oroz gainetik
|
euskara
batzen dituen elkartasunezko gertakizuna.
|
2018
|
|
Mendeburua ospatuko da iraganari so bat emanez segur bainan gehiago uste dut geroa gogoan. Eta bereziki
|
euskara
batua gogoan...
|
|
Ez da haatik erakundearen mendeburua soilik ospatuko.
|
Euskara
batuaren abiatzearen 50 urtemuga ere oroitaraziko da. Lehen urratsak eman ziren Arantzazuko kongresuan, 1968ko urrian.
|
|
Lehen urratsak eman ziren Arantzazuko kongresuan, 1968ko urrian. Bainan kongresu hori aitzin,
|
euskara
batuari buruzko lehen gogoetaldiak Baionan ziren ereman, 1963/ 1964ko urteetan, Jean Louis Davant, Txillardegi, Monzon eta beste batzuren artean. Hara zergatik Euskaltzaindiaren mendeburuko ospakizunak Baionan hasiko diren heldu den irailean," aitzindari" horien ekarpena gogoan.
|
|
Urrats berrien emaiteko kemen ikaragarria erakusten zuen. Euskaraz alfabetatua,
|
euskara
batua eta euskalkiak berdin untsa menperatzen zituen. Eskualde guzietako euskaltzaleekin harremanak sortzeko gaitasuna bere baitakoa zaukan, eta bidenabar nehork baino hobeki lortu du osoki euskaraz bizitzea.
|
|
"
|
Euskara
batua eta Ipar Euskal Herria: " kolokioa
|
|
Dena den,
|
euskara
batua lotua baldin bada Arantzazuko egunekin (1968), aitzinetik bilkurak egin ziren euskara batuaren oinarriak lantzeko eta horietan sartzen dira Baionan izan zirenak (19631964). Txillardegiren gidaritzapean, zortzi hilabetez, zazpi euskaltzale bildu ziren Cordeliers karrikako 14an, Euskal Idazkaritza elkartearen egoitzan.
|
|
Dena den, euskara batua lotua baldin bada Arantzazuko egunekin (1968), aitzinetik bilkurak egin ziren
|
euskara
batuaren oinarriak lantzeko eta horietan sartzen dira Baionan izan zirenak (19631964). Txillardegiren gidaritzapean, zortzi hilabetez, zazpi euskaltzale bildu ziren Cordeliers karrikako 14an, Euskal Idazkaritza elkartearen egoitzan.
|
|
Horietan Jean Louis Davant eta Roger Idiart baziren. Lana zen,
|
euskara
batzeko bidean, aditzaz eta izenaz bereziki proposamen batzuen egitea. Taldearen lanaren fruitua ber gunean, 1964ko agorrilaren bukaeran, etorri ziren euskaltzaleei aurkeztu zieten eta 1968ko urrian, Arantzazun, Mitxelenak aurkezturik, EuskalEUSKARA BATUA ETA IPAR EUSKAL HERRIA
|
|
Irailaren 13an Akademiak antolatzen duen kolokio horren helburuetarik bat Baionak izan duen garrantzia markatzea da. Bestea, geroari so eginez, Ipar Euskal Herritik azterturik,
|
euskara
batuak dituen erronken identifikatzea.
|
|
|
Euskara
batua erakusketa
|
|
Bestalde, abenduaren 1etik landa, Euskaltzaindiak prestaturik,
|
euskara
batua eta
|
|
1968ko Arantzazuko biltzarrean, bost txosten aurkeztu zituzten
|
euskara
batuaren oinarri gisa, eta horietako bat, deklinabideari buruzkoa, Garmendiak landua zuen.
|
|
Xiberotar kantari, xirulari eta dantzari hoberenei laket zaie beren dohainen erakusten ibiltzea Euskal Herri guzian. Alabainan, izpiritua idekitzen eta on egiten du nor bere herritik ateratzeak, urrunagoko Euskaldunak ezagutuz eta heiekin kurutzatuz,
|
euskara
batuaren eta beste euskalkien ikasteak, besteentzat xiberera ulertzera heltzeak bezala. Euskal Herri osoko hainbeste gauza interesgarriren bazterretik ez igaitekotan, beharrezkoa da liburu eta aldizkari zonbait eskuartean ukaitea.
|
|
|
Euskara
batuak 50 urte
|
|
1968ko urriaren 3an ezarri ziren
|
euskara
batuaren lehen oinarri sendoak, Arantzazun, Oñatin.
|
|
Han finkatu ziren besteak beste
|
euskara
batuaren lehen arauak, hizkuntza idatzian erabili beharreko ortografia, morfologia, deklinabidea... Horren 50 urtemuga baliatuz, Euskaltzaindiak 17 biltzarre eginen ditu urriaren 4, 5 eta 6an Arantzazun Gandiaga Topaketa Zentroan eta 50 aditu bilduko ditu, euskararen indarguneak eta ahuleziak identifikatzeko eta etorkizuneko erronkak aztertzeko.
|
|
Herri Urrats euskararen besta dela, euskarak etorkizuna ukan dezan Iparraldean. Oroitarazi du Euskaltzaindiak duela 50 urte bultzatu zuela
|
euskara
batua, tresna bat dela elgar ulertzeko. Aipatu du 2018ko urte bukaeran Euskaraldia ekimena izanen dela Euskal Herri osoan, euskararen onerako.
|
|
|
Euskara
batuak 50 urte
|
|
Urriaren 3an bete dira 50 urte
|
euskara
batuaren lehen oinarri sendoak ezarri zirela, Arantzazun. Han finkatu ziren, bertzeak bertze, euskara batuaren lehen arauak, hizkuntza idatzian erabili behar den ortografia, morfologia, deklinabidea, e. a.
|
|
Urriaren 3an bete dira 50 urte euskara batuaren lehen oinarri sendoak ezarri zirela, Arantzazun. Han finkatu ziren, bertzeak bertze,
|
euskara
batuaren lehen arauak, hizkuntza idatzian erabili behar den ortografia, morfologia, deklinabidea, e. a.
|
|
|
Euskara
batua sortzeko prozesuan parte hartu zutenak gogora ekarriz hasi dute ekitaldia. Markel Olano ahaldun nagusiak" bidegile guztiek" egin ekarpena goraipatu du.
|
|
Ikuspegi desberdinetarik behatu diote hizkuntzari, bai alde linguistikotik, bai eta ere bertze eremu batzuekin harremanetan emanik ere. Gainera, larunbatean, Akademiak webgune berria eta
|
euskara
batuaren eskuliburu berria aurkeztu ditu.
|
|
Euskaltzaindiaren zuzendaritzak duela lau urte erabaki zuen
|
Euskara
Batuaren Eskuliburua egitea, Akademiak urte guzi hauetan eman
|
|
Bainan nundik heldu ote da hitz hori?
|
Euskara
batuak ekarri ote dauku Mari jainkosa zaharra bizi omen den leize ilunaren zolatik. Ez dea izaitekotz ingleskeria bat gehiago, beste frangoren artean sar arazia?
|
2019
|
|
Aurten Korrikak omenduko du JoseLuis Alvarez Enparantza, Txillardegi izenarekin ezagutua den idazle eta gizon politikoa.
|
Euskara
batuaren bultzatzailetarik bat izan dena.
|
2021
|
|
Bernart Etxepareren" Linguae vasconum primitiae" inprimatutako euskarazko lehen liburuaren bertsio itzulpena egin du Xabier Amurizak
|
euskara
batuan, betiere Etxepareren airea eta edukia errespetatzen saiatuz, Bilboko Euskaltzaindiaren egoitzan. Bernart Etxepare idazle baxenabartarra, Sarasketan sortu zen.
|
|
Berrogeita hamar bat urtez Euskaltzaindiak garatu duen
|
euskara
batuak, euskal komunitatean bere bidea egin du, Ipar Euskal Herrian ere. Haren beharra ez dute eztabaidatzen orain euskaraz idazten dutenek, eta jendarte alor anitzetan sartua da, bai idatzian, bai ahozko moldean.
|
|
zein forma erabil testuinguru batean edo bestean? Zein da
|
euskara
batuan forma egokia. Haurtzaroan ikasi nuen forma hori erabil daitekea euskara batuan?
|
|
Zein da euskara batuan forma egokia? Haurtzaroan ikasi nuen forma hori erabil daitekea
|
euskara
batuan?
|
|
Euskaltzaindiak, Iparraldeko euskaldunentzat Euskara Eskuz Esku (EEE) tresna sortu du.
|
Euskara
batuaren arauak modu sinplean azaltzen ditu eta ezjakintasunak eta dudak argitzen laguntzen du.
|
|
Joan den urrian aurkeztu zuen Euskaltzaindiak Ipar Euskal Herriari egokituriko tresna. Hiztunen artean,
|
euskara
batuarekin izan daitezkeen dudak edo ez ezagutzeak argitzea asmoa du, Ipar Euskal Herriko euskara erakutsi dute, etxaldearen diagnostiko bat eginez: 3 landare aromatikoak eta sendabelarrak ekoizten dituztenak, 2 arbolazain, 8 kabala hazle eta erlezain bat.
|
|
Tresna berri hunek, eskaintza desberdinak ditu,
|
euskara
batua Iparraldeko hizkuntza testuinguruan ulertzeko euskarri zenbait proposatzen ditu: Aurkezpen o ro ko rra:
|
|
Arauak:
|
euskara
batuan idazteko irizpideak molde sinplifikatuan aurkeztuak.
|
|
Inkesta soziolinguistikoa, artikuluak eta informazio gehiago
|
euskara
batuaz eta euskalkiez. Bestalde, EEEk aukera emaiten du erabiltzaileen galdereri ihardesteko Akademiaren Jagonet zerbitzuaren bidez.
|
|
Tresna digital hau, Ipar Euskal Herriko euskaldun alfabetatueri bereziki zuzendua zaie,
|
euskara
batua erabiltzen duteneri, hala nola erakasle, ikasle, hizkuntza teknikari, euskara idatzia erabiltzen duteneri eta Euskal Herri osoan edo diasporan gai horretaz interesa duen edonori. Sartzeko helbidea https:// www. euskaltzaindia.eus.
|
|
Elizako mundutik kanpo ere ari izan da: 1963ko azarotik 1964ko uztaileraino Euskal Idazkaritzan bildu baitziren Baionan,
|
Euskara
batuari buruz, Arantzazun eginen zen biltzarrari prestatzeko, Andiazabal han zen, Jean Hiriart Urruty, Roger Idiart apezak eta Jean Louis Davantekin Iparradetik eta Telesforo Monzon, Eneko Irigarai eta Jesus SoFruitudunak abarratu, agrooihangintza sistema batetan: martxoaren 8an, astelehena, (9:30: 00), Ainhiza Monjolosen eta Suhuskunen iraganen da.
|
|
Eliza jorratzea hainbeste laket zaioten horiek (zen batetan erdaraz!) ohartu ote dira,
|
euskara
batuari behar duen tornuia eman dion lehena, Eliza izan dela aldi bat gehiago, Bernat Etxepareren ondotik.
|
|
Gure Aita osoki berdina. Euskaltzaindia
|
euskara
batuaz mintzatzen hasia baizik ez zelarik. Vatikano, ohorezko euskaltzain izendatu behar liteke.
|
|
Dohainik egin duen xinaurri lan miresgarri bezain ikaragarri horrek, ber denboran lagun dezake aspaldiko auzi bat ezeztatzen. Hots, bakoitzak beren euskalkia baizik laudatzen ez dutenen eta bestaldetik
|
euskara
batua baizik baliatu nahi ez dutenen arteko eztabaida.
|
|
Hala hala, batua beharrezkoa dugu bertze eskualdeetako euskaldunekin harremanetan izaiteko.
|
Euskara
batua euskalkiez osatua da; batek ez du bestea trabatzen. Aldiz, aspalditik frantses hizkuntzak du euskara itotzen, azken hunen ofizialtasun faltaz eta hunen ganako atxikimendu edo maitasun eskasez.
|
|
Aldi huntan, zer ikasten dugu? Duvoisin kapitainari ezinbestekoa zitzaiola" prosa supradialektal" baten garatzea, hots, euskalkien gainetik
|
euskara
batu baten moldatzea. Baina Bonaparte printzeak nahikari hortan bridatu zuen, haren" literatur ezpataren ahalmena kamustu".
|
|
Duvoisin eta beste kolaboratzaile batzuk, hala nola Jose Antonio Uriarte, Klaudio Otaegi eta Johañe Arxu, beren nahikarian osoki frustraturik utzi zituen. Libreki egin bazuten lan, mende bat eterdi huntan emanak izanen zituen urratsak
|
euskara
batuak, gure hizkuntza menturaz egoera hobean izanen baitzen gaur. Horren ordez, nahiz azken berrogeita hamar urte hauetan euskara batuak ikaragarriko aitzinamendua egin duen, oraindik urrun gira Euskal Herri guzian euskara batuan mintzatzetik eta idaztetik.
|
|
Libreki egin bazuten lan, mende bat eterdi huntan emanak izanen zituen urratsak euskara batuak, gure hizkuntza menturaz egoera hobean izanen baitzen gaur. Horren ordez, nahiz azken berrogeita hamar urte hauetan
|
euskara
batuak ikaragarriko aitzinamendua egin duen, oraindik urrun gira Euskal Herri guzian euskara batuan mintzatzetik eta idaztetik. Mintzo ditugun euskalkiak sukalki bilakatuak dira, dio Kepa Altonagak, bakoitzak bere sukaldean moldaturik bere araberako saltsa, euskarak horrela ez bailuke gerorik.
|
|
Libreki egin bazuten lan, mende bat eterdi huntan emanak izanen zituen urratsak euskara batuak, gure hizkuntza menturaz egoera hobean izanen baitzen gaur. Horren ordez, nahiz azken berrogeita hamar urte hauetan euskara batuak ikaragarriko aitzinamendua egin duen, oraindik urrun gira Euskal Herri guzian
|
euskara
batuan mintzatzetik eta idaztetik. Mintzo ditugun euskalkiak sukalki bilakatuak dira, dio Kepa Altonagak, bakoitzak bere sukaldean moldaturik bere araberako saltsa, euskarak horrela ez bailuke gerorik.
|
2022
|
|
Orduetan Euskal Herrian, mugimendu berriak hasi ziren, horietan Enbata alderdi politikoaren sorrera (1963),
|
euskara
batuaren oinarrien finkatzea (1968), euskal kulturak ere berpiztea ezagutu zuen, kantagintzaren eta antzerkiaren bidez. Laborantza alorrean ere gogoetak hasi ziren, bereziki JACren (Jeunesse Agricole Chretienne) bidez. Mixel-ek berehala bat egin zuen mugimendu horietan. Pierre Laxague Azkarateko laborariak, bere lekukotasuna emaitean, gamartiar laborari gaztearen gogoeta fina eta ikusmen handikoa zela adierazten du.
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi duela hamar urte zendu zen. Urteburu horren karietara, EH Bilduk proposamena aurkeztu du Gipuzkoako Batzar Nagusietan, lurralde horretako Urrezko Plaka Txillardegiri eman diezaioten, bere idazle eta hizkuntzalari ibilbidea eta
|
euskara
batuaren sorreran izan zuen garrantzia aitortzeko.
|
2023
|
|
|
Euskara
batuak Euskal Herriaren garapenean izan duen balioa azpimarratzeko eta euskara batuaren sortzaileak gogora ekartzeko, giza katea eginen dute Ikastolen Elkarteak eta Euskaltzaindiak, martxoaren 24an. Ekimena" Batasunaren bidean" deitu dute.
|
|
Euskara batuak Euskal Herriaren garapenean izan duen balioa azpimarratzeko eta
|
euskara
batuaren sortzaileak gogora ekartzeko, giza katea eginen dute Ikastolen Elkarteak eta Euskaltzaindiak, martxoaren 24an. Ekimena" Batasunaren bidean" deitu dute.
|
|
Euskal Herri osoko ikastoletako gazte eta nerabeek osatuko dute giza katea eta antolatzaileek euskaltzale guziei luzatu diete horretan parte hartzeko deia (11: 0011: 30). Hau bukatu orduko, bost gune desberdinetan
|
euskara
batua ohoratzeko ekitaldi bana obratuko dira.
|
|
Errenteria eta Donostia arteko giza katea
|
euskara
batuaren alde
|
|
Euskal Herri osoko 7.000 ikaslek eta ehunka herritar eta euskaltzalek Errenteria eta Donostia lotu dituzte giza kate erraldoi batean,
|
euskara
batuak herriaren garapenean izan duen balioa azpimarratzeko eta euskara batuaren sorreran bultzatzaile izan zirenak oroitzeko. Ekitaldia Orereta ikastolak sustatu du, eta ikastolen aldeko besta guziek osatzen duten" Ikastolak Herriari" egitasmoak eta Euskaltzaindiak elkarlanean antolatu dute.
|
|
Euskal Herri osoko 7.000 ikaslek eta ehunka herritar eta euskaltzalek Errenteria eta Donostia lotu dituzte giza kate erraldoi batean, euskara batuak herriaren garapenean izan duen balioa azpimarratzeko eta
|
euskara
batuaren sorreran bultzatzaile izan zirenak oroitzeko. Ekitaldia Orereta ikastolak sustatu du, eta ikastolen aldeko besta guziek osatzen duten" Ikastolak Herriari" egitasmoak eta Euskaltzaindiak elkarlanean antolatu dute.
|
|
Ekitaldia Orereta ikastolak sustatu du, eta ikastolen aldeko besta guziek osatzen duten" Ikastolak Herriari" egitasmoak eta Euskaltzaindiak elkarlanean antolatu dute. Ekimen honekin,
|
euskara
batuaren sorreran eta gorpuztean nabarmendu diren 15 pertsona oroitarazi dituzte: Koldo Mitxelena, Resurreccion Maria Azkue, Pierre Broussain, Jose Maria Satrustegi, Julia Berrojalbiz, Xabier Kintana, Raimundo Olabide, Julene Azpeitia, Luis Villasante, Henrike Knorr, Arantxa Urretabizkaia, Arturo Campion, Gabriel Aresti, JeanLouis Davant eta Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi.
|
|
" Ahozko euskaradunak" deitzen ditu, alfabetatzea eta beren baitako konfiantza dutela eskas azpimarratzen zuen. Elkarteko arduraduna euskalkien alde agertu da,
|
euskara
batua beharrezkoa baldin bazaio, zioen tokiko mintzairak aberastasuna ekartzen duela.
|
|
Lehen hitzordua otsailaren 20tik 24ra finkatua da. Orduan, duela hogei urte gertatu zen Euskaldunon Egunkariaren hestea oroitaraziko dute, zenbait ekitaldiren bidez. Martxoaren 24an, berriz, 8.000 laguneko giza katea eginen dute
|
euskara
batuaren sortzaileak omentzeko. Alabaina, 60 urte betetzen ditu aurten Oreretako ikastolak, eta 60 urte dira ere euskara batuaren lehen oinarriak finkatu zirela.
|
|
Orduan, duela hogei urte gertatu zen Euskaldunon Egunkariaren hestea oroitaraziko dute, zenbait ekitaldiren bidez. Martxoaren 24an, berriz, 8.000 laguneko giza katea eginen dute euskara batuaren sortzaileak omentzeko. Alabaina, 60 urte betetzen ditu aurten Oreretako ikastolak, eta 60 urte dira ere
|
euskara
batuaren lehen oinarriak finkatu zirela. Ekitaldi honi Milimetroak:
|