|
2000
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari
|
eragin
dio, behin eta berriz, dardara batean, estualdiren batek larritzen dizkio barrenak; laster batean inguratu zaio adiskide bat laguntzera; beste bi, gero; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. ...uztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek
|
eraginda
eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
eskuetakoak, jatorrizkoen aldean, handiagoak ziren, ilunxeagoak, biribilagoak eta, batez ere, zainduagoak! Luzaz gelditu zen eskuetako azazkalei begira, sorgorturik, ikusten zuenari arrazoiren bat aurkitu nahian, eskuei jira eta buelta
|
eraginez
, hatzak gora eta behera mugituz, orain astiro, bizkor geroxea  go, esku desitxuratu haiek begien onespena jaso zezaten zain. Behaketa luzearen ondoren, irribarre sineskaitz bat sortu zen Brown jaunaren ezpainetan, eta afaria prestatzearekin batera erabaki zuen aurkikuntzaren berri inori ez ematea, batik bat uste osoa zuelako loaldi goxo batekin dena bere onera etorriko zela.
|
|
|
Bazen beste arrazoi bat ere, garrantzitsuena beharbada: ez zuela ordura arte sekula gabardinarik izan, are gutxiago gorri ilunik, eta gabardina ardokolore dizdizariak berealdiko poza
|
eragin
zion, eta horregatik jantzi zuen ikusi ahalakoan, lehen bi arrazoietan erreparatu ere egin gabe. Astelehena zen, eta Brown jauna ohartu zen, edo bulegoko idazkari pinpirinak ohartarazi zion, oso guapo zetorrela ile kolore berriarekin, tonu beltzaxka harekin, ilunxeegia aukeran, baina ondo hala ere, halako erokeriak ere egin behar izaten zirela noizean behin, bizian behin badarik ere, asperduraren gurpil geldiezinak irentsiko ez bagaitu.
|
|
|
Eta hausnarketa sakon honen haritik, hausnarketa zeina, oker ez banago, sortu baitzen aireak irentsi zuen nire esaldi ahoska  tzen hasi berri batek
|
eragin
zidan ondoez xumetik, eta hankamotz gelditu baitzen, nire minerako eta lagunen nahasbiderako, bada, orduan, argiak beren indar guztian piztuak zeudelarik gargolen aho zuloak ezinago artistikoki argitzeraino, baina artean hiru aurkezleak beren paperak errepasatzen ari zirela aprobetxatuz, alboan nuen gizaseme gorraizetu samartzen hasiari bere estasi une propialari buruz itaundu nion; ez, baina,, a... Nolako estasi unea, halako gizakumea zen beste nire teorietako bat, orain, labur beharrez, azalduko ez dudana.
|
|
|
Bihotzekoak ez baitu dardarizo hori sortzen; are gutxiago oraindik, haragi erre kirats sarkor oro blaitzen duen hori. Nire ustea da arbel elektronikoaren bidez elektrokutatu zutela, hiltzaile gaizto bat bezala exekutatu zutela, arratoiaren zerak eta lasterraldiak
|
eragin
zituen nahaste borrasteak aprobetxatuz. Ez zen goxo joan Deereren azken txantxa zakurra.
|
|
|
Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi. Hasteko, kolpe latz haren
|
eraginez
, ataxia sendaezin bat, zeinak" erregalo modura ekarri baitzidan gizon egiten nauen zer horri, barkatu, dale fuego eragiteko behar erreprimiezin bat, behar lotsagarri bat". Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten:
|
|
|
Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi. Hasteko, kolpe latz haren eraginez, ataxia sendaezin bat, zeinak" erregalo modura ekarri baitzidan gizon egiten nauen zer horri, barkatu, dale fuego
|
eragiteko
behar erreprimiezin bat, behar lotsagarri bat". Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten:
|
|
|
Organo trafikatzaile izan nintzela Somalian eta Ugandan? Neurekin daramadan buztana ez dela nirea, beltz gizagaixo batena baizik, eta hark kutsatu zidala danbolinari
|
eragin
eta eragin ibiltzeko joera itsusi erreprimiezina. Gogoratzekoak al dira astakeria hauek guztiak?
|
|
|
Organo trafikatzaile izan nintzela Somalian eta Ugandan? Neurekin daramadan buztana ez dela nirea, beltz gizagaixo batena baizik, eta hark kutsatu zidala danbolinari eragin eta
|
eragin
ibiltzeko joera itsusi erreprimiezina. Gogoratzekoak al dira astakeria hauek guztiak?
|
|
|
Zergatik? Bada, oso urduri nengoelako, batetik; eta bestetik, hiru aurkezleek niregan
|
eragin
zuten presioak ez zidalako xehetasunei erreparatzeko paradarik eman. Azken atal honetan, hortaz, fondoaz arituko naiz, ez hainbeste formaz.
|
|
|
Umezurtz gelditu nintzelako? Herioren
|
eragin
ubelak makina bat aldiz musukatzeko fortuna beltza izan nuelako. Ala, nire desditxak baino gehiago, nik eragin nituenak interesatzen zitzaizkien?
|
|
|
Herioren eragin ubelak makina bat aldiz musukatzeko fortuna beltza izan nuelako? Ala, nire desditxak baino gehiago, nik
|
eragin
nituenak interesatzen zitzaizkien. Hausnarketa hark ere, noski, ez zuen nire baitan erantzunik aurkitu, barrundatzen nuen arren ez zirela nire ezbehar ugarien atal bakarrarekin konformatuko.
|
|
|
Gargolaren pasadizo hark ez zuen bestelako garrantzirik izan: lekuz kanpoko aldarrikapenak xotilki isilaraziak ezen jendeak uste izan baitzuen bat bateko hotz izugarri hura fronte polar baten
|
eraginez
gertatu zela, Zuzendaritzak bozgorailuetatik ohartarazi zuena bete betean irentsiz, bada, aurrerantzean efektu bereziekin kontu handiagoz ibiltzera mugatuko ziren. Gargola benetakoa ez izanak ez zuen ikuslerian ardura edo zalantza apartekorik sortuko:
|
|
|
Nola ahaztu nire programakideen paradero beltza? Ezen, egia esatera, min handiena
|
eragiten
zidana oroimena hain berean atxikitzea baitzen, hain oso eta hain bertako, eta horrexegatik akordatu nintzen, programa amaiera aldi hartan, batik bat, Leteo ibaiaren urez, haiek baitute, esaten zenez, gauza iraganen memoria ahazteko dohaina. Ai, orduan han izatera, tragoxka bat hartuko nukeen gustura baino gusturago!
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. Eta ikusi aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta ikusiz gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia
|
eragin
zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela egunen nekean, eta beti ematear ziren urra  ... Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
|
Hainbat helduren aztal mehe zuriek gomitalarria sortzen zidaten. Atso batzuk zeuden nire aldamenean, beren bainu-jantzi beltz estuen barnean, nazka
|
eragiten
zutela jakin gabe. Edo nire nazkak axola gutxi sortzen zielarik.
|
|
|
Aukera ona nuen ihes egiteko; baina, hamar urte, eror nadila!, eta nahiago izan nuen izarren deiadarrak nireganatzea, bizitza eroso baten magalean kulunkatzea baino. Eskuko soinuak dantzara
|
eragin
zituen berriro ere astarraindarren gorputz gosetiak. Lehengusina sugea iritsi zen bere botila ardorekin.
|
|
|
Ulertu ahal izan diot, baina nik ezer erantzuteko aukerarik eman gabe, bigarrengoz Rubenen eskuetatik urrundu, eta gerritik heldu dit. Bakramena Gainezka egiten zion alkoholak, hitzak trabarazi eta totelka esatea
|
eragiten
zion, barkamena eskatzera etorri naiz, eta eskrerrak ematera. Oso folio ederrak dira.
|
|
|
Hala ere, emakumezkook jeneralean ez gara horretaz ohartzen beste urtebete bat igaro arte eta, horrenbestean, lau urteren buruan amaitzen dugu harremana. Bikotean gehiago irautea, usadioa eta aldagai kulturalen
|
eraginez
gertatzen omen da, baina gero eta gehiago gureganatzen ari garen burujabetasun ekonomikoak, etorkizunean geneak indartsuago agerraraztea ekarriko omen du.
|
|
|
Jendeak barre egin duen arren batez ere katalan eta galegoek, beharbada Luisen iruzkin desegoki horren
|
eraginez
, Dan eta Idoiaren arteko solasaldia laster amaitu da eta, Danen eskariz, Idoiak musikari euskaldun baten kaseta jarri du: nik ez nuen ezagutzen ez Juan Carlos Perez ez haren musika, baina atseginez entzun dut harik eta Boston bistatu dugun arte, izan ere orduan jendea aztoratu, eta pozaren pozez hasi baita furgonetatik bertatik argazkiak ateratzen.
|
|
|
Arranguratua, eskua ilunpetan luzatu, eta topatu dudan lehen gauza sendoa urontzia izan da. Zain geratu naiz, kirio guztiak airean eta, zarramarra, haizeak adarretan
|
eragindakoa
izatea desiratuz. Baina berriro ere entzun dut, argi, eta hurbilago oraingoan.
|
|
|
Ez bat eta ez bi, urontzikada bat eman diot, bortitz, garrasi egitearekin batera, baina istantean beste garrasi bat ere entzun da, eta segidan barre algara bat. Neure harridurarako, barreka ari zena Karmelo zen eta, piztean, Tom ikusi dut esku minberari gora eta behera
|
eraginez
. Larriturik, berehala beste bidailagun batzuk ere etorri dira Preterito makila batekin ez, baina bideoarekin agertu da; eta Ruben gerritik gora biluzik, iskanbilak eranzten harrapatu izan balu bezala, eta handik gutxira Dan bera.
|
|
|
Horretaz jabetu gara norbaiten ziztu hotsa entzun, burua goratu eta, urrun batean, Preteritori antzeman diogunean. Baina guk hura agur  tzeko eskuei
|
eragin
eta, zain geratu beharrean, ibilian eta solasean jarraitu dugu.
|
|
|
Eta besterik esan gabe, musurik eman gabe alde egin du niregan beste lurrikara haragikara bat eraginez. Baina afaltzera joan garenean, nik beste gisa batez ulertu ditut Patxiren hitzak, izan ere kanpoan lainoak dena hartua baitzuen, eta udako freskurak hotzak azala pinportu didan eta buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara
|
eragin
baitit. Eta Danek furgonetan eramaten gintuen bitartean pentsatu dut gauean bi aukera nituela:
|
|
|
lehenik nitaz eta, segidan, bidailagunei buruz. Eta ni, ezin ukatuko dut, deseroso sentitu naiz gizon horren alboan; etengabe egiten zituen korrokada ttikiek eta, bainatu arren, zabaltzen zuen izerdi eta kolonia usain sarkorrek izango zuten horretan
|
eraginik
. Bestalde, haren keinuek ere zerbait ekartzen didate gogora (beharbada aitaren zerbait, zeren Tomek berrogeita hamar bat urte izango baititu), oraindik zer den zehazki ez dakidana.
|
|
|
Hala ere, oraindik maite zaitut"). Sortu zi  tzaidan amorrazio, egonezin, tristura eta auskalo zer gehiagoren sentimendu bulkada haren
|
eraginez
, ohetik jaiki behar izan nuen eta Dabid atzetik etorri zitzaidan, isatsa apaldua duen txakurraren antzera. Eztabaida salara lekuz aldatu, eta hantxe amaitu zen, handik gutxira, zuloaren eskultura jaurti, huts egin, eta kalera irten nahi nuela esan nionean.
|
|
|
Baina ez nintzen hil, eta harrezkero apenas hitz egin nuen Dabidekin(" Nik zurekin gura dut, baina utzidazu neska horrekikoa behar bezala amaitzen. Ez diot minik egin gura", errepikatzen zidan larrusendo hark, niri minik
|
eragin
ez balit bezala). Hurrengo egunetan, berak ez zuen gaia berriro ere hizpidera ekarri nahi izan, esan beharrekoa esana zegoela adierazten zidan, maite ninduela errepikatzearekin batera.
|
|
|
Eta gure egonezina erakusten zuen isilune jasangaitza apurtzearren, nik Polikarporen istorioa kontatu diot, nola ito zen gizajoa garbigailuarekiko liluraren
|
eraginez
, eta ni normal bezain hotz agertzen saiatu naiz. Karmelo, ostera, urduriago egon bide da, zeren, lurrera erori zaizkion arropa garbiak jasotzearekin batera, irribarre ezin osatu batekin agurtu bainau.
|
|
|
alde batera, ilusioa pizteari eta, bestera, haren ohiturak, haren gabeziak onartu behar izateari ezinezkoa irizten nion. Nola esango nuke, norbaitekin berriro intimitatea, konplizitatea bai, konplizitatea da hitza lortzea ez zitzaidan oraintsu arte bururatu ere egiten, eta hala ere horixe da Rubenekin azken egunotan sentitzen ari naizena, eta banuen berataz zer edo zer idazteko gogoa, eta horri ekingo diot brainstroming gisako batean Rubenek ere antzeko zerbait
|
eragin
du nire sentimendu anabasan gaur gauean bera nire dendara etorri arte:
|
|
|
Egia esatera, hotelera heldu, eta harrera gelan nire izena aipatu dutenean, ez naiz Las Vegaseko hartan bezainbat harritu, zeren Karmeloren deiek jakitun jarri baininduten. Baina ezin ukatuko dut telegramak niregan hotzikara ttiki bat
|
eragin
duela eta aurpegia nola mudatu zaion ikusirik, baita Rubeni ere.
|
|
|
Guztiarekin, nik ez dakit Rubeni nola lagundu, eta damu doi bat ere sortzen zait
|
eragin
diodan nahasmendua dela eta. Baina berak zoriontsu dela esan dit, eta asko pozten dela lagunek egin zioten bidaia opariagatik.
|
|
|
Ez, behin honaino etorrita, neure buruari gutiziatxo bat onartu gura izan diot eta, taxi bat harturik, Castrora jo dut. handia
|
eragiten
zidan auzune horrek eta primeran ibili naiz hango giroa, hango eta kafetegiak ikusten. Afaldu ere han egin dut, baina hotelera itzuli naizenean, futxo!, Tom ohe gainean luze luze etzanda topatu dut, eskuan botila bat whisky zeukala.
|
|
|
Baina, egun kritiko horietako batean, goseari gehiago ezin eutsi, eta kilo eta erdi sagar jan irentsi nuen, harrapazka, erretzaile konpultsibo batek abstinentziari utzi, eta zigarroei ekingo liekeen modu bertsuan. Betekada hark sekulako indigestioa
|
eragin
zidan; gainera, sagarrak sabel barnean irakiten hasi zitzaizkidan eta, minaren minez egoteaz gain, ahotik halako hats higuingarria isurtzen hasi nintzen, upel bat sagardo edan izan banu bezalaxe. Umekeria uste baino larriagoa gertatu zen eta azkenean ospitalera eraman behar izan ninduten, eta han, sabel garbiketa egin.
|
|
|
Orduan itzala baino argalago geratu nintzen eta, berriro ere, oraingoan barne egonezin honen
|
eraginez
, bide horretan noala esa  ten didate denek (Teresak behinik behin hori nabarmendu izan zidan, eta Estherrek eta Adelak ere horixe esan didate goizean dutxatik irteten ikusi nautenean, hori eta beren donuts etatik jateko, dagoeneko sabela aski lehor baitute).
|
|
|
Kamioizalea izaki, aitak denboraldi luzeak igarotzen zituen etxetik kanpo. Horren
|
eraginez
, artean haurra nintzela, amarekin parkean jostatzen edo paseoan ibiltzen nintzenean, sarritan gizon bat ikusi, eta haren besoetara joko nuen beso zabalik. Gizonek harriturik hartzen ninduten, altxatzen ninduten eta kontu ba  tzuk ere egiten zizkidaten, eta ni, falta zitzaidan aitatasun dosia jasorik, pozarren itzultzen nintzen amarengana.
|
|
|
Bart lo gutxi egin arren, gaurko eserialdi eta geldotasunaren
|
eraginez
, beldur naiz ez ote zaidan gaua basamortu amaigabea bihurtuko. Bestalde, gainerako bidaiariek burua hotelaren afera horretan izango duten bitartean, badakit niri gogoa norengana joango zaidan.
|
|
|
Bidean aurrera, tarteka zuhaitzetako sustraiak espaloian nabarmentzen zirela ohartu naiz; bazirudien espaloitik atera nahi zutela, eta aire bila joateko oso norabide gutiziatsua hartu nahian zebiltzala. Beste batzuetan, ordea, oinen azpitik zetorkidan dardara sumatu dut, New Yorken bezala, metroak lurpean
|
eragindakoa
.
|
|
|
Beharbada horren
|
eraginez
, halako batean Bostongo bidegorria jarraitzeari utzi, eta, New Yorken bezala, noraezean ibiltzen hasi naiz, luzaroan ibili ere, harik eta, bat batean, Harvard-en nengoela ohartu naizen arte. Hango unibertsitate giroa, jendetsua eta bizia, oso kilikagarria egin zait.
|
|
|
Orduan niri deitu zidan, kirioak airean zituela, baina batez ere lotsaren lotsaz zer esan, nola esan ez zekiela. Nire aholkuen kontrara, gertakariak bere alde azaldu nahi hartan eta lana behar bezala egin zuela adieraztearren, nahitara zauri bat
|
eragin
zion bere buruari. Baina handik gutxira lapurrak harrapatu zituztenean, denen begien bistan geratu zen Dabiden koldarkeria jokabide okerra.
|
|
|
Ni ere halaxe sentitu nintzela adierazi nion, neure burua maratoia amaitu duen lasterkari batekin alderatuz. Eta Karmelok barre egin zuen, barre sarkorra, eta niri on egin zidan ikusteak, aspaldiko partez, oraindik ere norbaiti barrea
|
eragiten
ahal diodala. Eta horrekin batera originala iruditu zitzaidan operazalea izatea (Miren eta Koldo lagunik intelektualenak izanik ere, ez ziren sekula joaten), eta gustatu egin zitzaidan haren frantses doinua, eta solasaldian nik ulertzen ez nituen hitzak tarteka  tzea.
|
|
|
Berriro errepidean, iskanbila batean hasi gara dira. Ni, horregatik baino gehiago, alboan nuen Jordik belaunari etengabe
|
eragiten
ziolako urduritu naiz (eta beharbada baita Laurari etengabe xuxurlaka zuzentzen zitzaiolako, eta musu zaratatsuak ematen zizkiolako) eta, egia esatera, baita Karmeloren presentzia hutsagatik ere. Baina ordu pare baten buruan, jendea lokartzen hasi da eta azkenik gauzak itxura batean beren onera etorri dira.
|
|
|
Gero, komuneko gelaxka batera sartu, komunontzian eseri, eta hainbatgarrenez berrirakurri dut Dabiden telegrama. ...gingo nuke 6.30ak eta 12ak orduen kontu hori dela eta ez dela (Dabid jostarin jarri, eta, inguruka, arraren dantza erritualak egiten hasten zitzaidanean, 12etan zegoela esan ohi zidan, erlojuaren orratzak irudikatuz, zakila tente eta alegera zuela alegia; eta noizbait 6.30etan zegoela esanez gero, nik beheraka eta mengel zegoela uler  tzen nuen), baina gaur, gaur ez dit irribarrerik ttikiena ere
|
eragin
. Geroenean, komunetik irten, eta taldekideengana hurbiltzean, Ruben harrera gelan giltza itzultzen ikusi dut, eta Dabiden telegramako poemaren giltza galdua agian Dabidek ez, baina Rubenek berak izan dezakeela bururatu zait.
|
|
|
Baina furgonetatik jaitsi, eta, berehala, jende artean galdu naiz, nahitara galdu ere. Laster eskaini zaigun ikusmirak azala pinportu, eta buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara gozo bat
|
eragin
dit. Noizbait edertasuna zer den galdegiten badidate, Grand Canyoneko ikuskizun hunkigarri hori aipatuko dut; baina hori bai, ahal dela jende gutxiagorekin.
|
|
|
Epaileak (L), artega, eskuin eskuari
|
eragin
dio, eta oraingoan abokatu defendatzaileak (I) erakutsi du bere protesta. Baina fiskalak (T) amaitu duela esan eta, arren, bere ondorioa agertzen uzteko eskatu du.
|
|
|
Ez al da maitasun benetakoagoa maitalearengandik erresuminez baina diskreziorik handienaz urrundu zen emakumearena, nire ama zenarena, alegia? Ez al da maitasun benetakoagoa, bere amaren sofrimendua kitatzeko, zeren zuk
|
eragin
zenizkion ondorenak oso handiak izan baitziren, haren senargai ohia mendekatzera eta porrokatzera datorren neskarena. Eta negarrez leherturik, Amelia Hilton agertu den iluntasun berean desagertu da Adela, eta berehala Esther joan zaio atzetik, denok ez zerurako ez lurrerako geundela.
|
|
|
Zuk ere entzun al duzu homosexuala naizela? Nik ezker eskuin
|
eragin
diot buruari. Hara:
|
|
|
Beherakoan ez bezala, beroa eta nekearen
|
eraginez
, gorakoan denok batera eta aski isilean ibili gara. Bien bitartean, nik ezin izan dut Tom edo Ray, edo Popo, edo dena delakoa burutik kendu, eta, halako batean, hark izaten duen keinu ezaguna etorri zait gogora, eta keinu horrek, harrigarria bada ere, Dabid oroitarazi dit:
|
|
|
Guretzat eta josteta hutsa besterik izan ez dena hasi zait xuxurlaka, Olgarentzat benetako sofrikarioa eta gurutze bidea gertatu da. Nonbait, ez oso aspaldi lankideren batekin abentura bat izan zuen eta, Xavierren isilpean gorde ahal izango zuela uste izan bazuen ere, gure epaiketaren kontu horrek zuzenean
|
eragin
dio; pertsonaiekiko identifikazio handia, oso handia izan omen du; ni orain konturatu naiz: haren hitz egiteko modua ez zen txantxetakoa.
|
|
|
Baina beti amaitzen nuen pentsatzen guztiz imajinaezina zaigula besteen etxe barneko intimitatea eta egunerokotasuna, otsoak usoa noiz irensten duen, noiz hagin zorrotzak erakusten... Ni, itxura batean, hain apal eta otzan ikusirik, nekez imajina nazake inork zenbait eszenatan, esate baterako Dabiden zakila milikatzen, Karkasonatik Baionarako autopistan barrena, bera gidari doala; edo itsasoko ekaitz betean, Gaztelugatxeko ermita ondoan larrua jotzen, haizeak kanpaiari ero moduan
|
eragiten
zion bitartean. Gauza intimoekin jarraituz, nekez imajina dezake inork Dabidek zein gustukoa duen txiza komunontzian eserita egitea...
|
|
|
Arches eko ibilaldietan zehar aski bakarti egon naiz. ...zkiak atera behar izan dizkiet (Tom ere makinarik gabe etorri da, baina jende gehiena oraindik ez da ausartzen berari eskatzera; bestalde, badirudi orain beti ibiliko dela jeans ak eta unai sonbreiru berri horiekin); eta tarteka, neure harridurarako, Tom eta, batez ere, Ruben eta Karmelo inguratu zaizkit (zertan ote da Adela eta Estherren turismo sexuala?); baina hala izan denean ere, bero saparen
|
eraginez
isilik samar ibili gara. Eta ibilaldietan zehar, oroitzapen freskagarrien harrapaketan aritu naiz:
|
|
|
Erosketak egindakoan, kanpineko igeritokian bustialdi bat hartu, eta afaria presta  tzeari ekin diogu: spagettiak haragiarekin eta, taldekoei besterik bururatzen ez zitzaienez, oraingoan ere nahi gabeko animatzaile gertatu naiz ezagutzen nuen postre xume bezain gozoarekin (yogur naturalak esne kondentsatuan nahasi, limoi ur doi bat gaineratu eta
|
eragin
, eta azkenik melokotoi eta anana zatiak erantsi), lehendabiziko aldiz dena ardoaren laguntzarekin, eta afaria ezin arrakastatsuago gertatu da.
|
|
|
Beharrean, sarritan egiten ditugu horrelako ariketak. Bala batek giza gorputzean zelako txikizioa
|
eragin
dezakeen ikusteko, ez dago hori baino froga hoberik. Orain badakigu marka horretako pistola batek, sei bat metrotik tiro eginez gero, hori bezalako zulo bat sortuko lukeela zure gorputzean (ongi oroitzen naiz" zure" hitza erabili zuela, edo" lizukeela" bestela).
|
|
|
badirudi bala sartzen den aldean zuloa garbia izan behar dela, eta irteeran balak buztina kanporantza zabaldu behar duela. Baina muturrean dituen estrien
|
eraginez
, kontrakoa gertatzen da: balaren kontaktuarekin, buztina edo haragia sarrerakoan lehertzen da, irteera garbi baino garbiago utziz".
|
|
|
Alabaina, nola esango nuke, handik gutxira Dabidek egia osoa esan aitortu behar izan zidanean, egiaz tiro egin zidanean alegia, zuloa neuri sortu zidan eta, zabaldu zitzaidan hutsuneari erreparaturik, pistola batena baino gehiago kanoi batena zirudien. Egia esatera, nik ere halakoxe zuloa
|
eragingo
nion eskultura hura ezustean hartu, eta jaurti nionean, baina ez nuen jo, eta zulo bakarra neuri zabaldu zitzaidan, handi eta biribil, eta halako hustasuna uzten duen zulo bat, halako neurria duen zulo bat nekez itxi daiteke, nekez...
|
|
|
Ez: ni beste errealitate batean sentitzen naiz, hain zuzen ere, Dabidek egiaz tiro egin zidanetik, eta horrek ingura nazakeen paisajerik liluragarrienak baino gehiago
|
eragiten
nau. Nola esango nuke, Dabidek egia azaldu zidanetik harritua, noragabetua, jausia nago.
|
|
|
Pasadizo hark, ordea, bi lagun astunen harreman haren galerarekin batera, halako zapore erresumina utzi zigun. Baina zapore erresumin hura (ez dakit zerk
|
eraginik
, baina gero eta lagun gutxiago genuen), orduan hain handia iruditu zitzaidana, hutsa zen gerora Dabidek sortu zidanaren aldean, hain zuzen ere egia aitortu, eta beste neska batekin hartu emana oheratu zela onartu zuenean (ez dakit zerk eraginik, baina gero eta bakarrago nengoen). Gau hartan eta batez ere harrezkero piztu egin ez ziren lagunen lanparak bezain ilun geratu nintzen, eta bete betean dastatu nuen irainaren zaporea.
|
|
|
Pasadizo hark, ordea, bi lagun astunen harreman haren galerarekin batera, halako zapore erresumina utzi zigun. Baina zapore erresumin hura (ez dakit zerk eraginik, baina gero eta lagun gutxiago genuen), orduan hain handia iruditu zitzaidana, hutsa zen gerora Dabidek sortu zidanaren aldean, hain zuzen ere egia aitortu, eta beste neska batekin hartu emana oheratu zela onartu zuenean (ez dakit zerk
|
eraginik
, baina gero eta bakarrago nengoen). Gau hartan eta batez ere harrezkero piztu egin ez ziren lagunen lanparak bezain ilun geratu nintzen, eta bete betean dastatu nuen irainaren zaporea.
|
|
|
Hura nahigabea! Heriotza hark ere amonari zirrara handia
|
eragin
zion arren, artean auzunean Polikarporen ondorengo gehiago bazen, bai, eta bazkalondoko lo kuluxka egiten jarraitu ahal izan zuen (Ipar Amerikan biziz gero, amonari garbigai  lu enpresa salatu, eta sos ederrak lortzea gomendatuko niokeen...).
|
|
|
Eta, nola esango nuke, Polikarporentzat garbigailuko zuloa bezala, edo amonarentzat azken Polikarporen heriotza nola, halakoxe obsesio zurrupatzailea sortu zitzaidan Dabiden egiaren gezurraren
|
eraginez
. Lanean, ibilian, ohean batez ere ohean, beti harengana joaten zitzaidan gogoa; jasanezina zitzaidan auskalo zenbat denboran hark nire ezkutuan egidako bizimodua.
|
|
|
Orduan nik neuk aholkatu nion nazioaren onerako egia osoa ez esatea. Azken batean, bekadunarekin izan zuen harremanak batez ere gure bikoteari
|
eragiten
zion eta nik barkatu egin nuen; barkatu egin nuen bera maite dudalako eta damutu zelako; barkatu egin nuen gure familia aurrera atera nahi dudalako. Barkamena amodio bizitzan ezinbesteko gakoa da, barkamena eta, jakina, egia...
|
|
|
Espero ez bezala, gaurko gosariko albisteak zaldiek
|
eragindako
gihar minak edota egunsentia izan beharrean (biak ere ongi nabarmentzeko gisakoak), Luis izan da, eta Rubenek, haren dendakidea izaki, jakinarazi digu:
|
|
|
Furgonetak ere hasieran benetako erlauntza bat ematen zuen, trufa eta haserre hitzak nahasian; baina gero, berandu erretiratu eta egunsentia ikusteko goiz jaikitzearen
|
eraginez
, banan banan, denak lotan geratu dira. Adelak eta Estherrek, ordea, ahopekoetan jarraitu dute, eta nik, begiak itxirik izan arren, haien haserre hitzak entzun ahal izan ditut.
|
|
|
Eta beharbada leihatilatik ikusten nituen kamioiek
|
eraginik
edo, haur denboran aitak oparitu zidan plastikozko kamioi handi horiaz oroitu naiz, eta gogoko jostailu harekin etxean nola ibiltzen nintzen atzera eta aurrera. Egun batez hartan ere herrixkan geunden, bakarrik jostatzeaz aspertu, eta amonarenera jo nuen.
|
|
|
EEBBetako presidenteak bere ekintzarik ttikienaren ondorio guztiak neurtu behar ditu eta hori ez da konpontzen ahorita esan berri duzun" Senti  tzen dut" huts batekin. Estatu batuarrok ez dugu merezi atxikopalatuko gaituen presidenterik, adorea eman, eta
|
eragingo
gaituen pertsona baizik, eta zu, zu ez zara merezi dugun presidentea! amaitu du Clintonengana (X) haserre eta koleratsu hurbilduz.
|
|
2001
|
|
|
Traje dotore batez jantzita dago, apain apain, antezko sonbreru eta guzti. Noizbehinka ezker eskuin begiratzen du, lasai, beroak beregan
|
eraginik
ez balu bezala. Halako batean, lagun bat pasatzen da handik.
|
|
|
Eta esaten nizun bezala, Kantek saiakera horretan adierazten du arteak edozein gai erabil dezakeela, eta edozein sentimendu sortarazi: berdin izango du moralki zuzena den edo ez, ikuslearengan izua
|
eragingo
duen edo barrea...
|
|
|
Sartu bezala, seme alaba eta ilobek, garrasi zizkolatsuen artean, aurrea hartu zieten aita osabei, eta, hauek konturatzerako, lardaskan hasiak ziren haiek. " Basta!", bota zuen aitak errespetuz," eta nire atzetik!", eta aquariumeko argiek, bat batean, ilunabarreko ekaitz borti  tzaren
|
eraginez
, itzaltzeko keinu errepikatua egin zuten, itzali eta piztu, piztu eta itzali; trumoi hotsak dantzan jarri zituen hormak eta beirak; zaintzaileen baretze lanak eta hitz lasaigarriak hutsalak gertatu zirelarik, arrain-ontzietan nagusitu zen berehala: ostikadak, begirada ikaratuak, oihuak, negar kontsolaezinak, begitarte desitxuratuak, zain irekiak...
|
|
|
Naufrago horren historia kontatu; naufrago hori zeinak, bakardade luzearen
|
eraginez
errealitatearen zantzua guztiz nahasturik, ez baitaki itsasoa petrolio bihurtu denik, eta, jaurtitzear duen mezu botila, molotov koktel.
|
|
|
Oraindik berak ere oso ondo ez dakien zerbait aurkitu nahi du. Lo gelditu da senarra Â, aizkora lanek (eta bestelakoek)
|
eragindako
nekeen ondorioz. Marik, inguruak behatu ondoren, lepora eraman du eskuineko eskua.
|
|
|
Eta guraizeak besteren batek. Torlojo bategaz lotu eta kirten bana bere ipini eutseen, atzamarrak  bertan sartu eta
|
eraginez
, hariak, oihalak, lazuak, txirikordak eta holakoak errazago ebagitzeko.
|
|
|
Aho zabalik hasi zan jendea" ooooo" ka eta" aaaaa" ka. Horretan zirala, infernuko hauspoaren
|
eraginez
legetxe, halako haize bolada handi bat heldu zan enparantzara. Holantxe, kolpera.
|
|
|
Uraren gainean harri bat botatzen denean sortzen denari, edo haizearen
|
eraginez
gertatzen diren uhin txikietako bakoitzari deitzen omen diote izurra...
|
|
|
Legez kanpoko haurdunaldiak sekulako haserrealdia
|
eragin
zion aitona Domingori, baina haserrealdia etorri bezala joan zen eta, dagoeneko, enkargatu dio sehaska hiriko arotz onenari. Frantziatik etortzen den oihal saltzaileari erosi dizkio telak, eta dendaren atze aldeko gelan eduki ditu emazte eta lau alabak, bost hilabetez, umearentzat faldoi josten eta brodatzen, beste zereginik gabe.
|
|
|
Behean bizi dira Mirenen gurasoak, eta gurasoen azpian dago oihal denda. Bart, ez jakin, bada, argi kableren batek
|
eraginda
edo zer, su hartu dute goiko apaletako oihalek. Domingoren emaztea izan da komunera jaisterakoan keari antzeman dion lehena:
|
|
|
Don Luis maisua negar batean hasi da, klasera sartu denean. Gero, goiz erdian, señorita Anparok" Aita Gure bat" errezatu
|
eragin
digu eta, Juliak, Marrazketako maistra berriak, notizia historikoa dela-eta, irratia piztu du, eskolan. Hamabiak inguruan, etxera denok, lutoa gorde behar dela eta.
|
|
|
–bizibeharrak nahiz ahultasunak
|
eraginda
–uko eta iruzur egitea ere gerta daiteke, baina ez dugu heriotzaraino etengo, nahi dugularik ere, haurtzaroak eho zuen liluraren sare argala.
|
|
|
Gogoan har dezagun, nolanahi ere, bata aspertzen duenak ez diola beti gogait
|
eragiten
besteari. Pisua, gainera, sakonari omen dagokio, hainbeste bider ikusten dugunez.
|
|
|
Ez beza inork, mesedez, harrokeriatzat har erabili dudan hitza. Euskaraz dakienak ongi daki zerbaiti
|
eragiten
ari dena zerbait nahasten ari dela. Eragilek, beraz, bazter nahastaile edo esan nahi du hemen.
|
|
|
Eragilek, beraz, bazter nahastaile edo esan nahi du hemen. Nahasketan ibili bainaiz ni, buru belarri, ea eraginaren
|
eraginez
eta nahasiaren nahasiaz zerbait bereizten ote dugun, pisuagoak behera eta arinagoak gora doazelako, besterik ez bada ere.
|
|
|
sortu eta horrenbeste urtez iraunarazi. Orobat irakaskintzan, Donostia inguruan esaterako, Zipitria andereñoaren
|
eraginez
. Eta atzapar zapaltzailea pixkaren bat jaso orduko, hor agertu ziren, gero eta ugariago, euskal liburuak, aldizkariak eta, hauen artean, hamaboskari eta astekariak.
|
|
|
Ezin gutxiago egin, jaio eta berrogeita hamar urtera, horretarako beste ezertarako baino areago sortu zen erakundeak. Beharrak
|
eraginda
, ez gutiziak edo kasketaldiak, beldurrez edo abiatu behar izan zuen bide horretatik. Ez da deus asmatu, ez orduan ez geroztik; gordean nahiz agerian lehendik geneuzkan hautakizunetan egin zen aukera.
|
|
|
orduan baino liburu gehiago argitaratu da, eta irakurleak ere ugariagoak dira, maila batean batez ere. Gure artean hainbeste kalte
|
eragin
duen bikaintasun nahiarekin batean38, dela sortze lanetan dela itzulpenetan, erlijio lanez kanpora, eta are hauetan ere," literatur ederra" soilki lantzeko gogo hura aienatu da. Aldizkariak, oraindik egunkaririk ez dela, askoz hobeak dira egungo egunean, bai ukitzen dituzten gaien zabaltasunagatik, bai berauek gero eta trebeago erabiltzeko moduagatik.
|
|
|
Gero Larramendi dugu aro berria zaharretik bereziko duena eta urtemuga, horrelakorik behar bada, 1745 litzateke. Bere lanaz eta
|
eraginaz
, lanak eta eraginak utzi zituzten ondorioez, hainbat jende mintzatu da, horien artean ni ere bai, marmarra oraindik orain ozendu delarik. Ez dago, bada, zertan luzaturik.
|
|
|
Izuak eten ditu gizonengan lotsaren eta prestutasunaren lokarriak. Eta itsasertzean nekeak
|
eragin
dion loalditik iratzarri orduko zain dauka heriotza, janzkiak beltz eta aurpegia zurbil, elizgizon baten gisan.
|
|
|
Ez lau orrialdek, ez laurogeik, ez laurehunek ez diote euskarari gora edo behera handirik egingo, beharra beharrak
|
eragin
ez badu. Hizkuntza bat, eta euskara ez da besteak ez bezalakoa?
|
|
|
ez da ikusi besterik nola baliatu zen Larramendiren aberastasun irabazi berriez (aldiritar ere ezagutzen zuen). Eta jendeak ez ziola predikariari
|
eragiten
hizkera moduan, honek hari baizik edo, are zehazkiago, elkarlanean zebiltzala bata bestearekin, XVIII. mendeko FLVen argitara zen Gesalaz aldeko dotrinak azaltzen  digu. Honako pasarte honek, marka guztiak hausten baditu ere, badu eite berekorik:
|
|
|
Beharrak beharra
|
eraginda
gure artean azkenaldi honetan gehien tratatzen diren gaiak izan daitezke heltzen denaren argibide. Bai, horrelatsu da, noski, baina ez da arrazoi nahikoa gainerako bideak mozteko.
|
|
|
" Gerraren billa gau t, egun" zebilen munduan barrena eta bakea, bazterrik gabeko bakea, maite zuen bihotz bihotzez. Borrokarako grinak
|
eragin
dizkio, agian, orrialderik bizienak prosaz eta Jainkoaren altzo zabalean atseden hartu nahi duen maitasunak neurtitzik ederrenak. Hutsik gabeko bertso doietan behin eta berriro itzuri zaion deiadar bihoztiak balio du, ene ustez, bere lumatik sortu diren gainerako laneginek beste.
|
|
|
Diodan, bada, labur beharrez, zerbait berri agertu dela gure artean gerra ondoko urte hauetan: bestelako pen  tsabidea bestelako bizimoduen eskutik, giro aldaera larria, herriko eta atze  rriko haize berrien
|
eraginaz
.
|
|
|
Azalez aberatsa âaberatsegia, aukeranâ izanik, are aberatsagoa da mamiz. Hainbeste eta hainbeste gogoeta daude hor mukuru âgizonaz, gizarteaz, giza lurrazâ, kabi ezinik, liburuari leher eztanda
|
eragiteko
zorian... Eta gogoetez gainera, barrenagoko beste zerbait ere bai:
|
|
|
Axalekoa, batetik, aberatsa eta xehea, ehunka gertaera banan banan erakusten dizkiguna, noiz, non, nola eta noren artean gertatu ziren zehatz zehatz aditzera ematen diguna. Baina gainaldeko inurritegi urduri horren azpian zer dagoen, zein indar ezkutuk
|
eragiten
dien inurriei horren itxuragabeko elkar hilkintzan abiatzeko, ez da erraz esaten. Badirudi aditzen ez dugun hizkuntza batean ari zaizkigula edo, hobeto esan, guk ongi dakigun hizkuntzan, baina batere ezagutzen ez ditugun gaiez mintzatzen direla.
|
|
|
Hegoalde lehorrak ez zuen gehiegi kilikatzen. Betiko eguzkiak gogait
|
eragiten
zion. Nahiago zuen giro aldakorra, Bidasoa aldeko maiz goibeltzen den zerua, euri ondoko eguzkiaren irribarre bustia.
|
|
|
eta bizirik zeukan haurtzaroko hizkuntzari zion maitasun goria. Eta ez zeukan beste eginbiderik, goragoko eginbideak baziren ere, hizkuntza lantzetik alde
|
eragin
ziezaiokeenik. Orixek egin zuen lehenbizi harako amets hura, Lizardik adierazi bazuen ere gero hitzez:
|
|
|
Halaz guztiz, eta ezinbestean bederik, nik ere igaro ditut ateak eta oinak lur sakratuan, begiramenez ikara, ipini. Horra bada non egin dugun topo Altunak eta biok, alor berbera lantzeko asmoaren
|
eraginez
. Ez gaude bakarrik, zorionean, ezta alderatzeko ere.
|
|
|
–Begira; gure ustez, beharrezkoa da kritika edozein herri ongi gobernatutan, harako Cervantesek aipatzen zuen lanbide hura bezala. Eta intsentsu ontziari
|
eragitea
ez da kritika. Egia zor du kritikoak, hots, gogoan bata eta ahoan bestea duela ez ibiltzea.
|
|
|
Azkeneko honetan ez nator bat, soil soilik. Euskaltzaletasunak
|
eragin
ziola, bai, argi dago; baina ez bertsotan jardutera, hori barrenak agintzen bide baitzion, euskal neurtitzak izkributan ipintzera baizik, eta inprentaren bidez munduan barrena zabaltzera," zeren ladin publika mundu guzietara berze lengoajiak bezala hain skribatzeko hon dela". Herri poesia ugariaren jabe ginela  badakigu garai hartan, idazten ez zen poesiaren jabe, ordea, eta euskaldunon gogoak bertsoetara emanak zirela ere bai, orain adina eta are emanago.
|
|
|
Eta, halaz guztiz, jo genuen jomuga eta heldu ginen helburu nagusira, aspaldi heldu ere, nahiz orro eta makakorroka maizegi ibili. Beharrak
|
eragiten
duenean, guztion ondasuna galbidean ageri zaigunean, Â oihuak oihu eta sesioak sesio, utzi eta baztertu egiten dira, azken finean bederen, norberekoikeriak eta eskualdekeriak.
|
|
|
herriak horretarako hautatu  dituen politikoek, noski. Teknikoen lana erabaki horiek ahalik errazen, lasterren eta ekonomikoen, nolarebait esan,
|
eragitea
da. Hizkuntzalaria ere, hizkuntza gaietan, ez da tekniko bat besterik.
|
|
|
1929an euskaltzaletu nintzen, nolabait esan, inork
|
eragin gabe
eta neuk ere nola ez dakidala: hazia, dudarik gabe, aspaldidanik ereina nuen.
|