2000
|
|
Kaltea eta atzerapena larriak direnean edo etxebizitza bukatu gabe geratuko ote denaren funtsezko susmoa dagoenean, saltzaileak agindutakoa ez betetzeagatik kontratua deuseztatutzat emateko asmoa notario bidez jakinaraziko da. Aldi berean, ordura arte emandako diru kopuruak itzultzeko eta
|
eragindako
kalte eta galerak ordaintzeko eskatuko da, betiere kalteak eta galerak ondo egiaztatuz.
|
|
Bestalde, Kubako Batzar Nazionalak 1996ko abenduaren 24an Kubako Duintasuna eta Subiranotasuna Berresten duen Legea onartu zuen, une horretan Estatu Batuetako hiritar ziren pertsona natural eta juridikoei desjabetutako ondasunengatiko ordain zuzen eta egokia eskaintzeko duten jarrera adieraziz. Kubako agintariek, gainera, blokeoak
|
eragindako
kalteak ere negoziazioan kontuan hartzeko eskatzen zuten. Halaber, atzerriko inbertitzaileak babesteko behar diren formulak baimentzeko ahalmena eman zitzaion Gobernuari.
|
|
Juan Carlos Berrio tafallarra drogomenpekotasunaren aurka diharduen profesionala dugu. Egunero ikusten du drogek
|
eragindako
kaltea eta haien menpe eroritako jendearen sufrimendua. Halere, edo horregatik hain zuzen ere, ez dago prest drogen inguruan eraiki diren iruzur engainagarriak salatu gabe uzteko, jakin badakielako gezur horiek gizartea kontrolatu eta milioi askotako irabaziak lortzeko asmatu direla.
|
|
Azkenik, Espainiari soilik dagozkien artikuluei erreparatuz gero (hots, EuskalHerriarekin zerikusi zuzenik3 ez duten artikuluez ari gara), erreferentzia eremu horrenpresentzia eguraldiari eta trafikoari buruzko artikuluetan handitzen da bereziki, eta baiekonomia gaietan ere, neurri txikiago batean. Eguraldiari eta trafikoari buruzko albisteei dagokienez, kontuan hartu behar dira ez soilik iragarpenak (beren mapen bitartezerreferentzia eremuak oso zehazki birsortzen dituztenak, liburu honen 5 ataleanaztertzen dugun bezalaxe), eguraldiak zein trafikoak
|
eragindako
kalte, ondorio etaabarri buruzkoak ere baizik (uholdeak, istripuak, e.a.).
|
|
Arazo hauez gainera, hainbat landaketa ez dira leku egokietan burutu: altuera handietan, malda gogorretan... egin dira, eta ondorioz, ekoizpen eskasa, eguraldiak
|
eragindako
kalteak eta bestelako arazoak ere azaldu dira. Gure lurraldean alertzearekin gertatutakoa horren adibidea da.
|
2001
|
|
Eta errotaz betetako mendi paisaje ederrarekin? Energia iturri honek
|
eragindako
kalteak eta onurak balantzan jarri dira eta ea pisuak zein aldetarako egiten duen.
|
|
Itsusiagoa, ordea, pinuengan sortzen duen ihartualdia. Bursaphelenchusa nematodo bat da eta berak
|
eragindako
kalteak Japonian deskribatu ziren lehengo mendearen hasieran. Egun ere txikizio handienak Asian sortzen ditu baina 1984az geroztik Suedian, Norvegian, Frantzian eta Portugalen aurkitu da.
|
|
Horren atzetik datoz suspentsio kolonean
|
eragindako
kalteak (berezko higaduragatik edo espaloien kontra harturiko kolpe ugarien ondorez).
|
|
Overbooking ak
|
eragindako
kalte eta galerak erreklamatzea: aire konpainiarekin arazoa konpontzeko ahalegina egin behar da.
|
|
Ibilgailu baten derrigorrezko aseguruak motordun ibilgailuak zirkulaziorako moduko bide edo lursail publiko eta pribatuetan, herri barruko zein herri arteko errepideetan edo egokiak izan ez arren erabilera arruntekoak diren bideetan zehar gidatzearen ondoriozko arriskuek
|
eragindako
kalteak estaltzen ditu, muga jakin batzuen barruan.
|
|
Hirugarrengo pertsona edo gauzetan
|
eraginiko
kaltea baizik ez du babesten, norberarenak kanpo utzita.
|
|
Hirugarrengoekiko aseguru arruntak aseguratuaren ibilgailuan
|
eragindako
kalterik jasotzen ez duelarik, erakunde aseguratzaileek bestelako aukera bat eskaintzen digute: oinarri oinarrizko polizaren estaldura zabaltzea, beste hainbat babes erantsiz (bideko laguntza, kristalen haustura, lapurreta, sutea, bidaiarien istripuak edota hirugarrengoen kaudimenik eza, esate baterako).
|
|
Arrisku orotako asegurua frankiziarekin kontratatzean, bere ibilgailuan
|
eraginiko
kalteen parte bat ordainduko duela agintzen du asegurua hartu duenak.
|
|
Baier ek Espainian dituen ordezkariekin aste honetan bertan lehen harreman ofiziala izatea espero du erakundeak. “Laborategiak bere mailaren arabera
|
eragindako
kalteak konpontzea nahi dugu, kaltetuak kalte ordain bat lortzeko urtetan auzitan egotera behartu gabe”, esan zuen Floresek, eta Osasun Sailak ere bere erantzukizunari aurre egin behar dio, albo ondorio larriak izan dituen botika bat merkaturatzeko baimena emateagatik. Pazientearen Defendatzailearen Elkartearen ustez, botikak botiketatik kentzeko Bayer ek hartu zuen erabakiaren atzean, hilaren 8an, sendagaia kentzeko benetako arrazoiak ezkutuan daude.
|
|
Carmen Flores elkarteko presidenteak, bai Bayerri, merkaturatze akastuna egiteagatik sortutako egoeraz arduratu zen, bai eta administrazioari ere. Elkarteko presidentearen arabera, Auzitegi Gorenak epai batean dio segurua ez den sendagai batek
|
eragindako
kalteak automatikoki konpondu behar direla. “Lotsagarritzat” eta “eskandalagarritzat” jo zuen Bayer ek argudio hau:
|
|
Gutxieneko kalitate ezaugarriak perretxiko kategoria guztien antzekoak dira. Horiek osoak izan behar dute, itxura freskoarekin, osasuntsuak, garbiak (ezin da garbitu), kanpoko hezetasun anormalik gabeak, izozteek
|
eragindako
kalteak, usainak eta/ edo zapore arraroak (barne kontsumoaren kasuan, gainera, intsektuetatik eta beste parasito batzuetatik salbuetsita egon behar dute). Perretxikoaren garapena kontuan hartu beharreko alderdi garrantzitsua da, manipulazioa eta helmugarako garraioa jasan ahal izateko aukera emango baitu.
|
|
Gainera, kritikatu du Gobernu zentralak bere laguntza eman nahi izan diela aseguru etxeei, joan den urtarrilean aseguru araudi berri bat onartu baitzuen. Erregelamendu horretan, espresuki salbuesten dira nahitaezko harpidetza aseguruaren estalduratik ezbeharra eragin duen ibilgailuko gidariaren lesioek edo heriotzak
|
eragindako
kalte eta galera guztiak, kasu hori legean jasota ez dagoenean. AEAk auzitegian errekurritu du erregelamendu hori, Aseguruen Legearen aurka bakarrik ez doalako, istripu mota jakin bateko kaltetuen eskubideak larriki kaltetzen dituelako, hala nola, bere automobila beste ibilgailurik gabe bidetik ateratzen denean hiltzen diren gidari familienak.
|
2002
|
|
eraso, jazarpen eta sexu gehiegikeriazko delituak, sekretuak azaleratu edo jakinaraztea, funtzionario, agintari edo agintaritzako agenteen aurkako kalumnia edo irainak, familia abandonatzea, zuhurgabeziaz
|
eragindako
kalteak eta jabetza intelektual eta industrialari buruzko eta kontsumitzaileei egindako delituak.
|
|
Azkenean epaitegietara joatea beste biderik ez badago, eskritura publikora altxatzea eta etxebizitza kontratu pribatuan ezarritako baldintzetan ematea eskatu behar da; horrez gain, enpresa eraikitzailearen ezezkoak
|
eragindako
kalte eta galeren eta etxebizitza emateko epeen atzerapenagatiko kalte ordaina, epaia ematen denera arte igarotako denbora barne.
|
|
Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Defentsarako Lege Orokorrak, 11.3 artikuluan, eskubidea aitortzen dio kontsumitzaileari jatorrizko akatsak edo horiek
|
eragindako
kalte galerak erabat dohainik konpon diezazkioten.
|
|
Oinarri juridikoari dagokionez, dagoeneko osaturik dago dotrina bat Kode Zibilaren 1908.2 artikuluan (larregiko keek
|
eragindako
kalteez erantzuteko betebeharra jasotzen duena), 590 artikuluan (debekatu egiten du horma bereizle batetik hurbil estoldak, labeak, tximiniak eta abar eraikitzea), eta kode bereko 1902.
|
|
artikulua, kontratuz kanpo erantzukizunari buruzkoa(
|
eragindako
kaltea konpontzeko beharra ezartzen du).
|
|
Izan ere, oraintsu arte hirigintzak bere magalean gordeta izandu lurraldearen antolaketa. Ordea, XIX. mendeko bigarren erdiaz geroztik, etabereziki XX. mendean, lurraldearen antolaketak, hirigintzaren altzoa utzita, izatepropioa hartu zuen; kontuan izan garai hartan Industria iraultzaren hainbat ondoriolatz nabarmentzen hasi zirela, giza jarduerek lurraldean
|
eragindako
kalte anitzbistaratuz, besteak beste hiri batzuen gehiegizko hazkundea edota zaharkitze etaporrota, landa eremuetako gabeziak, hirien eta landa eremuen arteko desorekak, garraio arazoak, kutsadura... Horrek guztiak gailurra jo zuen XX. mendeko 6070eko hamarkadetan, II. Mundu Gerraz gerora, 25 urtez edo, nazioartean gertatutako hazkunde ekonomiko izugarriaren ostean.
|
|
1990eko legeak anabasa hori argitzea du xede, lurraldeari eragitendioten ekimen ezberdin guztiak koherentziaz uztartuz. Horrela, EAEko lurraldearen antolaketa gidatzen duten lerro nagusiak finkatu ditu, ordura arte EAEnindustriak bizi izandako hazkunde bortitzak eta geroko krisiak
|
eragindako
kalteak (hirietan, ingurumenean, bizi kalitatean...) leuntzeko asmoz, baita lurraldearenantolaketaren alorrean eskuduntzak argiro banatzeko eta koordinatzeko ere (EuskoJaurlaritzaren, herrialde historiko bakoitzeko Foru Aldundien eta udalerrienartean). Halatan, 1990eko legeak bi helburu multzo zehaztu ditu:
|
|
Aurrean dugun aukera, informazioa, mobilizazioa, gizarte eztabaida, kontzientziazioa eta borrokari bultzada bat ematea da. da gizartea erabakitzeko ahalmenik gabe uzten duen tankera honetako eraso bortitzak erantzunak sortuko dituela gure herrietan eta auzoetan[...] AHTren aurkako borrokak gaur egungo gizarte eta garapen eredua zalantzan jartzeko balio behar du[...] Bistakoa da proiektu horiek gauzatuz gero, ingurumenari
|
eragindako
kalte larriez gain, euskal gizartearen harreman sozialak eta balioak erabat baldintzatuko dituztela» (Mikel Albarez).
|
|
Peptidoa erraz hauteman daiteke odol analisi sinple batean. Peptido horren azterketa biokimikoa metodo ez inbaditzailea da miokardioko fibrosiaren diagnostikoan; izan ere, orain arte, biopsia «endomiokardikoa» izan da fibrosiak
|
eragindako
kaltea neurtzeko funtsezko tresna. IP peptidoaren analisiak ez dira ohikoak Espainian edo Latinoamerikan, baina Estatu Batuetan laster has daitezke ezartzen, fibrosia izateko arriskua duten gaixoak kontrolatzeko arau gisa.
|
|
IP peptidoaren analisiak ez dira ohikoak Espainian edo Latinoamerikan, baina Estatu Batuetan laster has daitezke ezartzen, fibrosia izateko arriskua duten gaixoak kontrolatzeko arau gisa. Ramon Querejetaren iritziz, hori bezain garrantzitsua da zenbait sendagaik Losartanak, adibidez tentsio arteriala murrizteaz gain, miokardioan fibrosiak
|
eragindako
kalteak konpontzen dituztela egiaztatzea. Biopsiak baino gutxiago inbaditzen du Querejetak eta Díezek erabili duten kardiologo taldeak Gipuzkoako Poliklinikako eta Donostiako Institutu Onkologikoko espezialistak ditu.
|
|
Tokiko epaileak Europako Auzitegira bidali zuen kasua, eta galdetu zion ea bidaia, opor eta zirkuituei buruzko 1990eko zuzentarauak, dena barne, kontratuaren exekuzioan kalte moralen interpretazioa barne hartu behar zuen. Estatuak behartuta daude, Europar Batasuneko arauaren arabera, beren antolamendu juridikoetan turistei kontratua ez betetzeak
|
eragindako
kalteak konpontzeko bermeak jartzera; hala ere, ez da beharrezkoa ekintza horien ondoriozko erantzukizunik. EBko Auzitegiak uste du, bazkideen artean irizpide desberdintasunik balego, lehiaren distortsio kasuak gertatuko liratekeela, eta, zuzentaraua kontsumitzaileak babestekoa denez, hura idazteak kalte moralei ere eragiten diela.
|
|
Ekintza juridiko hori funtsezkoa izango da, era berean, eragindako enpresek autonomia erkidegoko agintarien aurka aurkeztu nahi dituzten kalte galerengatiko demandetarako, haiek erabaki baitzuten uxualeko olioaren salmenta geldiaraztea. Hala, enpresa batzuk Osasun Sailak hartutako neurriak
|
eragindako
kalteak baloratzen eta kuantifikatzen ari dira. Demandatzaileek espero dute beste enpresa askok bat egitea ekimenarekin, eta kalte eta galeren kereila ugaritzea.
|
|
Herritarrak, kontsumitzen dituen produktuez gain, bere agintariengan ere konfiantza izan behar du, janariak ez direla kaltegarriak eta kontsumitzeko egokiak direla bermatzeko. Azaldutakoa bezalako kasuetan, gaixotasunaren jatorriaren froga ezin bada “haragi zati” jakin batean zehaztu, ez eta ekoizle, banatzaile edo inportatzaile jakin batean ere, administrazio publikoak berehala hartu lituzke bere gain biktimei eta haien senideei
|
eragindako
kalteak konpentsatzeko behar diren kalte ordainen ondorioak, baita erantzukizunen bat argitu baino lehen ere. (*), “Farines animales:
|
|
“arau hauslearen errepresio pribatua, gurasoei aldi berean jakinarazita”, gidabaimena aldi baterako etetea eta alkohola saltzen den lekuetara hilabete eta sei hilabete bitartean joateko debekua. Arau hauste hori egiten duten 18 urtetik gorakoentzat, “100 eurotik 600 eurora bitarteko isuna egon daiteke, edo kontzentrazioak gertatzen diren eremu publikoan edo lokal edo esparru publikoetan
|
eragindako
kalteen balio hirukoitza”.
|
|
OCUk ohartarazi zuen, halaber, Espainiako kontsumitzaileek jasan ditzaketen «kalteak» ere aipatu zituen; izan ere, zuzentarau hori estatuko legerian ez da ezarri, eta bi urtean kontsumo ondasun guztien bermeak ezartzen ditu, Espainian indarrean dauden sei hilabeteen ordez. José María Múgica OCEko zuzendari nagusiak atzo adierazi zuenez, erakunde horrek Espainiako Estatuaren aurka «zigor historiko» bat lortu du «zazpi kontsumitzaile horiei
|
eragindako
kalteen erantzukizuna dela eta». 23.839 euro Maiatzaren 7ko epai batean, Auzitegi Nazionaleko Administrazioarekiko Auzien Salak Administrazioak zazpi erabiltzaileri (horietako bat ere ez) kalte ordaina ematera zigortu zuen Administrazioa, 23.839 eurorekin (4 milioi pezeta).
|
|
Etxe poliza bat kontratatu behar denean, zehatz mehatz aztertu behar da urak eta suteak
|
eragindako
kalteen estaldura. Urak eragindako ezbeharrak (ibaiak edo ur sareak eragindako uholdeak, bizilagun batek eragindako hezetasunak…) oso ugariak dira, eta, normalean, konponketa kostu handia izaten dute; beraz, funtsezkoa da polizan mugatuta egotea.
|
|
Aseguratzaileak eta aseguratuak hirugarren erantzulearen aurrean bat egiten badute, lortutako kobrantza bien artean banatuko da, bakoitzak duen interesaren arabera. Aseguratzaileak ez ditu estaltzen gatazka armatuek
|
eragindako
kalteak, gerra deklarazio ofiziala egin edo ez, ez eta pertsonen eta ondasunen gaineko aparteko arriskuek eragindakoak ere, kontrakoa itundu ezean.
|
|
Halaber, ez zen planteatu Administrazioaren erantzukizuna produktuen segurtasunari buruzko araudia betetzen ote den kontrolatzeko eta zaintzeko zerbitzu publikoaren ohiko edo ezohiko funtzionamenduagatik. Demanda 10.465.000 PTA (62.895,92 euro) erreklamatzeko jarri zen, semearen heriotzak
|
eragindako
kalte galerengatik. Horrekin batera, kondena solidarioa eta bateratua eskatu zitzaien, bai enpresa hornitzaileari bai kioskoaren jabeari.
|
|
Mendikateko ekosistema ahulean
|
eragindako
kalteak" konponezinak" dira
|
|
Auzitegiaren epaiaren arabera, zehapenak berrogeita zortzi orduko epean ordaindu dira. Indiako enpresak Indiako herrialdean ezarritako pintada handiek
|
eragindako
kalteak aztertu eta grabatu zituen batzorde bereziak: Indiako Estatuko Bankua, Fena Garbigarriak, Indiako Nestlé India eta Annapurna hotelak, Kullu eta Manali eskualdeetan eta Rohtang pasabidean, India eta Erdialdeko Asia lotzen dituen ingurune natural paregabean.
|
|
Indiako Estatuko Bankua, Fena Garbigarriak, Indiako Nestlé India eta Annapurna hotelak, Kullu eta Manali eskualdeetan eta Rohtang pasabidean, India eta Erdialdeko Asia lotzen dituen ingurune natural paregabean. Batzordeak egindako txostenak adierazten du konpainietako inork ez zuela baimenik eskatu pintadak egiteko, eta, gainera, Himalaiako ekosistema ahulean
|
eragindako
kalteak “konponezinak” direla. Coca Cola eta Pepsiren kasuan, AEBko bi enpresek barkamena eskatu diote beren banatzaileei logotipoak zentralari jakinarazi gabe margotu dituztela.
|
|
Aparkalekuen titularrak ez daude beharturik irratiko aparatuak, telefono mugikorrak, jantziak edo ibilgailuko beste osagarri ez finko batzuk lapurtzeagatik bezeroei
|
eragindako
kalte galerez arduratzera, gaur egun Espainia osoan indarrean dagoen aparkaleku kontratua arautzen duen Legean ezarritakoaren arabera. Arauak espresuki aipatzen ez badu ere, lapurretak kalte gisa interpreta daitezke, kontsultatutako adituen arabera; beraz, aparkalekuek ere ez lukete beren gain hartuko automobilaren objektu eta zati «ez finkoak» lapurtzearen ardura.
|
|
Prestige petrolio ontziak fuel olioa isurtzen jarraitu zuen atzo itsasora, tanke batean arraildura bat agertu ondoren, eta Galiziako historiako ingurumen hondamendirik handiena eragiteko mehatxua egin zuen, duela hamar urte Mar Egeo petrolio ontziak Galiziako kostaldean eragin zuena baino handiagoa. Bien bitartean, epaile batek saltzailearen kapitaina kartzelan sartzea agindu zuen atzo; arrantza sektorea, berriz, beldur da marea beltzak
|
eragindako
kalteak “konponezinak” izango ote diren, eta “eremu katastrofiko” izendatzea eskatu du. Espainiako Gobernuak eta Galiziako Xuntak sortutako Lan Batzordeak egunean zazpi milioi euroko isurketek eragindako kalteak zenbatetsiko ditu, eta, datorren ostiralean, Ministroen Kontseiluaren bileran, poluzioaren ondorioz galdutako dirua arrantzaleei ordaintzeko behar diren partidak jarriko ditu.
|
|
Bien bitartean, epaile batek saltzailearen kapitaina kartzelan sartzea agindu zuen atzo; arrantza sektorea, berriz, beldur da marea beltzak eragindako kalteak “konponezinak” izango ote diren, eta “eremu katastrofiko” izendatzea eskatu du. Espainiako Gobernuak eta Galiziako Xuntak sortutako Lan Batzordeak egunean zazpi milioi euroko isurketek
|
eragindako
kalteak zenbatetsiko ditu, eta, datorren ostiralean, Ministroen Kontseiluaren bileran, poluzioaren ondorioz galdutako dirua arrantzaleei ordaintzeko behar diren partidak jarriko ditu. Estatuko Abokatutzaren iturriek jakinarazi zutenez, Gobernuak 60 milioi euroko bermea eskatuko dio aseguratzaile britainiarrari (PI), eta gainerakoa Londresko Funtsak emango du, Nazio Batuen mendeko partzuergoak.
|
|
Itsaski banatzaileek prezioen igoera aurreratu dute isurketek
|
eragindako
kalteengatik
|
|
Itsaskia igotzea Itsasontziaren marea beltzak, Galiziako kostaldea ez ezik, herrialde osoko merkatuak ere arriskuan jartzen ditu. Oraindik goiz da eskaintzaren eta eskariaren legeari nola eragingo dion ebaluatzeko, baina itsaski banatzaileek uste dute ia segurua dela itsas espezie preziatu horien prezio igoera, fuel olioa botatzeak
|
eragindako
kalteen ondorioz. Gainera, istripua unerik okerrenean gertatu dela uste dute, kontsumorik handieneko urteko garaia hurbiltzen ari baita:
|
|
Hala ere, oraingoz, salbuespenezko eta presazko neurriak hartzea erabaki da, hidrokarburoen kutsadurak eragindako eremuetan ingurumenaren gaineko eragina ahalik eta txikiena izan dadin, bai eta neurri aringarriak eta konpontzaileak ere, ezbeharra izan duen eremuan normaltasuna lehenbailehen berreskuratzeko. Ildo horretatik, azaroaren 22an bi arau onartu ziren Ministerio arteko Batzordea sortzeko, Prestige ontziak
|
eragindako
kalteen jarraipena egiteko, eta istripu hori konpontzeko neurriak hartzeko. Bi jarduketetan, legegileak berak istripuaren erantzukizunari buruz egiten dituen alderdiak zehaztu dira:
|
|
Laguntzak emateko epea sei hilabetekoa izango da, oraingoz. Hala ere, aurreikusten da beste epe baterako luzatu ahal izango dela, eta Prestige k
|
eragindako
kalteen jarraipena egiteko sortutako ministerio arteko batzordeari emango zaiola. Era berean, administrazioak ez du ahaztu istripuaren ondorioz zeharkako ondorioak sor daitezkeela, etorkizunean ager daitezkeenak, horiek arintzeko beharrezko neurriak hartzeko.
|
|
(2002ko azaroaren 23ko BOE). Azaroaren 22ko 1220/ 2002 Errege Dekretua, Prestige ontziak
|
eragindako
kalteen jarraipena egiteko Ministerio arteko Batzordea sortzen duena. (2002ko azaroaren 23ko BOE).
|
|
Gogoratu dute aparkalekuek ibilgailu batek aparkatzean
|
eragindako
kalteen erantzule direla.
|
|
Harik eta zerbait egitea bururatu zitzaidan arte. Zeren amak hari
|
eragindako
kaltea amak berak ezaba baitziezaiokeen eta neutraliza, bere jarrera aldatuz gero.
|
2003
|
|
Uholdeak kontrolatu eta haiek
|
eragindako
kalteak gutxitu egiten dituzte.
|
|
Aurreko paragrafoan xedatutakoaren ondoreetarako, adiskidetzea gertatu dela ulertuko da, adingabeak
|
eragindako
kaltea aitortu eta biktimari barkamena eskatu ondoren, biktimak harentearen onerako zenbait ekintza burutze barkamen eskeak onartzen dituenean; eta kaltea konpondu dela ulertuko da, adingabeak biktimarekin edo kaltedunarekin horren mesederako edo gizarko konpromisoa hartu eta konpromiso hori benetan betetzen duenean. Horrek guztiak ez dio kalterik egiten alderdiek ituna egin izanari, erantzukizun zibilaren ondoriozko akzioa, lege honetan ezarrita dagoena, egikaritzeari buruz, delitu edo faltak erantzukizun hori eratortzen duen neurrian.
|
|
Burututako egitateen erantzulea hemezortzi urtekoa baino gazteagoa bada, horrekin batera erantzukizun solidarioa izango dute,
|
eragindako
kalte eta galeren gainean, haren guraso, tutore, harreragile eta legezko nahiz egitezko zaintzaileek, hurrenkera horretan. Horiek ez badute adingabearen jokabidea erraztu dolo edo zabarkeria larriaren bidez, epaileak haien erantzukizuna motel dezake kasuan kasuan.
|
|
13 Legearen testuinguruan, berebiziko interesa sorrarazi dute
|
eragindako
kaltea konpontzeko gaiek, bai eta delitugilearen eta biktimaren arteko adiskidetzeek ere. Halako egoeretan, gutxieneko esku hartzearen printzipioa aplikatu behar da, eta talde teknikoak bitartekaritza eginkizuna burutu behar du.
|
|
Bai
|
eragindako
kaltea konpontzean, bai delitugilea eta biktima adiskidetzean, ofentsagileak eta arau haustearen ondoriozko kaltedunak adostasuneko hitzarmena egiten dute; adingabeak hitzarmen hori bete ondoren, haren jarreraren ondorioz sortutako gatazka juridikoa bukatu egiten da. Adiskidetzearen helburu zehatza da biktimak betetasun psikologikoa jasotzea araua hautsi duen adingabearen kontura; adingabe hori eragindako kalteaz damutu, eta barkamena eskatzeko prest egon behar da.
|
|
Bai eragindako kaltea konpontzean, bai delitugilea eta biktima adiskidetzean, ofentsagileak eta arau haustearen ondoriozko kaltedunak adostasuneko hitzarmena egiten dute; adingabeak hitzarmen hori bete ondoren, haren jarreraren ondorioz sortutako gatazka juridikoa bukatu egiten da. Adiskidetzearen helburu zehatza da biktimak betetasun psikologikoa jasotzea araua hautsi duen adingabearen kontura; adingabe hori
|
eragindako
kalteaz damutu, eta barkamena eskatzeko prest egon behar da. Neurria aplikatuko da, adingabea benetan damutu eta barkamena eskatu, eta ofendituak hori onartu eta barkamena ematen duenean.
|
|
Kaltea konpontzean, aldiz, adostasuna ez da lortzen betetasun psikologikoaren bitartez bakarrik; horrez gain, zerbait gehiago behar da: adingabeak konpromisoa hartzen du biktimarekin edo kaltedunarekin
|
eragindako
kaltea konpontzeko, eta konpromiso hori betetzen du, dela gizartearentzako lanak eginez, dela zenbait ekintza burutuz, ekintza horiek subjektuaren beharrizanetara egokiturik eta onuraduna biktima edo kalteduna bera izanik.
|
|
Lehenengo 50 hareatzetan, metro bateko sakoneran egindako prospekzioek ez dute lurpeko erregairik aurkitu. 1.000 milioiko kostua Bestalde, Ogasuneko titularrak, Cristobal Montorok, atzo kalkulatu zuenez, “Prestige”k
|
eragindako
kalteen ordaina “gutxienez” 1.000 milioi euro izango da 2002 eta 2003 artean. Gastu horiek ez dute barne hartzen petrolio ontziak bere pezioan duen fuel olioaren behin betiko konponbidea.
|
|
Zaragoza Ebroren ur goraldiak
|
eragindako
kalteak konpontzen saiatzen den bitartean, alerta piztu da hiritik behera. Probintziako ipar mendebaldean 15.000 inguru urperatu dira.
|
|
Oinarrizko estazioak (antenak) nodoetan bermatzen den sarearen zatirik txikiena dira, eta hor kudeatzen dira komunikazioak; beraz, horietan akatsen bat eginez gero, komunikazioa eten egin daiteke. Erabiltzaile asko kontsumitzaile eta erabiltzaileen elkarteetara joan ziren,
|
eragindako
kalteengatik kalte ordainak erreklamatu ditzaketen jakiteko. Elkarteek konpentsazio ekonomikoak eskatzea gomendatzen dute.
|
|
Elkarteek konpentsazio ekonomikoak eskatzea gomendatzen dute. OCUk, FUCIk eta CECUk aztertu dute, halaber, salaketak aurkeztea operadorearen erabiltzaileei ordukako zerbitzurik ez izateagatik
|
eragindako
kalteengatik.
|
|
Epaiak zehatz mehatz aztertzen du kutsadura akustikoaren zigorra bezalako alderdi berri bati buruzko Europako, Konstituzioko, Administrazioko eta Zigor arloko doktrina, eta, horren arabera, kondenatuak behin eta berriz hausten du Gaztela eta Leongo Juntaren dekretu bat eta ingurumena zaratetatik babesteko udal ordenantza bat. Izan ere, ez dituzte zuzentzen jai aretoaren zarata maila handiak, batez ere asteburuetan, eta eraikinean bizi diren bizilagunei
|
eragindako
kalte larriak, eragozpen hutsak baino gehiago kalte egin baitzieten osasunean. Gertaerak 1996ko maiatzekoak dira, jai aretoa dagoen eraikineko jabe elkartea zarata eta bibrazioengatik jabearekin kexatu zenean.
|
|
Jorratutako gaiaren berezitasuna ez da dirudien bezain bitxia, baizik eta Auzitegi Gorenak “ezezaguna” den eta oraindik sendotasunik ez duen jurisprudentzia doktrina bat interpretatzen duelako. Jurisprudentzia doktrina hori 1994ko produktu akastunek
|
eragindako
kalteengatiko erantzukizun zibilari buruzkoa da, eta haren aplikazio eremua elikagai guztietara zabaltzen da, baita edarietara eta gasezkora ere, baina kasu honetan fabrikatzailearen erantzukizuna mugatua da. Gure auzitegi gorenek jakiten dituzten gaietako batzuen izapidetze judizial motelak eragotzi egiten du, kasu honetan gertatzen den bezala, aurrez interpretazio argi eta finkatua izatea produktu akastun batek eragindako kalteen ondorio juridikoei buruz.
|
|
Jurisprudentzia doktrina hori 1994ko produktu akastunek eragindako kalteengatiko erantzukizun zibilari buruzkoa da, eta haren aplikazio eremua elikagai guztietara zabaltzen da, baita edarietara eta gasezkora ere, baina kasu honetan fabrikatzailearen erantzukizuna mugatua da. Gure auzitegi gorenek jakiten dituzten gaietako batzuen izapidetze judizial motelak eragotzi egiten du, kasu honetan gertatzen den bezala, aurrez interpretazio argi eta finkatua izatea produktu akastun batek
|
eragindako
kalteen ondorio juridikoei buruz. Kasu honetan, Lege horrek indarra hartu eta hurrengo hilabetean gertatu zirelako gertatu da.
|
|
Bi instantzietan, kostu judizialak ordaintzera kondenatu dute fabrikatzailea, eta hark, gainera, legezko interesak ordaindu ditu, lehen ebazpen judizialetik hasita. Bi errekurtsoetan, fabrikatzaileak salatu zuen ez zirela behar bezala aplikatu erantzukizun zibil orokorrari buruzko arauak, Erantzukizun Zibilari buruzko Legearen zenbait agindu produktu akastunek
|
eragindako
kalteengatik, Kontsumitzaileak eta Erabiltzaileak Babesteko Lege Orokorra eta Elikagaien Etiketatze, Aurkezpen eta Publizitateari buruzko Arau Orokorra. Produktu ez segurua produktu akastuna da.
|
|
Bibliografía SAGARNA, Fernando Alfredo; Gas botila baten leherketa. Hipermerkatu, botilaratzaile eta fabrikatzailearen erantzukizuna, produktu elaboratuek
|
eragindako
kalteengatik. LEGEA, 1998 E.
|
|
Ariel argitaletxea, 2000 (Produktu seguruari eta produktu akastunari buruzko printzipio orokorrak eta produktuen akatsen ondorio juridikoak aurkitu ahal izango dira). ARAUDIA 22/ 1994 Legea, 1995eko uztailaren 6koa, produktu akastunek
|
eragindako
kalteen erantzukizun zibilari buruzkoa (1994ko uztailaren 7ko BOE). ERREFERENTZIA JUDIZIALA Auzitegi Gorenaren epaia, Arlo Zibileko Salarena, 151/ 2003 zk., 2003ko otsailaren 21ekoa.
|
|
Cosgravek jakinarazi du Oxfamek fletatutako hegazkin bat joan den apirilaren 16an abiatu zela Kentetik (Ingalaterra), 17 tona ekipamendurekin, 200.000 euro inguru, larrialdi hori arintzeko. «Zubayr en, arpilaketak eragin zuen uretako langileek beren postuetatik ihes egitea, arpileatzaileen indarkeriarekiko beldurrez», gogoratu du Cosgravek bere gutunean Estatu Batuetako agintariari egindako gutunean, eta ohartarazi du uraren bahiketak zenbat eta denbora gehiago iraun, «zenbat eta okerragoa eta garestiagoa izango dela
|
eragindako
kalteak konpontzea». Laugarren Hitzarmenaren 55 artikuluak ere herrialdearen jabetza hartu duten tropak behartzen ditu herritarren elikadura eta mediku beharrak bermatzera.
|
|
Erradiazioaren “diana” tumoreek erabiltzen dituzten endotelio zelulak dira, eta, horretarako, angiogenesi izeneko prozesu baten bidez, odoleko mikrohodi sare bat ezartzen da, oxigenoa eta elikagaiak lortzeko. Pareta baskularretako zelula endotelialak erradiazioak suntsitzen ditu, baina ez DNAn
|
eragindako
kalteengatik, programatutako heriotza zelularraren prozesua (apoptosia) aktibatzean baizik. Erradioterapiako mekanismo antiangiogeniko horren aurkikuntza garrantzitsua izango da terapia onkologiko horren eraginkortasuna hobetzeko eta erradiazio dosia murrizteko, zentro horretako ikertzaileek diotenez.
|
|
Demandan 2.000 milioi euroko kalte ordaina eskatzen da, atzo Santiago de Compostelako Antonio Vázquez estatuko abokatuak hondamendiaren Jarraipen Batzordearen bilera batean iragarri zuenez. Estatuko Abokatutzak gainbegiratu du demanda, eta ez ditu barne hartzen ingurumenari, turismoari, osasun publikoari edo gastu finkoei
|
eragindako
kalteak (administrazio publikoak emandako zerbitzuen kostua: Indar armatuak, funtzionarioak, etab.).
|
|
Bartzelonako Auzitegiak aholkularitza bat kondenatu du
|
eragindako
kalteengatik errenta aitorpena gaizki tramitatu zuten bezero batzuei kalte ordaina ematera, eta beste konpainia batera joatera eta zerga zor bat ordaintzera behartu ditu. Epai baten bidez, Bartzelonako Entzutegiko 15 Sekzioak Bartzelonako GAFSA Zerga Aholkularien Kabinetea (UBK Balear Uharteak eta UBK Aseguru artekaritza enpresei ia 50.000 euroko kalte ordaina ematera zigortu ditu bere aseguru etxeak.
|
|
Kasuaren lehen auzialdian Marseillako Merkataritza Auzitegira eraman zen. 1997ko azaroan emandako ebazpenak demanda onetsi zuen, eta arau hauslea kondenatu zuen produkzio etxe italiarrari eta banatzaileari kalte ordaina ordaintzera, 1992az geroztik produktua merkaturatzeak
|
eragindako
kalteengatik, eta debekatu egin zion gazta DOP «Grana Padano râpe frais» delakoaren pean merkaturatzea. Ebazpena ez zitzaionez batere gustatu demandatutako merkataritza saltzaileari, Aixeko Apelazio Gortean aurkeztu zuen errekurtsoa, eta haren ebazpenak, 1998ko martxoan eman zenak, berretsi egin zuen aurreko epaia, eta honakoa ezarri zuen:
|
|
Gaur egun, 50/ 1999 Legearen arabera, edozein pertsonak izan ditzake bere etxean animalia arriskutsuak lizentzia administratibo batekin. Horretarako, adinez nagusia izatea, aurrekari penalik ez izatea, gaitasun psikologikoaren ziurtagiria izatea eta hirugarrenei
|
eragindako
kalteengatiko asegurua izatea besterik ez da eskatzen. Ekologistak Martxan taldeak uste du “ulertezina” dela partikular bati animalia horiek edukitzeko baimena ematea.
|
|
2001eko edizioa. ARAUDIA Uztailaren 6ko 22/ 1994 Legea, produktu akastunek
|
eragindako
kalteen erantzukizun zibilari buruzkoa (1994ko uztailaren 7ko BOE). EPAIA Bartzelonako Probintzia Auzitegiaren epaia, Hamaseigarren atala, 712/ 2002 C biribilkia, 2003ko apirilaren 25ekoa.
|
|
Era berean, Saturaek salatu du Lycos erosi duela, iker dezaten, eta Telefónicari leporatu diote ez duela Terrara eraman nahi —aurreikusita zegoen bezala— Interneteko konexiorako ADSL lineen negozioa, konpainiaren jardueran goren mailan dagoena eta Terrarentzat diru sarrera asko ekarriko lituzkeena. César Alierta buru duen taldearen filial telematikoari
|
eragindako
kaltea 7.000 milioikoa dela kalkulatzen du kereila horrek. Akziodunak beldurraraztea Landarrek Terrako milioi erdi akziodun minoritario “izutzeko” eskatu zioten etxe nagusiari, EEP batera 5,25 euroan joan daitezen akzioko, horrekin diru asko galdu arren, 150 eurotik gora egon ondoren.
|
|
Jaengo Medikuen Elkargoko aseguru etxeak 42.070 euroko kalte ordaina emango dio Jiengo klinika oftalmologiko batean laser bidezko kirurgia gaizki aplikatzeagatik begi baten ikusmena galdu zuen paziente bati. Kasua epaitegietara iritsi beharrik gabe, aseguru etxeak akatsa onartu du eta erreklamatzailearen abokatuarekin lortutako akordio batean
|
eragindako
kaltea ordaintzeko prest dagoela adierazi du. Akordio horretan, ikusmena galtzea eta gaixoari eragindako kalte morala onartzen ditu.
|
|
Kasua epaitegietara iritsi beharrik gabe, aseguru etxeak akatsa onartu du eta erreklamatzailearen abokatuarekin lortutako akordio batean eragindako kaltea ordaintzeko prest dagoela adierazi du. Akordio horretan, ikusmena galtzea eta gaixoari
|
eragindako
kalte morala onartzen ditu. 2001ean gertatu ziren, demandatzailea oftalmologo baten kontsultara joan zenean miopia kirurgikoki zuzentzeko aukerari buruz galdetzeko.
|
|
2 Kalte ordainak Legeak aginduta tasatutako kopuru batzuk daude, eta kopuru horien gutxieneko zenbatekoa erreklamatu egin daiteke. Hala ere,
|
eragindako
kalteak handiagoak direla egiaztatu ahal izango da. Hauek dira:
|
|
ASAJAren arabera, haren aurreikuspenen arabera, 17 milioi hektolitro ekoitziko dira azkenean. Extremaduran, APAGko lehendakari Bibiano Serranok atzo adierazi zuenez, erakundeak 30 milioi euro inguru emango ditu, eta nekazariak mahats uztan sartuko dira beroak
|
eragindako
kalteagatik. Baina bero boladak ez die berdin eragin eskualde ekoizleei.
|
|
Prestige ren marea beltzak
|
eragindako
kalteak “oso ziur asko” gaindituko ditu “Exxon Valdez” ontziak eragindakoak, 1989an 40 mila tona petrolio gordin isuri baitzituen Alaskan, Barrié de la Maza Fundazioko hainbat arlotako 40 adituk egindako ikerketa baten arabera. Galiziako azterketa ekonomikoetarako erakunde pribatu honen txostenak, 600 orrialde baino gehiagokoak, honako hau dio:
|
|
Galiziako azterketa ekonomikoetarako erakunde pribatu honen txostenak, 600 orrialde baino gehiagokoak, honako hau dio: “oso litekeena da kalteak “Exxon Valdéz” delakoaren istripuak
|
eragindako
kalteak baino handiagoak izatea, kutsaduraren hedadura, kaltetutako eremuko arrantza jardueren garrantzia eta poluzioaren kontzentrazioa direla eta”. Azterketak 7.500 milioi dolarretan baloratzen ditu “Valdez” k eragindako kalteak, baita Estatu Batuetako justizia federalak Exxon Mobil petrolio taldeari, ontziaren jabeari, ordaintzera kondenatu dituen 4.000 milioiak ere.
|
|
“oso litekeena da kalteak “Exxon Valdéz” delakoaren istripuak eragindako kalteak baino handiagoak izatea, kutsaduraren hedadura, kaltetutako eremuko arrantza jardueren garrantzia eta poluzioaren kontzentrazioa direla eta”. Azterketak 7.500 milioi dolarretan baloratzen ditu “Valdez” k
|
eragindako
kalteak, baita Estatu Batuetako justizia federalak Exxon Mobil petrolio taldeari, ontziaren jabeari, ordaintzera kondenatu dituen 4.000 milioiak ere. “Prestige” ren kasuan, Galizian marea beltzak eragindako kostak garbitzeko bakarrik, “guztizko kostua 2.470 milioi eurokoa da, “Exxon Valdez” k 2.000 milioi dolar eskatu zituen.
|
|
Gainera, salatu zuen Danone, bere alde, jogurt grekoak zuen tradizio eta ospe handiaz baliatzen ari zela; lehia abantaila hori, argudioen arabera, legeak urratuz eskuratu zen. Demandatzaileak epaileari eskatu zion adierazteko «jogurt grekoa» merkaturatzea lehia desleiala zela, eta epai kondenatzaile bat eskatu zion Danoneri, jokabide desleiala bertan behera uztea, produktuaren etiketatze, ontziratze eta publizitatetik kentzea kontsumitzaileari akatsa eragin diezaiokeen jatorriaren adierazpena, produktuaren benetako jatorriari dagokionez; eta saltzeak berak
|
eragindako
kalte eta galeren ordaina ematea. Horrez gain, epai baieslea tiraje maximoko egunkarietan argitaratzeko eta kostu judizialak ordaintzeko eskatzen zuen.
|
|
Kode horiek dagoeneko abian jarri dituzte konpainia batzuek. Era berean, babes teknologikoak garatzearen aldeko apustua egiten du, posta elektronikoko iragazkiak esaterako, eta, aldi berean, bide eraginkorrak irekitzea gomendatzen du “e mailak” eta nahi ez diren mezuak bidaltzeak erabiltzaileei
|
eragindako
kalteak ordaintzeko. Pribatutasunari eta komunikazio elektronikoei buruzko egungo zuzentarauak debekatu egiten du eskatu gabeko mezuak posta elektronikoko kontuetara edo helburu komertzialetarako telefono zenbaki pribatuetara bidaltzea, erabiltzaileak informazio horiek bidaltzeko baimenik eman ez badu.
|
|
Zientzialariak lurrikarak gertatu baino minutu bat lehenago iragartzea espero dute. McDonaldek azaldu zuenez," Lurreko dardarek
|
eragindako
kalte garrantzitsuenak suaren ondorio dira". “Minutu bat aurreratuta, gas eta elektrizitate banatzaileek sute arriskua murriztu ahal izango lukete”, erantsi zuen.
|
|
Suteek eta bero boladek
|
eragindako
kalteak ere estaliko ditu Ministerioak
|
|
Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak (MAPA) nekazaritzako aseguruen aurrekontua 210 milioi eurora igo du 2004 urtean. Horrek esan nahi du aurten baino %9, 4 gehiago izango dela, eta suteek eta bero boladek
|
eragindako
kalteen estaldura handitu du. Nekazaritza Aseguruen Estatuko Erakundearen bidez (Enesa) nekazaritza erakundeekin, kooperatibekin, autonomia erkidegoekin eta aseguru etxeekin adostutako aurrekontu igoera laster onartuko da Ministroen Kontseiluan.
|
|
Bilera horretan, “haragitarako hegaztientzako berariazko aseguru lerro” gisa aurreikusitako neurri berriak ezarri ziren. Halaber, Ministerioak gehitu zuenez, “lerro bat ezarriko da erlezaintzako produkzioan lehorteak eta suteek
|
eragindako
kalteak estaltzeko”, eta konponduko dira “nekazaritza lurzoruetan baso landaketek eragindako suteek eragindako kalteak”. 2004 urterako Nekazaritzako Aseguruen Planaren proiektuan sartutako beste helburuetako bat da gastuak konpentsatzeko asegurua garatzen jarraitzea, ustiategietan hildako behi ez diren animaliak kentzeko.
|
|
Hidrokarburoek eragindako kutsadura maila legez onartutakoa baino 90 aldiz handiagoa zen putzuetako batean. Tailerreko titularrari leporatzen zaio jarrera zintzo batetik
|
eragindako
kalteak konpondu nahi zituenean jarrera gaitzesgarri batera igaro dela, ez baitzuen hartu – lehenengo abisuaren ondoren – uraren kutsadura saihesteko beharrezko neurriak. Are gehiago, automobilaren laguntza eta konponketa industria baten titular gisa, bazekien olio erabiliak kudeatzaile baimendu bati eman behar zizkiola.
|
|
Eztiaren ekoizpen nazionalak %40 egin du behera, udako erlauntzetako suteek
|
eragindako
kalteak direla eta.
|
|
aurreko mendeetakoa zuzentzen. Aurrerantzean, delituaren larritasuna neurtzeko,
|
eragindako
kalte soziala hartuko da aintzakotzat batez ere, eta ez jada hainbeste, eskandalu morala edo bekatuaren gaiztakeria.
|
2004
|
|
|
Eragindako
kalteak benetako edo inolako ofizialtasunik ez izatea du iturburu garrantzitsuenetakoa. Nor eta zer garen argi ez adieraztea, ez zabaltzea.
|
|
artikuluak dioenez, aseguratzaileak, ezbeharra gertatu dela berresteko behar diren ikerketa eta peritajeak bukatutakoan, kalte ordainketa bete behar du, eta ezbehar horrek
|
eragindako
kalteak ere bai, gertatuz gero.
|
|
|
eragindako
kalte materialen erantzulea
|
|
Eraikuntzako akatsak edo okerrak
|
eragindako
kalte materialen konponketa bermatzeko bitartekoak
|
|
, eraikuntzako elementuen edo etxebizitzaren bizigarritasunari buruzko baldintzak (higienea, osasuna, ingurumenaren babesa, zarataren aurkako babesa, energi aurrezkia, isolamendu termikoa...) betetzen ez dituzten instalazioen akats edo okerrak
|
eragindako
kalteak aseguratzeko.
|
|
, amaiera edo akaberak
|
eragindako
kalteak (pintura, berniz, kanila eta beste arazo batzuk, esate baterako) aseguratzeko.
|
|
Bizigarritasunari eragiten dioten eraikuntzako elementuen edo instalazioen akatsek
|
eragindako
kalte materialen konponketa bermatzen duen aseguruaren kasuan, aseguratutako kapitalak amaierako kostuaren %30ekoa izan behar du.
|
|
Bigarren galderari dagokionez, gure iritziz eraikitzailearen atzerapenak
|
eraginiko
kalte ordainak erreklamatzeko modukoak dira (Espainiako Kode Zibileko 1100 artikulua), dela indemnizazio gisa, dela ordaindu behar izan diren alokairuko errentak berreskuratzeko.
|
|
Konponbideen bilaketa edo, hori ezean,
|
eragindako
kaltea ordaintzeko bideen bilaketa.
|
|
2) Kondena epaia diruzkoa izan ez, eta, jardun betearazlearen izaera aintzat hartuta, ezinezkoa edo oso zaila bada, epaia ezeztatu kasurako, behin behineko betearazpenaren aurreko egoera berrezartzea edo alderdi exekutatuari konpentsazio ekonomikoa ematea, berari
|
eragindako
kalte galeren ordaina emanez.
|
|
Zigor arloko epaitu aurrekotasunaren tratamendua zentzuzkoagoa izan dadin, eta, aldi berean, oinarririk gabeko kereilek eta salaketek zigor prozesuan bidegabeko geldiarazpenak eta atzerapenak eragin ez ditzaten, beren beregi ezarri da erantzukizun zibila, luzapen etengarriak
|
eragin
kalte galeren ondorioz, baldin eta epai penalak adierazi badu agiria egiazkoa dela edo horren faltsutasuna frogatu ez dela.
|