|
2000
|
|
|
Normalizazioa ez da helburu; promoziorik ez du izanen euskarak. Sustapen hitza, erabiltzen ikasi
|
berria
genuena, bat batean ahaztu behar dugu. Arau berriak datoz, karramarroen moduan atzera egiteko.
|
|
|
Bigarrenez baina, euskaldunon ezusteko ederra ere aipatu behar dugu, nik neuk Galeusca ezagutzen dudanetik, honako hau izan delako euskal idazle gazte gehien agertu den biltzarra: beren lehenengo liburuak argitaratu
|
berriak
,
|
|
|
Baina orain arteko azken harribitxia, larriena seguruenik, ezagutu
|
berria
dugu. AEKren ondasunen bahimendua eta erakunde honen hainbat eta hainbat kideren aurkako prozesamenduak ez du, tamalez, ia inor harritu.
|
|
|
Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak erabili izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte. Eta oraingoan, urtetako isolamendua gaindituta eta homologazioaren bidez normalizazioa lortuta, Eusko Jaurlaritzarekin akordioa berritu eta ikasturte
|
berrirako
dirulaguntzak adostu direnean etorri da Garzonen bahimendua.
|
|
|
Bestalde, antzerki amateurrak ez ditu une gozoak bizi. Tradizio handiko talde asko aritzen ziren lanean Euskal Herrian, baina gaur egun oso gutxi dira obra
|
berria
prestatzen ausartzen direnak. Horren adibide garbia Azpeitiko Antzerki Jaialdia da, antzerki amateurraren berariazko eremua izana, gaur egun ia testimoniala bihurtu da euren parte hartzea eta antzerki talde profesionalek osatzen dute ia guztiz kartelera.
|
|
|
Horietariko askok atera
|
berria
(edo ateratzear) dute lehen liburua (Meabe, Etxaniz Rojo, Unzueta, Merino, Estankona, Urrutikoetxea, Gabiria, Suarez, Egaña), baina gazteak izanagatik, ez dira berriak idazgintzan. Batzuek baN dute urtetako lana atzean, eta hainbatek, ipuin edo poemak argitaratu dituzte han hemenka, eta kajoiak bete bes terik dituzte, lan ineditoekin.
|
|
|
Agian azken garaian suma daitekeen joera da idazle
|
berri
batek ez duela atxiki behar aurretik sorturiko" kapila" batean. Nor bere kabuz abia daiteke literaturgintzan, uj batzuekin edo besteekin lerrokatu behar izan gabe.
|
|
|
Benetan, alimaleko lana egin dute, bai egoitzako eraberritze lanetan, sbai kanpainako jardueretan eta hau guztia dohaintasun osoz, jakina. Bere euskaltasunari zentzu bat ematen dion gazteria bat da, zinez, Muskildikoa, eta Xiberoko Botzaren egonleku
|
berria
ikuskatzerat etorriko zaretenok, muskildiar gazte horien esku hartze oso handiaz gogoratuko zaretelakoan nago. Bisitaldi horretan erakutsiko dizuete, ziur aski, emanaldiak jendaurrean egiteko gela handia.
|
|
|
Bisitaldi horretan erakutsiko dizuete, ziur aski, emanaldiak jendaurrean egiteko gela handia. Hau izango da Xiberoko Botzaren egoitza
|
berriaren
ekarpen handienetatik bat, saioak jende aurrean egingo diren gela honek lotura are sendoagoa egingo baitu irratiaren eta haren entzuleen artean. Entzuleak baino gehiago, azken finean, jarduleak, parte hartzaileak nahi eta merezi baititu Xiberoko Botza bezalako irrati batek. j
|
|
|
Lehen itzulia amaitu
|
berri
du Euskaltzaindiak, eta bigarrenak eta hirugarrenak ere aurki izango ditu aztergai. Irizpideak irizpide, badakigu horiek ere eztabaidagarri izan daitezkeela, ez baitira erraz lotzen gizartearen ibilerak eskatzen duena eta hizkuntzak eskabide horri aurre egiteko behar duena.
|
|
|
Nolanahi ere, garai
|
berri
baten aurrean gaude, eta hurrengo urteotako euskalgintza eredua zehazten doa ezari ezarian.
|
|
|
Hogeita bost urte luze —oso luze! — joanak dira erregimen politiko
|
berria
dugunetik. Badirudi hogeita bost urte hauetan ez dugula desberdinak izaten ikasi, ezta desberdintasunetik abiatu eta elkarrekin bizitzen ere.
|
|
|
2000 urtea (ikusle gutxi ohi dituen) antzerkia eginez hasi zen euskarazko kulturarentzat, eta Mari Sorgin deituriko lan
|
berria
taularatu zuen Taupada taldeak Elgoibarren. Ezin zitzaion egokiago eman hasiera milurtekoari, ezen, metafora arrunt bat paratuz, antzerki, errepresentazio, edo itxuratzea baita maiz gure kulturako jendearen izanaren ezkutune eta babestoki.
|
|
|
Beste ikuspuntu batetik, lehen mailako, bigarren mailako eta hirugarren mailako hizkuntzak bazirela esatean, bereizkeriazko teoria hau ezin hobeki zetorkien europarren eta iparramerikarren politika kolonialei. Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada
|
berria
balitz bezala aurkeztuz. Ezjakin bezain harro, mendebaldeko pentsalari horiek gizateria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta zer esanik ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
|
Euskararen kasuan, gainerako gehientsuetan bezalaxe, pragmatismoak erdibideko irizpide eklektikoa atera du garaile: alde batetik, lexiko internazional greko latindarra onartzea, berau gure hizkuntzaren morfologia eta ortografiara egokituz, eta, aldi berean, nazioarteko irizpide argirik ez dagoenean, euskarak hitz elkartu eta eratorri
|
berriak
eratzeko dauzkan baliabideak garatzea, euskal erroko zientzi eta kultur hitz ugari sortzeko10.
|
|
|
Batzuek, Kirikiñok, Lizardik, Mitxelena biak, Txillardegik edo Martin Ugaldek bereziki aipatu dute Unamuno, haren aurka egiteko edo harekin literatur elkarrizketan aritzeko. Beste batzuek, mugimenduaren frogarik onena ibiltzea bera izaten dela jakinik, Unamunoren hitzek sakonean zeukaten egia ezaguturik, lanean jardun dute kartsuki, behialako larreko hizkuntza hura gaurko aro
|
berriko
kultur mintzaira bilaka dadin, herenegun aitzin hil zitzaigun pentsalari eta euskaltzainak, Federiko Krutwigek praktikan egin zuen bezala.
|
|
|
Biz bat zegiten irripar konzentrikoa eta irensten begiraden ogi
|
berria
|
|
|
Sinismena xuri beti, hots, beltx xikina. Politika
|
berriz
, gorotz ustel urdina.
|
|
|
Mindura
|
berrian
kanta nahi dut beti. Min dut egiazki.
|
|
|
Lan bati, edozein lani, artistiko adjektiboa erantsi ahal izateko emozionatu egin behar duela iruditu zait beti, nolabaiteko emozioa sortu lan hori apreziatzen duenarengan, lan hori ikusi, entzun, irakurri edo ukitzen duenarengan. Ez guztiengan, noski, nahikoa baita pertsona bakar batek, edo artistak berak bakarrik nabaritzea lanak baduela eraginik berarengan,
|
berria
den zerbait sortarazi diola. Sentsazio berri bat esperimentarazi.
|
|
|
Ez guztiengan, noski, nahikoa baita pertsona bakar batek, edo artistak berak bakarrik nabaritzea lanak baduela eraginik berarengan, berria den zerbait sortarazi diola. Sentsazio
|
berri
bat esperimentarazi.
|
|
|
Aurkezpenaren egunean Venezuelan eman zituen hilabeteetan liburu aurkezpenen batean egon izana frogatu bazuen, Venezuelako gizartera samurtasunez egindako hurbilketa den liburuan, herrialde honetako aro politiko
|
berriaren
testigantza zuzena ematen digu Pako Aristik. Testigantza ez da ordea hotz hotzean egindako analisi edo elkarrizketa sail hutsa, berak han bizi izandakoez erabat baitago liburua bustia (nire aleari ere hogeigarren orrialdetik aurrera hasi nintzen ron usaina hartzen).
|
|
|
Gure literatura ere beste edozein literaturaren pare dela adierazten duten liburuak baditugu puntu honetan. Joxerra Garziak Egoneandoazen geziak izenekometa forismoliburua kaleratu
|
berri
du Alberdanian. Hona Joxerrak berak nola deskribatzen dituen bere geziak:
|
|
|
Okupez ari garen honetan, bere aurreko eleberrian giro hori ezin hobeto jasotzen zuen idazle bat aipatu behar dugu orain. Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri
|
berria
mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri: zer gertatuko litzateke Lauaxeta gaur egungo garaietan berpiztuko balitz?
|
|
|
Axularren euskara gozoaren estiloa oinarri hartuta, gaur egun edonork inolako zailtasunik gabe ulertuko duen euskara sortzea. Otto Pette eleberrian Anjel Lertxundik denok harritu (lehertxunditu, Joxerra Garziaren eran esateko) gintuen euskara
|
berri
bat sortu zuen eran sortu ei du Irigoienek berea nobela honetan. Idazleari askotan gertatzen zaio irudi bat hartu eta haren obsesioak bizi izatea:
|
|
|
Tamalez, komunikabideen esparruan honek eragin zuzena izan dezakeela ere susma daiteke. Bi urte lehenago, Egin egunkaria ixteko erabili ziren aitzakiak luzatu
|
berri
ditu Baltasar Garzon epaile espainiarrak, Ga ra egunkari abertzalea haren jarraipen/ oinordeko dela ondorioztatzeko. Ga ra egunkariaren kontrako mehatxu esplizitutzat har daiteke ebazpen hori.
|
|
|
Kazetaritzan aritzeko modu
|
berri
honen erronka nagusia hartzailearekin sortzen den komunikazio elkarreragilean datza. Zibernautak gehien interesatzen zaizkion informazioak irakurtzen ditu, berriketa guneetan edo eztabaida foroetan sartzen da, irakurleen lehentasunak ikertzeko erabiltzen diren bozketetan parte hartzen du, denda birtualetan nahi dituen produktuak aukera ditzake eta, horrez gain, posta elektronikoaren bitartez erredakziora helaraz ditzake bere iritziak nahiz iradokizunak, baliabide honek daukan berehalakotasunaz baliatuz.
|
|
|
Garai hartan Estatu Batuetan webgune garrantzitsuenetan egiten ari ziren lana erabili zuten eredutzat egunkari elektroniko
|
berria
sortzeko. Acrobat programa informatikoa erabili zuten orrialdeak PDF formatuan lantzeko.
|
|
|
Ekimen honen sustatzaileak hasiera hasieratik jabetu ziren lantzen ari ziren proiektuaren helburuak epe luzera begira landu behar zirela, eta ezinbestekoa zela zutabe sendoetan oinarritzea. Horretarako lan talde
|
berri
bat sortu zuten, kazetaritzan, publizitatean eta marketinean arituko zirenak.
|
|
|
Grupo Godo katalanak, bere aldetik, 1995ean erabaki zuen amaraunean sartzea. Xedea gauzatzeko asmoz, La Vanguardia Digital S.L. enpresa
|
berria
sortu zuten. Horrela prest zeuden erronka berriei aurre egiteko.
|
|
|
Ordura arte Estatu mailan Avui, El Periodico de Catalunya eta El Comercio de Gjon en esperientziak baino ez ziren ezagutzen. Dokumentaziorako erabiliko ziren CD ROMak sortzen hasi ziren, egunkariaren hemeroteka euskarri
|
berrira
egokituz. Honela, fitxategiak formatuz aldatzeko trebetasuna jorratu zuten.
|
|
|
Beste webgune batzuen artean USA Today ren eredua hartu zuten lanaren oinarri gisa, on line arloan zuten eskarmentu eza gainditu nahian. Lanari ekin zioten negozio
|
berri
bati erantzun zuzena emateko asmotan, kontuan izanik produktuen aniztasuna derrigorrezkoa zela kudeaketaren ikuspegitik.
|
|
|
Sareak eskaintzen duen lengoaia
|
berriaren
ezaugarrietan sakontzeko helburuarekin, gunearen atalek aurkibide bana eskaintzen dute. Zerrenda bakoitza berri desberdinen izenburuarekin eta laburpen batekin osatuta dago.
|
|
|
El Pas Digital 1996ko maiatzaren 4an agertu zen lehendabiziko aldiz sarean. Aurreko udazkenean hasi ziren proiektua eztabaidatzen baina apirilera arte ez zuten produktu
|
berria
sareratzeko behin betiko erabakia hartu.
|
|
|
egunkari digitalaren atzean proiektu osoaren audientzia eta gizartean duen eragina hedatzeko asmoa agertzen da, eta helburu hori lortzeko Internet bezalako komunikazio tresna bat erabiltzea oso egokia da. Honek abangoardiako teknologien erronkari erabilpen zuzena ematea eskatzen digu, eta bidenabar, aukera paregabea dugu gizartean izen ona lortu duen komunikabide
|
berriaren inguruan
sor daitezkeen diru iturri berriak aztertzen ikasteko.
|
|
|
Bi urte geroago adierazpen hauek nola gauzatu ziren ikusteko, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari
|
berria
nola kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Telebistaren edo irratiaren aurreneko urteetan gertatu zen bezalaxe. Urte batzuk dira komunikabide
|
berri
hau nolakoa izango den jakiteko. Oraindik hastapenetan gaude, baina, dena den, gero eta laburragoa da herrialde aurreratuenek ateratzen diguten aldea teknologia alorrean.
|
|
|
Ez dute muga geografikorik eta gaurkotzeko aukera ematen dute, gertakarien premiek agintzen dutenaren esku gelditzen direlarik. Gaur egunean, komunikazio mota
|
berri
hau aurrerapen teknologikoen ekarpenen menpe dago bere baitan daramatzan ahalmen guztiak gauzatzeko asmoz. Webguneen lasterketa abiatu da, baina amarauna azkartzeko gertatuko diren aldaketen zain dago bere benetako potentziala erakusteko.
|
|
|
HTML lengoaiak eskaintzen dituen lotura hipertestualak, orain dela urte gutxira arte pentsaezinak ziren aukerak ematen ditu. Hau dela eta, behin eta berriz entzun dugun" egunkari pertsonalizatuari" buruzko leloak inoiz baino gaurkotasun handiagoa hartzen du eta beste dimentsio
|
berri
batean sartzen da. Orain, nabegatzaileak berak aukera dezake bere albiste zerbitzu propioa, webgunearen eskaintza sorta bere nahien arabera diseinatu eta gero.
|
|
|
Estatu Batuetan, San Jose Mercu ry News kazeta izan zen lehen osoko egunkari elektronikoa 1994an. Hasiera batean zerbitzu
|
berri
hau erabili ahal izateko ordaindu behar izaten zen (5 dolar hileko), baina 1998ko maiatzaz geroztik doakoa da. Doakotasunaren joera hau egunkari gehienetara hedatu da.
|
|
|
Hurrengo urteei begira, badirudi ziberpublizitatearen esparru interesgarri bat iragarki sailkatuena izan daitekeela. Estatu Batuetan Los Angeles Times, Chicago Tribune, Washington Post edo Knight Ridder taldeko egunkariak hasi dira esparru
|
berri
hau jorratzen. Egia esan, iragarki sailkatuen arloan Internetek izan dezakeen eragin handiak ondoeza zabaldu du egunkari" klasikoen" arduradun ekonomikoen artean.
|
|
|
1996ko hastapenetan Estatu espainiarrean sortzen den pizkunde teknologiko honekin batera, Ozeano Atlantikoaren beste aldetik zetozen albisteen arabera, 50 milioitik gora ziren Internet erabiltzen zutenak mundu mailan.
|
Berri
hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari. Estatuko" ziberpentsalaririk" ospetsuena bera dela diote, aurrenetarikoa Internet erabiltzen eta baita amaraunaren hedapena iberiar penintsulan ikertzen ere.
|
|
|
Euskal Herriko Autonomia Estatutua onartu eta Eusko Jaurlaritza eratu zenean kanpo politika
|
berri
bati ekin zitzaion, Euskadi, Espainia eta nazioarte mailako egoera oso konplexu batean. Euskal politika instituzionala deitu genioke politika horri, nazioarteko harremanak ez baitziren nazionalistekin eta alderdiekin ordura arte izandako harremanetara mugatu.
|
|
|
Erabaki horren atzean justifikazio pertsonalak izan arren —Zaitegiren ama bakarrik bizi zen Arrasaten eta honi laguntzeko gogoa azaldu zuen idazleak—, egoera politikoaren aldaketa txiki batzuen inpresioa ere sor zitekeen, zabaltze eskas batena. Hori ikusirik, Zaitegik bultzada
|
berri
bat eman nahi izan zion bere proiektuari, berez irakurlego potentzial nagusia aurkitzen zen ingurura hurbilduz. Horretarako, behin Gipuzkoan, Euzko Gogoa Hego Euskal Herrian argitara zedin zenbait urrats eman zituen.
|
|
|
Nahiz eta Arrue, Barandiaran eta Tovarren mailako intelektualen laguntza izan, frankistek aldizkariaren proiektua ez zuten onartu. Zaitegik, 1956 urteaz gero, Miarritzen helbideratu ondoren, aldizkariaren garai
|
berri
honi ekin zion, orain Baionan. Bigarren etapa 1960an bukatuko zen, Arrasateko idazleari ekonomikoki itota zegoen aldizkaria ixtea beste biderik gelditu ez zitzaionean.
|
|
|
Malgutasun txiki hori ikusita, aktibitate kulturalak eta artistikoak poliki poliki Hegoaldean berpiztuz joan ziren, eta baita aktibitate politikoak ere, horiek ezkutuan. Egoera horretan, Bidasoaren iparraldean aurkitzen ziren erbesteratuen ekimenek garrantzi berezia lortu zuten, publikazio ugaritasun
|
berrian
islatua, besteak beste. Baina, urteak joan ahala, frankismoaren ahuleziarekin batera, arlo kulturaletako ekimenak gutxituz joango ziren, berez lurralde horietakoak zirenak salbu.
|
|
|
Epe luze horretan, merezitako ospea jaso zuen publikazio honek. Argitalpen
|
berriaren
ardura" Euzko Izpar Banatzea Service Basque de Presse" k zuen, Felipe de Urcolaren zuzendaritzapean. Kolaboratzaileen artean, beste aldetik, Jose Maria Lasarte, Pedro Beitia eta Joseba Rezola zeuden.
|
|
|
Iparraldean, geroago Ameriketan gertatuko den bezala, fenomeno bitxi bat eman zen, alegia, ailegatzen ziren intelektualen lanak bertakoek egindakoekin nahastuko zirela, batzuetan bereizteko zaila izateraino. Historikoki hau ez zen gauza
|
berria
izan; esaterako, errealitate hau baieztatzeko, hor dugu Miguel de Unamunoren testigantza, 1925etik 1927ra Hendaian erbesteratuta egon zenean: " La casa vasca —esan zuen— tiene dos compartimientos:
|
|
|
Haren aldizkakotasuna, hasiera batean, astean bikoa zen; gero, 1937ko uztailetik aurrera, zailtasun ekonomikoek astekari bihurtzeko beharra inposatu zuten. Komunikabide
|
berriaren
zuzendaritza lana, gerra hasi arte, El Pueblo Vasco ren zuzendaria izan zen Felipe de Urcola donostiarraren eskuetan gelditu zen. Ikusten denez, profesional aldetik, hedabide hau ondo hornituta zegoen eta emaitza, zalantzarik gabe, haren neurriko kalitatekoa izango da; arazoa, ordea, aipatu dugunez, diru eza zen, eta gabezia hori lehen unetik elementu grafikoen eskasian nabarmenduko da.
|
|
|
Hori zela eta, Euzko Deya ez zihoan euskal errefuxiatuei zuzenduta edo, behintzat, ez haiei bakarrik. Publikazio
|
berriaren
asmo hori Antonio Maria de Labayenek, haren kolaboratzailea, oso ondo argitu zuen:
|
|
|
Gerraren hasierak kultura eta gizarte panorama osoa aldatu bazuen, gatazkaren eboluzioarekin batera sasinormaltasun
|
berri
bat sortuz joan zen. Giro horretan eta Iparraldeko intelektualen eskutik, euskal aldizkariak berriro ere poliki poliki sortu ziren.
|
|
|
Herriaez zen atera erbesteratuen eraginen ondorio bezala, eta honen helburu nagusia Iparraldeko biztanleria nekazaria izango zen, hain zuzen; horretarako, bertako euskalkiak erabiliko zituen. Asmo berberaz eta Marc Legasseren ardurapean —mugaren bi aldeetan beti atzerriratu bezala bizi izan den idazlea—, 1950 urtean, umeei zuzendutako Pottoloizeneko gehigarri
|
berria
antolatu zuten.
|
|
|
Poesia sozialari bezala poesia existentzialari uko eginez eta sentimentalismoari bezala baikortasunari bizkar emanda, jardun poetikoari berari buruzko jarrera
|
berri
bat zekarren Etiopiak: poeta ez da mintzo lehen pertsonan, sentimenduak gorde edo intelektualizatu egiten ditu inozotasuna ekiditearren; inguruarekiko behakoa urruna du, ez ordea insolidarioa, maite ditu baztertuak eta derrotatuak;" dena esana balego bezalako" zuhurtzia hotzak ez darama isiltasunera, baizik eta egunkarietako, liburuetako eta filmeetako erreferentziak ekartzera ingurua deskribatu eta ulertzeko collagearen teknikaz, gure oroimen kolektiboa aberastu eta osatzeko.
|
|
|
Ez dut esanen interpretazio zilegizkoa ez denik, baina harria bera area ale aunitzez sortzen baita, azken finean zentrorik ez dagoela digu adierazten harriaren hondartzeak. Eta horixe izan zen modernotasun
|
berriaren
ekarririk eraginkorrena: zentroak pluralak direla.
|
|
|
trikua, poetak faunatik mitora ekarri duen beste marjinatu hunkigarri hori. Ziklo
|
berri
bat hasi da, baina lehen hazia hogei urte lehenagoko poema polimorfo haietan zegoen. Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin bazuen ere, naturako gauza ikusgarriek hartu izan dute gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"...
|
|
|
Uste izan zitekeenaz oso bestela ordea, ezin emankorragoa gertatuko zitzaion bere ingurunetik lekutze hori. Urruntzeak liberatu egin zuen idazlea, eta gutxik uste zuten malgutasunean landu zuen obra
|
berri
bat: bere poesia gailena, ene iduriko.
|
|
|
Poeta zurruna zirudiena hunkitua eta zirraragarri azalduko zaigu batean, ironiko zorrotza bestean, liriko minbera hurrengoan. Beti erakutsi zuen ahalmen deskriptibo harrigarriari, sinboloak aukeratzeko sena gaineratzen dio, eta adierazkortasuna bete lanik gabeko bertso trinkotan garatzen du, irakurraldi bakoitzean zuku
|
berria
kentzen zaion hizkeran. Gaiaren aldetik, Ba rn eMu inetan liburuan landua zuen mistikara itzuli zen nagusiki, baina ez poesia kontzeptual hotzean.
|
|
|
Zuhaitz mexikar baten itzalpera biltzen da eta ez du Otañoren atariko intxaurrondoa amets. Honenbestez, euskal poeta nonahikoa egiten da, nitasun
|
berri
bat deskubritzen du, eta ez dio ardura bakarrik baldin badago ere munduan, barnea duelako mundu. Gu etnografiko bat kantatu behar izatetik ni intimo bat kantatzera eginiko ibilaldi mingarrian, Orixek euskal literatura modernoa abiatzen du, edo hobe esan, euskal literaturaren modernotasuna:
|
|
|
Txoritxo
|
berria
|
|
|
Txoritxo aldaketaren erabakia alde batera utzirik, berrikuntzaren garaian kanpaina global samar bat egin dutela esan behar da. Irudi aldaketa, publizitate kanpaina eta EITBren webgunearen berrikuntza, guztia pakete batean egokitu zaio enpresa
|
berri
samar bati: Euskal.com.
|
|
|
Herri desberdinetako ekimenak batu eta beste urrats batzuetan dihardute orain: Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba
|
berria
(kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko bi herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista berri horren uhinak.
|
|
|
Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko bi herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista
|
berri
horren uhinak.
|
|
|
Hau da, Argia aldizkaria gauza bat da (eta sarean ere kontsultatu daiteke osoki), baina Sa reko Argiabeste bat da: eguneroko albisteak idatziz zerbitzen dituen medio
|
berri
bat (EITB ere albisteak egunero idatziz ematen hasi da bere webgunean, bide batez). Informazio kanal hori herri edizioekin (Hernani da lehen adibidea) eta kanal tematikoekin osatu nahi dute.
|
|
|
Lehenik eta behin, goian arlokako liburutegien beharra eta egokitasuna defendatu ditut. Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke askoz ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi
|
berri
baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea. Horrela, Biblioteka Nazional handi batek sortuko lukeen arazo ekonomikoa murriztu egingo litzateke eta probintziakeriak desegituratutako gure herri txiki honetan Biblioteka Nazionalaren kokapenak eragingo lituzkeen borrokak ere leundu egingo lirateke, biblioteka handi baten ordez zenbait biblioteka txikiago kokatu liratekeelako.
|
|
|
batetik, beharren azterketaren araberako plangintza zehatza eta sakona, martxan dauden eta sortu nahi genituzkeen liburutegiek zerbitzuaren bikoiztasuna eskaini ez dezaten. Bestetik, nola ez, bideragarritasun azterketa zorrotzak argitu liguke zentro
|
berri
horiek sortzeko eta kudeatzeko beharrezko den dirutza nola lor daitekeen. Horrelako Biblioteka Nazionala baina deszentralizatua ongi gorpuztu nahi bada, eta baliabide ekonomiko oso handiak behar direnez gero, nik gai honetan ikusten dudan irtenbide bakarra diru publiko eta pribatuaren arteko elkarlana da.
|
|
|
Egileak nortzuek izan behar duten zehazteko abagunean, jakina, apartera joan beharrik ez, dagoeneko batzuk jardunbidean ari direlako: Joan Mari Torrealdairen lan eskerga, Eusko Ikaskuntza, Azkue Biblioteka edota besterik gabe sor daitekeen lan talde
|
berria
. Azken horretan, zeresanik ez, beren beregi jokatu behar, diruz egoki hornitu, eta etorkizunerako egitasmo sendo batez ehotu.
|
|
|
Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu. Ezin da ahaztu, bestalde, Euskal Kultura Ondarearen 7/ 1990 Legea onartu zenetik Euskal Autonomia Erkidegoan 72 liburutegi
|
berri
sortu direla. Azpimarratu genuke Eusko Jaurlaritzak azken hamarkada honetan ahalegin berezia egin duela gure erkidegoko liburutegien azpiegituraren garapena bermatzeko.
|
|
|
Liburu horiek sareko liburutegi guztien artean banatzen dira. Horren bitartez, Euskal Autonomia Erkidegoko Liburutegi Sare Nazionala osatzen duten liburutegi publikoak euskaraz argitaratu
|
berri
diren lanez hornituko dira, eta jende guztiak euskarazko liburu berriak eskuratzeko modua izango du.
|
|
|
Gai horri dagokionez, bestalde, Espainiako Liburutegi Nazionaleko arduradunek jakinarazi digute IBERMARC formatuaren bertsio
|
berrian
, USMARCen bezala, parekotasun linguistikoak adierazteko 7XX etiketak erabiliko direla.
|
|
|
Fase
|
berri
bati aurre egin behar diogunez, nazioarteko katalogazio arauak eta gainerako sarrera puntuak euskaraz prestatzen hasi gara.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak, berriz, apalago hasieran baina sendoago orain, liburuzainek hasieratik defendatu zuten aukeraren alde egin du: Liburutegi Nagusia Intendentziako orubean (autobus geltokiaren inguruetan) kokatzea, Alde Zaharretik metro batzuetara (baina handik kanpo), eta ongi komunikaturiko alde batean, dotazio
|
berria
hiriko auzo guztien eskura jartzeko moduan. Nolanahi ere, Yolanda Barcina Iruñeko alkate berriak hauteskunde kanpainan behin eta berriz iragarri du Liburutegi Nagusia kokatzeko gogoko duen aukera Intendentziako orubea dela, eta litekeena da artikulu hau kaleratzerako afera erabakirik egotea1.
|
|
|
Nafarroako Liburutegi Publikoendako antolaketa eredu
|
berrirantz
|
|
|
Euskara antolaketa eredu
|
berrian
|
|
|
euskalduna, mistoa eta ez euskalduna. Euskararen Legeaz egin daitezkeen balorazioak alde batera utzirik, Liburutegi Publikoen antolaketa
|
berrirako
egin diren dokumentuetan euskarak duen presentzia nabarmendu besterik ez dugu eginen. Zerbitzuen karteran hauxe aipatzen da espreski:
|
|
|
1 Artikulu honen lehen bertsioa 1999ko udan idatzi zen; garrantzitsua da hori aintzat hartzea, ordutik hona zenbait aldaketa egon baitira. Lehenik eta behin, orrialde hauetan deskribatzen den eta liburutegi publiko nafarren antolaketa eredu
|
berriaren
diseinua agindu eta sustatu zuen zuzendaritza taldea aldatu egin da. Plan estrategikoak, jakina denez, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira.
|
|
|
Bestalde, azken urteotan, behin eta berriz entzuten da liburuak bizitza laburra daukala gizarte
|
berri
honetan eta telekomunikazio sareen artean itoko dela. Oraingoz historia zein den badakigu, profeta guztiek huts egin dute, eta inprimatua da oinarrizko medioa ezagutza erregistratu, bildu, antolatu, kontserbatu, erabili eta zabaltzeko.
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia
|
berri
hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki ikusten zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia ikusten zen.
|
|
|
Positiboki ikusten zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia ikusten zen. Horrela, liburutegi eredu
|
berri
honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke. Liburutegi eredu hau definitzeko esaldi ezberdinak erabili izan dira:
|
|
|
" liburutegi birtuala"," liburutegi elektronikoa"," hormarik gabeko liburutegia", eta azken aldian" liburutegi digitala". Hitz hauekin esan nahi da liburutegi hauek eta eskaintzen dituzten zerbitzuak teknologia eredu
|
berri
baten ondorioz sortutakoak direla, ez besterik. Liburutegi digitala terminoa azkena sortu den kontzeptua da, azkenaldiko jardunaldi eta hitzaldietan erabiliena dena.
|
|
|
Biblinleka atseginak zaizkigu. Teknologia
|
berri
hauek eskura jartzen digute hainbat aukera, gero eta makina potenteagoak, gero eta programa gehiago, gai hauetan adituak ez garenontzat terminologia ulertezina... Hau guztia ez dago denon eskura, gizarte sektore ezberdinak ere hor daude eta ondorioz analfabeto zibernetiko multzo handi bat sortzen ari da.
|
|
|
Teknologia
|
berri
hauek lanbide guztietan eragin zuzena dute; arrantzaleak satelite bidez gidatzen dira itsasoan, abeltzainek txipak jartzen dizkiete animaliei, bideokonferentzien bidez egiten dira bilerak Alemaniara joan gabe...
|
|
|
Egoera
|
berri
honi erantzun ahal izateko azken hamarkadan aldaketa ugari ikusi ditugu profesionalok. Hasteko eta nola ez, Bibliotekonomia eta Dokumentazio irakaskuntza erabat aldatu da Estatu espainiarrean.
|
|
|
Hala ere gizarteak informazio munduko profesionalez duen irudia eta honekiko dituen konnotazio negatiboak ez ditugu ahantzi behar (tradizioa, kontrola, ordena, arauak...). Hau guztia gure formazio jarrai honetan kontuan izan behar dugu gure informazio kudeatzaile irudi
|
berriaren barruan
. Hau aldatzen ari da, erabiltzailea profesionalarekiko gero eta hurbilago dago, zentroko kolekzioa ez da propioa lehen maiz gertatzen zen bezala, gure lanean katalogazioa ez da helburua, bitartekoa baizik...
|
|
|
Gizarte
|
berri
honetan informazio kudeatzaileak informazioaren sinergia profitatzearen arduradunak gara. Honek lanbidearen beraren kontzeptuaren berrazterketa
|
|
|
Informazioaren kudeatzailean ziber rol
|
berria
|
|
|
Liburutegiek1 gizartearen aurrean beraien benetako balioa azaltzen (saltzen) hasi behar dute, arazoak konpontzeko gaitasuna agertu behar dute, egoera ekonomiko
|
berri
honetan beharrak asetzen jakin behar dute.
|
|
|
Aldaketa hauek, neurri batean, lan batzuen bazterketa suposa dezakete beste lan
|
berri
batzuen alde (beti ere sistematizazioa eta koherentzia galdu gabe). Egun bibliotekak informazio birfindegiak dira:
|
|
|
" ezagutza" bihurtzen dugu. Komunikazio guneak dira, bertan informazio aukeraketa egin behar da, prozesatu eta ondorioz ezaguera eta informazio
|
berri
gehiago sor dezan moldatu eta zabaldu.
|
|
|
Informazio eta telekomunikazio merkatuen garapenak liburutegietan zerbitzu
|
berri
batzuk ekarri (ekarriko) ditu. Ondorioz, liburutegien erabiltzaileekiko zerbitzuen filosofian aldaketak etorriko dira:
|
|
|
Historian zehar aldaketa asko pairatu dituzte liburutegi, artxibo eta dokumentazio zentroek. Garai batean ideiak eta gertaerak idazteko soporte
|
berri
eta iraultzailea papiroa izan bazen ere, gaur egun teknologia berriak ditugu egunero eskuartean. Ordenagailu baten aurrean eserita, Alexandriako liburutegiak zituen 700.000 liburukiak kopuruz txiki geratu dira, etxetik lasai eta edozein orduan kontsultagarri daukagun informazio bolumena zein den ikusirik.
|
|
|
Zenbat balio ote du koadro honek? Zenbat ordainduko ote luke Juan Alberto Belloch ek Davidek Goliath hil zueneko unea interpretatuz Caravaggioren eskuetatik ateratako koadro hau etxeko egongelaren erdian jartzeko, burua moztu
|
berria
duen santua eta Belloch bera igoal igoalak direla ikusten duenean?
|
|
|
1936.eko Gudaldian eta Lehen Euskal Gobernuaren garaian. 50 zk. (1989), 95 Historia ekonomikoaz: eraberritzearen urratsak. 55 zk. (1989), 49 Oihenart eta bere garaia. 74 zk. (1993), 33 Gerraren bukaeran bakerik ez, abagune
|
berria
baizik: Bakegintza eta Herrigintza gerra garaian eta Bergarako bake itunean (1839). 113 zk.
|
|
|
AGIRREBALTZATEGI, Paulo Biharko Euskal Unibertsitatea. 1 zk. (1977), 72 Euskal Eliza: aukera
|
berri
bat (Orain eta Hemen). 1 zk. (1977), 98 Europako Etnien geografia. 2 zk. (1977), 24 Bibliografia (Euskal Unibertsitatea). 2 zk. (1977), 58 Euskal liburua Suizan (Orain eta Hemen).
|
|
|
Teilhard de Chardin. 26 zk. (1967), 39 Aldakuntzaren abarren kidetasuna. 27/ 28 zk. (1967), 45 Iru albiste. 29 zk. (1968), 54 Zientzi oihartzunak. Argi
|
berri
bat garaunaren iharduketaz. 30 zk. (1968), 51 Parapsikologia: zientzia berri ori. 31/ 32 zk. (1968), 95 Biologizko miraria:
|
|
|
Argi berri bat garaunaren iharduketaz. 30 zk. (1968), 51 Parapsikologia: zientzia
|
berri
ori. 31/ 32 zk. (1968), 95 Biologizko miraria: zelularen erdibitzea. 34 zk. (1969), 72 Imanol Berriatuaren oroitzapenez. 22 zk. (1982), 160 Euskal kultura 1993. 79 zk. (1993), 50 Euskaltzaindiaren Leioako Biltzarra.
|
|
|
poema bat. 11 zk. (1979), 84 Bertsolari Txapelketa Nagusiaren historia. 44 zk. (1987), 35 Literaturgintzarako politika. Argitaratzaileen jokabidea. 49 zk. (1988), 65 Euskal kultura 1992. 73 zk. (1992), 51 Komunikabide mota
|
berri
baten atarian. 96 zk. (1996), 77
|
|
|
ARBELBIDE, Xipri Iparraldeko Sindikatuak. 33 zk. (1984), 68 Euskal kultura 1994. 85 zk. (1994), 24 Bizkai euskararen ekarria batasunera. 76 zk. (1993), 63 Energia, Gizona eta ingurunea. 5 zk. (1978), 10 (Itz.: Jose Antonio Aduriz). Europa
|
berri
bateko" beste" hizkuntzak eta kulturak. 40 zk. (1986), 63
|
|
|
ARREGI, Rikardo Balmes eta Kant jakinduriaren hasieran. 15 zk. (1961), 40 Ikaskuntza. 19 zk. (1965), 77 Sozialismoa modan dago. 24 zk. (1967), 36 Ezkertiar berriak. 25 zk. (1967), 9 II. Ezkertiar berriak (Jarraipena). 26 zk. (1967), 22 Che Guevara edo pentsamentua lapurtu dioten gizona. 27/ 28 zk. (1967), 9 Euskaltzaleen jainkoa ill behar dugu. 27/ 28 zk. (1967), 23 Rejioeri buruz liburu
|
berri
bi. 27/ 28 zk. (1967), 92 Etxegintzarako lurren fiskalizazioa (Nota laburrak). 30 zk. (1968), 45 Txekoslobakia (Nota laburrak).
|
|
|
34 zk. (1969), 56 Esperimentalismoaz, poesian. 34 zk. (1969), 61 Pentsalaria eta eragina. 35 zk. (1969), 3 Irlanderaren paraderoa. 1 zk. (1977), 100 PNV eta euskal indarren batasuna. 1 zk. (1977), 117: Gramsci ren urtea. 4 zk. (1977), 83 Euskal liburugintzaz gogoeta inprobisatuak. 4 zk. (1977), 97" Euskara", XIX. mendeko aldizkari alemana. 7 zk. (1978), 108 Filosofia
|
berria
: krisi luze baten produkto. 8 zk. (1978), 67" ETA asesina" (Orain eta Hemen).
|
|
|
ELA ren aldizkari sindikala sortu da (Orain eta Hemen). 10 zk. (1979), 78 Hamar urtetik hamar urtera, ideologia
|
berri
bat? (Orain eta Hemen).
|