|
2000
|
|
|
Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu: nahiz eta
|
askotan
talde etniko bat beste batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu: estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza.
|
|
|
Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua, baina Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan herri txikien ehunekoa ez da makala: %30, 5 Euskal AutonomiaErkidegoko audientzian, hiriburuetan bizi direnena %37, 7koa da eta herritxikietan bizi direnak %9, 2koa;
|
askoz
baxuagoa, beraz.
|
|
|
Batez beste, populazioaren erdiak (%54, 1ek) egunkariak irakurtzen ditu; gainera, Hego Euskal Herrian duplikazio maila altua dagoenez, egunkari bat baino gehiagoerosteko joera dauka jende
|
askok
.
|
|
|
Telebista ikusienen rankinga eginez, maila bertsuan dauden TVE1, Tele, ETB2eta Antena aipatu behar ditugu. Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta,
|
askoz
ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak. Emaitza hauekez dira Hego Euskal Herri osoan modu homogeneoan ematen, baina hala ere populazioaren erditik gora kanal publikoak ditu gustukoen (%53, 7).
|
|
|
Sud Ouestek aspaldi lortu dubere ezarpena Ipar Euskal Herrian, onartua izaten eta bertako pentsamolde eta berezitasun kulturalei egokitzen jakin duelako, honela, bere ezarpena lortzearekin batera, estatu frantseseko gaurkotasuna ekarriz. Emaitza hau are interesgarriagoa da, komuntasun sentimenduak, bereziki eskualdeko errealitate kultural biziei dagokienean?,
|
askotan
–hedapen eremu zabaleko egunkari diseinatzaileei arazoak sortzen dizkiela, aintzat harturik16 Jakina, zeren zeintzuk dira egunero Sud Ouest irakurtzen duten euskaldun, bordeles eta biarnesek dituzten arlo komunak. Beren buruaren irudi bat, nahizeta zehaztugabea eta txikia izan?
|
|
|
Orduanbaturiko entzule kopuruaren emaitza %3, 2koa izan zen. ...Gaur egun gehien entzuten diren irratien arteko laugarrena da Radio France Pays Basque (Baiona) (%12, 4), FranceInter (%19), estatuaren mailako estazio publiko garrantzitsuena, France Inforen (%16, 4) eta NRJ (%16, 3) Frantziako musika irrati sare garrantzitsuenaren atzetik26.Arrakasta honek Radio France Pays Basque eskualdeko irratirik entzunena bilakatu du, entzunagoa Euskal Herriko barnealdean,
|
askoz
ere urbanizatuagoa den itsasaldeanbaino, eta arrakasta are interesgarriagoa da, estazio honek frantsesezko programazioorokorrean euskara egun guztian zehar txertatzeko apustua egin duela jakinda.
|
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal
|
asko
, lehengo, irrati libreen, legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko ikus entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera...
|
|
|
Ipar Euskal Herriko irrati euskaldun soziatiboen hedapen azalerak herrialdebanari dagozkio (Zuberoa, Behe Nafarroa eta Lapurdi) beren euskalki edo euskararenaldaera linguistikoa dutenak, beren ibilbide historikoa, beren literatura eta tradizioa, eta ekonomia berezia34.. Irrati hauek ondo egokitu dira, gehienez ere 30 kilometrokoerradiora mugatu behar izatera, 1981eko azaroaren 29ko. Loi Fillioud ezarri zenetik, eta gainditu ere egiten dituzte, petit pays
|
askoren
zabalera35. Pays terminoa, benetako osotasun geografiko, kultural, ekonomiko edo soziala duen lurralde zentzuan (22 Art.), birgaitu egin da bereziki lurraldearen antolaketa eta garapenerako 1995ekootsailaren 4ko orientazio legeaz geroztik:
|
|
|
Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien duen Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino
|
askoz
ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute eremuaren azalera. Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira.
|
|
|
Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute eremuaren azalera. Irrati hauen ehunekoak
|
askoz
ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da.
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea,
|
askoz
gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan. Gai honen inguruan agertzen diren albiste
|
asko
erakunde administratiboekhartutako erabakiekin edota datuak bildu eta emateko erabiltzen diren estatistika sistemekin dute zerikusia. Eta horiek gaurko egituraketa juridiko politikoa islatzendute.
|
|
|
Hedabideek ere mugatzen dute, kasu
|
askotan
, taldea. Hori egiteko bide bat, berenproduktuaren egituraketan bertan aurki daiteke, informazioaren eremuan adibidez.
|
|
|
ituna sinatu ez zutenek ere, aurka joan arren, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean). Lizarra Garaziko itunetik abiatutako paradigma politiko berriak datuak bildugenituen garaian (1999ko udaberrian hain zuzen) eragindako irudia, koiunturalegia oteden galdetuko dute
|
askok
(hots, hau ote den egunkariek islatzen duten benetako irudia, ala une jakin batean gertatutakoa). Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa:
|
|
|
Esate baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa
|
askotan
aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Gogora dezagun hemen gertaera edo eragin eremua albistegarritasunerako irizpideetako bat bainoez dela, beste
|
askoren artean
. Zerrenda orohartzaile baten berri izateko, eta, oro har, eragile hauek guztiekEuskal Telebistaren albistegintzan duten indarra egiaztatzeko, ikus MARTIN SABARIS, Rosa Maria. (1999):
|
|
|
Lehenengo multzoko enpresa taldeei dagokielarik, desberdintasun nabarmenakdaude Espainiar eta Frantziar Estatuen artean. Azken honetan indarrean dauden kontzentrazio multimediatikoren aurkako arauak
|
askoz
zehatzagoak eta gogorragoak diraEspainiar Estatukoak baino. Ondorioz, horien dibertsifikazio multimediatikoa txikiagoa da Espainiar Estatukoena baino.
|
|
|
Hirugarrenik, aipatzekoa da, halaber, talde espainiarretan, ikus entzunezkoetanbereziki,
|
askoz
pisu handiagoa duela nazioarteko kapitalak talde frantziarretan baino.Zentzu honetan, aipatzekoak dira Telefonica Media n Pearson eta Bertelsman taldeekduten parte hartzea edota Prisa ren ikus entzunezko atalean. Sogecable. FrantziakoCanal Plus ek edo EEBBetako Time Warner ek dutena.
|
|
|
eta baita bere egunkariekin baterabanatzen dituen egunkari lokalen bidez. Prentsaren arloan euskararen merkatua ereesploratzen saiatu da (Zabalik astekariarekin), eta baita nazioartera hedatzen ere, Sud Ouest egunkarian gutxiengoko parte hartzearekin (%6); eta Argentinan Clarin etaLa Nacion enpresekin batera, egunkari erregionalen sare bat egiteko asmoz. Irratirakohedapena
|
askoz
mugatuagoa izan da, oztopoak aurkitu baititu horretarako. Gaur egunbere presentzia EAEko hiru hiriburuetan dituen frekuentzietara mugatzen da, COPErekin eta Cadena 100ekin programazioa banatuz, nahiz eta azkenaldiotan bere interesakEspainiar Estatu aldera (COPEn gutxiengoko parte hartzea Logroñon eta Murtzianfrekuentzia bana) ere zabaltzea lortu duen.
|
|
|
Latinotasunaren zigiluan oinarrituta, Gran Vfa Musical taldearen bitartezmusikan ere sartzen saiatu da, diskoetxeak, edizio etxeak eta abar bilduz.
|
Askoz
presentzia esanguratsua du ikus entzunezkoetan, bereziki ordaindu beharreko telebistareneta zerbitzu digitalen gestioan. Bere atal hori Canal Plus eta Canal Satelite Digitalkontrolatzen dituen Sogecable da.
|
|
|
Esan bezala, Frantziako irrati/ telebista sistemaren desarautzea 1982an abiatu zen, komunikazio askatasunari buruzko legean oinarrituta. Prozesua bideratzeko, eta horren neutraltasun politikoabermatzeko edo, EEBBetako Komunikazioetarako Batzorde Federala (FCC) izenekoaren antzekoerakunde arauemaile bat sortu zen, Ikus entzunezko Komunikazioaren Aginte Gorena (HACA) hainzuzen, nahiz eta FCC
|
baino
askoz eskuduntza gutxiagorekin. Halako erakunde arauemaileak ohikoak izandira, bereziki administrazio liberal eta tradizio anglosaxoniarreko lurraldeetan, interes orokorreko gisadefinitzen diren jarduera arloak antolatzeko, interes orokor hori hornitzea esku pribatuen esku uztenzenean.
|
|
|
Esan gabe doa, baita, Autonomia Erkidego
|
askok
arloaren gaineko beren eskuduntza irrati sistema publikoak eratzeko erabili zutela, zeina arloko politika publikoarenardatza izan den benetan. Hala gertatu da Euskadiko Autonomia Erkidegoan72 Ez, ordea, Nafarroako Foru Erkidegoan, non telebistarenarekin batera irratiarena ere baztertu egin baitzen.
|
|
|
Aldehonetatik, aipagarria da mugimendu sozialek edo asoziatiboek ez dutela araupetutakoinongo biderik, ezta babes berezirik ere, ekimen komunikatiboak garatzeko. Alabaina,
|
askoz
egokituagoa da Estatuaren aniztasun politiko kultural territorialari dagokionean.Zentzu honetan, nahiz eta Autonomia Erkidegoen arloaren gaineko eskuduntzak mugatuak diren eta zenbait gaitan goitik behera Estatuaren araudi eta jarrerek baldintzatuta dauden, zentralista beti; oztopatzaile askotan komunikabide autonomikoekiko; zatikatzaile gehienetan?, aukera errealak dituzte hauek beren inguruetan... Hala erakusten du EITBren esperientziak berak, nahiz eta horretarako Estatuak ezarritako lege mugetatik harago joan behar izan duenzenbaitetan, edo horren zirrikituak baliatu, EITB bera sortu edo bigarren kanala zabaldu zenean bezala.
|
|
|
Aldehonetatik, aipagarria da mugimendu sozialek edo asoziatiboek ez dutela araupetutakoinongo biderik, ezta babes berezirik ere, ekimen komunikatiboak garatzeko. Alabaina, askoz egokituagoa da Estatuaren aniztasun politiko kultural territorialari dagokionean.Zentzu honetan, nahiz eta Autonomia Erkidegoen arloaren gaineko eskuduntzak mugatuak diren eta zenbait gaitan goitik behera Estatuaren araudi eta jarrerek baldintzatuta dauden, zentralista beti; oztopatzaile
|
askotan
komunikabide autonomikoekiko; zatikatzaile gehienetan?, aukera errealak dituzte hauek beren inguruetan egiturapropioak eta ezberdinak garatzeko. Hala erakusten du EITBren esperientziak berak, nahiz eta horretarako Estatuak ezarritako lege mugetatik harago joan behar izan duenzenbaitetan, edo horren zirrikituak baliatu, EITB bera sortu edo bigarren kanala zabaldu zenean bezala.
|
|
|
bertan modu nabarmenean agertzendira aipatutako bi ildoak, babeslea eta liberalizatzailea, merkatu komuna eratzeko ahaleginaren baitan. Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean
|
askoz
irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar ikus entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen zutenak, kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?. Hain zuzen ere, publizitate tarteak handitzekopresio komertzialak egon dira, neurri handi batean, Artezarauaren eraldaketaren atzetik.
|
|
|
Baina, atal honen sarreran aipatu den bezala, enpresen arteko kontzentratzea etanazioartekotzea dira gaur egun sektore honetan agintzen duten dinamika nagusiak.Komunikabide ezberdinak talde multimediatiko gutxi batzuen eskuetan biltzea dakarhorrek,
|
askotan
nazioarteko dimentsioak hartzen dituztenak. Hala eta guztiz ere, egitura politiko ekonomiko eta erregulazio ezberdinak direla medio, Estatuek enpresenkontzentratze eta nazioartekotze prozesu berezituak mugatzen dituzte eta, ondorioz, Frantziar eta Espainiar Estatuetan enpresa egitura eta kategoria ezberdinak aurkitukoditugu.
|
|
|
Frantziar Estatuan ezberdina daegoera, bertako enpresa esanguratsurik ez baitago Ipar Euskal Herrian. Estatu honetako prentsaren merkatua lurralde mailan zatikatuta badago ere, Espainiar Estatuanbezala, zonaldeen dimentsioa
|
askoz
zabalagoa da han, erregionalagoa, zentzu horretan.Baita egunkarien tamaina ere. Alde honetatik, Bordeleko Sud Ouest ek menderatzendu Estatuko hego mendebaldeko merkatua.
|
|
|
Zehaztasun hauen balioa, ordea, zalantzazkoa da. Gogoratu Egin Irratiarekin EAEen gertatu zena, frekuentzia bakar bat eman baitzitzaion Gipuzkoako herrialdean (nahiz eta beste probintzietan ere kultursustapen eta hizkuntzaren erabileraren aldetik beste lehiakide
|
askok
baino proiektu euskaldunagoa aurkeztu). Edo Nafarroan Euskal Herria irratiarekin gertatutakoa, ez baitzitzaion lizentziarik eman.
|
|
|
Ikus entzunezko sistemak asko aldatu dira azken hamarkadetan. Desregulazioaren eta teknologiaren garapenaren eskutik,
|
askoz
konplexuago bilakatu dira. Zabalduegin da kanal kopurua, ugaritu transmisio bideak, biderkatu zerbitzuak.
|
|
|
xedapenak egokitzea zen. Azkenean, ordea,
|
askoz
sakonagoa izan da eraldaketa, datorrenlurrazaleko telebista digitalaren ezarpena gidatuko duten oinarrizko arauak eta Internetaren gainekoxedapenak ere jaso baitira. Lege berria? 2000 Legea?, abuztuaren 1ean eman da behin betiko eraneta abuztuaren 2ko aldizkari ofizialean argitaratua izan da.
|
|
|
bere diruaz eraiki zen dena delako egunkaria, berediruaz elikatzen da egunero egunero dena delako egunkaria eta bere alderdiak besteinon ez bezain ondo, argi eta gozo, argitaratzen du dena delako bere egunkarian berariinteresatzen zaion informazio politikoaren zati handia eta garrantzitsua. Eta horrela, erdaraz bizi den prentsaren aldeko apostua egiten du euskaldun
|
askok
.
|
|
|
Oro har, gure artean saltzen diren egunkari elebidunek2 ez dute kontuan hartuegoera hori. Euskal Herriko egunkari elebidun
|
askok
, zein bere tokian, jakina, trufa etairri egiten diote euskarari.
|
|
|
Azpimarragarria da, bestalde, hizkuntzari berari buruzko albiste
|
asko
eta askoargitaratzen direla egunkari honetan euskaraz. Euskarak metahizkuntza egiteko baliodu, batez ere, egunkarian.
|
|
|
Egunkari nafar honetan, euskarak, batez ere, Kultura eta Iritzia sailetan dusarbidea. Gainerako sailetan
|
askoz
gutxiago agertzen dira euskarazko inputak, batenbatzuk Lokal arloetan.
|
|
|
Egunkarian euskaraz diharduten pertsonaiak berak kontuan hartuta, beren izaeraribegiratzen diegularik, talde ez formaletako ordezkariak dira, batez ere. Egitura formaletako bozeramaileek eta erakunde administratiboetako ordezkariek talde ez formaletakoek baino
|
askoz
kopuru txikiagoan dihardute euskaraz Mundoren orrialdeetatik.
|
|
|
Bestetik, euskarazko albiste gutxi horietako protagonistak, norbanakoak dira batez ere, beren buruaren ordezkari moduan dihardutenak, eta sarri
|
askotan
egunkariarekin egitura loturarik ez dutenak: iritzi emaileak dira edo kolaboratzaileak.
|
|
|
Hala ere, Hegoaldeko lau lurraldeak modu nabarmenean erakusten dituen mapaberezituan, Nafarroa txikiegia ikusten dute
|
askok
, ez bakarrik iparraldeko nafar lurrak (Nafarroa Beherea) falta direlako, Espainiako Nafarroa bera ere grafikoki azpidimentsionaturik agertzen delako baizik. Nafar azaleraren errepresentazio mediatikotrukatuaren aurrean gaude?
|
|
|
Beren jardunean, hedabideek lurralde imajinarioak sortzen dituzte, lurraldeakirudikatzen dituzte. Adibide
|
asko
daude hori horrela dela pentsatzeko: dela ezartzenduten agendagatik, dela albisteei, hurbileko?
|
|
|
Ezarriak zeuden aurrekari teoriko hauetatik abiaturik, eta gizarte garaikideetanhain hedadura zabala lortu duten hedabideen eraginaz kezkaturik, autore
|
asko
hedabideek ideia eta errepresentazioak osatzeko eta inposatzeko duten indarra azpimarratzenhasi ziren eta, halaber, egungo errealitatearen eraikuntza soziala hedabideen eraginaaztertu gabe ulertu ezin dela erakusten. Gaur egun, ikertzaile gehienek asumitzen dutehedabideek eragin erabakiorra dutela gizakiaren errealitatearen kontzeptzioan4.
|
|
|
Analisi praktikora etorririk, errealitatearen eraikuntza horrek zentzu bereziahartzen du, nazioen definizio politikoekin lotzen denean. Estatua eta, beraz, botereaduten nazio
|
askotatik
hedabide nazioazgaindikoek izan dezaketen eragin kulturalariburuz kezka sortu baldin bada7, Estaturik gabeko nazioen egoera are kezkagarriagoada. Beren gutxitasun egoeratik, ezin diote aurre egin beste nazio indartsuagoenerrepresentazio eta eraikuntza mediatikoei.
|
|
|
Usteorokorrekoa da, esate baterako, ekuatoreak Mundua hemisferio bitan zatitzen duela etanola iparreko hala hegoko hemisferio horiek antzerako lur eta itsas eremuen jabedirela, edo, izatekotan, agian iparrekoa pixka bat handiagoa dela. Baina iruzur egitenda
|
askotan
, zeren ekuatore geografikoko marra ez ohi da maparen zentroan jartzen etamunduko lurren, zentro, modura 30°ko latitudea hartzen da.
|
|
|
Edozein aldagaik lurrazalean edo honen zati batean duen banaketa irudikatzenduen adierazpide grafikoa. Aldagai horiek mota
|
askotakoak
izaten dira: berezikigeografikoak, geologikoak eta geopolitikoak? 10.
|
|
|
EuskalHerriaren aspirazioak ez ote dira izango modernia zaharretik dakartzagun oskolpisutsuak? Edo,
|
askotan
esaten diguten moduan, euskaldunak ez ote gabiltza modaren aztarnak galduta, burujabetza aldarrikapenekin beti bueltaka. Ez ote gabiltzageure zilborrari begira, inguratzen gaituen mundu berriaz pentsatzeko betarik hartugabe?
|
|
|
Autodeterminazioa aldarrikapen naturala dela esatea, ordea, ez da nahikoa.Aitzitik, autodeterminazioak arrazoiketa eta eztabaida
|
asko
egitea merezi du; izanere, demokraziaren gorespen itsuaren garaiotan, autodeterminazioa bera ere gorespen horrek kutsatuta agertzen baita. –Autodeterminazioa?
|
|
|
Filosofia era
|
askotara
egin daiteke gaur egun, legitimazio guztiz. Kontua, hartaz, hauxe da:
|
|
|
Liburu honetan citizen kontzeptua herritar hitzaz adierazi dugu, eta citizenship kontzeptuaherritartasun hitzaz. Hitz horiek hobetsi ditugu,
|
askok
erabiltzen dituzten hiritar/ hiritartasun hitzenordez, uste baitugu euskaraz azken hitz hauek markaturik daudela semantikoki, eta hirietan bizi direneidagozkiela soilik (zuzentzailearen oharra).
|
|
|
Lan akademikoaren funtzioetako bat gauzak sinplifikatzea omen da, bainabien bitartean, akademiak dikotomikoki banatzen dituen errealitate
|
asko
dualtasunez beteta azaltzen zaizkigu praktikan, hau da, banaketa horiek gainditzen dituenkonplexutasunaz jantzita. Nazionalismoari berezkoa zaion konplexutasun eta dualtasun horrek garrantzi handia edukiko du gure azterketan.
|
|
|
Pasatu denmendeko bigarren erditik aurrera, kezka berria edota kezka zaharra indar berrizagertu da filosofian. Akademian alarmak jo du, baina, alarma honen aztarnak ulertzeko orduan, desberdintasun erabakigarri bat egonen da eztabaidagune iberiarreramugatu ala beste marko batera zabaltzearen arabera1 Gaur egun pentsalari
|
askok
ezdituzte jadanik hain gogoko guk, abertzaleok, ditugun gogo iraultzaileak. Ez omenzaizkie iruditzen ez moderno, ez nahiko postmoderno, ez iraultzaile eta gutxiagoaskatzaile.
|
|
|
(iii) Filosofiaren beste alorretan ere gauzatu da eragina, honen adibide direlarik hizkuntza juridikoaren azterketa pragmatikoak edota zientziagintzarako kode deontologikoen aldarrikapena, beste
|
askoren artean
. Baina ez bakarrik filosofian, beste gizarte zientzietan ere baizik.
|
|
|
Filosofikoki horren aurka borroka egin daitekeenarren14, politikagintzan ezin bide da horren gainetik salto egin. Baina demokrazia mota
|
asko
dago, eta konstrukto bat dela onartu dugunez, eztabaidagarria da oso.Eta hemen kokatzen dira, hain zuzen ere, konstituzionalismoaren bertuteetako batzuk. Burujabetasunaren subjektuak prozesu autoeratzaile baten parte dira, zentzukolektiboan zein indibidualean, osotasunean bezala aniztasunean.
|
|
|
Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko gauza izan behar dugu. Kontra, batez ere zentzu
|
askotan
ukiezina den errealitate batekin jendea nazio proiektu horretara gureganatzeko zailtasuna dugu. Alde, existitzen ez denaren potentzialitate guztiak ditugu, existitzen denarenarazo guztien aurrean.
|
|
|
Birformulazio potentzial hauen garapen erreal eta efektiboa,
|
askoz
ere lotuagoagertzen da fundamentazio sinbolikoekin, identitate eta ohituren erabilpen psikosozialarekin, argudiaketa konstruktibista huts honekin baino8 Lehen aipatu dugunbezala, nazionalismoari propio zaion dualtasun horretan, nahasi egiten dira praktikan elementu subjektiboak eta objektiboak, politikoak eta kulturalak.
|
|
|
292.000). Multinazional horien inbertsio itzelenesku daude sarritan estatu
|
askoren
produzioa eta enplegua, eta, horrela, planetako estatu eta herrialde gehienek inbertsio horien eskuraketan oinarritzen dute politika ekonomikoa. Halaber, enpresa transnazionalek beren ezarrerarako beharrezkoak diren baldintza ekonomiko, sozial, politiko, kulturaleta ekologikoak inposatzen dituzte.
|
|
|
Hori frogatzeko, arazo horri buruzko argitalpenen urritasuna egiaztatu besterik ez da behar. Kontuan izan, 70/ 80ko hamarkadetan
|
askoz
ugariagoak zirela10 Ildo horretatik, nabaria da informazio teknologiak (eta robotikak) lanean izan duen eraginaren ikerketa sakonaren falta.
|
|
|
Aipatu dugunez, egitura politikoaren eta sistema teknozientifikoaren artean erlazio handia dago. Hala ere, arlo honetan erabaki gehienakmultinazional bakar batzuen esku daude, eta,
|
askotan
, gobernuen kontrolpetikkanpo. Horrek galdera batzuk planteatzen dizkigu.
|
|
|
abantailak galdu gabe. Hala bada ere, estatuguztiak ez dira hain kontziente izan, eta
|
askok
beren burua korronteak eramandezan uzten dute soilik.
|
|
|
Bere liburu baten sarreran [Lyon], David Lyon-ek, egoeraren onarpen pasiboa saihesten duen hezkuntza proposatzen du, hots, herritarrek kontrola hartzeraeramateko erresistentzia: . Zainketari buruzko gure beldur gaiztoenak
|
askoz
errazago burutuko dira efizientzia informatikoa aurrerakuntzaren baliokide dela edo intimitate legeek herritarra babesten dutela sinesten den testuinguruetan?.
|
|
|
Ideia erraza da: teknologia saltzen diete,
|
askotan
hedapenerakolaguntza bailitzen kamuflatuta, eta herri ahulek menpekotasun osoan jarraitu behardute, teknologia hori mantentzeko eta berritzeko. Herri jasotzailea zenbat eta gehiago industrializatzen den, hainbat eta menpekotasun handiagoan erortzen da estatuhornitzailearekiko.
|
|
|
Garatutako estatuak beren eskema nazionalak inposatzen saiatzen dira; adibidez, beren hizkuntza ofizialaren erabilpena bultzatuz. Ikerlan anitzek erakusten duteingelesa dela Internet en gehien erabiltzen den hizkuntza15 Eta honek oso lekugutxi uzten du beste hizkuntzentzat, eta
|
askoz
gutxiago hizkuntza minorizatuentzat.Herri txiki batzuek ahalegin handiak egin dituzte beren hizkuntzaz webguneak sortzeko. Baina askotan ez dute lortzen erabilpena nabarmenki handiagotzea.
|
|
|
Ikerlan anitzek erakusten duteingelesa dela Internet en gehien erabiltzen den hizkuntza15 Eta honek oso lekugutxi uzten du beste hizkuntzentzat, eta askoz gutxiago hizkuntza minorizatuentzat.Herri txiki batzuek ahalegin handiak egin dituzte beren hizkuntzaz webguneak sortzeko. Baina
|
askotan
ez dute lortzen erabilpena nabarmenki handiagotzea. Zergatik. Bilatzaileek informazio anitz eta itxura erakargarria duen webgune asko aurki ditzaketelako.
|
|
|
Baina askotan ez dute lortzen erabilpena nabarmenki handiagotzea. Zergatik. Bilatzaileek informazio anitz eta itxura erakargarria duen webgune
|
asko
aurki ditzaketelako. Webgune txikiak monopolioekin konpetentzian ari dira.
|
|
|
Honela, diru askoaurrezten da (inbertsioak metropolian bertan egiten dira) eta koloniaren populazioaren erreakzioa gutxitu egiten da. Inperialismoak
|
askotan
koloniatik metropolirako emigrazioa dakar. Erabiltzen den eskulan gehiena, jatorrizko herrietan bertanmantentzen da, tele-lanak ahalbidetzen baitu hori.
|
|
|
maiz erabiltzen dituzte horrelako arrazoiak, zalantzan dauden teknologien alde propaganda egiteko. Horrela, bada, estatuenestrategia teknozientifikoak?
|
askotan
eragabeko kapitalismo/ liberalismoarekin etaarduragabeko garapenarekin erlazionatuak, inposatzen saiatzen dira.
|
|
|
batetik, eta soziologia politikoari dagokionez, gizarte nazional jakin bat aintzakotzat hartu izana.Kritika beste kontzeptu eta disziplina eremuetara zabal daiteke, ordea. Antzeko ibilbidea ezagutu dute berriki arte estatu kontzeptuak eta honen inguruan dauden bestehainbat kontzeptuk, zeren erabat aintzakotzat hartu edota ikerketatik at izan baitira
|
?
askotan aintzakotzat hartu izanagatik, hain zuzen ere?, antropologiaren eremuanbatik bat disziplinaren bilakaera izanik egoera honen errudun. Alabaina, sozialki etapolitikoki sortu eta garatutako kontzeptuen aurrean gaude (Leca 1991), eta, hortaz, beste edozein kontzeptu eta antolaketa modu bezala, ikergai bilaka daitezke.
|
|
|
Agiri hauen artean arreta berezia merezi dute nortasun formalaren berri ematen dutenak, hau da, estatuak onesten duen nazionalitatearen berri ematen dutenak; bereziki, nortasun agiria eta pasaportea dira horiek. Oso zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu
|
askok
ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar asko eredu jakin baten arabera finkatutakodokumentua da.
|
|
|
Oso zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu askok ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar
|
asko
eredu jakin baten arabera finkatutakodokumentua da. Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide?
|
|
|
Naziotasuna norbanakoaren aukera da; nazionalitatea, aldiz, estatuak aldez aurretik askripzioz erabakitako eta araututako nortasuna da orokorrean, zenbait kasutan norbanakoak aukeratzeko posibilitatea badu ere, naturalizazio kasuetan adibidez. Hizkuntza
|
askotan
ezdira desberdintzen bi kontzeptu horiek eta hitz bakar batez adierazten dira bi esanahiak: nazionalitatea (Neveu, 1997: 83).
|
|
|
Kopuru zehatzak ematea oso zaila baldin bada ere, batik bat kasu gehienetan bi nazionalitateak atxiki edota beste bat eskatzea norberaren erabakia delako, kasuaren arabera, nahiko ohikoakdira Lapurdi eta Nafarroa banatzen dituen mugaldean. Garai batean egoera politikoa zela medio, eta ondoren arrazoi ekonomikoak tarteko,
|
askoz
arruntagoa da jatorriz nazionalitate espainiarra izaki frantsesa ere eskuratzeko prozedura egin dutenpertsonekin topo egitea, mugaren bi aldeetan. Honi frantses egitea deritzote (Leizaola, 1999).
|
|
|
(nortasun agiria ez da metroan ibiltzeko txartela) 15 Eta arrazoi zuen.
|
Askoz
urrunago joateko txartela baita, oraindik ere estatuz osatutako munduan.
|
|
|
Estatu barneko aldaketa politiko ekonomikoak era
|
askotarikoak
dira: gastusozialen murrizketak, jarduera produktiboen desarautzea, enpresa eta zerbitzu publikoen pribatizazioak, langileen eskubideen aurkako lan legerien erreformak, zeharkako zergen igoera eta errentaren gaineko zergaren erreforma kontserbadoreak, besteak beste.
|
|
|
Ikusi dugunez, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eskubideen historia gurutzatua izan da. Batetik, estatu ideologiaz, nazioa
|
askotan
–gonbitik gabeko bazkaltiarra, delarik.
|
|
|
Nazio estatuaren eredu hori gradualki bermatu zen mundu zabalean, etaInperio Espainol edo Portugesak Ameriketan, Otomanoak edota Austriar Hungariarrak Europan edota, Bigarren Mundu Gerraren osteko Kolonialismoek aukera emanzuten estatu
|
askoren
sorrerarako, nazioak bailiren (esate baterako, gaur egun diren192 estatuetatik hogeita hamahiru (33) beste estatuetako parte ziren mende honenhasieran, eta ehun eta hamabi (112) estatu kolonialen menpean bizi ziren; ikus Valencia 2000). Zentzu honetan, demokrazia eta kontsentsuan oinarriturik ere, gehienimitatu izan zen Nazio Estatuaren ereduaren alorra, ez da izan herri subiranotasunaren eredua, Estatuaren eraikuntzarena baizik, askotan, Estatu horiek heterogeneoak izanik ere, Nazioa ahazturik.
|
|
|
Nazio estatuaren eredu hori gradualki bermatu zen mundu zabalean, etaInperio Espainol edo Portugesak Ameriketan, Otomanoak edota Austriar Hungariarrak Europan edota, Bigarren Mundu Gerraren osteko Kolonialismoek aukera emanzuten estatu askoren sorrerarako, nazioak bailiren (esate baterako, gaur egun diren192 estatuetatik hogeita hamahiru (33) beste estatuetako parte ziren mende honenhasieran, eta ehun eta hamabi (112) estatu kolonialen menpean bizi ziren; ikus Valencia 2000). Zentzu honetan, demokrazia eta kontsentsuan oinarriturik ere, gehienimitatu izan zen Nazio Estatuaren ereduaren alorra, ez da izan herri subiranotasunaren eredua, Estatuaren eraikuntzarena baizik,
|
askotan
, Estatu horiek heterogeneoak izanik ere, Nazioa ahazturik.
|
|
|
Honelako formulazioa herri
|
askoren
egoera deskribatzeko egokia da, nahiz etabi arazo larri gainditu behar dituen: batetik, gutxiengoen ezaugarri bereziak errekonozituak eta bermatuak izan behar dira (hau da, identitatea eta kultura eskubideakkontuan izan behar dira) eta bestetik, gehiengoaren gehiegikeria posiblearenaurrean talde horien babesa lortu behar da.
|
|
|
Esan daiteke, gizabanakoen eta beren estatuen arteko erlazioa nahikoa erraza izango litzatekeela, barnean soilik gizabanakoen eta estatuen beharrak izango balira.Hala ere, eta nazio estatuaren ideologiaren eraikuntza historikoarekin ikusi dugunez,
|
askotan
partaide garrantzitsu bat aurkitzen dugu, gizabanakoen eta taldeenidentitate sozialean funtsezko kokapena lortzeko lehian. Partaide hori, estatu ideologiarako, gonbitik gabeko bazkaltiarra?, gutxiengo egoeran dagoen talde etnikoaizaten da askotan, eta aktore sozialak sortu, eta historia, balioak, ohiturak, hizkuntzaeta abar jasotzen ditu (Gudykunst 1991; Levine & Campbell 1972).
|
|
|
Estatuak beraz, mobilizazio edo kontramobilizazio sozialaren gune garrantzitsuak dira identitatearenautoafirmaziorako, eta baita baliabideen bilakuntzarako gatazka eta lehiaren guneakere. Gainera, mundu mailan, era batera edo bestera kulturkidetzarekin lotuta daudengatazkak, uste dugun baino maizagoak dira; eta
|
askotan
, suntsikorrak (Brogan1990). Esate baterako, II. Mundu Gerratik gatazka etniko garrantzitsua jasan izanduten herriak, munduan daudenetariko erdiak dira.
|
|
|
Joseba Permach (EH): Uste den baino
|
askoz
jende gehiagok har dezake partehorrelako proiektu batean. Adibidez, gaur egun Nafar Parlamentuko lehendakariaden Castejon jaunak, PSNko kidea izanik ere, onartzen du Euskal Herria badela kulturalki, sozialki eta historikoki; eskubide politiko batzuk ere badituela onartzeabakarrik falta zaio.
|
|
|
Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko gauza zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez dauka atzerapausorik.Garai batean euskal herritar
|
askok
esan zuten Euskal Herrian zeuden eskola nazionalak ez zituztela begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz batetik datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira. Bai Madril eta bai Paris guk hartutako erabakiak errespetatzera behartu behar genituzke.
|
|
|
Hori bai, hiru alderdi politiko horien txostenetan puntu gehiago aztertzen dira, baina, segur aski, euskal herritarrek nik baino
|
askoz
ere hobeto ezagutuko dituzte, eta ez du merezi nik horiei buruz ezer esatea. Dena den, badago azaldu nahiko nukeen puntu bat:
|
|
|
– Espainiako txapelduna naiz; eta kirola praktikatzeko bitartekoen ikuspuntutik
|
askoz
hobeto dagoenez, Madrilgo CAR Blumenera joan nintzen iaz, nazioarteko arlora igotzeko EuskalHerrian maila nahikoa ez dagoelako.
|
|
|
Egoera larria eta latza da, nazioartean denok espainol ala frantsesakgara. Bi urte pasatu dira politikariek legea aprobatu zutenetik eta ez dago ezereginda, inplikazio politikoa
|
askoz
gehiago behar da. Marko juridikoa agortutadago.
|
|
|
|
Askotan
aipatu ohi dira alderdi abertzaleen arteko ezberdintasunak. Gutxitan, berriz, haien artean dauden adostasunak.
|
|
|
Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka horri heltzeko. Hainbat urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte
|
askotan
bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik egon ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen. Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik.
|
|
|
Eta gero, azken hauteskundeen emaitzak ikusita, hauxe ondoriozta daiteke: Euskal Herriko jende
|
askori
, batez ere gaur egun bere buruaabertzaletzat ez daukanari, politika arazoak baino ardura handiagoa diotela zenbaitekonomia arazok, bere bizi maila hobetzeko aukerak, eta abarrek. Autodeterminatzeko unean planteatzen dugun galderan, abertzaleok politikoa bakarrik ez den plan
|
|
|
Eta Nafarroako Legebiltzarrari dagokionez, beste gehiengo abertzale bat posible balitz, bere garaian egin zen kooperazio organoa egin litzateke. Hori gauzatuta balego, eta nafar populazioak zein ondoriopositiboak ekartzen dizkion ikusiko balu,
|
askoz
errazago ulertuko luke guk planteatzen duguna, alegia Dieta Komuna Erkidego Autonomikoaren eta Nafarroaren artean.
|
|
|
Egile
|
askoren
iritziz (Kriz, 1990; Avila, 1994), gaur egungo psikoterapiagehienen historian, Freuden psikoanalisiarekin duten harremana (gerturatzeko edourruntzekoa) ukaezina da, eta gutxi gehiago onartua denez, psikoterapia motagehienek adierazten dute psikoanalisiarekiko adostasunak eta ezberdintasunak.Halaxe da lan monografiko honetan ere. Eta gauza bera gertatzen da Freud enikasle izandako Reich en Bioenergetikan, edo Pearls en Gestalt psikoterapian, edopsikoanalisiaren eraginez sortzen diren talde psikoterapia psikoanalitikoan etapsikodrama psikoanalitikoan, edo Bowlbi ren teorietan oinarriturik atxekimenduaren teoriak psikoterapiari egiten dion eskaintzan.
|
|
|
Mugimenduan dagoenak sentipenak eragiten ditueta sumatua izan daiteke baldin eta sentipenaren intentsitatea nahikoa bada: besoainurrituta daukagula sentitzeko, sarri
|
askotan
nahikoa izaten da besoa mugitzea.Beraz, tentsio kronikoa izateagatik mugitu ezinik dagoen gorputzaren edozeinatalek beharrezkoa du mugitzen hastea. Alabaina, pazienteak prozesu horretan bereborondatez hartu behar du parte.
|
|
|
eta gero kontrakoa, zugan gustukoa dudana hauxe da...?. Miatu nahi denaren arabera aldagai
|
asko
egon daitezke (onarpena ukapena, dominantzia sumisioa, e.a.,). –Sentimentu honekin gera zaitezke??:
|
|
|
Ametsetan ari garenean geure bizitzaren gidoia idazten ari gara, gutazari gara. Terapeuta
|
askok
ametsetan, mezu bat, ikusten dute.
|
|
|
Irudi hori behar baten irudia da eta beharra asetzeanirudia hondora pasatuko da, beste irudi bati lekua utzita. Zikloak etengabe gertatzendira, baina
|
askotan
ez dira osatzen; hots, zikloa eten egiten dugu. Horretarako, erresistentziak?
|
|
|
Gestaltista
|
askok
, bere terapia prozesu indibidual edo taldekoaren jarraipenean ere, zikloa lan tresna nagusitzat hartzen dute. Prozesu hau moztu edo eteten denean, kontuan hartu ditugu zein erresistentzia izan diren etena sortu dutenak.
|
|
|
Bere buruaneokantianotzat (Kant-en ondorengotzat) zuen. Nahiz eta liburu
|
asko
idatzi, gauregun zaila da bere libururik aurkitzea. Perls ek. Egoa, gosea eta erasoa?
|
|
|
Gestalt Psikologia, bada, Formaren Psikologia da. XX. mendearen hasierako 25 urteetan Europakokorronte psikologiko garrantzitsuena izan zen, aurrerakuntza handiak ekarri zitueneta ikertzaile multzo zabala bildu zuen, Kholer, Koffka, Wertheimer, K. Lewin, K.Golstein, beste
|
askoren artean
.
|
|
|
Nahiko adostasun badago, aitzindariak? izendatzeko garaian; aitzindari hauek, beren ikerketetan oinarriturik eta aurretiko eragin urriekin, familia terapiareneremua landu zuten, eta autoreen araberako inklusio edo esklusioak gorabehera, aitzindari zerrendaren mamia ez da
|
askorik
aldatzen. Gure zerrenda honako hauizan liteke:
|
|
|
Europan jaioa izan arren, kontinente amerikarrean lortu zuen hedapenik handiena eta hamarkada honetanheldu zen bere puntu gorenera. Baina psikiatra
|
askok
, eskizofrenikoekin lan egitenzutenek batez ere, ez zuten emaitza onik lortzen teknika psikoanalitikoekin, etaalternatiba berriak planteatzen hasi ziren. Ordura arte teoria psikoanalitikoakpartzialki esplikatzen zuen eskizofrenia, ama semearen arteko sinbiosiaren emaitzamodura, bere gehiegizko inplikazioagatik semeen norbanakotzea galarazten duenamak sorrarazia.
|
|
|
Terapia sexualaren fokapen
|
askori
egin dakiekeen kritika handienetakoa, seguruenik, medikuntzatik sortzen den eredu klinikoa barneratua izatea da, zeinetikkausa efektu erlazio zorrotza eratzen den. Fokapen honek mugak jartzen dituaskotan,, klinikalizatuak?
|
|
|
Fokapen honek mugak jartzen dituaskotan,, klinikalizatuak? diren zailtasun sexualen kasu
|
asko
ulertzeko garaian.Kasu hauek, dekretuz, disfuntzioak kontsideratu eta subjektuen biografiatikerauzten dira.
|
|
|
Bere funtsezko argudioa sexu aktibitate oro arriskutsua dela adieraztea da, garunera odola erakartzen duelako, nerbioak desnutritzen eta lesioen aurrean zaurgarriago bihurtzen dituelako; laburbilduz, erotasuna dakarrelakoan da arriskutsua. Eta sexu aktibitateaarriskutsua bada, autoestimulazioa
|
askoz
gehiago da, kanpoko kontrolik ez baitu, eta oso adin goiztiarretik neurrigabeki praktikatzea posible baita.
|
|
|
–sens genesique? delakoa.Autore honek masturbazioa sexu aberrazio
|
askoren
jatorrian dagoela zioentradizioarekin jarraitzen zuen, aldi berean, muturreko abstinentziak, moduprimarioan, nahaste larrienetara zeramatela adierazten zuelarik. Bere Sexu aberrazioak izeneko liburuan zentzu genesikoaren bidez sexu nahasteei aipamenberezia eskaintzen saiatu zen.
|
|
|
Taldeak pertsonen egoerak aldatzeko duen interesa eta garrantzia, psikodramaren eragin terapeutikoaren aurkikuntza baino
|
askoz
lehenagokoa da. Horrela, 1913an eta 1914an, Wilhelm Colbert doktorearekin (venerear gaixotasunetan espezialista) lankidetzan, Vienako emagalduentzako ghetto batean, garai hartan ohi ezbezalakoa zen esperientzia bat burutu zuen.
|