|
2001
|
|
|
Beste garaiak dira hauek, dudarik gabe: euskaraz esna gaitezke irratiari esker, euskal prentsa irakurriz gosal dezakegu, ikasketa
|
asko
euskaraz egin ditzakegu, Honekin batera, gure artean argitara ematen diren liburu askoren tiradek gora egin dute.
|
|
|
Inguru hauetako ikasleek behar, artifizial? gisasumatzen dute
|
askotan
euskara ikastearena, lana aurkitu ahal izateko ezinbestekogiltza moduan, edo gainditu beharreko ikasgai moduan. Kalean eta gizarte bizitzaren edozein arlotan, euskararen presentzia hutsaren hurrengoa da, eta erdalhiztunak ez du inolako eragozpenik eroso asko bizitzeko.
|
|
|
Hori ikusita, ia edozein testu erabili ahal izango dugu geure eskoletan. Dena dela, oso kontuan izan dugu, alde batetik, ikasleak hainbat komunikazio egoera berriren aurrean izango direla, eta bestetik, testuinguru
|
askotan
euskaraz aritzeak oraindik ahalegin handia eskatuko diela.Hori dela eta, hala testuak jasotzean nola sortzean, kontu handiz ibili beharkodugu, eskoletako jarduerek ikasleengan gehiegizko presiorik sor ez dezaten.
|
|
2002
|
|
|
Halaber, gazte
|
askorentzat
euskara adierazgarritasunik gabeko hizkuntza da, ñabardurarik gabea eta ez gustagarria. Zuzenkeria gramatikalaren presioak bestalde, segurtasun faltaren sentsazioa azaldu eta hedatu du eta honek gazte hizkera adierazkorra sortzeko bide posibleak itxi ditu, baita zonalde euskaldunetan ere.
|
|
|
Euzkotar
|
askorentzat
euzkerea ezta bape onuragarri. Euzkeldun batek beste bati euzkeraz idatzi gura, eta bestionen erantzuna:
|
|
|
" Ta guk ere, beroyetxek bezela, ikasi dogun guzia erderaz ikasi dogula nabaitu gabe, guk ere erderaz eurak bezin errez ta gai
|
askotan
euzkeraz baño askoz errexago egiñaz genukela nabaitu gabe aberriagatik" burua" emango lutekenak, ezin diote" mingañik" ere, eskeñi."(" Euzko"," El Día"" n.)
|
|
|
Arazo nagusiak: «Alde batetik ikasturte
|
askotan
euskaraz jakin eta ikasinahi duen ikaslegoa urria da, bestetik, diru-laguntzarik gabe bideratu ezinezkoa, edo oso zaila behintzat» (Aranzadi, 1995: 530).
|
|
|
Ikasleen matrikulazioak goraegiten jarraitzen zuen (50.459 ikasle 1992/ 93 ikasturtean) eta unibertsitateak bizizuen tentsio giroak ez zuen gehiegi lagundu. Gogoratu behar dugu urte horietanirakasleen kontratazio ereduen inguruko eztabaidek unibertsitatearen egunerokobizitza eten zutela35 eta irakasle
|
askok
euskararen eskaera Ezker Abertzalearenmetodo eta helburuekin lotu zutela (Arenal, 1987: 80).
|
|
|
Izan ere, tamainaz eskola txikia da, irakasle, ikasle etalangileen kopuruaren aldetik. Bestetik, Gipuzkoan kokatuta egonik, aldez aurretikkontratatuta zeuden
|
askok
euskaraz badakite. Horrek guztiak komunikazio horizontal guztiaren %50a gutxi gorabehera euskaraz izatera bultzatu du.
|
|
|
Ohar anitz egin dizkidate, idatzitakoaren alde nahiz kontra, Jose Luis Lizundia, Juan Ignacio Perez eta Anjel Lertxundi adiskideek. Ibon Sarasolagandik beti ikasi izan dut
|
asko
euskararen inguruan, eta orain ere gauza bera gertatu zait. Inazio Mujika Iraolak animatu ninduen aspaldi zirriborratua nuen hura letra gehiagotan jartzera eta gero hitzez hitz eta lerroz lerro irakurri du testua, eta erne baino erneago egin dizkit hainbeste iradokizun.
|
|
|
Ezin esan daiteke beste edozein tokitan arruntzat hartuko litzatekeen moduan gizarteratu direnik. Haietako
|
askorentzat
euskara traba izan da, eta traba da. Eta traba izango da.
|
|
|
• Alor esanguratsu
|
askotan
euskarak oso presentzia eskasa du: komunikabideak, politikagintza, lan mundua, justizia, unibertsitatea, zinema...
|
|
|
• Euskaraz ez dakiten
|
askok
euskararen alde egin dute seme alaben ikasteredua hautatzerakoan.
|
|
|
• Gizarte eragile, sindikatu eta alderdi
|
asko
euskararen alde ari dira.
|
|
|
Aipaturiko nobela historikoa egin berria zuenean, istorio hori lapurteraz idaztera bultzatu zuen zioa azaltzen zuen Irigoienek, eta, buruz ari banaiz ere, bere ideien haria hauxe zen: estiloez arduratzen diren
|
askok
euskaraz idazterakoan esaldi laburrak gomendatzen dituztela, horrela eginda eduki ulerkorragoa lor daitekeelakoan. Irigoienek, aldiz, tradizio idatziak (Axularrenak, hain zuzen) eskaintzen zuen irtenbideari erreparatuz, esaldi luzeko idazkeraz baliatzeko erronkari aurre egin nahi izan zion, ahalegin horretarako lapurtera tradizionala hautatuta.
|
|
2003
|
|
|
Beraz, hirurogei urte nahikoa izan ziren herri
|
askotan
euskara guztiz desagertzeko. Eta gainera, XX. mendetik atera gabe, Aezkoako euskara modu beldurgarrian ahuldu zen.
|
|
|
Gotzain nazanetik hona, lehenago baino aukera gehiago dot euskeraz berba egiteko, euskal herri askotara joan behar izaten dodalako. Bateko hau dala, besteko hori, batera ta bestera ibili behar izaten dot, eta batzar eta eleizkizun
|
askotan
euskeraz berba egin behar. Egia esan, Bilbo barruan itota baino nasaiago ikusten dot euskal herrietan neure burua, pozago izaten da nire euskal bihotza.
|
|
|
Eta Durangon, Bizkaiko beste herri hazitxuetan lez, aparteko indarra hartu eban orduan erdereak. Durangoko eleizetan be ez zan euskerazko berbarik entzuten, nahiz eta durangoar
|
askok
euskera jakin eta ganera albo herrietako hainbat jente joan eleizkizunetara (esne saltzaileak, merkatariak, bendejerak, baserritar goiztarrak e.a.). Kaleetan be erderea zan nausi bakarra: gerra aurreko durangoar gehienak euskera polito baekien be, gerra inguruan Durangon jaiotako umeak eta gaztetxuak ez eben euskerarik egiten.
|
|
|
Zutik zela hitz egin ere. Ohorezko Bazkide izatea" ezusteko atsegina" izan dela zioen," eta hunkigarria; are gehiago, guk orain dela urte
|
asko
euskararen munduan ekin genion bideari eutsi dion talde baten eskutik etorri dela kontuan hartuta".
|
|
|
XVI. mendetik aurrera ezin ugariagoak dira era guztietako euskararen apologiak; baina hori bai, ia ia denak gaztelaniaz idatziak. Era berean, erdarara jo zuten foru defendatzaileek nahiz zientzialari eta ilustratuek,
|
askok
euskaraz ederki asko jakin arren. Zer esanik ez, euskararen apologistak hizkuntzaren gutxiesleei zuzentzen zitzaizkien, eta foruen defendatzaileak zein gizon ilustratuak, berriz, gobernatzeko aukera zuen gutxiengoari, hau da, gaztelaniaz aise irakurtzeko gai zen elite alfabetatuari.
|
|
|
Zalantzarik gabe, gaztelania zen benetako aitonen seme baten giltza lanbide duina eskuratzeko âarmadan, merkataritzan, burokrazian nahiz Elizanâ. Eskoletan dotrina leku Â
|
askotan
euskaraz irakasten zen arren âedo euskaraz eta  erdarazâ, gainerako ikasgaiak gaztelaniaz izaten ziren, komenientzia eta espiritu praktiko horrek eraginda. Horrela, lehen hezkuntzaren ardura zuten euskal udalek beraiek ezarri zuten eraztunaren zigorra eskola garaian euskaraz mintzatzen ziren umeentzat, XVIII. mendeko, eta hortik aurrerako, hainbat maisu kontratutan agertzen den klausulak adierazten duen bezala (P.
|
|
|
Hedabide idatzi zibernetiko horien arrakasta erlatiboa izan arren, kontuan hartzekoa da oso. Ez dira
|
asko
euskarazko produktu periodiko idatziak sarean, eta horiek guztiak berandu antzera ikusi dute argia; aitzindaria gure artean Argia astekaria izan da, eta hori ere duela gutxi.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, egindako ibilbideaz plazaratu beharreko beste galdera bat, hauxe da: Zer gertatu da urte hauetan erdaldun
|
asko
euskara ikastera joan arren, euskal dundu ez daitezen?
|
|
|
20 urtetik beherako guztiak euskaldunak izan zitezkeen, beste politika batzuk abian jarri izan balira. Jarri izan balira, 25 urte bitart eko beste asko eta
|
askorentzat
euskara ez zatekeen hainarrotza izango une honetan. Baina apustua beste zerbaiten aldekoa izan da, eta begi bistan dago zein den egoera.
|
|
|
Egun, ustekabe horiek, hau da, nahi genuen eta lortzen ari garenaren arteko zuloek, euskaltzale
|
askoren
euskararekiko pertzepzioa aldatu dute edo aldaraz dezakete. Eta aldaketa horiek garai bateko uste okerrak zuzentzeko balio dutenean, ongi etorriak.
|
|
2004
|
|
|
|
Askotan
euskara nahasiegia ere egiten dugu. Euskara txukunena egunerokoa, bizia eta berezkoa dela esan izan duzu.
|
|
|
kanpoko eszena guztiak Euskal Herrian errodatzea, langileen %75 bertokoak izatea eta euskaraz errodatzea edo bestela, euskarazko azpitituluak jartzea. Hortik aurrera, makina bat film egin ziren, horietako
|
asko
euskaraz: besteak beste, Hamaseigarrenean aidanez, Ander eta Yul edo Kalabaza tripontzia, marrazki bizidunen euskarazko lehen film luzea.
|
|
|
Zuloan egon naizen denboran, isiltasunean egun asko eman ditut, batzutan bakarrik nengoelako, eta bestetan lagunekin ere hitzik egin ezin nuelako. Iparraldean ez baita etxe
|
askotan
euskaraz mintzatzen, eta nirekin egiteko euskaraz egin behar zuten. Entzun dut hamabi aldiz frantsesa ikasteko adina, baina ez dut ikasi.
|
|
|
Gazte
|
askok
euskarari bizkarra eman izana, haatik, ez bide datza gazte horien jarrera atxikimenduan. Aurrekoaren antitesia dakarkigu hain zuzen Iñaki Gamindek:
|
|
|
hain zuzen, euskararen problematika kanpo historiaren argitan soilik behaturik barne arazoak aintzat hartzen ez dituen jarreraren beste muturreraino joan zaigu, euskararen zoria barne dinamikaren gorabeheretan dagoela esateraino. Jakina, ikuspegi makrosoziolinguistikoak ez du teoria zorroztasunik erakusten sarri
|
askotan
euskararen barne diglosiak planteatzen dituen arazoak zuzen ikusteko. Era bere an, baina alderantzizko zentzuan, Rubioren ikuspegia ez da gai agertzen euskararen barne ezintasunak auzi soziala direla frogatzeko.
|
|
|
Tamalez, Marteko euskara horrek indar handia izan du euskalgintzako hainbat alorretan batez ere, erabatekoa AEK ko jardunean, aski handia ikastoletan eta orain arteko EITBn, esaterako? eta
|
askok
euskara batuarekin nahasten dute?. Zuazoren. Euskararen sendabelarrak?, Euskaldunon Egunkaria, 2000/12/12.
|
|
|
Baina promes haiek eta kalitatezko irakaskuntza hura gezur huts bilakatu dira eta Erkidegoko haurrei irusako egiten zaie: gutxik ikasten du hitz egiten, gutxiagok egiten du hitz eta egiten duten
|
askok
euskara aldrebesa erabiltzen dute (edo irakasten zaie). Ze, itxura guztien arabera eskoletako funtzionarioek, salbuespenak salbu, eta zeresanik ere ez irakaskuntza pribatuko askok, boikota egiten diote euskararen irakaskuntzari, izugarrizko porrota egon arren batez ere A eta ereduetan, ez delako protestarik entzuten eta, ezta, porrot horri soluziobidea aurkitzeko ahaleginik egiten dela nabaritzen.
|
|
|
Lehen euskara mintzo zen tokietan hizkuntza suspertzeaz gain, aspaldian euskara galdua zen tokietan ere euskaraz hazten ari dira gaur egun haur asko. Ikastolek izugarrizko indarra dute, begira Erriberan bertan, Tafalla edo Tuterakoaren adibidea, eta guraso
|
askok
euskara eskatzen dute eskola publikoetan ere. Iaz bertan Nafarroako haurren %60k, ereduan ala A ereduaren bidez, euskara eskatu zuten.
|
|
|
Zalantzarik ez da bere aurreko idazle askok eta askok erdal iturritik hitz asko zurgatu zituztela, erdal giroan eskolatuak bai tzioren. Egia den bezala, aita Larramendiren eraginez, batez ere, hark asma tutako hitz asko jatortzat hartuak izan zirela hala izan gabe, eta, alderantziz berdin, erdarazko hitz
|
asko
euskara garbitzat hartuak. Tradizio bikoitz honen kontra jaikitzen da Arana, euskararen sustraietara joan eta, euskararen eredu jatorragoa bilatzeko asmoz.
|
|
|
|
Askotan
euskeraz izkribatzen dutenak erabiltzen dituzten itz berriak, badute euskera jatorrean beren kidea; eta idazleak izkuntza bear aña ezagutzen ez dutelako, ontzat emango al ditugu beren utsak?
|
|
|
Euskaltzaleok, gerez, amestiak gera. Aultasuna izaten da gure gaia, ta aula dakusagulako erruki izan gera
|
asko
euskeraz.
|
|
2005
|
|
|
Ofiziala ez den tokietan, lehenengo urratsa ofizialtasuna eta Justizia Administrazioan euskararen erabilera babestuko duten arautegi eta bitartekoak aldarrikatzea izango da. Esteban Umerez, elkarteko lehendakariak, dioenez, «gizarte arlo
|
askotan
euskara urrats sendoak ematen ari den bitartean, Justizia Administrazioarekiko hartu emanen egoera erabat negargarria da».
|
|
|
Esango nuke, euskara hautatu dugun
|
askok
euskarari beste alderdi batzuk aurkitu ahal izan dizkiogulako hautatu dugula. Ez noski, inolako inperioko hizkuntza eta kultur industriak aberasteko ere eman ditzakeen aukerak... baina bai, agian, barneagotik idazteko aukerak, bai erro hizkuntza batean hitz egiten, hausnartzen eta amesten ikasi izanak; bai, agian, alor guztietan kanonizatu ez den hizkuntza batek damaigukeen askatasuna.
|
|
|
Gaur egun ere bizirik dirau euskara teknikoaren egokitasunaren inguruko eztabaidak, eta kritika latzak jasaten dituzte
|
askotan
euskara beren jardueran erabiltzen duten zientzialariek edota terminologiaz ari direnek. Sarasolak (1997a, b) zientzialariek erabiltzen duten euskara narrasa eta chicana moduko bat dirudiena dela idatzi du.
|
|
|
euskaldun gehienek berdin ebakitzen dituzte esaldiak lagunarteko egoeretan eta ebakera zaindua eskatzen duten egoera formaletan. Ezaugarri honek bere isla du zalantzarik gabe euskara tekniko zientifiko mintzatuan, baina idatzian ere suma daitezke estilo bakarrerako joerak.Euskara Teknikoaz hitz egiten dugu
|
askotan
euskararen erabilera bakarra bailitzen, baina hamaika erabilera sartzen dira horren barman, bi ardatzen ara bera muga daitezkeenak: batetik, jakintza esparruari edota gaiari dagokion ardatza dugu eta, bestetik, informazio trukearekin zerikusia duten baldintzei dagokiena.
|
|
|
Hitz honen euskal ordaina historiaurre da, burua azken hizkuntza baita gurea. Parasintetikoetan ageri diren erdal aurrizkien ordainek ere postposizioak dituzte
|
askotan
euskaraz: encarcelar 1 espetxera tu; desnatar 1 gaingabetu.
|
|
|
Aldi berean txatean ere aritu gintuan, ahaztu ez bahaiz. Gurekin erdaraz egiten huen, hi baihintzen" izorrai" ezizena zerabilena, eta beste
|
askorekin
euskaraz. Han ikusi genian hire jarrera ideologikoa ere.
|
|
2006
|
|
|
Ez dago alderatzerik ere. Areago,
|
askotan
euskarazko liburu baten egile oso ezagunaz galdetzen diozu saltzaileari eta ez du ezagutzen.
|
|
|
Alde batetik, hizkuntza bakoitzak bere fonetika du, baina egia da ohituta gaudela hardcore melodikoa ia beti ingelesez entzutera, eta horrenbestez hasieran errazagoa egiten dela hala entzutea. Baina jende
|
askok
euskaraz abesturiko HC melodikoa ondo hartzen du.
|
|
|
Euskaraz ikasteko eskubidea ere bermatua izan dadila. Egun, eremu
|
askotan
euskaraz ikasteko oztopoak handiak baitira.
|
|
|
Egia da ia euskalduntzat jotzen diren
|
askoren
euskara, euskara baino gehiago, ia euskara dela. Are gehiago, askotan ia erdara da.
|
|
|
Haritik pixka bat aldendu gara, bistan denez, baina esan nahi genuena hauxe da: euskal filologoek ez dute aparteko jatorri berezirik, komunitate euskaldunetik datozen ale arruntak dira, baina, nolanahi ere, datozen lekutik datozela,
|
askotan
euskarak eta euskaltzaletasunak bultzatu ditu handik filologiaren uretara.
|
|
|
Erasotzailearen borondatea hori ez bada ere,
|
askotan
euskarari egindako erasoak eragindako" malaostiak" alfertutako neuronak lanean jartzen ditu eta itsaso bareak ekarriko ez lituzkeen olatu sortzaileak eragiten ditu. Horrelakoetan, ekimenen osagaien artean mendeku gisako zer edo zer bada, eta, mendeku gosea oso osasungarria ez den arren, ongi etorria gure irudimena eta abilezia elikatzen baditu.
|
|
|
Kontua da gure disko gogorrean, gure burmuinean? erdarak ederki instalatuta dauzkagula, eta
|
askotan
euskara ondoren instalatutako programa dela, edo, hala izan gabe ere, erdararen programa hobeki elikatu eta berritzen dugula.
|
|
|
Ez geunden ohituta. Musikagile
|
askok
euskara baldarra zuten eta haien lanetan ere bistan zen hori. Zuk, berriz, zaindu egin duzu euskara, batasuna egiteko garaian genbiltzanean ere eta okerrak arra arra egiten zirenean.
|
|
2007
|
|
|
Ama hizkuntzaren gaia ere ez da berria gure artean. Egun, eskolatutako ume ia guztiak gaztelaniaz ondo moldatzen direlarik,
|
askok
euskaraz moldatzeko zailtasunak dituztelarik, euskaraz ahalik lasterren hastea eta ikas/ irakaskuntzaren ardatz bilakatzea erabakigarria da, proposatzen diren helburuak ez dira lortuko, bestela. Alabaina, gaztelania buruan, argudio horretaz baliatzen direnei galdetu litzaieke gaztelaniarik ezagutzen ez duten etorkinak hasierako urteetan haien ama hizkuntzan hezi nahi dituzten.
|
|
|
Etxalekun euskaraz hitz egiten zen. Bidez auzo genituen Ihabenen, Erason eta Oskotzen, erdaraz aritzen ziren,
|
askok
euskaraz jakin arren. Imotzen, berriz, Goldaratz, Muskiz, Etxaleku eta Zarrantz ziren herri euskaldunak.
|
|
|
Jarduera hauen arrakasta desberdina izan da unearen eta lekuaren arabera. Edozelan ere, ikasle
|
askorentzat
euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela.
|
|
|
Jarduera hauen arrakasta desberdina izan da unearen eta lekuaren arabera. Edozelan ere, ikasle
|
askorentzat
euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren
|
|
|
Izan ere, azken urteotan adineko kategoriara iristen ari den belaunaldia aurrekoak baino erdaldunagoa da Arabako eskualde batzuetan (Hego Euskal Herrian bezala, oro har), ordura artekoa baino. Hau da, herri eta eskualde
|
askotan
euskararen altxorra galtzen joan da belaunaldiz belaunaldi, orain adineko kategoriara iristen ari den belaunaldiarengan joera horrek hondoa jo duen arte; hau da, Arabako lur gehienetan eta Gasteizen, euskaldunak ia desagertuta egon arte. Horregatik gertatuko zen erabileraren jaitsiera adinekoen artean, aztertu den hamazazpi urteko tartean.
|
|
|
Bide batez, iruzkin bat egin nahiko nuke kontu honen eretzean. Sarri
|
askotan
euskarari eskatzen diogu beste ezein hizkuntzari eskatzen ez dioguna. Maiz euskal kultura, kultura barik, mito bat legez ikusi nahi dugu, eta ez gara konturatzen (edo ez dugu konturatu nahi) hori dela biderik bizkorrena geure sena galbidera eroateko.
|
|
|
hiri kultura, pentsamendulaikoa eta kultur jarduera politizatzea76 Orduko abertzaleek abertzaletasunaberritu nahi izan zuten arraza eta arraza bezalako kontzeptu objektibo baina itxiakbertan behera utziz. Euskal herritar eta euskaldun izatea norberaren izanasmo etaegitasmotzat jo zuten (gogoan izan garai horretan hasi zirela gau eskoletan askoeta
|
asko
euskara ikasten edo trebatzen, eta garai hartan Euskal Herriaz zerbaitjakin nahi zuenak bere baitan hartu behar zuela erabaki hori). Norberaren hautuaeta jarduna hasi ziren erabiltzen euskal herritartasuna definitzeko:
|
|
|
Beste
|
askorentzat
euskara osagai huts bihurtu da; sinboloa, komunikazioekintzen segida izan beharrean (horrexegatik, esaten da maiz euskararekinedonolako lotura duena dela euskalduna, lotura sinbolikoa nagusi delako). Halaere, euskaldunek beraiek egiten dituzten azalpenetan euskalduna euskara duena, hau da, euskaraz mintzo dena da.
|
|
|
aldizkariak bost urte beteko ditu laster, eta ibilbide horretan hainbat helburu lortu ditu: bertako informazioa euskaraz txorierritar euskaldun gehienei helaraztea, erdaldun asko eta
|
asko
euskarara eta euskaldun mundura hurbiltzea, txorierritarrak sarri protagonista bihurtzea, publizitaterako euskarri euskalduna eta egokia izatea...
|
|
|
Gaur egun jada berrehun ikasle pasa dira ikastolatik.
|
Askotan
euskarak Nafarroan bizi duen egoeraz hitz egitean nahiko ezkorrak izaten gara. Baina 3.600 biztanleko herri batean berrehunek euskara jakitea ez da gutxi.
|
|
|
Oraindik ere gure artean dirau hainbeste kalte egin digun gure hizkuntzaren zailtasunaren mitoak.
|
Askorentzat
euskara inork ulertzen ez duen hura besterik ez da, beste askori berriz, hobe genukeela iruditzen zaigu munduak errazago ulertuko baligu. Iritsiko da normaltasuna.
|
|
|
Adostasun horretarako, lehenik eta behin, fundamentalismo guztiak, ez demokrazia, behar dira zerri askara bota. Egia da navarrista
|
askoren
euskararekiko jarrera ere oso fundamentalista dela. Baina, haiek indarra dute.
|
|
|
Buruz joka gaitezen. Jainkoak bakarrik daki euskal idazle
|
askok
euskerari egin diogun kaltea: " illobira bultzaka" ibilli gera ta dabiltz.
|
|
|
Txutxu mutxuek diotenez Eusko Jaurlaritza Microsoften Encarta itzultzeko asmotan omen dabil. Bide bat izan daiteke arin arin eduki unibertsal
|
asko
euskaraz izateko. Mendekotasuna ere badakar, jakina.
|
|
|
Kontseilua esker onez beterik agertzen da laguntzaile eta lankide izan dituen guztienganako, orduan ereindako hazia zuhaitz bihurtu delako eta horren itzalpean euskaldun
|
asko
euskararen normalizazioaren alde eguneroko lanean ari garelako.y bxxxxxxxj
|
|
2008
|
|
|
Sasoi hartan hemengo jende
|
askok
euskaraz ateratzen ziren disko guztiak erosten zituela esango nuke, hori ezagutu izan dugu. Alde horretatik, normala topatzen dut kantua garaian garaiko ispilu izatea.
|
|
|
Hauxe da egungo egoera: euskal hiztun gehienek hizkuntza mendetasuna praktikatzen dute, gizarte egoera
|
askotan
euskara baztertuz. Egoera horietako batzuetan euskara erabiltzeak kontrako zuzeneko ondorioak izan ditzake hiztunengan (adibidez, lan bat galtzea edo ez lortzea).
|
|
|
Hainbesteko soiltzeak gozakaitz bihurtu du, eta hori dela-eta, euskaratik ihesi joan, eta erdaran aurkitzen du euskaldun askok babesa eta jolasa. Gaur egungo gazte
|
askok
euskaraz, eta oso euskara onean, gainera, egin ohi ditu eskolako zereginak, baina erosoago eta lasaiago ari dira erdaraz lagunarteko giroan, adar soinuan dihardutenean, edo barreneko sentimenak adierazi nahi dituztenean.
|
|
|
Zeharo bestelakoa da, ostera, joan den hamarkadotan Euskara Batuaren inguruan zabaldu den irudia: euskara onarekin, euskara jasoarekin berdindu dute askok eta
|
askok
Euskara Batua, eta gertatu dena ikusteko, geure inguruko edozein herri euskal dun har dezakegu adibide.
|
|
|
Eta Larramendi aukeratu dugu hasikina. Jakin badakigu aurrekoak ere badirela (hala nola, Landuccio1, Pouvreau2, Harriet3 edota Urte4), baina andoaindarraren hiz tegia5 dugu ziur
|
asko
euskararen ipi apa guztiak zehatz eta mehatz landu zituen lehe na, Euskal Herriko hegoaldean bederen.
|
|
|
Azken urte hauetan administrazioa ahaleginak egiten ari da langileak euskaldundu eta alfabetatzeko, baina hizkuntza eskakizuna egiaztatzeak ez du ziurtatzen
|
askotan
euskara txukuna erabiliko denik. Goiko testua administrazio batetik bestera igorritako gutun batekoa da eta uste dugu ez duela inork zuzendu11 Batetik, ortografia akats nabarmenak daude:
|
|
|
moduko neologismoak bereganatzeak islatzen duenez. . Kirikiño?, gainera, Euzko Deyako kolaboratzailea, bertako idazle
|
askoren
euskara irakaslea (Bilboko institutuan), eta Euzkeltzale Bazkunako kide eta eredu zen, baina ziurrenik artikulu hau ez zuen Bustintzak idatzi baizik elkarteko gazteren batek291 Edozein kasutan artikuluan argi ikusten da. Kirikiñoren, bidetik zihoazela:
|
|
|
Gainera. Kirikiño? Euzkeltzale Bazkunako gazte
|
askoren
euskara irakasle zuzena zen Bilboko institutuan, ideologikoki euren ildo berekoa izateaz gain, horrek guztiak aldean zekarren autoritate indargarriaz. Izan ere, jakitekoa da elkarte hartako hainbat kide, abiapuntuan Bilboko gazte erdaldunak izanik, beren sabindar fedeak bultzaturik euskalduntzen eta alfabetatzen saiatu zirela.
|
|
|
Gabonetakoa baduzu zerbait 17an bukatua?.
|
Askok
euskaraz eskatzen dute. Denek ez.
|
|
2009
|
|
|
Euskarazko produktuen katalogoa argitaratu berri da eta gurasoei bertan dauden produktuak hurbiltzea da helburua.
|
Askotan
euskarazko produktuak non erosi ez dakite gurasoek," guk produktu gehienak ludotekan ditugu, beraz ikus ditzakete, probatu eta erabaki zer eskatu Olentzerori." Era honetara, euskarazko produktuen erabilera sustatu nahi dute. Euskaldunak direnei produktu hauen balioa erakutsi, eta bestetik, euskarekiko harreman bakarra ikastola dutenei" etxeko lanaz gain, euskarak gozamenerako balio duela erakutsi ere.
|
|
|
Orain dela zazpi urte hasi zen euskara ikasten. Kolore
|
askotako
euskara egiten du, Lapurdin ikasi baitu, eta baita Lesakan eta Etxarri Aranatzen ere (Nafarroa) eta Foruan (Bizkaia) eta Lazkaon (Gipuzkoa). Euskara ikasteko egitasmoaren berri izan eta berak galdetu zuen herriko etxean ea has zitekeen eskolak hartzen.
|
|
|
argi zegoen liburuxka laburrak izan behar zutela, baina zein hizkuntzatan? Kasuek lan munduan eragina izan behar bazuten, gogoan izan behar genuen enpresako buru asko ez direla euskaldunak, askotan erabakiak horrelako pertsonengan daudela eta
|
askotan
euskaraz ez dakitenek ere egin dezaketela euskararen alde. Ezinbestean, Euskal Herriko enpresa eta erakundeetako pertsonengana iritsi nahi bagenuen, Euskal Herriko hizkuntzetan argitaratu behar zen:
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende
|
askotan
euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
(?) Agian ez dira
|
asko
euskarazko argitalpen espezializatuak, gaien aldetik oso zehatzak eta lerrotuak izaten diren horiek. Baina, zer ale onak kaleratu dituzten behin baino gehiagotan!
|
|
|
Bi testu ez dira oso argiak, ez azalpenetan ez eta antolaketan ere, egile beraren Zenbakiztija, 1 eta 2, hain zuzen. Bestalde, [33 ZLI] testua gaztelaniazko testuarekin batera argitaratu zuen Bruño argitaletxeak; ziur
|
asko
euskarazko testua itzulpena izango da.
|
|
|
Gainera, eguneko eginkizuna ondo zehazturik dago eta, normalean, ez du lan handirik eskatzen: bideo bakarra izan liteke, hizkuntza bietan,
|
askotan
euskarazko katearen kalitatearen kaltetan, jakina?, edo gertakari zehatz bat kubritzea. Astean bost egunean egiten dute lan, edo eguenetik domekara.
|
|
|
Bizkaieradun
|
askok
euskara batuaz hitz egiten ongi ikasi duten arren, gipuzkeradunok eta gainerakook euskara batuaz idatzi bai baina askotan ia pedantea iruditzen zaigu euskara batuaz mintzatzea, eta okerragoa dena, batzuek hiztun txartzat jotzen dituzte zubereradunak eta bizkaieradunak euskara batuarekin oso iaioak ez direnean. Orain dela hainbat urte, oraino gazte eta berde nintzelarik harako hark esan zuen legez, denboratxoa behar izan nuen konturatzeko Euskal Telebistan askotan agertzen ziren hiztun baldar asko ez zirela euskaldun berri berriak, bizkaieradunak baizik, harik eta hiztun batek (alferrik eta absurdoki saiatzeaz aspertuta ziur aski) euskara batuaz totelka hitz egiteari utzi eta bizkaieraz zoragarri berba egiten hasi zen arte.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende
|
askotan
euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Zalantza gutxi alde horretatik baina asmorik onenekin ere gurasoendako askotan ez da erraza izaten etxerako lanetan laguntzea. Gazteleraz ikasitako guraso
|
asko
euskarazko terminologia ez menderatzeagatik galtzen da txikien etxerako lanetan. Orain arte, Helduen Heziketarako Zentroak horretan laguntzeko proposamen berria egin du-eta.
|
|
|
Astero astero, munduan dauden 6.000 hizkuntzetatik bi desagertzen dira. Gurean, euskararen desagerpena ziurtatzen zuten iragarpen ezezkor haiek gero eta gutxiago diren honetan, eta oraindik egiteko lan handia dugun arren, gipuzkoar
|
askoren
euskararekiko eguneroko ahalegina eta konpromisoa gure hizkuntzaren biziraupenaren oinarria da.
|
|
|
Erdara ikastera behartu gintuen.
|
Askok
euskara galdu. Batzuek berreskuratu eta beste askok ezin.
|
|
|
Hezkuntza curriculumak esparru bat zehazten du, eta hortik aurrera eskola bakoitzak du eskumena irakasgaia antolatzeko. Eskola
|
askotan
euskara bakarrik lantzea erabakitzen dute, literaturari tarte txikia eskaintzea. Eskolen esku dago, beraz, irakasgaiak egoki antolatzea.
|
|
|
Hogeita hiru urte luze igaro dira Nafarroako Parlamentuak Vascuencearen legea onartu zuenetik, nafar
|
askori
euskaraz bizitzeko eskubidea ukatu zigunetik, alegia. Hogeita hiru urteotan euskara geure eguneroko tresna dugun hiritarron hizkuntz eskubideak behin eta berriro urratu dira.
|
|
|
Une honetan konturatu zen euskaltzale asko tartean euskalgintzako eragile eta langile asko euskalgintzaren balio eta indarraz, eta, era berean, estatuaren aurrean zuen ahuleziaz. Orduan ikusi zuen
|
askok
euskarak zuen pisua eta garrantzia Euskal Herriarentzat, eta horixe zela, eta ez besterik, Egunkaria ixteko arrazoia. Eta ulertu zuen askok Egunkaria ren kontra jo bazuten, beste edonoren kontra ere jo zezaketela, euskalgintza kriminalizatuz euskararen eta euskararen aldekotasunaren kontra egin nahi zutela.
|
|
|
Elebakarrek ez bezala, hauek ezinbestean erabiltzen baitute beren hizkuntza bakarra?, hizkuntza hautua egin behar dute euskararen eta gaztelaniaren artean. Euskal hiztun
|
askorentzat
euskara bigarren hizkuntza denez gero, eta euskarak eta gaztelaniak gizartean elkarren artean duten desoreka dela bitarteko, bistan da askorentzat hautapen zailagoa dela euskararena gaztelaniarena baino.
|
|
|
Azken bost urteetan egindako ikerketek agerian jartzen dutenez, ugariak dira euskarazko hedabideen kontsumitzaile potentzialek erreal izatera pasatu gabe potentzial izaten jarraitzeko ematen dituzten arrazoiak. Ohitura faltagatik ez dute askok eta
|
askok
euskarazko prentsa irakurtzen. Beste askok esaten dute, gazteenek batez ere, hizkuntza ez baizik eta produktua gustukoa duten ala ez dela eurentzat kontua.
|
|
|
Hiztunek dituzte hizkuntza eskubideak, eta euskaraz jardun nahi dutenenak bezala bermatu behar dira gaztelaniaz jardun nahi dutenen hizkuntza eskubideak, berdin. Bi hizkuntzen arteko desoreka tarteko izanik, ordea, gatazkatsua gertatzen da
|
askotan
euskaraz eta gaztelaniaz jardun nahi duten herritarren hizkuntza eskubideen arteko bizikidetza. Bistan da defizitak eta ezintasunak izango direla hizkuntza eskubideen bizikidetzan, harik eta herritar elebidunez osaturiko euskal gizarte elebiduna eraikitzen dugun bitartean, ordu arte bederen bai.
|
|
|
Begien bistakoa da. Badakigu, ordea, gehiago direla gutxi
|
asko
euskaraz badakitenak erabiltzen dutenak baino; badakigu, halaber, asko direla euskara gaitasun jasoa edukita ere, ikas eta lan hizkuntza euskara izanda ere, naturalki gaztelaniara jotzen dutenak; eta, azkenik, badakigu etxetik euskal hiztun direnetatik ere ugari direla ez dutenak ohikotasunez erabiltzen euskara. Gertakari horietan jartzen ditugu begi niniak, egiazkoak baitira gertakari horiek.
|
|
|
Bestetik, urte
|
askotako
euskararen obragintzan, baina batez ere Eusko Jaurlaritzako erantzukizunetatik hizkuntza politikaren kudeaketan lau urtean izandako eskarmentuan dago saiakera honetako gogoeten oinarria.
|
|
|
Bata, erabileraren gainetik euskararen balio identitario eta sinbolikoa jartzeko arriskua. Jakina denez, abertzale asko dira euskaltzaleak beren hizkuntza jokabideetan, baina beste
|
askok
euskararekiko eginbeharrak egindakotzat ematen dituzte hain zuzen ere abertzale izate hutsagatik. Ahantzi egiten dute euskarak hiztunak behar dituela indartuko bada, ez maitaleak.
|
|
|
zuzenean eragiten du erabileran, zuzenean eragiten baitu bai hizkuntza ohituretan, baita euskararen gaitasun erlatiboan ere. Izan ere, etxeko hizkuntza gaztelania eta euskara bigarren hizkuntza duten elebidun
|
askoren
euskara gaitasuna, arrazoi horrexegatik normala denez, gaztelaniaz duten gaitasuna baino murritzagoa da, eta, ondorioz, gaztelaniara jotzen dute oso modu naturalean. Diogunaren argitan, merezi du hamabost urtetik gorako elebidunen artean gertatzen denari arreta eskaintzea.
|
|
|
Garai batean, euskararik ez genuenean eskolan, haur eta gazte euskaldun
|
asko
euskaraz jolasten ginen eta euskaraz mintzatzen ginen etxekoekin. Horra aldaketa berria:
|
|
|
Inpresioa dugu zenbaitek pentsamolde jakin batekoak kohesionatzeko erabiltzen duela sarri
|
askotan
euskara, eta, gure ustez, euskara ez litzateke erabili behar ideologia jakin batekoak bakarrik kohesionatzeko, ezta euskal hiztunak bakarrik ere, baizik eta euskal herritar guztiak kohesionatzeko.
|
|
|
Urrutirago gabe euskararen ibilbideak berak erakutsi digu, ordea, elebakartasuna ez dela euskarari osasuntsu eusteko bermea. Euskararen historiak erakutsi digu euskal elebakar asko izateak ez duela eragotzi urte
|
askoko
euskararen atzerakada etengabea.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu erdi tamainako herri horiek. Tolosa, Bergara, Azkoitia [30], Durango...? oso toki emankorrak izan zirela kasu
|
askotan
euskarazko kazetaritzarentzat, hala gerra aurretik nola ondoren. Euskal eremu hibrido horri buruz ari garenean (landatar/ hiritarra), esan beharra dago ez garela biztanle gutxiko herri txikiez ari, industrializatuta dauden erdi tamainako udalerriez baizik, hamar eta hogei mila biztanle artekoak?.
|