|
2001
|
|
|
Merkataritza eta itsasoari loturiko enpresek aberastuta, Bilbok garapen garaiak ezagutu zituen, baina nekazal herriekiko tentsioak ere bizi zituen, hauek Bilbo beren kontura aberasten ari zela pentsatzen zutelako. Izan ere, hiria bere interesak gordetzeko aginte zentralarekin aliatzen zen,
|
askotan
herrien interesen aurka. Horregatik, 1631, 1718 eta 1804an matxinadak izan ziren.
|
|
2002
|
|
|
Ondorioz, handik aurrera argazkigintzan jardun zuen. Horrela, bidaia asko egin zituen Afrikara eta han mota
|
askotako
herriak ezagutu zituen,, nuba, izeneko tribu ezezaguna, besteak beste.
|
|
|
Egileak jakin badaki ere, tokiko irrati batzuek udalen babes ekonomikoa izaten dutela subentzio moduan; euskaraz aritzeagatik ematen den laguntza da batzuetan, edota herriko kultur taldeei ematen zaiena besteetan. Hala ere, irrati horiek
|
askotan
herriko bizitzan duten eragina onartu arren, emisora horiek ez dira atal honetan sartzen, irrati askeen edo gizarte emisoren atalean baizik, helburu komertzialik ez dutenean?, edota tokiko irrati pribatuen sailean, xede komertziala dutenean?.
|
|
|
Afganistan" Estatu tapoi" izan zen Ekialde Hurbileko ingeles kolonien eta tsarren Inperioaren artean. Bere mugek jatorri
|
askotariko
herriak biltzen dituzte eta horien lurralde tradizionalak artifizialki banatzen dituzte. Urte askotan zehar, nomadismoaren ondorioz, muga horiek ez dute ia eraginkortasun praktikorik eduki.
|
|
2003
|
|
|
|
Askotan
herri honetako agintariek nahiago dute ezer gutxi garen zerbaitetan alfonbrak jartzea amerikarrei edo zerbait direnei, edo homologatzen saiatzea, benetan darigun horietan munduko erreferentzia xume izatea baino. Aztertu genuke kultura sailetako aurrekontuetatik zenbat doan alfonbratara eta zenbat herri honi darionari bidea irekitzera.
|
|
|
1637an aldiz, Gatikak sei herritar bidali zituen Frantzia eta Espainaren arteko gerran borrokatzeko. Horrela, mendetan zehar Gatikako lagun
|
askok
herritik kanpo atera behar izan zuten gerra atzerritar horietan parte hartzeko edo Bizkaiko kosta zaintze lanetan aritzeko. Ekonomia aldetik, baserriekin batera XIX. mendean burdinolak ugari ziren.
|
|
|
Gure sareetan ari diren haurrak ez dira ikastolara joanen, eta beraz, irakaskuntza elebiduna eskaintzen bazaie, hobe nik uste. Adibidez, Sarako eskolak Hegoaldeko beste eskola publikoetako gurasoekin batera parte hartzen du tokian tokiko festetan, eta guretako
|
askok
Herri Urrats festan ere parte hartzen dugu.
|
|
|
" Adibidez, urdina, askotan ez da azula, estruktura bat baino: izan daiteke harri bat, zerua erdi lainotua, bereziki ileari atxikitako kolorea…
|
Askotan
herri horiek kolore hitzak erabili dituzte ez bakarrik kolorea adierazteko, baizik testuinguru bat, edo baloreak aditzera emateko. Gorriarekin gertatzen den bezala:
|
|
|
2.3.2 Holan, gomutamena bera be (memoria) indartu egiten da, ta ederlana iraunkorrago bihurtzen: zenbat bider, gure artean, behin bakarrik entzuniko bertso eder
|
asko
herriak buruz ikasi dituzan! Ez dauke askok eta askok, horretarako, magnetofoi on baten beharrizanik.
|
|
|
Ikusten delarik zenbat aldiz, historian zehar, printzeen, handikien edo politikarien urratsei jarraiki zaizkien elizgizonak, asma daiteke azkenean, hobe dela menturaz fedearen eta hizkuntzen eztabaida hau kontzilioetarik edo sinodoetarik at eramatea fakultateetara edo parlamentuetara. Hor irabaziz geroz zuzenbidearen eta hizkuntz eskubideen auzia, xurituko dugu menturaz laster fedearen eta hizkuntzarena, eta gainera, bakea hurbilduko zaigu beharbada, gure herrira eta beste
|
asko
herritara.
|
|
|
Badago, bide horretan, gutxi azpimarratzen den elementu bat; euskara hutsean lan egiten zuten taldeen bakartasuna laurogeiko hamarkadan. Talde horietako kide
|
asko
Herri Batasunaren ingurukoak izan arren, erakunde politiko horrek elebitasuna defendatu zuen bere hauteskunde programetan; eta, urte horietan Eusko Legebiltzarretik kanpo aritzean, babesik gabe utzi zituen euskalgintzako taldeak Jaurlaritzaren aurrean17 Bakartasun hori are nabarmenagoa izan zen, Herri Batasunak 1978tik 1988ra bitartean, zuzenean euskararen alde antolatutako mobilizazio urriei err... Jose Manuel Mataren arabera, euskararen inguruko ekintzek HBk egindakoen %5 ziren, energia nuklearraren aurkakoak, aldiz, %418.
|
|
2004
|
|
|
" Etxebizitzen gaineko espekulazioaren aurkako borrokan atzerapausua" suposatzen du, Martínezen iritziz, Lurralde Plan Partziala aldatzeko erabakia. Bere hitzetan, Berango" gizarteko goi klaseentzako feudoa" bilakatuko da erabakiaren ondorioz," salneurri altuen eraginez, bizilagun
|
askok
herria utzi dutelako, eta ingurukoak ere ezin izango direlako Berangora bizitzera etorri".
|
|
2005
|
|
|
katalana burgesiaren hizkuntza. Toki
|
askotan
herriko hizkuntza da, herri guztiarena. Egia da zona metropolitanoan, inmigrazio gehien sartu den tokietan, gaztelania hiztunak langile auzoetan kokatu direla.
|
|
|
Getxon bizitzea gero eta garestiagoa da. Gazte jende
|
askok
herritik alde egin behar izan du non bizi topatu ez duelako. Etxebizitzaren prezioen erokeriari, Getxoko Udalak azken urte hauetan ezarri nahi duen zerga eta tasa politika gehitu behar diogu.
|
|
|
Argazkilariari hots egin nion. Telefonoz azaldu zidanez, Punto y Horan garai hartan bizpahiru argazkilarirekin lan egiten zuten, baina argitaratzen ziren argazki
|
asko
herrietako jendeak eginak ziren. Karreteak bidaltzen zituzten erredakziora, anonimoki askotan.
|
|
2006
|
|
|
Garai batean Legutianon bizi ziren euskaldun haietarik
|
asko
herri gune dugun Billerletik lekora bizi zirenak, batik bat, joanak dira beste nora edo nora bizitzera: ez gutxi, Gasteiza.
|
|
|
hiri zaharren errebaletan sortutakoak (San Zernin eta San Nikolas burguak Iruñean), bideak edo ibaiak eta, oro har, merkataritza bideak elkartzen ziren lekuetan bildutakoak, ibai ahoetan eta portuetan158 (era espontaneoan sortuak sarri eta, gero, jaun baten edo erregearen onespena foruaren bidez erdietsitakoan, beren garatzea bultzatuko zutena). Esan bezala, gehienak hiri txikiak dira, ondorioz, zaila da
|
askotan
herri eta hirien arteko banaketa egitea.
|
|
2008
|
|
|
Gaia jorratzeko era berria bada ere, nola edo hala, zeharka edo zuzenean eta arlo zehatz bati ekinez, barreiaturik, meteorologia lexikoa gogoetabide eta idazpide duten hainbat lan topa dezakegu. Egile
|
askok
herri bateko hizkera jasotzen eguraldiaren gaineko hitzak bildu dituzte. Beste batzuk, aldiz, fenomeno meteorologikoen arlo zehatz bat gidari zutela, ahalik eta berba gehien biltzen ahalegindu dira.
|
|
|
Jose Paulo Ulibarri() arabarrak, albaitaria ogibidez?, urte
|
askotan
herri administrazio eta politikagintzan parte hartu zuen. Abandoko hainbat kargu publiko bete eta herri horretako ordezkari izan zen Gernikako Batzarretan.
|
|
|
Hori ez zen okerrena, Konbentzioko soldaduek alde egin ondoren eibartarrak itzuli zirenean, ez zeukatelako beraien bizimodua aurrera ateratzeko modurik, suteak, etxebizitzez gain, tailerrak ere kiskali egin zituen-eta. Basileako Bakearen ostean ere armaginetariko
|
askok
herritik alde egitea erabaki zuten. Ez bakarrik langile xumeak, baita ofizial eta maisu trebeak ere.
|
|
|
Lehen momentuko exodoaz gain, eibartar
|
askok
herritik alde egin zuen hurrengo urteetan: 1811n udalak herritik kanpo zeuden herritarren zerrenda bidali zion Herrialdeko Kontseiluari; egun berean aitortzen zuenez, frantziarren aldeko. Zaintza Zibikoa, n?. Guardia Cívica??
|
|
|
Gerratearen ondorioz armagin
|
askok
herritik alde egin zuten. Horietariko askotxo frantziarren aurkako erresistentziara bildu ziren, Zaragozako defentsan parte hartu zutenen artean, hildako hutsak 76 izan zirela jakinda.
|
|
|
Udalak arazo larriak zituen diputazioak tertzioetarako eskatzen zion soldadu kopurua betetzeko, alde batetik boluntario gutxi aurkezten zirelako, bestetik soldatzekodu izateko sasoian zeuden gazte
|
asko
herritik kanpo zeudelako, eta azkenik, ikusi denez, biztanle askok nahiago izaten zutelako beraien soldataren laurdena diputazio karlistari ematea, soldadu bihurtzea baino. Egoera horrek nekazariak kaltetzen zituen bereziki, soilik beraiek gelditzen zirelako tertzioen betekizunez ardura1185 Zama astun hori arindu nahian, nekazariek zerbitzua txandaka bete ahal izatea eskatu zioten diputazio karlistari.
|
|
2009
|
|
|
XX. mendearen hasierako bertsolaritzan Jose Manuel Lujanbio Txirrita() izan zen nagusi. Haren bertsoetako
|
asko
herrikoen gogoan gorde izan dira, pasadizoei lotuta, gatz piper bizia darielako. Batez ere giro informaletan kantatzea zuen gustuko eta argitasunazkartasuna zituen ezaugarri.
|
|
|
Domekako jolasak, hau da, dantzaldiak, eta jaiegunetako erromeriak izaten ziren horretarako erarik onena. Lehengo denboretan, elkarri oratuta dantzan egitea galarazita egon zen Jataben, eta lehen aipatu dugun erlijio ohituren diferentziak neurri handi baten diferentzia sozial eta ekonomikoa ere zena, gazte
|
asko
herritik kanpora eroan zuen bikotea bilatzera.
|
|
|
Arrautzak, fruitu sikuak eta dirua izaten ei ziren saririk ohikoenak, etxe bakoitzak ahal zuenaren arabera.
|
Askotan
Herriko Etxeak zigilatutako paper bat aurkezten zuten ehiztariek, egiazkotasuna frogatzeko. Gerora mesfidantzak sortu ziren ordainketa eredu horren gainean.
|
|
|
Hargin
|
askoko
herria ere izanikoa da Jatabe. Hormak egiten eta harria lantzen zuten.
|
|
|
Izan ere, arriskuan daude: Tolar Grande herritik gertu dagoen putzu bat dagoeneko kutsatuta dago, seguru
|
asko
herritik iristen diren ur beltzekin, eta hango estromatolitoak hilda daude; Socompa lakuko ura, berriz, Txilera bideratzen da, meatzaritzarako.
|
|
|
Gelditu gabe aldatzen omen zituzten koordinatzaileak, batzuek astebete ere ez zutela egiten, esan dio Drentelek. Guztiarekin ere, Drentelek agindu dio ahalegina egingo duela koordinatzaile batzuekin hitz egiteko, batzuk hilda eta
|
asko
herritik kanpo bizi diren arren.
|
|
|
Herritar
|
askok
herri komunikabide eta herri informazioaren bidez daki elkarren berri eta jendeari gustatu egiten zaio herrikoari edo auzokoari zer gertatzenzaion, zer egin duen jakitea. Herritarren jakin min horrek bilakatu ditu herrikomunikabideak komunitatearen kohesiorako tresna garrantzitsua:
|
|
|
Seguru nago, Eako Udalak bere herritar preso eta hauen senide eta lagunen zilegizko eskubideen alde jarrera aktibo eta zintzoa hartuko balu, denon artean
|
askoz
herri garbi, txukun, zuzenago eta politagoa lortuko genukeela. Seguru nago.
|
|
|
–Hedabideak
|
askotan
herri iritzia bideratzeko tresna direla uste dugu?
|
|
|
Egun haietan, jakintsu
|
askok
herri haren gaitz endemiko hura amaitu zela iragarri zuten. Ipotx asko ere hura sinetsiz, gizatxar haienganako konfiantza itsua izan zuten, baina gehienek tristeziaz eta amorruz ikusten zuten lege berri hura mendeetako mendekotasuna luzatzeko beste amarru bat baino ez zela.
|
|
2010
|
|
|
Ezker abertzaleko kide Tasio Erkiziaren ustez, azken boladan ekimen oso zabalak sortzen ari dira eta, bere ustez, oso garrantzitsua da horren inguruan jendea biltzea. Gu nazio bat gara, alderdi asko dituen herri bat, baina guk ez dugu egin nahi alderdi askoren batuketa den herri bat, baizik eta herritar
|
askoren
herri bat. Herri hori anitza izatea nahi dugu, baina aldi berean bakarra.
|
|
|
Gu eramateko interesa dagoen lekuetara beti saiatzen naiz nola edo ahala joaten. Askotan ahazten dugu euskaldun jende
|
asko
herri txikietan bizi dela –batez ere, Nafarroa eta Iparraldean–, eta hor ere izaten da zaletasuna. Beti saiatzen gara hori zaintzen, nahiz eta gero Bartzelonan kamera antzoki oso handi eta formalean ere jotzen dugun.
|
|
|
Herriko eta kanpoko ikasleen lanbideen konparaketa adierazgarria da.
|
Askoz
herriko ikasle gehiago bada salerospenetan (%19 versus %9), bai eta ere bulegoetan (%22 versus %18) neurri ahulagoan halere. Alderantziz askoz ikasle etorkin gehiagok hezkuntzan dihardute (%22) herritarrei konparatuz (%14).
|
|
|
heren bat elebakar, bi heren elebidun. Ikasle etorkinen eleaniztasuna
|
askoz
herrikoena baino aberatsago da. Baina orotan erran bezala frantses elebakarren multzoa handiena da, bereziki herriko ikasleetan (590) bai eta ere etorkineetan (322).
|
|
|
heren bat elebakar, bi heren elebakar ez direnak. Ikasle etorkinen eleaniztasuna
|
askoz
herrikoena baino aberatsago da. Baina hizkuntza gaitasunak bereiziz, frantsesdun elebakarren multzoa da multzorik handiena, herriko ikasleetan (%39), ikasle etorkinetan (%29) eta beraz orokorrean (%35).
|
|
|
Autore ezagunak sortutako kanta asko tradizionaldu egin dira, denok dakigunez. Etxahunen amodiozko kantu
|
asko
herriak beretu eta aldaeretan bizi dira. –Ahaire zahar huntan?
|
|
|
Bestalde, euren kexua azalduta, aurrerantzean arazoaren kargu Udalak egin behar duela adierazi dute, “Udalak gaiaren ardura hartzea jendea kontzientziatzeko modu bat izan daiteke. Asteasu zelai
|
askoko
herria da eta hainbatek, hain gune berdea ikusita, edozein txokotara bidaltzen du txakurra bere eginbeharretara. Guk guraso bezala, salaketa egin eta kexa jar dezakegu, baina ez dago gure esku gehiago egitea:
|
|
|
Beren handitasunean ahul dira, beldur dira.
|
Askorentzat
herri liluragarri denak ez nau erakartzen. Herri itsusia da.
|
|
|
Ba txo, ondo dakizunez aurre-juzgu
|
askoko
herrian bizi gara. Ni neu PNVkotzat naukate eta horregatik eman zidaten liburutegiko lanpostua, ezta?
|
|
2011
|
|
|
Eskola umeen hizkuntza jakituria dala ta, esan behar da, gure barriemoile askok orduan, euren berbakaz esanda, erderaz sí esaten be ez ebela jakin eskolara hasi ziranean. Horregaitik beharbada, euretariko
|
asko
herrian bertan eskeintzen ziran eskola partikularretara joaten ziran. Eta frankismoaren aldi ilun haretan eskolea emoten ebenak izaten ziran, edo errazoi politikoakaitik maisu titulua kendu eutsienak edo nautika ikasitakoak.
|
|
|
Bere lagundu nahi eta atsegin izate hura, baina, aise bilakatzen zen bekozko ilun, bere anaia bikia, baserrikoa, urte
|
askotan
herriko alkate izandakoa, gogoraraziko zion ezer aipatuz gero, batik bat.
|
|
|
–Minoria edo gutxiengo etnikoaren kontzeptuak, indigenak ez ezik, era
|
askotako
herriak biltzen ditu bere baitara; demagun palestinarrak eta tibetarrak, adibidez. Kasu horietatik pitin bat aldentzen den adibidea, baina gugandik hurbilago daudenak, Estaturik gabeko nazioen erakoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Niko semearekin eta Robert Larrandaburu suhiarekin batera Eperra diskoa kaleratu zuen 2004an, Elkarrren eskutik. Hamazazpi kantu ditu diskoak, horietako
|
asko
herri kantuak. Argizagiak argitzen dizü, Bazterretik bazterreala, Sor leküari, Ai!
|
|
|
India, n ez dau idekorik, eta Ingalaterra, n bertan be gitxi baiño ez dira a gaintzekorik. Egiazko barritzaille dogu, pizkunde barri baten buru; beronen poema asko ta
|
asko
erri kanta biurtu dira (Onaindia 1963a: 6).
|
|
|
Ikusirik munduko toki
|
askotan
herri horiek ezin dituztela oinarrizko giza eskubideak gozatu, ez behintzat estatuen beste herritarren maila berean eta euren legeek, baloreek, ohiturek eta aukerek sarritan jaso dutela gainbeheraren bat;
|
|
|
Indigena ez direnek egindako definizio hauek kasu batzuetan kutsu kolonialista garbia dute eta gehienetan etnozentrista izanik jatorrizko izenen tokia hartu dute. Are gehiago, kasu
|
askotan
herri indigenentzat iraingarriak dira «Apache» (etsaia), eskimal (okela gordina jaten duen jendea) etab. Aldiz, taldea izendatzeko orduan «indios», «indígenas», «nativos», «tribus», «minoría tribal», «pueblo nativo», «aborigen», «pueblo autóctono», «primeras naciones», «nacionalidades indígenas», «pueblos indígenas», eta «Cuarto Mundo» (Sobero Martínez, 2003) erabi... Izen horiek europar zibilizazioak sorturiko ikuspegi eta kategorietan oinarriturik daude.
|
|
|
Halaber, etika berria sortzeko orduan euren kulturetan inspirazioa bilatu delako hainbat kasutan (Deloria, 1999), indigena ekologikoaren irudia zabalduz. Oso hedatuta dagoen irudi horren eraikuntzan indigenek (Shepard, 1999) nahiz indigena ez direnek hartu dute parte, eta
|
askotan
herri indigenen irudi idealizatu eta esentzialistak zabaldu dituzte. Kultura indigenak berez kontserbazionistak direla dioen korronte esentzialistaren aurrean eszeptikoa agertzen da Smith (1999).
|
|
|
Horrez gain, fragmentazio partidista ere ikaragarria da: denak beren alderdietan, lubakietan, sartuta, alderdiekin identifikatuta oso, eta
|
askotan
herria ahaztuta. Hizkuntza ere, arrastaka, bere lekua ezin hartuta dago.
|
|
|
25 Hipercoreko atentatua, helburu zibil hutsa, mehatxu bezala abiatua eta sarraskian bukatua, 1987an gertatu zen, eta 21 hil egin zituen. Urte berekoa izan zen Zaragozako Guardia Zibilaren kuartelaren aurkakoa, helburu militarra (kuarteletxeak, nahiz eta familiak han bizi, helburu militarrak zirela ETAk abisatua zuen
|
askotan
herriak inozenteekin identifikatzen baitu bere burua eta ETAren kontra badoa. ETAren erru handia dira ekintza horiek, baina ez dute lortu herria indar errepresiboen edo zanpaketaren alde jartzea.
|
|
|
|
Asko
herri pollitez itzulikatua
|
|
2013
|
|
|
Batzuentzat zilegi da islamismoaren aurka herriak hautatutako presidente bat indarrez kentzea. Ez da ahaztu behar, ordea, orain dela ez
|
asko
herriak hautatutako presidente sozialistak «kaosa» aitzakia hartuta kentzen zituztela. Irailaren 11n beteko dira 40 urte Txilen Allende kendu zutela.
|
|
|
Edonon lan egin behar izan duzu? Bai, aritu izan naiz antzokietan 2.000 lagunen aurrean telebista zuzenean emititzen ari zela eta baita
|
askotan
herri txikietan edari freskagarrien kaxen gainean sasi agertoki inprobisatuetan. Bilboko dantzalekuetan goizaldeko 03: 00retan magia ikuskizunak egiten ibilitako magoen azken belaunaldikoa naiz ni.
|
|
|
Musikari oparoa da. Gehienbat umeentzako musika egin izan du bere ibilbide guztian, eta horietako
|
asko
herri kantu bilakatu dira. Hezkuntzaren esparruan ere, kantuen bitartez, irakasteko eredu bat sortu du.
|
|
|
Dena den, hemen badago tabu modukoa bat; izan ere, uste da herri txikiendako bakarrik balio duela atez atekoak eta ez 30.000 biztanletik gorakoendako. Esaterako, eraikin bertikal
|
askoko
herrietan zailagoa da. Dena den, Vic herrian aztertzen dabiltza atez atekoa jartzea.
|
|
|
Helburua, otsailaren 27an Saharar Errepublika Arabiar Demokratikoa aldarrikatu zeneko 37 urteurrena betetzen dela eta, bertako bandera udaletxeetan jartzea da. Duela hamarkada
|
askotatik
herri euskaldun eta herri sahararraren artean, elkartasunean eta Giza Eskubideak errespetatzeko beharrean oinarritua dagoen elkartasuna indartzen lagunduko duen keinua izango da. Sahararrek 40 urte daramatzate, 2.700 kilometro luze dituen horma batengatik bi zonaldeetan banatuta.
|
|
2014
|
|
|
Gogoan dut nola, 1980ko hamarkadan, eskolako lagunok banatzen ginen oporretan. Gutako
|
asko
herrira joaten zen, edo pueblo ra, hobeto esanda. Pueblo ak Gaztelan, Errioxan, Andaluzian, Galizian eta Extremaduran egoten ziren.
|
|
|
1963ko abenduan, Vatikanoko II. Kontzilioak herri hizkuntzak onartu zituan liturgiarako. Baina Estatuko hizkuntza ofiziala, hau da, gaztelania, hartu nahi eben
|
askok
herri hizkuntzatzat. 1965eko urtarrilean hasiko ziran Bizkaian liturgia era barriz egiten, baina Jose Antoniok jakin eban gaztelaniaz, espainolez, izango zala aldaketa hori.
|
|
|
Txartel horiek txartelekin hain altu ez ordaintzeko estrategia batzuk daude, baina, edonola ere, gure banku edo aurrezki kutxako kutxazainetan eragiketak egiten dituzte, inolako gainkosturik ez eragiteko. Batzuetan ez da dirudien bezain erraza, askotan erakunde txiki eta ertainek ez baitute kutxazain
|
askorik
herrietan. Baina badira jarraibide batzuk:
|
|
|
Euskal Herrian baina, adierazpen askatasunaren langa ez dago leku berean denontzat, eta Elgoibar ere ez da salbuespena. Zenbat kontrol, begirazun eta liskar jasan behar izan ote dituzte
|
askok
herrian, presoen aldeko manifestazioak egiteagatik, esaterako.
|
|
|
Seguruenez,
|
askok
herri bazkaria elkarte bazkariz mozorrotu eta eguna bere horretan ospatuko dute.
|
|
|
|
Asko
herri pollitez itzulikatua
|
|
2015
|
|
|
Saiatu gara ahalik eta eskualde gehienak hartzen, bai kostakoak, bai barnekoak.
|
Askotan
herri horietako batzuk jendearentzat igarobideak izan dira. Hemen gertu dugu Errezil, eta denok ezagutzen dugu, baina agian gutxi gelditu izan gara dauden baserrietatik eta kaleetatik paseatzeko, ikusteko, jendeari gauzak galdetzeko… Eta liburuak horretarako aitzakia ematen du.
|
|
|
Erabaki gogorra zen gurasoentzat. Haietako
|
asko
herri handiagoetatik herritxo horietara mugitu ziren bestelako bizitza baten bila, eta seme alabak herri handiko eskolan matrikulatzeak ez zuen zentzurik haientzat: " Horretarako Iruñean gelditu izanen ginen, eredua etxe atarian geneukan", azaldu du Vicky Briongos Abartzuzako eskolako gurasoak.
|
|
|
Lezaungo eskolan, Abartzuzako kasuaren antzera, urteetan guraso
|
askok
herriko eskola txikia bizirik mantentzeko hautua egin eta haurrak bertan matrikulatzen zituzten. Azken urteetan, berriz, jaiotza tasa baxuak eraginda eta gurasoek haurrak ereduan matrikulatzea lehenesten zutelako, eskola txikia arrisku larrian zegoen.
|
|
|
Euskal gobernu estreinatu berriko lehendakaria da Garaikoetxea, asko eta
|
askorentzat
herriak behar zuen gizona, garai berriko gidaria, ezaugarri doi eta egokien jabea: gaztea baina sasoikoa, ikasia baina herrikoia, senar on eta guraso zintzoa, nafarra eta.
|
|
|
Hala eta guzti, mahaitik jaikitzear zegoela, batek komentatu zion beharbada herrian egin zezakeela proba. Gaixoak
|
askotan
herrira jaisten ziren, eta normalean kafetegi batean biltzen ziren, Kenia izenekoan. Hango jabeak tratu ona omen zuen haiekin, eta noiz edo noiz antolatu izan zituen erakustaldiak baten edo besteren margoekin.
|
|
|
Aspaldian egunero bezala, Martiña kalera jaitsi da astoarekin, esneak partitzera. Esne bezero
|
asko
herritik den arren, gelditu direnek etxeak beteta dituzte guda gizonez eta abarrez. Neska aspaldi ohitu zen astoa sokatik motz hartu, kale bazterrari itsatsi, eta kamioi, auto blindatu edo sidekarrei pasatzen uzten, soldaduen deiadar eta gordinkerietara ohitu zen bezala.
|
|
|
Baina, eztabaidatik at, autodeterminazio eskubideak daukan euskarririk sendoena da Nazio Batuek ezagutua dela. Hirugarren Munduko kolonietarako pentsatua izan arren, NBEren ebazpen
|
askok
herri eta nazioen eskubidetzat jotzen dute euren destinuaren jabe izatea; are gehiago, aurretiko eskubidetzat jotzen dute, gainerako eskubideak baliatzeko baldintza bezala. 60ko hamarkadan behin baino gehiagotan berretsi zen ideia bera, orokorrean batzuetan, edo kolonia jakin bateko autodeterminazio eskubidea agerian uzteko besteetan.
|
|
|
Hitz horiekin, pertsona batzuk herri indigenei edo tribalei buruz ari dira, eta haien ustez «zaharrak» edo «Harri Aroan ainguratuak» dira. Izan ere,
|
askotan
herri horien maila teknologikoa gizarte modernoei dagokienez baino ez da kontuan hartzen. «Gizaki zuriarentzat bakarrik da natura basatia», Luther Standing Bear seinalatzen zuen, sioux oglala dakota herrikoa.
|
|
|
Jendaurreko jipoiak, errizino olio dosiak, barre algarak eta alimaliko festak. Hondarrean, halako familia
|
askok
herrietatik ihes egiten zuten, euren osteko ibilbideetatik inolako aztarnarik utzi gabe. Hildakoek botila bana utzi zuten.
|
|
2016
|
|
|
Jardunaldi horietan euren emazteei buruz harro hitz egin zuten, horietako
|
asko
herri txikietakoak dira eta badakite zer den lesbianismoa ezkutuan bizitzea. Eurentzat ezkontza legeak jendartean hedatu duen genero berdineko pertsonen arteko amodioa zilegi da.
|
|
|
Agendan ekitaldiak gehitzeko aukera ere badago.
|
Askotan
herrietako ekintzak inguruan izaten dute soilik oihartzuna, eta txiki horiek garrantzia dutenez, agenda osatzeko aukera guztiok izango dugu. Eta behin irakurlea aktibatuta, nekazaritzari eta landareei lotutako hiztegia osatzen laguntzerik ere badu.
|
|
|
aparte kilometroz, eta aparteago lan-leku hori kokaturik dagoen ingurumenean euskara erdarek ageri duten nagusitasun moldaeraz177..; d) saldu erosia ere, aisialdiko hainbat ekimen bezala, herritik gero eta urrunago egiten da: herriburuko edo hiriburu inguruko supermerkatu handietan bereziki, eta e) arnasguneko gazteak kanpora doaz bizi izatera sarri, eta kanpoko (herriburuko edo hiriburu inguruko) bikoteak datoz bertan bizi izatera,
|
askotan
herri giroan txertatzera iritsi gabe.
|
|
|
Mozkorra eta neskatoa ditugu antzerki honetan ere, Larzabalen antzerkietan askotan agertzen diren bezalaxe. Neskatoek edo mozkorrek eramaten duten rola
|
askotan
herriko jende zentzudunaren boza izaten da. Familiaren izenaren babesteko eginbeharra agertzen da.
|
|
|
Elikagaiak zer diren jakitea, eredu industrialaren atzean dagoena zer den jakitea eta bide batez hiriak eta landa guneak hurbiltzeko modua ere bada.
|
Askotan
herri txikietara begiratu gabe bizi baita jendea, neurri handi batean kapitalismoak ospe ona zeharo kendu diolako lehen sektoreari.
|
|
|
Aljeriako soldado ohien elgarretaratzea Abendoaren 5ean, beste
|
asko
herritan egina izan den bezala, Garazi, Baigorri eta Oztibarreko Aljerian ibili soldado ohiak beren espos lagunekin elgarretaratu dira aldi huntan Arrosan. Eguna hasi da meza kartsu batekin, nun denek parte hartu baitugu otoitz eta kantuetan, Gracia Dieudonné apezarekin, zoinek Afrikatik jinik ere ahal duen guziz emaiten baitako euskarari lekua elizkizunetan.
|
|
|
Giro zinez goxo eta alaian iragan da eta ondotik jendalde pollita hurbildu da oihalezko aterbearen gerizara, taloen jastatzerat. Biharamunean, errugbi torneoak bere garrantzia ukan du ere, dakitanaz omore onak segitu ditu
|
asko
herri barneko tabernetarat gaua ezin bururatuz. Azkenik nola ez aipa larunbat eta igandean iragan den Triathlon lehiaketa, Lakuaren gunean.
|
|
|
Ikusten dugularik
|
asko
herritan, Baigorrin bezala, nola etorkineri atea zabaldu duten, biztanleak eta auzo herrietakoak ederki inplikatuz, zer nahigabekeria ikustea beste batzutan nola etxe barnetan bizi diren, deus trabarik gabe soportatuz, bakea beharrez, karrikan lasaiki promenatuz. Ez baita gauza garrantziagorik gertatzen herrian!
|
|
2017
|
|
|
Gizarte zibilaren kontzeptua den lausoaren barruan, eta horretan sartu ohi diren gai eta zabalera
|
askotako
herri elkarteez gain, badira aparteko garrantzia hartu behar dutenak. Euskal Herrian zabal diharduten gobernuz kanpoko ikasketa erakunde eta behatoki sozio-ekonomikoez ari naiz, era askotako mugimenduei, direnak zein behar direnak, beharrezko ezagumendua eskaintzeaz gain bihar etziko arkitektura politikoaren diseinuan laguntzaile behar dutenak.
|
|
|
Don Miguel 1958an etorri zen, eta hau gertatu zen handik urte pare batera. Eta jende
|
askok
herrian oraindik ez daki. Ibarran izan zen shock bat hau gertatu zenean.
|
|
|
" Ondo pentsatutako erabakia izan zen. Seguru
|
asko
herri mailako Gipuzkoako elkarte bakarra izango gara, baina Atzegirekin eta gainerako elkarteekin harreman ezin hobea izaten jarraitzen dugu".
|
|
|
Abuztuan oñatiar
|
asko
herritik kanpo egoten badira ere, San Lorentzoko jaiek lagun talde polita erakartzen dute urtero. Hileko lehen asteburua indartsu hasiko dute eta honen ostean, San Lorentzo egunerako (abuztuak 10) eta ondorengo egunerako ere prestatu dituzte ekintzak.
|
|
|
Astelehen gaua. Han eta hemen kontzertuak ikusten ibiltzen diren gazte
|
askok
Herri Irratiaren diala konektatu dute" Furgon de cola" irratsaioa entzuteko. Grabazioak kasetez kasete eta eskuz esku zabaltzen diren garaia da, punk mugimendua komunikabide ofizialetik kanpo dago erabat.
|
|
|
Gainera, Minak ezin zuen bestela jokatu. Agoitz, Aibar, Gares eta Mendigorria herriek eraztun baten antzera biribilki inguratzen dituzte Artederreta basoa eta Alaitz mendikatea, alegia, Xabier Minaren erasoen gunea eta, halabeharrez, aipatutako herri horietako alkate eta apaizek Minaren eta haren gerrillarien berri izan behako zuten; batez ere kontuan hartzen badugu gerrillari
|
asko
herri horietakoak zirela. da, beraz, giro hartan Minaren erasoaldien eta ibileren berri ez ezik, aldez edo moldez, nolabaiteko laguntza ere eman ahal izan ziotela, eta Mina ahalegindu zela frantsesen atzaparretatik gizon horiek urruntzen.
|
|
|
Frantzia behere hortan gaindi, gure eskualdean baino aise bortitzagoak jasan ere dituzte. Alsaziako
|
asko
herritan bizpahiru goizez segidan zerotik 12 gradu edo grado apalago ukan dituzte, aldika 15 ere! Eskualde frangotan elurra ere bazen hein bat lodi.
|
|
2018
|
|
|
Txostena jaso zutenetik, eskualdez eskualde aritu dira ikerketaren emaitzak aurkezten, eta joan den astean egin zuten azken bilera, Fraisoron (Zizurkil): " Tokian tokiko udalak, auzo alkateak, nekazari elkarteak, garapen agentziak eta mota
|
askotako
herri eragileak batu ditugu, eta haien ekarpenak eta gogoetak jaso ditugu. Asko eskertu digute landa eremuan berdintasunaren gaia eta genero ikuspegia kontuan hartzen duen azterketa egitea".
|
|
|
" Sentsibilizazio eta ikusgarritasunaz haratago", integrazioan lagundu nahi dute. " Gainerako herritarrok Zumaian aisialdiarako aukera dugu, baina aniztasun funtzionala dutenek
|
askotan
herritik kanpo joan behar dute beste elkartetara".
|
|
|
Denetarik entzun zen, baina oro har denok nahiko ados geunden eztabaidaren funtsean. Batek esan bezala, batuazale amorratu izatetik orain beste muturrera pasa da jende
|
asko
herri honetan. Mutur batetik bestera, beraz.
|
|
|
Euskal irratigintzaren soinu bandako ahots finko horietako bat izan da. Askok ahots berezkoagatik deskubrituko zuten kalean, hizketan sumatuta; beste
|
askok
herri kiroletako jardunaldiren batean bere janzkera eta gorputz tamaina zela-eta identifikatuko zuten, gainerako kazetariengandik edo argazkilariengandik berezituz. Herri kirolak non, han izan da kale egin gabe eta komunikazio hizkera egokia erabiliz, herri kirolarien izerdi eta balentri ustez zakarrak zein herri kirolen eboluzioa entzuleoi dotoreziaz transmititzeko moduan.Sakontzeko.
|
|
|
Baina erroak hor daude, eta ez ditugu ahaztu nahi. Gure elkartean jende
|
askok
herriarekin duen loturari eutsi dio, gogoko dute, eta egonaldiak amaituta berriro Andoainera itzultzen dira.L. G.: Emazteak esaldi bera errepikatzen du oporraldiari hasiera ematen diogunean.
|
|
|
Euskal Herria ekimen
|
askoko
herria izan da, baina erakunde nazionalik ez izatearen ondorioz, ekimen bakoitzak indar anitz xahutu behar izaten du nazio erakunderik ez izateak sortzen duen" oztopoa gainditzeko", Nazio eztabaidagunearen arabera.
|
|
|
Elkarrizketa, lankidetza, eta elkarren aitortza sustatu behar dute jakintza esparruen artean, estraktibismo kognitiboa saiheste aldera. Izan ere, akademiak
|
askotan
herri mugimenduetako edo herri kolektiboetako jakintzak jaso eta formalizatzen ditu: jakintza kolektiboak desjabetzen dira, eta jabetza pribatizatzen da, indibidualizatzen da, eta akademiako logika lehiakorraren zerbitzura jartzen da:
|
|
2019
|
|
|
V.1 Erronka demolinguistikoa: hiztun kopuruz eta kontzentrazioz bere buruari nola sendo eutsi erronka handia da demolinguistikoa, oro har txikiak (hainbatetan oso txikiak) diren arnasgune askorentzat. haur gutxi jaiotzen bada arnasgunean, erdaldun edo erdal elebidun
|
asko
herrira etortzen bada bizi izatera edota bertako gazte asko kanpora joaten, kopuruz eta kontzentrazioz ahuldu ahala gero eta zailagoa izango da arnasguneak arnasgune izaten segitu ahal izatea. euskaldun aktibo izaten segitu behar dute arnasguneko biztanleek (guztiek edo gehien gehienek), euskarak bertako mintzabide nagusi izaten jarrai dezan. hiru ertzeko erronka atal hauei egin behar diete aurre...
|
|
|
Oraindik ez zebilen jende
|
askorik
herriko tabernetan, beraz mahai batean lasai esertzeko moduan izan ziren. Ia ordubete egon ziren isildu ere egin gabe.
|
|
|
Gaitasun handiko talde plurala da, Zamudioko herriarekin konprometitua. Gutariko asko eta
|
asko
herriko hainbat taldetako partaideak gara eta ohituta gaude modu kolektiboan erabakiak hartzen. Horretan egingo dugu indar:
|
|
|
Txunkai edo Geltokiko auzoan jende asko bizi zen garai batean.
|
Asko
herrira bizitzera igo ziren. Beste batzuk herritik alde egin zuten, baina sorterria eta auzoa beti gogoan dituzte.
|
|
|
Dendarine, Plaza zaharrean. Urte
|
askoan
herriarena izana (J. M. Elosegi, 1974).
|