|
2000
|
|
|
ama hilaren titia miazkatzen
|
ari zen
.
|
|
|
Eguraldiari buruz egin dezakegu berba, hala nahi baduzu, umearen eskola-txostenaz eta pediatraren gomendioez, erosketez, bankuko agiriez, bizimoduaren mekanika aldarazi digun telebista hondatu berriaz, auzokoen hurrengo bileraz, tabakoaren prezioaren gainean, irakurtzen
|
ari zaren
artikuluaz, udako oporrei buruz, zure lankide apo horretaz eta gainerako lankide ondraduez ere, zure depresio antzeko infekzioaz. Eta berba egin ahala, ikusi nola doakidan askatzen ariman nekarren kremailera.
|
|
|
Festa bat ospatzen
|
ari ziren
:
|
|
|
ETAren sorreraren berri Parisen irakurri eta jakin arren, ez nintzen aztoratu, kontuak oinarrian nolakoak ziren oharturik. Alabaina, oporretan Donostiara etortzen nintzenetan, sumatzen zen ETA hor zegoela, burrunba bazegoela azpian, bizirik edo bizi berria hartzen
|
ari zena
, egoera itsu eta lozorro modu batetik zerbait iratzartzen. Lehenagoko urteetan futbola eta pilota baldin baziren hizketagai, orain epai eta iritzizko solasak agertu ziren, zerbait berriaren ernamuin.
|
|
|
Egun haietako nire inpresioez
|
ari naiz
, ez maiatz hartaz gero irakurri dudanaz. Errebolta nahaspilatsuaren antza hartu nion begiratu batean.
|
|
|
Errebolta nahaspilatsuaren antza hartu nion begiratu batean. Dena dela, hazten
|
ari zen
mugimendua, handitzen, gainezka egitear. Buru zebiltzanak eurak ere ez ziren konturatzen zer zeukaten eskuartean, zelako indarra eta ahalmena zeuzkaten mugimenduarekin.
|
|
|
Buruzagitza, eraketa, ahalmena eta dena gainditu zituen gizarteak. Jakina da ikasle mugimendua sindikatu eta alderdi politikoekin elkartu zela, edo alderantziz nahi baduzu, gainera zetorkien eta uholde ikaragarriaren moduan jaikitzen
|
ari zen
indar erraldoi hura gerarazteko ziur aski, gerarazi edo kontrolatzeko beste ezertarako baino gehiago. Egunak igaro ahala masa indar erraldoia bilakatu zen.
|
|
|
Ez nukeen pentsatuko hain gertaera garrantzizkoak bizitzen
|
ari nintzela
. Gizartearen aldaketa sakona desio zen, iraultza soziala.
|
|
|
Place Saint Michel, Boulevard Saint Michel eta Boulevard Saint Germaingo harriak! Ikusten nuenaz
|
ari natzaizue
: autoak erre, zuhaitzak bota, barrikadak eraiki, molotofak sutu.
|
|
|
Espainolez bazekiela berak, erantzun zidan, eta kontatu niona egia ez izatera, berehala moztu egingo zidala telefono komunikazioa. Familiari esaten
|
ari nintzaiona
entzuten geratuko zen ofiziala.
|
|
|
Halako zerbait amestu izan nuen beti; halako zerbaiten premia gorria ikusten nuen; baina etsiak jotzen ninduen Donostiako giroak. Gerora, ETA lortzen
|
ari zen
oihartzuna ikusirik, apur bat ilusionatzen hasi nintzen, nahiz eta itxaropen berezirik ez izan, EAJrekiko nuen mesfidantzarengatik batik bat.
|
|
|
Eta orain gertatzen hasia zen, ametsa egia bihurtzen. Gizarte mugimendua, mugimendu abertzalea eta ETA indartzen
|
ari ziren
nabarmen, hazten. Eta era berean errepresioa ere bai, jakina; gero eta bortitzagoa, basatiagoa.
|
|
|
Kroaziarrarekin bazkaltzen
|
ari nintzen
batean kontatu zidan bere bizitza. Jugoslaviatik hanka egin beharra izan omen zuen, Alemaniako Armadako SSetakoa izan zelako.
|
|
|
Egundoko emakume pila zegoen ohatiletan, korridoreetan, edozein lekutan, denentzat oherik ez zegoelako. Garrasika
|
ari ziren
haurgintza minetan.
|
|
|
Hori banekien Venezuelan nengoen bitartean ere, baina gauza bat zen han egonik jakitea, eta bestea, arras ezberdina, Euskal Herrian bertan bizi izanik dastatzea. Franco hilik, hauteskunde eta gisakoen leihoa irekitzen
|
ari zen
. Ilusioa bai, baina ilusionismoaren garaia ere bai, zoritxarrez.
|
|
|
Euskal Herriko 78ko giroa pareka liteke, hein batean, Parisko maiatz hartakoarekin. Hemen ere, Euskal Herrian, autoritateak eta autoritatearen indarrak gainezkatzen
|
ari zen
gizartea. Modu horretan jaikitzen eta kaleratzen denean, indar izugarria da gizartea, geldiezina.
|
|
|
Urte hartan ez dakit atzeratu egin ote zuten Francoren heriotzaren urtemuga edo zer gertatu zen, baina DGSn nengoen egun haietako batean
|
ari ziren
txakurrak haren oroitzapenetan, eta gogoan dut denak mozkor arraio eginda zeudela. Txakur haien artean buru egiten zuenetako bat ikusi nuen, ni ninderamanari esaten geroxeago ostera eraman nintzala hara, bere aurrera.
|
|
|
Giro arraroa iruditu zitzaidan. Patio erdian mutiko bat bakar-bakarrik paseoan
|
ari zen
. Bazen zerbait ondo ez zebilena, normala ez zena.
|
|
|
Nik esan nion: " Kalean jendeak gogor jarraitzen badio, gazteek batez ere, guk eutsiko diogu hemen!" Eta eutsi egin diogu, eta emaitzak ikusten
|
ari gara
.
|
|
|
Patioan ezkutatuta uzten zuen tabakoa, teilatu ertzean, ahal zuen tokian, gu irtendakoan eskura genezan. Irratiak-eta, aldiz, bizitza normala egiten
|
ari ziren
lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan erabili behar zenuen, berriak entzuteko doi-doi; behin pilak ahituz gero, ez baitzeneukan besterik erosterik.
|
|
|
Herrerara iritsi nintzenerako, lagunak batzarrak egiten
|
ari ziren
egoera hari aurre egiteko moduren bat prestatu nahian. Ez zen gauza erraza, erabat setiatuta geundelako, kartzeleroak harro eta garaile ageri zirelako, itomena gainditu ezinik genbiltzalako, gose grebez izan ezik beste borroka eratan esperientziarik ez geneukalako, eta beste hainbat arrazoirengatik.
|
|
|
Surrealista zen, kontuan hartuta haur haien gurasoak buruz buruko tirabiran
|
ari zirela
gurekin.
|
|
|
Nonbait ezin zuen ulertu nola ausartzen ginen bere manu sakratuei kasurik ez egiten, bere agintea aintzakotzat ez hartzen. Horretan oinarritua izango zuen nortasun guztia, eta hori erortzen
|
ari zitzaiola
ohartu zenean, gaixo jarri zen. Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik.
|
|
|
Lau moduluetako lagunak, denok ordu beretan eta batera ateak modu hartan kolpatuz, egundoko durundia eta zarata ateratzen genuen. Ziega barruan egonik eta atea jotzen
|
ari zinela
hain izugarria iruditzen ez bazitzaizun ere, kanpoan egonda, galerian edo behean, jasanezina bihurtzen zen, edozein erotzekoa. Behin batean, txabolotik kanpo, dutxatik bueltan harrapatu ninduen ate jotze saioak.
|
|
|
Irabaztea izan zen hura, oso garrantzitsua. Esango nuke, gaur egun, hamabost urte geroago, garaipen haren etekinak dastatzen
|
ari garela
neurri batean, bai maila pertsonalean txapeo hartan parte hartu genuenon artean, baita kolektibo moduan ere. Lehenagoko Puertoko egonaldiaren ondoren, hango suntsipenaren ondoren, eta Herreran bertan aurreneko aldian geneukan egoera hura kontuan hartuta, gure indarra eta sendotasuna erakutsi genizkien txapeoez eta grebez.
|
|
|
Norberaren bizitza antolatzeko eragozpenak nagusitzen
|
ari dira
. Ezin dugu geure eskura gauza handirik eduki; ez liburu, ez arropa eta ez horrelako asko, noiz aldatuko ote gaituzten zain gaudelarik.
|
|
|
Gure eusteak ekarriko du etsaiaren hertsitasuna haustea. Denbora lekuko, ikusten
|
ari garenez
.
|
|
|
Urte haietako miseria eta lazeriaren ispilu garbia zen leku hura. Donostiako osaba eta amona platano kiloarekin bisitan etorri zitzaizkidan hartan, harmailetan behera jaisten
|
ari ginela
, nik ere eskua barandan ipinita nuela, baranda hura gaixoek ukitzen zutela eta eskurik han ez ezartzeko esan zieten. Apestatuak ginen gaixook, tuberkuloso apestatuak.
|
|
|
Jateko zerbait ematen genionez, geurekin ohituta zegoen, neurekin batez ere. Egun batez, Asteasuko Korta hori aitzurrarekin
|
ari zela
, hurbildu egin zitzaion gure zakurra. Kortak aitzurkada eman zion buruan, eta akabo gure txakurra!
|
|
|
Behin piper morroi gorri ederrak jaten
|
ari ginela
, mespretxuka hasi zen:
|
|
|
Autoa ere banuen ordurako... Frantsesez ikasten ere
|
ari nintzen
apurka-apurka lantegian. Maria Victoriak nik baino lehenago ikasi zuen, ordea.
|
|
|
Hala ere, Ordiziatik martxa egin genuenekoa gogoratzen dut nik beste ezer baino gehiago. Ordurako mataderia ondoan bizi ginen, eta etxe osteko mendietan bonbak erortzen
|
ari ziren
, egundoko eztandak eginez. Gu ez ginen egoeraren larriaz ohartuko, baina jende helduarentzat begi-bistakoa izango zen handik alde egin beharra zegoela.
|
|
|
Esango nuke orduantxe hasi zela ihesa, lekuak huste hura; jendeak orduan hartu zuela atarramentuaren kontzientzia. Ume, zahar, emakume... jende zibilaz
|
ari naiz
, eta gure ikuspegiaz eta sentsazioez. Frankistak Donostian sartzear izango ziren ordurako, sartuta ez baziren.
|
|
|
Bilbon ere etxe partikularretan hartu gintuzten, edo kolegioetan, ahal zen lekuan. Jende asko zen gerraren beldur eta ihesi zebilena, eta bidean aurrera egin ahala handitzen
|
ari zen
iheslarien saldoa. Ordiziatik abiatu ginenean familiaren kontua zirudiena, herri osoen hustea eta ihesbidean pilatzea izan zen Bilbon.
|
|
|
Arenalean aurkitu ninduen, ibaiaren ertzean eserita, hankak uretara nituela. Kamioi gainean zeukaten bidoitik gasolinoa betetzen
|
ari ziren
langile batzuk, eta ni haiei begira, denbora pasa, etxekoen kezkaz arduratu gabe. Gaur ere martxan ibiliko dira gasolino haiek edo haien modukoak, ibaia zeharkatzeko.
|
|
|
Bilbon, orduan, jendea ebakuatzeko prestaketak egiten eta jendea ateratzen
|
ari ziren
. Guk Santander aldera jarraitu genion ihesari, Laredotik.
|
|
|
– Dena zirriborro dirudi idazten
|
ari zaren
horrek –esan dit– Nola demontre asmatuko duzu gero hori dena garbira pasatzen.
|
|
|
Hala ere, kolegioko ikasle zaharragoen artean bazen bat Lonbide zeritzana, begitan hartua nindukana eta joka aritzen zitzaidana. Eskolaren azpian frontoia zegoen, eta behin, pilotan
|
ari ginela
, bat-batean joka hasi zitzaidan Lonbide hori; Munduate atera zen nire defentsan, Oreretako apaiz izango zena. Eskola sasoia amaitu ondoren ere, lanean hasita nengoela, berdin jarraitzen zuen Lonbide horrek.
|
|
|
Azken topaldi erabakigarria izan genuen bion artean: gure etxebizitzaren azpian Rikardo Monteroren bizikleta tailerra zegoen; egun batez tailer horretara eraman zuen bere motoa Lonbidek; mekanikaria konpontzen
|
ari zen bitartean
, ni albotik begira; eta hara non datorren Lonbide, eta zapla! niri egundoko lepagainekoa esku zabalarekin; eta nik, orduan, lurretik alikate handiak hartu eta zait!
|
|
|
eskuak atzean, aldakak dantzatzen, musajea bihurritzen. Patioaren alde batetik bestera bi-hiru joan-etorri egin orduko, besoak eta eskuak halako moduz mugituz
|
ari zaio
trabestia esplikazioren bat ematen. Ez dut uste asko aztoratuko duenik Ordiziako txapelduna.
|
|
|
Hurbilketa eguna heldu zen, bada, eta Bonxetik Palenciara bidean Leonera lehenengo jauzia. Bonxen furgoira igo bezain bizkor ohartu nintzen bazirela han beste adiskide batzuk, euskaraz
|
ari baitziren
. Ourensetik zetozen bi:
|
|
|
Palencian Jokin Santxo jaitsi da nirekin, poltsak hartuta. Sarreran papeleoan
|
ari dira
kartzeleroak eta pikoloak. Arakatzeak eta gainerako zerak egin ondoren sarreretako moduluan gaude, hemen, Palenciako Dueñas-La Moraleja presondegian.
|
|
|
egin dit norbaitek atetik, janari erretilua pasatzeko ateak daukan leihatilatxotik. Eskutitza idazten
|
ari naizen
lekutik antzeman dut Antxon, txapela buruan. Ez diot aurpegi osoa ikusten, baina txapelagatik ezagutu dut bera dela, eta begiratzeko moduagatik seguru asko.
|
|
|
Jendea patiora agertzen
|
ari da
poliki-poliki. Ziegak itxiko dituztela adierazi dute bozgorailutik.
|
|
|
Herri osoa eta inguruak gozatzen ziren kafe usainez. Oiangu inguruan nenbilenean ere hartzen nuen usain hura, kafea xigortzen
|
ari ziren
seinale. Beste denda batean malbabisko karameluak egiten zituzten, tableta moduko karameluak.
|
|
|
|
ari bainaiz
zure poemak idazten.
|
|
|
bakardadeaz
|
ari dira
,
|
|
|
Pentsatu nuen gaztetxera joatea ere, batez ere Lauaxeta harritu eta asaldatua ikusteko beste aukera eder bat izan zitekeela pentsatuta, baina itxita zegoen. Izan ginen taberna guztietan telebistako kate bera zegoen piztuta, ETB -1, euskarazkoa, futbol partida bat ematen
|
ari
. Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten.
|
|
|
Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten. Dotore jantzitako dozena bat lagun ageri ziren zein bere sakelako telefonoaren bidez hizketan, gizonezko gorbatadunak batzuk, gona motzeko emakumeak besteak, seriotasun osoz lanean gogor
|
ari ziren
exekutiboak guztiak itxuraz; inpentsan, baina, gizon gorbatadun haietako batek, telefonoa barik maskor bat zuen belarri ondoan eta, bere zorion aurpegiari kasu egitera, liluratua zegoen entzuten ari zenarekin. Futbol partidako jokaldirik interesgarrienen errepikapena babesten zuen haririk gabeko telefonia konpainiarena zen iragarkia.
|
|
|
Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten. Dotore jantzitako dozena bat lagun ageri ziren zein bere sakelako telefonoaren bidez hizketan, gizonezko gorbatadunak batzuk, gona motzeko emakumeak besteak, seriotasun osoz lanean gogor ari ziren exekutiboak guztiak itxuraz; inpentsan, baina, gizon gorbatadun haietako batek, telefonoa barik maskor bat zuen belarri ondoan eta, bere zorion aurpegiari kasu egitera, liluratua zegoen entzuten
|
ari zenarekin
. Futbol partidako jokaldirik interesgarrienen errepikapena babesten zuen haririk gabeko telefonia konpainiarena zen iragarkia.
|
|
|
Orexaraino heldua nintzen, baina nora jo ez nekiela nengoen berriro ere, altxorraren bila jarraitzeko bidea markatuko zidan maparik gabe. Horretaz pentsatzen
|
ari nintzela
, Lauaxeta ikusi nuen niregana etortzen. Elkarri ezer esan baino lehen, ordea, auto gorri bat heldu zen plazara.
|
|
|
Bizitzen
|
ari nintzen
egoera beldurtzeko modukoa zen, baina ez nuen izurik sentitzen. Neuk zergatik jakin gabe, sakonean pozgarritzat hartzen nuen pistolarekin mehatxu egiten zigun neska gozakaitz harekin topo egin izana.
|
|
|
– Zertaz
|
ari zarete
––esan zuen, haserre, neskak.
|
|
|
Parke eolikoko aerosorgailuak bezperan Otsabiotik baino askoz handiago ikusi genituen. Begirada ikusmira hartan galdu eta lasaitzeko ahaleginak egiten
|
ari zen
neska, une batez gutxienez ere tentsioa deskargatu nahian edo. Lauaxeta, berriz, neskari begira harrapatu nuen.
|
|
|
– Ikusten
|
ari
nazenez, biziak bai zariela benetan durduzagarriak! Benetan ikaragarriak!
|
|
|
Artean eguerdia ere ez zen arren, ostatuan telebista piztuta zegoen. Hego Amerikan grabatutako foiletoi merke eta makal horietako bat
|
ari ziren
ematen. Telebistari jaramonik egin gabe, patxadaz gosaldu genuen Lauaxetak eta biok, kafesne bana eta hiru kruasan bion artean.
|
|
|
Telebistari jaramonik egin gabe, patxadaz gosaldu genuen Lauaxetak eta biok, kafesne bana eta hiru kruasan bion artean. Gosaltzen
|
ari ginela
, bi gizonek ekarri zuten Uitziko hilketaren berria ostatura. Zerbitzariak telebista itzali eta irratia piztu zuen.
|
|
|
– Ez duk arazo estetiko bat –azaldu nion– Kontua duk mendia pista narrasez, makinaz eta tramankuluz bete eta industrializatzen
|
ari direla
etengabe. Eta ez duk mendi bakar baten edo gutxi batzuen kontua.
|
|
|
Ezkurrako mendaterantz jaisten
|
ari ginela
, bost neska-mutilekin egin genuen topo bidean. Itxurari erreparatuta, ezagun zuten ez zirela ez baserritarrak eta ez mendizaleak, ez behintzat ohiko mendizale tipikoak; perretxiko biltzaileak edo ehiztariak ez zirela ere agerian zegoen.
|
|
|
Normalena elkarri diosal egin eta nork bere bidean aurrera jarraitzea izango zen, baina Lauaxeta, bide zuzenaren inguruko zalantzak aitzakiatzat hartuta, haiekin solasean lotu zen. Parke eoliko handien aurkako mendi martxa eratzeko asmoa zutela azaldu ziguten, eta martxa hartarako ibilbidea prestatzen
|
ari zirela
. Lauaxeta saiatu zen solasaldia luzatzen, baina gazte haiek, Lauaxetaren itxurari eta jakinminari susmagarri iritzita seguru askorik, ez zuten gurekin berriketan geratzeko gogo handirik erakutsi.
|
|
|
– Ez al zaik pozgarria iruditzen horrelako gazte jendea ezagutzea? –galdetu nion Lauaxetari, gazteak agurtu eta berriro ere Ezkurrako mendaterantz jaisten
|
ari ginela
. Burlaizez egin nion galdera, ziur bainintzen gazte haien jokabidea ez zuela oso gustukoa.
|
|
|
– Egia esanda, horixe pentsetan
|
ari
nintzuan oraintxe puntuan. Honetarako berpiztu ete naz?
|
|
|
jakinmina. Azkenean, berdin zaio kazetariari zertaz idazten
|
ari den
ere, berdin zaio injustiziaren neurria, berdin torturatuen oinazea eta hildakoen kopurua. Azkenean, ez du ezerk harritzen, ezerk hunkitzen, ezerk mintzen.
|
|
|
Dama-Iturritik barrena egin nuen bidea, zurezko zutabeetan ezarritako Lizardiren poema puska ezagunak irakurriz bidean. Ergelkeria zentzugabea zen monumentuaren aurrean Margaren arrastorik aurki nezakeenik pentsatzea, berak gutunean hori esan arren, baina urduritzen
|
ari nintzen
gerturatu ahala.
|
|
|
– Iparrorratz barik bidaiatzeari buruzko zeozer esaten
|
ari zinan
–ekarri zidan gogora Lauaxetak, lehengo solasaldia berreskuratu nahian.
|
|
|
Zer gehiago eska niezaiokeen artista bati, idazle bati, poeta bati? Aspaldian inork eman ez zidana ematen
|
ari zitzaidan
Lauaxeta.
|
|
|
– Ez nintzan
|
ari
zuk dinozun askatasunaz. Ez nintzan lapurreta egiteko, hilteko eta nolanahiko maitakeria lohietan narrasteko askatasunaz ari.
|
|
|
– Ez nintzan ari zuk dinozun askatasunaz. Ez nintzan lapurreta egiteko, hilteko eta nolanahiko maitakeria lohietan narrasteko askatasunaz
|
ari
. Herri zintzo baten askatasun deunaz ari nintzan.
|
|
|
Espaloian aurrera abiatu eta tarte batean ez genion badaezpada ere ezer esan elkarri Lauaxetak eta biok, Martxelok gure aldera begiratuz gero bakarrik hizketan
|
ari nintzenik
pentsa ez zezan.
|
|
|
– Ertzaintza! –atera zitzaion barren-barrenetik oihua Lauaxetari, bera eserita zegoen bankura gerturatzen
|
ari zen
ertzain-autoaren kanpoaldeko errotuluei harriduraz begira.
|
|
|
Autoen itxura bitxiak XXI. mendean egon zitekeela pentsarazi zion Lauaxetari; inguruak, berriz, zehazki zergatik ez bazekien ere, Gernika ekartzen zion gogora. Horretaz pentsatzen
|
ari zela
," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean. Gernikan baldin bazegoen, urte mordoska bat izan behar zuen iragana herria suntsitu zuen bonbardaketatik.
|
|
|
" Irabazi egin ete genduan azkenean guda? Euzkadi azke ete da?" Galdera haientzako erantzunen bila, zuhaitzaren ondoa utzi eta han-hemenka argazkiak egiten
|
ari ziren
turista-bisitarien artean ibili zen batetik bestera, inguruak miatzen. Inorekin mintzatzeko lotsa eta beldur zenez, Leiarpeko aretoa deritzonean ezarritako informazio-taulen irakurketan murgildu zen, urduri.
|
|
|
Lauaxeta ezagutu aurreko garaian, 1997ko udaberrian eta udan, Espainiako Gerra Zibila deituaren inguruko kontuetan interesatuago nengoen neure garaiko politika gorabeheretan baino. Luis Fernandez kazetaria eta Josu Chueca historialaria gerra hari buruzko hainbat erreportaje
|
ari ziren
argitaratzen Egunkaria-ko Igandeko KZ gehigarrian, eta batzuetan nik neure mendi ibilaldietan ezagututako parajeak ziren haiek kontatutako borroken gertaleku: Pikoketa, Erlaitz, Aritxulegi, Arrate, Usartza, Kalamua, Karabieta, Intxorta, Urbasa, Oiz, Bizkargi, Artxanda...
|
|
|
Alferrik
|
ari zela
ikusirik, idazkariari ezer esan gabe barrura jotzea erabaki zuen. Hainbat euskaltzain aurkitu zuen barruko gela batean bildurik.
|
|
|
Sartzen ikusi ez zuen bezala, irteten ere ez zuen ikusi Lauaxeta harrera-gelako idazkariak. Jada Lauaxeta kanpoan zela, haize-boladatxo bat sentiturik, burua altxatu eta kanpoko atea ixten
|
ari zela
ikusi zuen. Ate inguruan inor ez zegoenez, bere paperetara bildu zen berriro berehala, kezkarik gabe.
|
|
|
– Zure aurreko bizian ez zen gaur adina antena izango Euskal Herriko mendietan –komentatu nion Lauaxetari– Ezta gaur adina pinurik ere, noski, lehen pagoa, haritza, lizarra eta abarra zen toki askotan pinua baita nagusi gaur. Zuen olerkietako izadi liluragarria etengabe hondatzen
|
ari dira
.
|
|
|
Zoratuta zagoze danok! Euskal Herria hondoratzen
|
ari
zarie! Zuri ondo irudituko jatzu ganera, ez da halan?
|
|
|
bertako mutiko kankailu bat, ia-ia bi metro luze zena. Frontoitik gertuko baratze batean andre zahar bati laguntzen
|
ari zen
mutikoa gu frontoira joan ginenean, baina, pilotazale amorratua izaki nonbait, berehala inguratu zen guregana. Ikusle eta epaile izan genuen gure arteko partidan, baita bataren nahiz bestearen botilero ere, oso herabe eta hitz gutxikoa izanagatik ere aholkuak eman baitzizkigun, eta amaitu genuenean Lauaxetarekin jokatu nahi izan zuen.
|
|
|
Andazarratetik Zelatunera igo eta handik, Ernio eta Mendikute mendiak gailurrak zapaldu gabe inguratu ondoren –luze egiten
|
ari baitzitzaidan
ibilaldia–, Urkizura jaitsi nintzen. Inazio Mujikaren Azukrea belazeetan liburuko ipuinek paraje haietan zutela jatorria gogoratu nuen, belaze haiexek bide zirela Mujika gazteak zuriz jantzita begiekin ikusi eta bihotzean gorde zituenak.
|
|
|
Galdetu zigutenean, esan genien ez genuela ikusi neskak zein aldetara egin zuen ihes, ez genekiela txoferra neska bat zenik ere, ez genuelako ikusi ere egin. Haien lanroberren uluak entzun artean ez ginela leihotik begira jarri azaldu genien, ez ginelako plazan ezer berezirik gertatzen
|
ari zenik
ohartu ere egin.
|
|
|
Egunkarien irakurketa amaitu zuenean, begiak telebistari atxikiak nituela ohartu zen Lauaxeta. Uhartedi batzuetako irudiak ematen
|
ari ziren
, baina, telebistaren soinurik entzuten ez zenez, ez nekien zehazki nongoak ziren uharte haiek. Nolanahi ere, Goizuetatik urrun behar zuten.
|
|
|
Han izango ziren, ez oso urruti gu geunden lekutik, 32 bat kilometrora, aterpean, mundu osoko albisteak eta argazkiak jasotzen, gai interesgarriei buruzko informazioa eta iritziak biltzen, jakitun eta adituen ahotik eta eskutik. Ez zekiten, ordea, Lauaxeta auto-stop egiten
|
ari zela
, euripean, Goizuetatik Hernanira joateko. Horretaz jakitun, guregana etorri eta argazkiak egiten zizkigutela irudikatu nuen, eta biharamuneko azalean Lauaxeta eta biok euripean auto-stop egiten agertzen ginela.
|
|
|
Zeu zara, bidaia luzearen ondoren portura sartzen
|
ari den
bafora, zeu zara uhainak, zeu zara portua, zeu zara hirulau kaio horietarik bakoitza.
|
|
|
Nik keinuak egin arren, haiek ez ninduten ikusi; edo irudipen lauso hori nuen behintzat nik gordea mozkorraldi hartako oroitzapen nahasien artean. Aurretik, Leitzan, Patziku Perurenarekin antzeko zerbait gertatu zitzaidala oroitu nuen; orduko hartan pentsatu nuen Patzikuk ez ninduela ikusi arreta handiz
|
ari zelako
gidatzen, baina harrigarria zen Patzikuk, hain gertu pasatuta, nire diosalari ez erreparatu izana. Ikusezina, entzunezina eta ukiezina izango ote nintzen ba ni ezagutzen nindutenentzat, Lauaxeta Jean Haritxelhar, Jon Kortazar eta abarrentzat bezala?
|
|
|
Lauaxetarekin ohitu ondoren, orain hildako gehiagorekin sartuko ote nintzen harremanetan? Zein mundutan sartzen
|
ari nintzen
–Harrituta nengoen neure buruarekin.
|
|
|
Bilerak amaitua behar zuen. Edo akaso ez, akaso hantxe
|
ari ziren
Lauaxeta, Txiki, Otaegi eta enparauak hizketan artean ere, nire begi eta belarrientzat atzemanezin. Ezin jakin.
|
|
|
Angiozarko hilerrira gerturatzen
|
ari nintzela
, hantxe, kanposantuko ate nagusien aurrean, aste batzuk lehenago, Lauaxeta ezagutu baino lehen eta artean ere Egunkaria-ko kazetari nintzela, egin zitzaidan ondoezaz oroitu nintzen.
|
|
|
Gerturatzen
|
ari nintzela
, ate haien ondoan hilarri bat zegoela ikusi nuen. " Hara!", esan nuen neure artean, ateetarantz lasterka abiaturik," aurrekoan hilarri hori zegoenik ere ez ninduan jabetu.
|
|
|
Ikusten ditudan hilarri guztiei egiten dizkiet argazkiak, baina egiten ditut bestelakoak ere: sasiak guztiz bere egindako Seat 600 bat Zestoako baserri batean, goroldiozko pijamak jantzita etengabeko berriketa patxadatsuan
|
ari diren
harri handi batzuk Altzürükütik Ahüzkirako bidean, Castejongo geltokia desolazio lehorrez inguratua... Orain hurrengoan Lauaxetari asto baten gainera igota egin nion argazkia.
|
|
|
Berriz ere gora, ez ote ziren buelta bat egiten
|
ari
; Xan hankan min gaizto bat sumatzen hasi zen. Kale zabal batean zebiltzan orain.
|
|
|
Gelako alde hura aski ilun bazegoen ere, Xani ohe biak hartuta zeudela iruditu zitzaion. Lazaro txaketako poltsikoak husten
|
ari zela
, Xan zain gelditu zen, hark nora behar zuen esan ziezaion. Ez zirudien, ordea, etxean beste gelarik zegoenik.
|
|
|
Xanek gazta zati bat eraman zuen ahora. Luzi kutxara bat garbitzen
|
ari zela
, Lazarok berriz, uzkurtxo zirudien. " Agian", esan zuen Xanek," gerra amaitzen ari da".
|
|
|
Luzi kutxara bat garbitzen ari zela, Lazarok berriz, uzkurtxo zirudien. " Agian", esan zuen Xanek," gerra amaitzen
|
ari da
". Lazarok bafako bat egin eta, buruari poliki eraginez:
|
|
|
Xan pot eginda zegoen. Logaleak bentziturik, zinez
|
ari zen
erortzen.
|
|
|
Lazaro eta Luzi urrun-urrun zeuden orain. Lazarok segitzen zuen erretzen, Luzi haren buruan zerbait bilatzen
|
ari
bide zen. Xanek begiak itxi zituen...
|
|
|
Baziren, alde batetik, Lazaroren eta Luziren estalikako irriak. Ez ote ziren berataz
|
ari
–Seguru aski ez, seguru aski ez esnatzearren ari ziren irri-estalika.
|
|
|
Ez ote ziren berataz ari? Seguru aski ez, seguru aski ez esnatzearren
|
ari ziren
irri-estalika. Bazuen, beste alde batetik, gose-zirri bat.
|
|
|
Giltzaz itxi gabe zegoen atea zabaldu, sabai altuko sala bat kruzatu zuten. Bazter batean gizon zahar bat pareta higatzen
|
ari zen
espatula batekin. Tripa handia, antiojoak, bizar pixka bat, Xan ikusi zuelarik:
|
|
|
Sukaldean amatxi labadoratik arropak ateratzen
|
ari zen
. Emakume luzea, lasto koloreko soineko alai batekin.
|
|
|
" Lazaro arratsaldean etorriko da", esan zuen amatxik; katilutik hurbil esne-kazoa eta kafeontzia lagata: " hemen egoteko esan du, gurekin bazkalduko duzula"; zerbait objetatu nahi izan zuen Xanek; alabaina, su-gaineko lapikotik pir-pir
|
ari ziren
indaben usain gozo-gozoa zetorren; eta: " jan, jan", esan zion amatxik, labetik ogi xerra errearin batzuk ateraz, gurina eta mermelada ere Xanengana bilduz;" gaur ere euriantza dago", esan zuen, arropen baldea jasota, leihoz kanpora begira.
|