|
2008
|
|
|
Liburua alde batera uzteko arrazoiak ezin ditzakegu garbi
|
jakin
, baina guk bi posibilitate proposatuko genituzke: lehenik Oteizak aurreko ideia guztiak era argi batean sintetizatzeko zailtasunak aurkitzen zituen.
|
|
|
Proposamen ez legegile horri jarraiki, bertan aipatzen zen Goi Mailako Komisioaren lehen eta bakarra izan den bilera antolatu zen 2006ko apirilean. Bertatik
|
jakin
zenaren arabera, bi gobernuak elkarri epe bat ematearen alde agertu ziren. Epe horren atzetik Estatuko Abokatutzak 2005eko otsailean Auzitegi Gorenaren Hirugarren Salaren aurrean aurkeztutako helegitearen aurrean, honen sententziaren zain geratzea zen helburua.
|
|
|
Parte hartze eraldatzailea, nolabait, enpoderamendua sortzen duena dela definitu dugu. Baina horrek zehazki zer suposatzen duen jakiteko aurretiaz
|
jakin
behar dugu nola egikaritzen duen botereak. Boterea kontzeptu konplexua da, aldi berean, gaitasun bat, erlaziozko fenomeno bat eta egiturazko fenomeno bat izan baitaiteke.
|
|
|
Baina efektu hori positiboa edo negatiboa izan daiteke, estimua edo arbuioa, atxikimendua edo mespretxua... Izen berberak ere modu askotara ulertu ahal dira; izan ere, izen baten balioa ezagutzeko zein gizarte eremutan, zein zentzu komunitatetan eta zein koderen arabera sortu den
|
jakin
behar dugu.
|
|
|
Belisanaren kasua bestelakoa da, argi dago inpaktu handia duela, eta inpaktu hori nahita bilatua dela: jendea harrituko du eta, askotan ere,
|
jakin
mina piztuko: Zer da izen hori?
|
|
|
Eneka zenbatean hartu dute emakume izentzat? Zelan
|
jakin
Egieder emakume ala gizona den. Galdera horri funts handiagoko galdera batez erantzun genioke:
|
|
|
zer garrantzi du gizona ala emakumea den jakiteak? Zertarako behar dugu
|
jakin
–
|
|
|
Arestian esan dugun bezala, erreferentzia edo asmo hori antzematea nabaritasun kontua da. Ezin dugu
|
jakin
Martin Martin den haren aita edo aitite Martin zelako, baina sumatu ahal dugu Mohamed-ek baduela erlijio edota kultura musulmanarekin zerikusirik. Izendatze kodea nolako eskuragarria den; horra gakoa.
|
|
|
hautatzeko irizpide zenbait, gustu zenbait, nahi eta zaletasun zenbait dituzten eragileak dira, haien arabera beren burua gidatzen dute, askotan kausak eta arrazoi, egituratzaileak? zeintzuk diren
|
jakin
barik, baina jendarteko jokorako sen praktikoa ondo barneraturik. Sen hori, funtsean, ekiteko eta pentsatzeko egitura zenbait baino ez da, Bourdieu k habitus deritzona.
|
|
|
Ondare sinbolikoa, hortaz, edozer izan daiteke, betiere eremu batean balioa arautzen duen logikak balio hori ematen badio. Horregatik, ondare sinbolikoaren balioa ezagutzeko eremuaren logika bera ezagutu behar dugu,
|
jakin
behar dugu zeren arabera duen balioa, bestela ez diogu inongo baliorik, aitortuko?. Behar dugu, hitz batean, ondare sinbolikoa sortu duen kulturaren code de chiffrement, hots, ulertze kodea.
|
|
|
A. Arkotxak ez ote zuen dagoeneko dena errana? Bere
|
jakin
gosearen bilaketaren azken bururapena ez ote zuen adierazi. Alabaina, bigarren Septentrio idazlearen poetika orokorrean osoki kokatzen da, ber denboran bere toki berezia dauka haren baitan, eta haren argitaratzeak idazlearen lan literarioaren unibertsaltasuna indartzen du.
|
|
|
hain zuzen, obra honek nabigazio zabal bat proposatzen digu liburuz liburu, palinpsestoz, parodiaz eta pastichez, helburu aitortu honekin: delako osotasun bat poetikoki lortzea? «erudizio guzi» batena eta literaturaz eta
|
jakin
gosez hazten den «barne izaera oldartsu» batena, azken buru buztan «hutsera» heltzeko.
|
|
|
Ni hortik gibelera itzuli naiz eta orain beranduegi da enetzat. Baina zuk irakurle maitea, bidaia benturos hori egin nahi baldin bazenu eta ni baino urrunago joan,
|
jakin
ezazu hortik eguzki sortzera joanez itzulia egin daitekeela. (Septentrio, 85 or.)
|
|
|
Poesiak ez du giza Espirituaren eta transzendentzia baten arteko bereizkuntza metafisikoa betetzen, transzendentzia hori Ezdeustasuna izanik ere, Espirituaren kontzepzio mentala baizik ez baita («notion pure»); alderantziz, Hitz poetikoa logos a harainditzen duen osotasun «hermetikoaren» jakitateari buruz oztopo gehigarria agertzen da (Derrida-ren zentzuan): Hitz poetikoa Literatura (hizkuntza antolatuaren bidez espresatzen den
|
jakin
mina) den prozesu errepikakorraren anarteko helburu gisa aurkeztua da. Hain zuzen, Septentrio literaturaren antzezlan bat da, Mallarmé ren asmotik hurbil dezakeguna:
|
|
|
Hartzaileak dira kate eta irrati publiko zein pribatuetako publizitate eta edukien azken helburua. Hortaz, zenbat eta gutxiago
|
jakin
irratiek entzuleriaz, orduan eta arrakasta gutxiago izango dute beraien estrategietan.
|
|
|
Los 40 Principales eko atarian entzulea Hego Amerikako 40 Principales kateetan sar daiteke. Kasu honetan, teknologiak gizabanakoaren begien aurrean jartzen du
|
jakin
mina edo beharra asetzeko aukera.
|
|
|
Eskualduna astekariaren orrialdeetako haritik tiratuz
|
jakin
izan dugunez17, 1889ko apirilaren hasieran harrera handia egin zitzaion Elizaga erretore berriari. Igandearekin batera eta goizeko zortzietan abiatuta, kale nagusietan garaitza arku bi eraiki ziren, lorez jantzita, eta urrezko letrekin idatzita La ville de Saint Jean deLuz à son pasteur eta Ungui ethorri zeramatzatenak; kale bazterretan eta leiho balkoietan jendetza ikaragarria; hirurogei zaldunez osoturiko eskolta bat zetorren, ilara bikainetan, apaiz eta agintari andanaren berebilen aurretik, herriko fanfarriaren doinuez alaituta; segizio luze horren ostetik, freren eta seroren eskoletako umeak, den denak elizarantz.
|
|
|
Gero, gonbidatuen zerrenda ia amaigabea dator, hemen errepikatuko ez duguna, baina nolabaiteko who is who zehatza damaiguna. Orobat, kronika horri esker
|
jakin
izan ditugu Albert Goienetxeren titulu bi, alegia, Charles III.aren komendadorea eta bai Isabela Katolikoarena. Gorago aipatu dugun bezala, dirudienez 1887rako alargunduta zegoen Goienetxe, ez baitugu lehen ezkontzari buruzko inongo oihartzunik aurkitu Eskualdunako orrialdeetan23.
|
|
|
23 Lehen emaztea, oraintsu
|
jakin
izan dudanez, 1883ko otsailaren 7an hil zen, etxe barruko ezbehar baten ondorioz: –Mme Goyeneche, toute jeune femme, habitant St Jean de Luz avec son mari, le docteur Goyeneche, renverse si malheureusement sur elle un pot de graisse, placé dans une armoire, qu, elle a été tuée sur le coup.
|
|
|
Bestalde, Larresoroko kronikan
|
jakin
izan dugu. René Goyeneche, de SaintJean de Luz, egon zela batxilergoko azterketak gainditu zituzten Seminarioko ikasleen artean82; oraingo zerrenda horretan ez da agertu Etxepare medikuaren anaia.
|
|
|
Martxoaren 24ko zenbakian
|
jakin
izan dugunez90, Oskar II.a Suediako erregeari egin zion ongietorria herriko etxean Albert Goienetxek, eta, besteak beste, 1892, 1894 eta 1897ko euskal jaien egitarau ilustratuak erakutsi zizkion; egunbeteko bisitaldia izan zen. Alabaina, erregea martxoaren 28an itzuli zen berriro Donibanera91, errebista pasatzeko udaletxe aurrean moilaturik zegoen itsas armada suediarraren eskola ontziari, Ellida korbetari.
|
|
|
Premiazkoa da ongi argitzea ezagutza esplizituaren eta tazituaren arteko ezberdintsuna. Gutako gehienok askoz gehiago dakigu,
|
jakin
, transmititu ahal duguna baino. Ezagutza esplizitua dugu pertsona batek beste bati erraz samar adieraz diezaiokeen ezagutza, dela aurkezpenen bidez, dela agirien bidez, etab. Horren osagaiak, funtsean, ezagutza teknikoak dira, baita zenbait abilezia/ trebetasun eta jarrera gutxi batzuk ere.
|
|
|
16 Arrakasta izateko funtsezkoa da heziketa: praktikarekin, jarduerarekin, entrenamenduarekin estu estu lotutako heziketa; ikasten ikastera zuzendutako heziketa, eta ez ezagutza
|
jakin
–kaiolatu, batzuk formalki eskuratzera bideratutakoa.
|
|
|
Nahiz eta 90eko hamarkadatik hona, LZE eta LAP garapen orekatu eta iraunkorra bermatzera bideratutako lurralde antolaketako tresnak izan. Dena den, LZE eta LAP etapa desberdinetan egon arren, momentuz errealitatean eragiteko duten eraginkortasun eta indarrari buruz ezer gutxi
|
jakin
daiteke oraindik10 Hau da, Euskal Autonomia Erkidegoan lurralde antolaketa integralago eta orekatuago baten kudeaketarako sorturiko tresna berriak dira, lehenengo aldiz aplikatzen ari direnak eta, hortaz, haien emaitzak ikusteko daude.
|
|
|
Hizkuntza estandarraren eta hizkeren (edo euskalkien) artean dauden berdintzeedo nibelazio joerak aztertzea beharrezkoa zaigu herri horretako euskararen egoera eta etorkizuna zein den
|
jakin
nahi badugu. Batu edo estandarraren ezaugarriak hasi diren sartzen edo gure gurasoen berbeta magalean biltzen dugun.
|
|
|
Gizarte batean bizikide diren hizkuntza beraren forma estandarra eta dialektoak batak bestearekin dituen harremanek eragin linguistikoak izaten dituzte norabide batean edo bestean, edota bi norabideetan. Biak (euskalkiak alde batetik, estandarra bestetik) bizirik ditugunez eta biez baliatu behar garenez,
|
jakin
genuke noiz erabili bata eta noiz bestea, inportantea da euskalkien erabilera arrazoitu eta mugatzea, bakoitzak bere tokia izan behar baitu. Hizkuntza askotan dialektoen eta estandarraren lekua mugatzen saiatu dira, batak besteari dakarzkion kalte onurak aztertuz.
|
|
|
Beste batzuetan, jatorrizko herrialdeetan sortu edo jasan diren arazoak barik, beste batzuk dira motor migratzaileak:
|
jakin
mina, unibertsitate mailako ikasketak edo hemen bikotekidea izatea.
|
|
2009
|
|
|
Berriro ere bertan zer gertatu zen
|
jakin
ahal izateko iturrietako bat La Baskonia aldizkaria izango dugu. Honela azalduko digu Argentinako aldizkari abertzale honek euskal etxe horren sorrera14:
|
|
|
Politikari orok
|
jakin
behar omen ditu herritarren kezkak, horiek kontuan hartuz gobernatzeko. Era berean, gobernu demokratiko baten ezaugarria da herritarrek politikariengan konfiantza izatea.
|
|
|
Nahiz eta jarraipen lerro bera hartu, ELGJPk zenbait ekarpen egiten ditu, hala nola izaera horizontaleko programak (prestakuntzara zuzendutakoak, teknologia aurrerakuntzakoak eta enpresa programak), zeinak esparru estrategikoen gaineko jarduerak osatuko dituzten. Esparru estrategikoen alorrean, ordea, esparru
|
jakin
bakoitzerako neurriak aztertuko dira, zeinak planifikazioaren muina diren.
|
|
|
Bestetik, aintzat izan behar da natura gune babestuen inguruan aisialdi jarduerak bultzatzea aurka ere bilaka daitekeela; izan ere, populazioak NEBen gain sor dezakeen presioa azpimarratzeko modukoa da. NEB
|
jakin
baten izendapena berez erakargarritasun zio nahikoa izan daiteke nagusiki hiri populazioaren bisita jasotzeko. Horrela, babestutako eremuak gehiegizko aisialdi presioa jasoko luke, EAEn bereziki, natura guneetatik distantzia laburrera populazio pilaketa esanguratsuak kokatzen direlako.
|
|
|
Zer esanik ez, aldez aurretik sinbolo osoa nola irakurtzen den
|
jakin
behar da. Horretarako, «irakurbide teknikoa» erabiltzen da gehienetan:
|
|
|
Ni ez naiz historialaria baina zenbait udal artxibo ongi ezagutzen ditut eta
|
jakin
badakit nola erabakitzen zen eliza eta baseliza asko eraikitzea; nola erosi zuten altzari, erretaula eta arte guztia, eta zenbat kostatu zitzaion udalari kanpaia edo patena bakoitza. Ez da historialaria izan behar hori frogatzeko, Nafarroako edozein udal artxibotan fakturak barra barra badira.
|
|
|
eta eliza parrokialak. Parrokien jabetzaren auzia ulertzeko hauen sorrera
|
jakin
behar dugu, eta nola parrokia gehienak lehenago berezko elizak izan ziren. Berezko elizak eta berezko monasterioak beren jabeek (laikoak nahiz elizgizonak) sortu eta ornitu zituztenak izan ziren.
|
|
|
Azken batean, bereizten dira: (a) gauzaren gaineko eskubideak zein diren, jabetza eskubidea eta beste eskubide erreal mugatuak?; (b) eskubide horien titularrak nor diren; eta (c) eskubideen publizitatea nola egiten den, edukitza bidez edo erregistro bidez egina?, jendeak
|
jakin
dezan zein eskubide dauden gauzaren gain eta nor diren eskubide horien titularrak.
|
|
|
Horrelako neurriak defendatzen dituztenek
|
jakin
behar lukete, 1837an gobernu progresista batek aurrera eramandako Mendizabalen Desamortizazioak, edota ondare kontuetan izandako jokabide erradikalak, Frantzian egindakoen antzekoak, ondarearen beraren kalterako izan direla, hura txirotzea, hondatzea eta jabeen eta lur jabe handien eskuetan kontzentratzea baino ez baitute ekarri. Hirietako burgesiak zein aristokraziak jabetza handiak eskuratu zituzten oso baldintza onuragarrietan (El Pequeño Espasa, Espasa Calpe, Madril, 1988).
|
|
2010
|
|
|
Otxandio; Ormaetxea 2008). Dena den, ezagutza datu berriagorik ez dugun arren (oroitu orain arte emandako datuak 2001ekoak direla), kale erabilera haziz doala
|
jakin
badakigu, Tolosako Udalak urtero egiten duen kale behaketari esker: 2004an, adibidez, erabilera gazteen artean (ia euskaldunak eta erdaldunak barne)% 62ra iritsi zen.
|
|
|
–Bestalde, herri biren arteko aldeak belaunaldi bitan ea aldatu diren (areagotu edo txikitu) aztertu nahi izan dugu, baturanzko joeragatik hala hizkeren arteko ukipenagatik den ikusi eta herri txiki («baserri girokoago») eta herri koxkorren («erdaldunduagoen») joera soziolinguistikoen artean ezberdintasunik baden ala ez
|
jakin
.
|
|
|
5 Darabilgun moduan unibertso sinbolikoa era askotako esanahi esparruek atxikituriko ezagutzaren baitaratzailea da, ordena sozialaren eta kosmikoaren arteko loturan kokatzen denez delako unibertsoa, errealitate sozial
|
jakin
batekin loturan agertzen da betiere, Berger eta Luckman en (1984) aburuz, «unibertso sinbolikoa» legitimazioaren azkeneko maila adieraztera letorke. Egile horien ustez, unibertso sinbolikoak izendatzailea eta antolatzailea izateko funtzioak bete ditzake, halaber, gertaera kolektiboak batasun koherentzia batean kokatzen ditu, iragana, oraina eta etorkizuna lotura soka batean uztartuz.
|
|
|
Hari ildo horretan, espazio soziokultural horren «zentzua», bere berezkoa, bere baitakoa da, balioa bere baitan duenez, memoria kulturalaren sokan tradizioa eraiki eta partadaidetza molde bat sorrarazteko duen esangura sinbolikoaren eraginean; eta duen gaitasun performatiboan eraikitze prozesua nabarmentzen du nortasun iturri, esan ekinak ezaugarritzen baitu, perfomancean12 oinarritutako identitateaz ari garela esatera gatozenean. Praktika kulturalaren lurralde sinboliko hori, iraupena eta jarraipena irudikatzeko giltzarri bat izanda,
|
jakin
beharrekoa da amaiera muturrean edozein nortasun irudizkoa ere badela, giza taldeak sortutako irudikapen sinbolikoa.
|
|
|
Peter Glotz ek aipatzen duen bezala, «jende hau oraindik supermerkatuetan ikus dezakegu, eta ia guztietan gehiengotik ez dira nabaritzen oraindik. Izan ere, ezin dugu
|
jakin
saskian soilik gurina, ogia edota yogurrak daramazkiena dietan dagoen edota beharrezkoa dena erosteko diru nahikorik ez duen» (Glotz, 1992: 179).
|
|
|
Oroimen neurri honek gertakizuna nola berreraikitzen den eta nola laburtzen den aztertzea ahalbidetzen du. Gainera, akatsen naturaren azterketaren bitartez, gertakizunarekin bat egiten duten baina faltsuak diren edukiak zein informazio osatzeko erabiltzen diren
|
jakin
dezakegu.
|
|
|
Gainera, oroimenaren banaketaren azterketak erakutsi zuenez, parte hartzaileek gertakizunaren oroimena gehienbat ekintzetan eta neurri txikiagoan pertsonekin erlazionaturiko ezaugarrietan eta detaileetan oinarritu zuten, eta eredu hori pertsona zaharren artean gazteen artean baino nabariagoa izan zen. Hala ere, esperimentu honetan parte hartu zuten pertsonek unibertsitate mailako ikasketak zituztenez, ikerketa gehiago egin lirateke emaitza hauek beste populazio batzuetara orokortu daitezkeenetz
|
jakin
ahal izateko. Bestalde, gazteen eta zaharren arteko ezberdintasunak zentzumenen narriaduraren ondorio izan daitezke.
|
|
|
«Indarkeria gainditu dezaketela jakinarazi eta egoera gogor hauetan bakarrik ez daudela
|
jakin
behar dute».
|
|
|
Nahiz eta egun
|
jakin
sistema patriarkatu hau emakumeen kontrako indarkeriaren eragilea dela (Corsi, 1995; Heise, 1998), fenomeno hau enpirikoki aztertzean, sistexukma patriarkatua, ezaugarri soziodemografiko hutsa (adina, egoera zibila, ekonomikoa, hezkuntza maila) eta gizonezkoaren jarreraren aspektua izatera pasatzen da (oro har, droga edota alkohol kontsumoa). Modu horretan izaera estrukturala duen fenomenoa (patriarkatua), indibidualki aztertzen diren erakusleak izatera murriztu ohi da.
|
|
|
Aldi berean, erabakiak eta gertaera baten aurrean burutzen diren ekintzak arrazoitzeko baliagarriak dira. Horrek guztiak gure interesa piztu du eta
|
jakin
nahi izan da existitzen diren sinesmenak eta definizioak zein neurritan diren koherenteak ezarritako rol profesionalekin eta indarkeriaren prebentzioa azpimarratzen duen hezkuntza sistemaren helburuekin.
|
|
|
parte hartzaileen rolak, informazioa zertaz ari den eta elkarreraginaren funtzioa. Beraz, hiztunak zer esan eta nola esan
|
jakin
behar du.
|
|
|
Aurrean daukagun probetxuari begiratzen diogu, ez bide horretatik etorkizunak dakarkigunari. Ez gara gai etorkizuneko xede orokor
|
jakin
bati begira eman beharreko pausoak aurreikusi eta gauzatzeko. Gainerako animaliek, aldiz, adimen instrumentala hobeto baliatzen baitute, muga jakinen artean biziz7.
|
|
|
Zibilizazioaren gainbeheran eta harago euskaldunok iraungo badugu, gutxienez, baldintzak zein diren
|
jakin
behar genuke. Horregatik, litzaiguke erkidegotasunaren oinarri sozialak, kulturalak, ekonomikoak eta politikoak zein diren zedarritzen joatea, aurrean ditugun erronken eta proposamenen aurrean (deshazkundea, kultur aniztasuna, independentzia, aurrerapenaren iraunkortasuna?) euskaldunen probetxurako nola jokatu jakiteko.
|
|
|
Deserrotze prozesuaren ondorioz, Durkheim ek deskribatutako anomiaren mehatxua dago. Anomia gaitz sozial
|
jakin
bat da, gertatzen dena oinarrizko beharrizan psikologikoak, hala nola identitatea, autoestimua eta segurtasuna, ase gabe geratzen direnean. Erorketa hori kultur euskarriek, arau moralek eta gizartean jokatzeko arauek huts egitearen ondorioa da.
|
|
|
Ezagutu beharrekoa da ikus entzunezkoaren ekoizpenean parte hartzen duten profesionalen eginkizuna zein den, bai eta ikus entzunezko diskurtsoa eraikitzeko beharrezkoak diren urrats genesikoak ere ikus entzunezkoetan gaitasun egokia izateko. Gizaki modernoak
|
jakin
luke ikus entzunezko espazio modernoetan bere eduki sinboliko propio eta berezituak ekoizten eta hedatzen.
|
|
|
Antzemateko kontsumitzen duen horretan igorleak utzi dituen munduaren ulerkera ideologiko, etiko eta estetiko berezituak. Gizaki modernoak
|
jakin
behar du eduki sinbolikoen transmisioak berekin dakartzala komunikazioaren paradigmatik kanpoko interesak: ekonomikoak, politikoak, kulturalak eta sozialak.
|
|
|
Esan nahi baita ezen herritar modernoak gaitasun berezitua garatu behar duela eduki sinbolikoak interpretatzeko baita alderdi estetikotik ere. Ikus entzunezkoetan alfabetatutako gizakiak
|
jakin
behar du antzematen eduki sinboliko horiek dakarten berrikuntza, dela formala, dela tematikoa. Ona litzateke orobat, ikus entzunezko mezuak bestelako agerpen mediatiko eta artistikoekin erlazionatzeko gaitasuna edukitzea ere.
|
|
|
Datuen arabera, ematen du eskola gazteek ez dutela diskurtsorik begien aurrean dutena deskribatzeko. Halere, ematen du kasu praktiko eta
|
jakin
baten aurrean badakitela hautua egiten eta galderari zuzen antzean erantzuten.
|
|
|
7 Kexa horiek nola bideratu, ez dakite
|
jakin
. Ez dakite nola jokatu eduki kexagarrien aurrean.
|
|
|
ikasturtean, inkesta berri bat egin da Euskal Herriko eskola institutuetan nerabeek eta gazteek ikus entzunezko komunikazio teknologiekin dituzten harremanak neurtzeko eta nerabe zein gazte horiek duten alfabetizazio gradua analizatzeko, betiere ikus entzunezko produktuen alorrean ainguraturik
|
jakin
mina2.
|
|
|
Prezio edo kostuen ikuspegia ez bezala, bi hauek gizabanakoen eskari kurban oinarritutako metodoak ditugu (2 irudia). Errebelatutako Lehentasunen Metodoaren desabantailarik handiena erabilera balioa soilik lor daitekeela dugu; izan ere, NEB
|
jakin
batekiko gizabanakoek duten jokabidearen arabera errebelatu egiten baitute balioa. Alde izango du, berriz, gizabanakoen jokaera errealean oinarritu egingo dela.
|
|
|
Aztiker enpresako teknikari Iñaki Iurrebasok esan zigun inoiz ez zuela horrelakorik ikusi. Egia esan, euskalduna ez zen jendearen artean aldizkariari zer nolako harrera egiten zitzaion ezagutzeko
|
jakin
mina egon bazegoen, horregatik, eta hasieran zalantzak izan arren, euskaraz ez zekitenei ere egin genizkien telefono bidezko galdetegiak. Are gehiago, aldizkariarekin batera txertatu ziren galdetegi asko gazteleraz idatzita jaso genituen, jendeak barkamenarenganak eskatuz euskaraz ezin zuelako idatzi.
|
|
|
Jendearentzat zaila izango da egunkari handietan inoiz agertzea, baina posibilitateak areagotu egiten dira ikaragarri herrimailako aldizkari batean. Euskaraz
|
jakin
ala ez, argazkiak bere hizkuntza propioa du, jendeak baloratu egiten ditu argazkiak eta beraietan motiborik agertuz gero, albokoa irakurtzera edo itzulpena eskatzera bultzatuko du (Aranzabal, 1992: 77).
|
|
|
Jakin behar dugu hartzaileak zer pentsatzen duen gutaz, ea zein den hartzailea, nora ari garen heltzen, zein den gure penetrazio maila gure hartzaile potentzialen artean, ia publizitatean gora egiten dugun edo ez... Gure bezeroak (irakurleak, publizitatea jartzen dutenak...) aintzat hartutako produktuak egiten dihardugun edo ez
|
jakin
behar dugu. Kalitateaz mintzo garenean aldagai hauek ezinbestean izan behar ditugu buruan (Arantzabal, 2008:
|
|
|
Oro har, subjektu guztiek A-tik B-tik baino gutxiago kontsumitu zutela nabari dugu, hauen kontsumoa handiagoa izanik BLOK eta ALDI taldeetan KONT taldean baino. Hala ere, kontsumo hauekin egindako ANOVAk 3 (taldea) x 2 (estimulua) talde aldagaia estatistikoki esanguratsua zela adierazi zuen bakarrik, F (2, 20)= 27.49, p < 0.001 Estimulu aldagaia, F. (1, 20)= 041, p= 0.52, eta bi faktoreen elkarreragina estatistikoki esanguratsuak ez izanik, F. (2, 20)= 2907, p= 0.914 Tukey proba erabiliz bikoteen konparazioak egiteko
|
jakin
dugu aurre azaldutakoek, ALDI eta BLOK taldeek, esanguratsuki gehiago kontsumitu zutela aurre esposiziorik jaso ez zuenak baino, KONT taldeak, aurre azaldutako taldeen artean ezberdintasunak esanguratsuak ez izanik.
|
|
2011
|
|
|
Argibide gehiagoren minez gelditzen denak, gauzak pentsatu bezala ateraz gero, laster Utriusque Vasconiae argitaletxearen edizioan aterako diren hiru liburukietan izan dezake
|
jakin
mina berdintzeko aukera gehiago, lehen liburukia hizkuntza eta ideologia eztabaidei eskainia; bigarrena, kazetaritza eta saiakerari, eta azkena, antzerkiari eta 1950eko euskal literaturaren gaineko ikuspegi sintetikoari?, eta halaber Egan aldizkariak zenbait aletan aterako dituen bi kapituluetan, bata poesiari eskainia eta bestea narrazioari.
|
|
|
Hala da, batez ere, euskaraz
|
jakin
ezean. Baina gaztelaniaz ez bageneki, zer?
|
|
|
Hitz jokoek ere, batetik bestera ibiltzeko jokoak diren aldetik, hizkuntza gaitasun berezia eskatzen dute: Autokia ulertzeko euskara
|
jakin
behar da auto, tokia delako, baina erdaldun batek autoki ikusiko du arazo barik, «» hori nondik agertu den galdetu barik ere. Kasu lazgarriagoak ditugu euskarazko hitzak edo esaldiak, esan nahi dutenari guztiz sor, hautsi egiten dituztenetan:
|
|
|
–saguzarra, euskal taldea?, hots, euskara apurra dakien batentzat da izena, ingelesa jakitea nonbait unibertsala da. Horrekin batera, zenbat kartel, afixa eta panel ikusi ahal dira hizkuntza dantzan, alegia informazio osoa jabetzeko bizpahiru hizkuntza
|
jakin
beharrekoen gisakoak?
|
|
|
Baina jendeak badaki Ideologian bizi dela eta Erreala, azken buruan, praktika sinbolikoen matrizea eta ondorioa dela. Hau da, jendeak badaki
|
jakin
Erregea biluzik dela, edo natural, unibertsal eta neutrotzat jotzen dituen zer guztiak berehala eraits daitezkeela. Jendeak badaki hori, etengabeko lana egin behar baita ezarritakoari eta jasotakoari eusteko, Errealak erreal izaten jarrai dezan.
|
|
|
71). Gauza horiek ez dute gure uste osoa, badakigu
|
jakin
, ez dutela benetako baliorik, egunerokotik jaulki ditugu, bereziak eta bereiziak dira: jaietarako, aisiarako, polito egiteko, apaintzeko, adierazpen emozionalak egiteko... balekoak.
|
|
|
Eta guk
|
jakin
ahal izan dugun neurrian, oihartzunik izan zuen haren kexuak Iñigo Fernández Ostolazaren blogean, guri interesatzen zaigun arlo honetara ekarrita gainera:
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu edozer izan daitekeela ondare sinbolikoacode de chiffrement, betiere eremu batean balioa arautzen duen logikak balio hori ematen badio. Horregatik, ondare sinbolikoaren balioa ezagutzeko eremuaren logika ezagutu behar dugu,
|
jakin
behar dugu zeren arabera duen balioa, bestela ez diogu inongo baliorik «aitortuko». Behar dugu, hitz batean, ondare sinbolikoa sortu duen kulturaren «», hots, ulertze kodea.
|
|
|
Egunkarien protagonismo menderatzaileari dagokionez, egileak La Lucha de Claseseko erredaktore batek El Liberal egunkari handiaren informazioak kontuan hartuta, irakurle sozialistek eta errepublikanoek zuten jarreraren gainean egindako iruzkin bat nabarmentzen du: «Hona hemen sozialisten
|
jakin
nahia eta interesa asetzen dituen egunkari bat, El Liberal. Eskabidez datoz eta mesedea?
|
|
|
Ikerlanaren helburua izan da aztertzea zeintzuk diren Leintz bailarako gaztetxoen (12 urte) kontsumo ohiturak, ikus entzunezko produktuenak. Horrekin batera,
|
jakin
gura izan da zein motibazio dituzten kontsumo ohitura horiek izateko; eta amaitzeko, jakin gura izan da gaztetxoen ikus entzunezko kontsumoan zein leku betetzen duen euskarazko produkzioak.
|
|
|
Ikerlanaren helburua izan da aztertzea zeintzuk diren Leintz bailarako gaztetxoen (12 urte) kontsumo ohiturak, ikus entzunezko produktuenak. Horrekin batera, jakin gura izan da zein motibazio dituzten kontsumo ohitura horiek izateko; eta amaitzeko,
|
jakin
gura izan da gaztetxoen ikus entzunezko kontsumoan zein leku betetzen duen euskarazko produkzioak.
|
|
|
Ikerketan hiru sakoneko elkarrizketa burutu dira, Vallés en (2003) jarraibideak kontuan hartuta. Batetik,
|
jakin
gura izan da 12 urteko nerabeentzat egindako ikus entzunezko produktuek zein ezaugarri izan behar duten; horrekin batera, adin tarte horrentzako euskarazko ikus entzunezkoen inguruan sakondu gura izan da. Horretarako, EITBko programazio zuzendaria elkarrizketatu da, Joselu Blanco, ETB baita gaztetxoei zuzendutako euskarazko ikus entzunezko produktuak zabaltzen dituen hedabide bakarra.
|
|
|
Bestetik, telebistaren definizioan sakondu gura izan da, eta, gaur egungo testuingurua kontuan hartuta,
|
jakin
nahi izan da adituek nola definitzen duten Internet bidezko telebista. Horretarako, Rubén Sánchez LostinTV Interneteko telebistaren sortzailea elkarrizketatu dugu, eta, horrez gain, Hibai Castro eta Adur Larrea, IbaizabalTB Internet bidezko telebistaren sortzaileekin ere izan gara.
|
|
|
Lehenik eta behin,
|
jakin
gura izan da zelan erabiltzen duten Internet. Ondorengo taulan ageri dira emaitzak:
|
|
|
Eta laguntza, eta informazioa ezinbestekoak dira. Andreak zer egin dezakeen
|
jakin
behar du zuzen jokatzeko.
|
|
|
Genero indarkeria inguru soziokultural
|
jakin
batzuei lotutako fenomenoa ez den arren, immigrazioan tradizio handiagoa duten herrialdeetako estatistiken arabera, halako bortizkeria areagotu egiten da zenbait gutxiengo etnikotan (Crowell eta Burguess, 1996; Gondolf, 2002, 2005; Straus, Gelles eta Steinmmetz, 1981) eta atzerritarren talde jakin batzuetan (Dutton, Orloff eta Hass, 2000; Raj eta Silverman, 2002; Song, 1996).
|
|
2012
|
|
|
Momentu historiko
|
jakin
batean gizartean sortzen den testuinguru zehatz bat aztertzeaz gain, komenigarri deritzogu hiriaren transformazio prozesuari ere arreta jartzea, batez ere gure lanaren nukleo zentraletako bat delako.
|
|
|
Alegia: euskara folklore jazkera gisa erabilk ateratzen
|
jakin
ez dutenek, eman diren pausu guziak (Baionakoak, Arantzazukoak berak) kondenatzen dituztela. Eta erderaz kondenatu!
|
|
|
Baina nola handi daiteke adimen emozionala? Esan dezagun, hasteko, gaitasun emozional
|
jakin
bat daukagula antzematea eta hura intelektualki ulertzea baldintza beharrezkoa dela, baina ez dela baldintza nahikoa, gure jokaeran aldaketa bat eragiteko. Ikaste intelektuala eta ikaste emozionala (eta, hedaduraz, jokaera berriak ikastea) desberdinak dira hein handi batean; izan ere, bi adimen motak, intelektuala eta emozionala?
|
|
|
2 Norbere buruaren balorazio egokia. Norbere indarguneak eta ahuleziak ezagutzean datza; gainera, nork bere buruaz barre egiten
|
jakin
behar du, kritikak begi onez onartu eta feedback eraikitzailea eskertu. Gaitasun hori daukan liderrak badaki noiz eskatu behar duen laguntza eta zeri jarri behar dion arreta lidergorako beste abilezia batzuk lantzeko.
|
|
|
Jendea limurtzeko taktika ugari erabiltzeko gai izatea da. Jendearen jokaeran eragina izateko, liderrak kide bakoitzari egokitzen
|
jakin
behar du, baita ekimen jakin bat aurrera eramateko pertsona edo talde «giltzarri» batzuen babesa bereganatzen ere. Pertsona konprometituak izaten dira.
|
|
|
a) modu aktiboan entzutea eta b) mezuak eraginkortasunez bidaltzea. Liderrak
|
jakin
behar du kideen xedeak bateratzen denentzat motibagarria den mezu batekin. Horregatik, liderrak une oro «eszenatokian» egon behar du eta aukera oro baliatu behar du bere mezua errepikatzeko.
|
|
|
Horra zergatik den hain baliotsua negoziazio teknikak ikastea eta esperientziaren bidez trebezia hori areagotzea, hala lanean nola kalean. Liderrak
|
jakin
behar du negoziazioaren izaeraren arabera zein taktika erabiltzea komeni den. Negoziazioaren jokoaren ezaugarriak aztertu behar ditu (sinplea edo konplexua den, epe laburrekoa, epe luzekoa, arauak, interesak, konpromisoak, hitzarmenak, itxaropenak, etab.), negoziazioaren nondik norakoak zehazteko eta malgutasunez kudeatzeko.
|
|
|
Orduan bihurtzen dira enpresarentzat abantaila konpetitibo. Eta ez dago ahazterik egunetik egunera gero eta garrantzitsuagoa dela premiazko gaitasun funtsezko horien zakuan aktibo emozional
|
jakin
batzuk hautatzea eta txertatzea, lidergo faktoreak produkzio prozesurako balioz eta esanahiz beteko dituenak.
|
|
|
Horregatik, edozein proiektu abiarazteko, desiragarria da argi zehaztea beharrezkoak diren baliabide fisikoak, bilatzen diren helburu konkretuak, proiektuaren fase edo urratsak, jarraituko den estrategia, indarrean jarriko diren prozesu teknologikoak, eta bai premiazkotzat jotzen diren aktibo intelektualak eta emozionalak ere, proiektua arrakastaz burutzekotan. Beste era batera esanda, proiektu
|
jakin
bakoitzak arrakastarako faktore edo gako jakin batzuk eskatzen ditu eta horien arabera aukeratuko dira hala estrategia konkretua nola aktibo intelektual eta emozional zehatzak, ingurumari jakin horretan ezinbestekotzat jotzen direnak. Ildo horretan, «premiazko gaitasun funtsezkoak» agertzen zaizkigu, hots:
|
|
|
Aitzitik, talde armatuko kide izatea eta atentatu mortaletan erantzukizuna izatea leporaturik, jurisdikzio militarraren bidezko epaiketen aurkako mobilizazioak ziren. Protesta horiek goiti joan ziren ETAko eta FRAP Fronte Iraultzaile Antifaxista eta Abertzaleko hainbat kideri heriotza zigorra ezarria ziotela
|
jakin
arau, «bata bertzearen gibeletik hiltzera zigortu zituztenek nola zuten izena ia ahantziz»15 Izan ere, agorrilaren 28tik irailaren 3ra bitartean, greba orokorreko egoeran bizi izan zen Gipuzkoa ia etenik gabe, Euskal Herriko gainerako herrialdeetan lanuzteren bat bazela. Aitzinago ere gertatu bezala, industriaguneetatik harago joan ziren protestak; hainbat herritan saltokiak ixtea lekuko.
|
|
|
Datu hauek Juan San Martin eta Santiago Onaindia ikerketa bekei esker bildu ahal izan ditut, eta 2009an aurkeztutako doktore tesian garatu ditut sakonago. Edonola ere, irakurleak gaiari buruz gehiago
|
jakin
nahi izanez gero, Alonso 2008 eta 2010a lanetara jo dezake.
|
|
|
Bestalde, gorago aipatu da kalitatezko lanen irakurketa bermatzeko idazlearen, lanaren eta irakurlearen arteko bitartekariak sendotu behar direla, besteak beste, aldizkari espezializatuak. Ildo horretan, kritika akademikoaren lana da kontsumitzaileari ematea aldizkari espezializatuen inguruko informazioa, azken horrek
|
jakin
dezan nora jo kritika fidagarrien bila. Bukatzeko, kritika mota honek bete dezakeen beste funtzio bat honetan datza:
|
|
|
Nik badakit eta beti
|
jakin
izan det nik izan dudala sare haundi bat eta nik funanbulistarena egin dezaket sare hori dudanaren konszientea naizelako, eta oso konsziente gainea. (...) Arriskatzeko sarea [da].
|
|
|
[Ikastetxe publikoa
|
jakin
batean] la motivación era cero. Edo zu motibatzen zinan edo... eta gehienbat ikasle txarra bazinan.
|
|
|
Sadomasokista faltsuak iraganarekin lotura estua zuenez gero, Rorty ren gizaki metafisikoekin aldera zitekeen eta berdin egingo dugu sadomasokista egiazkoaren eta Rorty ren ironistaren artean, biek iraganarekin apurtu eta zer edo zer berriari ekin nahi dioten neurrian. Sadomasokista egiazkoak, ironistak bezala, ez du azkeneko lexikoan sinesten, lehenik eta behin egunerokotasunean erabiltzen duen azkeneko lexikoarekiko mesfidantza eta zalantza handiak dituelako, betiere, besteen lexikoekin topatzean ezberdintasunak ikustean, bere lexikoari batzen diolako besteen lexikoetatik hartutakoa; bestetik,
|
jakin
badaki bere lexikoaren bidez ezin dituela lexikoak berak sortzen dizkion zalantzak ebatzi; eta, azkenik, ez duelako uste bere lexikoa inorena baino hurbilago dagoela errealitatetik. Zentzu horretan, ironistak bere lexikoa aukeratzen du betiere zaharkitua dagoenari aurrez aurre zer edo zer berria jarri ahal izateko, eta inondik inora itxurak baztertu eta Egia aurkitu ahal izateko (Rorty, 1991:
|
|
|
Lehenengoak, bere aurrekariak ez bezala, ez du bilatzen harremanari buelta ematerik, biktimismoaren zein martiria izatearen onurak ezagutzen baititu. Bigarrenak, bestetik, bere aurrekariak ez bezala, uko egin dio askatasunarekin amesteari,
|
jakin
baitaki ez dagoela harremana sahiesterik, eta, ondorioz, jarkitzeari eta bide berriak ahalbidetzeari ekin dio.
|
|
|
Aitzitik, urrats batzuk haratago, demokrazia horrek ezinbestean aurreikusi behar ditu genero zuzentasunerako politika aktiboak. Horren haritik, abiapuntuko gure hipotesia da politika publiko
|
jakin
batzuen gauzatze ala ez egite gisa ulertu daitekeen genero politikak tokiko partaidetzarako aukera egitura taxutzen laguntzen duela eta, ondorioz, bazterketa gertatzen dela emakumeen partaidetzarako sarbidean nahiz partaidetza praktiketan, baldin eta generoaren faktorea aintzat hartzen ez duten parte hartzerako mekanismoak martxan jartzen badira. Halaber, uste dugu agertoki instituzional jakin batzuen diseinuak genero ikuspegitik inklusiboak diren parte hartzerako aukerak murrizten dituela.
|
|
|
Horren haritik, abiapuntuko gure hipotesia da politika publiko jakin batzuen gauzatze ala ez egite gisa ulertu daitekeen genero politikak tokiko partaidetzarako aukera egitura taxutzen laguntzen duela eta, ondorioz, bazterketa gertatzen dela emakumeen partaidetzarako sarbidean nahiz partaidetza praktiketan, baldin eta generoaren faktorea aintzat hartzen ez duten parte hartzerako mekanismoak martxan jartzen badira. Halaber, uste dugu agertoki instituzional
|
jakin
batzuen diseinuak genero ikuspegitik inklusiboak diren parte hartzerako aukerak murrizten dituela. Hala, ohiko elkartea oinarritzat duen partaidetza, hau da, genero ikuspegia barneratu ez duten eta balio postmaterialisten eroale ez diren elkarte mistoen bidezko partaidetza, baldintzapen horren adibide litzateke.
|
|
|
Herritarren parte hartzearen esparruan genero demokrazia osoa lortzea baldin bada helburua, marko juridiko formalari eta diseinu instituzionalari dagokien guztiaz gain, kontuan hartu behar da partaidetza praktikak kultura politiko
|
jakin
batean oinarritzen direla. Aktore politiko eta aktore zibiko guztiek barneraturik daukaten kulturak oharkabean jarduten du gehienetan, eta emakumeen partaidetzaren hazkunde kuantitatiboan gertatutako aurrerabidea geldiarazten du beren inertziarekin.
|
|
2013
|
|
|
10 Termino honetaz gehiago
|
jakin
nahi duenak jo beza (Catach, 1980, 1994) lanetara.
|
|
|
13 Hizkuntzak,
|
jakin
badakigu, ikuspuntu ugari aditzera emateko bere bitartekoak ditu; hau da, hainbat hizkuntza unitate berariaz ikuspunturen bat aditzera emateko erabiltzen dira. Esate baterako, gure corpusean, Mitxelenak etengabe darabiltza «halakok dioenez» nahiz parentesien edo marren artean agertzen diren «halakok dio» bezalako esapideak.
|
|
|
(10) Zer arraiotarako behar du euskaldun berriak
|
jakin
nola esaten diren «apogeo» eta «perigeo» (Nola esaten diren?). Bada ordu gure egitekoari lot gakizkion (euskara irakastea bada, ahalik ongien eta errazen irakasteari), hodeietatik apur batez jetxiaz (LIB II:
|
|
|
Eta lokailuak, beraz, aurreko sintagmak elkartzeko edo lotzeko baino gehiago balio du enfatizatzeko; sarrera egiten dion enuntziatua indartzeko balio du. Alde horretatik pentsatu genuke esatariak tartekatu duen informazio hori arras garrantzitsua dela; izan ere, leku
|
jakin
horretan egote hutsagatik (parentesi moduan) indartua edo fokalizatua dagoen informazio hori berrindartua agertzen da eta lokailuarekin.
|