|
2009
|
|
|
Ama etorri zan, da bera hasi zan, ba, jesus!, jakin ni (k) paino hobeto
|
jakin
eban errazoiketan, uzabandre horrek: Ene!
|
|
|
Ama etorri zan, da bera hasi zan, ba, jesus!,
|
jakin
ni (k) paino hobeto jakin eban errazoiketan, uzabandre horrek: Ene!
|
|
|
Bederatzi urtegaz krieda joan nitzen ni, pentseizu, Lemoara. Da eneuen
|
jakin
nora noanik pez. Ama defunteak neure moduen buruko painelue eukite euen, da halangoxe buruko painelu baten estu erropak neureak.
|
|
|
Da etorri zen gixon bat eske, gixon altu bet etorri zen. Da, beitiozu, nire aitek eta amak ezeuen
|
jakin
ha gixona nongoa zan be, egundo ikusi bakoa. Ta konfieu beragaz da joan nitzen Lemoara beragaz segiduen, maletea hartute.
|
|
|
Nondik etorri edo. Ze tranbien etorten eneuen
|
jakin
be. Da joan nitzen errailari begire.
|
|
|
Da, behin, jausi nitzen ume eta guzti surtera. Da, gero, karo ume ta guzti jausi nitzen orduen, ba, umeorrek, sokorru beten; da jagi zen uzaba, da orduantxe arte uzabak
|
jakin
ez lo iten banau sutondoan umeaz. Da, gero, arteztu uzandreori, da, gero, gehau eninduen umeaz itxi zerean, ezta?
|
|
|
Bat batean, modu dramatikoenean. Literaturak drama horren intentsitatea sentiarazi behar digu, nahiz eta
|
jakin
testu perfekturik ez dagoela, perfektu izatekotan bizitza bera izango bailitzateke (177 or. «Mapa perfektua, Borgesen arabera, munduaren tamainukoa izango litzateke»).
|
|
|
Orain artean aipatu direnez gain, beste pare bat gauza nabarmenduko nituzke nik. Batetik, eta Jacintok nahiz Estik aipatutako indarkeria giro horretan, biktima direnen (ezen, gatazken biktima dira Lisa eta Jesus, ezta?) ulertzeko ezintasuna, noraez existentziala, eta horien atzean den
|
jakin
mina. Gigik zera aipatzen dio 131 orrialdean bere lagun Lisari, Jesus gogoan:
|
|
|
Gigik zera aipatzen dio 131 orrialdean bere lagun Lisari, Jesus gogoan: «agureak
|
jakin
nahi du, zuk bezala». Eta aurrerago, 304.enean, Lisaren gogoeta:
|
|
|
Eta aurrerago, 304.enean, Lisaren gogoeta: «halako batean den dena
|
jakin
nahi dugu, inoiz abandonatu gintuena behin betiko joan ez dadin». Jakin nahia egon liteke, baita literatur lan ororen atzean ere, bide berri eta ezezagunak zapaldu nahia, errealitateak sortzen dituen galderak fikzioaren bitartez ulertzeko ahalegina.
|
|
|
Bortxatzaile biktima harremanaren disekzioa egiten ahalegindu da, bakoitzaren karakterizazio sinesgarria eskainiz (amaren gonapenik atera gabeko semea da senarra/ aitak abandonatutako autoestimu baxuko emakumea emaztea). Ongi irakurtzen den suspentse eleberria da, eta iragarritako hilketaren narrazioak irakurlearen
|
jakin
minari eusten dio.
|
|
|
Zeren Rosa tratu txarren biktima izango da, baina horrek ez du esan nahi pertsona bezala kontraesanik ez duenik. Lertxundik oso ondo
|
jakin
du Rosaren psikologia konplexua islatzen, bere biktima izate hori baino haruntzago joanez.
|
|
|
Gurasoak beti penatu ziren haurra Boisen «bakarrik» utzi izanaz eta, beste nonbaitera bihurtu zirelarik, hilobia zaindu ezinaz. Neba arrebek Euzkaldunak Inc. elkartearen aldizkariaren bitartez
|
jakin
zuten egitasmoaren berri, eta geroago han ikusi zuten bion abizena hilobi zerrendan idatzirik. Izenetako bat haien arreba/ ahizpa nagusiarena zen; bizitza osoan jakin zuten hartaz, baina ez ziren gai izan haren hilobia kokatzeko.
|
|
|
Neba arrebek Euzkaldunak Inc. elkartearen aldizkariaren bitartez jakin zuten egitasmoaren berri, eta geroago han ikusi zuten bion abizena hilobi zerrendan idatzirik. Izenetako bat haien arreba/ ahizpa nagusiarena zen; bizitza osoan
|
jakin
zuten hartaz, baina ez ziren gai izan haren hilobia kokatzeko. Gorpuzkiak hilobitik atera eta beraien gurasoenarekin batera lurperatu zituzten Washingtongo estatuan.
|
|
|
Esaten dugu: egia
|
jakin
nahi dut! Zinez jakin nahi duguna gezurra denean.
|
|
|
egia jakin nahi dut! Zinez
|
jakin
nahi duguna gezurra denean.
|
|
|
ttipi ttipia. Eta arrakasta apur bat lortu duen edozein idazlek daki, edo
|
jakin
luke bederen, zein justu eta zein gutxigatik lortu zuen pauso hori ematea. Baina pauso hori eman ezin bada, ezin da eman eta kito.
|
|
|
esaten diogun hori. Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan zer gertatu den oso ongi
|
jakin
ez dakigularik. Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?].
|
|
|
Mundu guztia harantz zihoan, esan zutenez. Orduan
|
jakin
nuen Emigrant Canyon dik zetorren norbait gure alorretik pasatu zela eta Shortyk hitz egin egin zuela.
|
|
|
Handia zen. Gero
|
jakin
nuen Thurman zuela izena. –Shorty Harrisen alorra duk, esan zidan?.
|
|
|
«Arazo
|
jakin
baten ertz guztiak zorrotz aztertzen dituen liburu bat sakona dela esan ohi dugu. Inor gutxi iritsi den sakonerara iritsirik, hantxe argi egiten du halako lan batek.
|
|
|
Enric Gonzálezek, Historias de Londres deritzan Londresi buruzko liburu barregarriaren egile eta El Paíseko korrespontsal ohiak dio ingelesok garela inoiz ezagutu dituen hiztunik txukunenak, baina hizkuntza ezkutu gisa erabiltzen dugula. Izan ere, bada halako ingeles tipo bat, klase ertainekoa eta ikasia Gonzálezen hitzetan, deseroso sentitzen dena oinarrizko ingelesa besterik
|
jakin
ez eta ironia ezin antzeman dezaketen arrotzekin. Haien ustez kamutsegiak dira hala nola umeak, zenbait estatubatuar eta, oro har, australiar gehienak.
|
|
|
Espainiarrek zintzo eta artez mintzatzen ikasi dute, komunikatu behar dituzten kontzeptu sinpleak adierazten, eta gainera animatu egiten dituzte beren gogoeta eta sentipenak azaleratu nahian ari diren atzerritarrak berdin jokatzera. Eta hau gertatzen da ideiaren atzean dagoen pertsona ideia bera baino gehiago interesatzen zaielako, eta
|
jakin
badakitelako hizkuntzak nekez eman dezakeela halako ezagutza.
|
|
|
Julia alboko dendara eramaten dudanean, herriko andreak miraturik geratzen dira. Nola
|
jakin
dezake halako umetxo batek atzerritar hizkuntza bat. Ingalaterrara goazenean nire tartekoek irribarre isila egiten dute katalanez hasten direnean.
|
|
|
oso erabilgarria da, baina, aldi berean, oso tresna kamutsa. Ez da ezinezkoa edonor ulertzea bere ama hizkuntza
|
jakin
barik, baina eragozpena ere bada.
|
|
|
Katalanarekiko ene harremanak, esaterako, bide luzea egin du(
|
jakin
min, arnegazio, onarpen eta begirune), amodio dei dezakedana iritsi aitzin. Atzerritar gutxik nahiago dute katalana gaztelania eztitsuagoa baino.
|
|
|
Sumptak eta biok ingelesez ezagutu genuen elkar Ingalaterran eta Londresen bizi izan ginen elkarrekin Espainiara etorri arte. Geroago
|
jakin
dudanez, Espainiako errege erreginek ingelesez ezagutu zuten elkar Grezian; hori dela-eta badago txiste bat giro monarkikoetan oso hedatua, hots, elkar ezagutu zutela, eta maitemindu, halako hizkuntza ezerromantikoan. Gu ordea ez ginen iritzi berekoak.
|
|
|
Bueno, egin 1971ren inguruan egin zuen, baina estreinatu 1972an? Bada, halako batean Roy Hart Bilbora zetorrela
|
jakin
zuen. Ez dakit zeinek esango zion ahotsarekin oso lan interesantea egiten zuela Roy Hartek, eta joan zen ikustera.
|
|
|
Nire jatorriaz galdezka estutzen nindutenean, garaiko eufemismo onartuarekin erantzuten nuen, «Erdi frantsesa, erdi euskalduna», edo bestela, nire abizenaz galdetzen zidatenean, «frantsesa gehienbat», hori baitzen familiaren aldeetatik argitzen errazena. Frantsesak ziren, nazionalitatez, arrantxoko aita, izeba eta aitona, nahiz eta orduan nik ez
|
jakin
haiek ere, hein batean, euskaldunak zirela. Jatorri nahasketa hain tipikoa zen Ameriketan, non ez baitzitzaidan batere arraroa egin amaren anaiari galdetzea gure alde espainola zein neurritan zen euskalduna.
|
|
|
Aurrena ahalordez herrian ezkondu, eta orduan joango zela. Petraren lehengusuak
|
jakin
zuenean arreba baten parekoa zen neska Ameriketara zihoala, komoda gaineko Petraren argazki markoduna hartu, eta paretara begira jarri omen zuen.
|
|
|
Nire amama goizero joaten zen mezatara. «Gauza batzuez, zenbat eta gehiago pentsatu, orduan eta gutxiago ulertzen dira», erantzun zidan
|
jakin
zuenean nire ama hil zela. Beste alaba alkoholiko bat, zenbait senar, dibortzio eta maitale izan eta gero, emakume goxoa niretzat?, amamarekin bizi zen, nire arreba umetan Battle Mountainen bisitan izan zen batean.
|
|
|
Bilduma honetatik «Este soy (Mi ficha)» autoerretratua hartu eta euskaratu da, oinarrian «Mi ficha» (Diario de Navarra,) izeneko artikulua duena. Irakurleak
|
jakin
behar du aipatu artikulua Patrañas... liburuan argitaratzeko, Antoñanak, ohi zuenez, testua orraztu eta moldatu zuela; estilo aldaketa zehatz gutxirekin eta amaierako bi parrafo ezabatzearekin autoerretratua borobiltzen asmatu zuen.
|
|
|
Hori ez nuen espero. Are gehiago, gaur arte ez dut
|
jakin
Aneren eta Laiaren artean inolako harremanik egon zenik ere. Nik institutuan ezagutu nituen biak.
|
|
|
Beste zigarro bat piztu eta Laiarekin izan zuen harremana nola bukatu zen kontatzen hasi zaio. Anek
|
jakin
nahi duen ala ez aintzat hartu gabe. Indiara joan behar nuen negozioak egitera baina istripu batetik suspertzen ari nintzen artean.
|
|
2010
|
|
|
Kasurako, ezinago interesgarria iruditu zait Jainkoaren gaineko ariketa, alde askotatik fokatua eta autore askoren ideiez hornitua. Azalpenotan ez dut
|
jakin
bereizten Joxe Azurmendiren kolkoan zer dagoen, zein den bere berea den ideia bibliografiatik jasotako guztien artean. Nik eskertuko niokeen esplizituago jarri izan balu, baina tira, ez du nahi izan.
|
|
|
Izan ere, oraingo honetan Pariseko gortean kokatzen dira gertaera gehienak, eta, hortaz, Aingeru Epaltzak gorte hizkuntza bihurtuko du euskara larrekoa, eta era sinesgarrian bihurtu ere. Aurrekoan legez, liburuak ez du bizitasunik galtzen inolako momentutan, egileak
|
jakin
izan duelako modulatzen abenturak eta gorabeherak, fabulatzaile aparta dela erakutsiz. Alabaina, Pariseko gorte distiranteak ez dio mesede handirik egin liburuaren biribiltasunari, zeren han agertu pertsonaia tropela guztiz nahasgarri egiten zaizu arin batean, irakurketa trabatuz.
|
|
|
Kozinerea ixin zen Gernikekoa, ta ni eroateko, kozinereak ezkondu egin bear euen, ta halantxe joan nitzen ni; kozinerea ezkondu zen orduen ni joan hara. Nik, bakixu, eneuen
|
jakin
ezelango barririk, zelan jakingo neuen ba!
|
|
|
Kozinerea ezkondu zen orduen dueña ipiñi ninduen, zer dan be eneuen
|
jakin
nik dueña ixetea. Gazte ixin ta halantxik ipini ostien.
|
|
|
Esan be ite neuen: «Neuk ezer
|
jakin
ez, ta neu ondiño lehenengo presentazioan imini».
|
|
|
Gero jantzi ninduen, erropea baltza ta hau tokeau, bakixu, hau buruko tokea, ta amantala zurie, topeu ebena puñu zuriekaz; ta egon nitzen. Gero atera tokete eban urtetea, errezibitea jentea; baia ateari jokeran, nik eneuen
|
jakin
zelan errezibidu be, elderdunek ixin ezkero. Señorita batek euki euen nobioa, Careaga esaten otsien, ta esan osten señoriteak:
|
|
|
«Gustatzen zitzaizkidan Larresororen artikuluak; berandu
|
jakin
nuen hori Txillardegi zela, Leturia eta Peru Leartzako liburuen egilea».
|
|
|
Eutsiko dio
|
jakin
minari.
|
|
|
Portaletasko arkuan barna herio batean portua utzi eta Alde Zaharrera korrika sartzen denean, hauspoak Konstituzio plazara heldu aurretik huts egingo dion beldur da une batez. Baina segi beharra dauka, atzera begiratu gabe segi beharra, nahiz eta
|
jakin
orpoz orpo jarraitzen diotela, errukirik gabe jauzi egingo lioketela lepora amore eman bezain laster, pitbull amorratuen eran lepora jauzi.
|
|
|
«Azpigenero bat dela diodanean, letragintzak ezaugarri
|
jakin
batzuk dituelako da. Pentsatu behar da zein hitz den egokiena melodiak gora egiten duen une jakin batean.
|
|
|
Modu pasiboan ikastea espero duten kideek laster etsi eta taldea utzi edo heziketa partekatuaren eskakizunetara moldatzen dira. Eztabaidaren eta debatearen bitartez esploratu nahi ditugu literatura lanak, geure kabuz
|
jakin
nahi dugu zer pentsatzen dugun orain beharbada duela hogeita hamar edo berrogei urte azkarregi edo azaletik irakurritako lanei buruz, baita guretzat guztiz berriak diren liburuei buruz ere. Irakurtzen dugunaren bidez aberastu, hori nahi dugu beste ezer baino gehiago:
|
|
|
Bai, Ondarraitz izango zela deliberatu nuen? harik eta
|
jakin
nuen arte detaile bat aipatzea ahaztu zitzaiela: lehiaketa bat izango zen.
|
|
|
Noizbait ere galdetu liokete beren buruari nor diren irakurtzen ez duten horiek, eta zergatik ez duten irakurtzen. Zeren,
|
jakin
, badakite, ezta. Eta beste kontu bat, oraingoa albokoa.
|
|
|
Irakurtzeko modu erabat desberdin horren arrazoiak
|
jakin
nahi dituenak, irakurle literarioarekin batere ikustekorik ez duen modu horren arrazoiak jakin nahi dituenak, Steinerren El lector infrecuente kapituluan aurkituko ditu (Pasión Intacta5 liburuan).
|
|
|
Irakurtzeko modu erabat desberdin horren arrazoiak jakin nahi dituenak, irakurle literarioarekin batere ikustekorik ez duen modu horren arrazoiak
|
jakin
nahi dituenak, Steinerren El lector infrecuente kapituluan aurkituko ditu (Pasión Intacta5 liburuan).
|
|
|
Begiez ez nuen deus ikusten, salbu zerumuga zuri gris bat, zeru guzia bezalakoa; baina begiak hetsirik, Al Kantarako ate gorriak asmatzen nituen, eta horien atzetik mendi urdinak. Geroztik
|
jakin
dut Heidi suitzar neska txikiak, Alemaniara desterratu zutelarik, behin hola egin zuela: Frankfurteko ezkildorre gorenera igo zela handik bere Alpeak ikusi nahiz, baina behin eta kito!
|
|
|
Hala ere, gehiago gustatzen zait idatzi zuena, hemen izan zuen portaera baino. Kritikariek diotenez, Capotek beti
|
jakin
izan zuen zer idatzi. Bere baitan bildurik bizi omen zen.
|
|
|
Zuk dakarkidazun gaztelaniazko gehigarri hori lapurreta galanta da. Nik
|
jakin
gabean egin dute, baimenik gabe. Nire egunerokoaren atal bat baino ez da.
|
|
|
Ni behintzat horretan ahalegintzen naiz? bihar ere eguna argituko duen ezin
|
jakin
.
|
|
|
Zorretan nengoela
|
jakin
behar zuen hura eskatzeko.
|
|
|
Horregatik ikasi behar genuen gaztelania primeran erabiltzen, elebakarrek baino hobeto, mojek baino hobeto. Frantsesa eta ingelesa ere
|
jakin
behar genituen, frantsesa mintzatzeko eta ingelesa gutxienez irakurtzeko. Alemana, berriz, eskupeko gisa.
|
|
|
Noski, ez dut aitak esandakoa hitzez hitz gogoratzen. Baina
|
jakin
badakit jangelatik naziorik gabe irten nintzela, ez baitzuen esan gurea beste nazio bat zenik. Hura ez zen gurea eta kito.
|
|
|
Nik, lehenik eta behin, bizitzaren aurreko egiazkotasun horrek errealitate konkretua izatea nahi nuen, eta bereziki bozkariatzen nintzen poemak zuzen zuzena zirudienean, alegia, ordezkatzen, aldezten edo eusten zion munduaren zuzeneko irudikapena gertatzen zenean. Oraindik nintzelarik, oso maite nuen John Keats en «Udazkenari» oda, hizkuntzaren eta sentsazioaren arteko itunaren kutxa zelako; nerabea izanik, Gerard Manley Hopkins maite nuen, bere oihuen indarrarengatik, oihu haiek aldi berean baitziren lilura eta oinaze baten ekuazioak, eta haren obra irakurri nuen arte ez nuen
|
jakin
nik lehendik ere ezagutzen nituela; Robert Frost maite nuen, bere baserritar egokitasunagatik eta bere errealismo praktikoarengatik; eta baita Chaucer ere, gutxi asko arrazoi berberengatik. Denbora pasatuta, bestelako egokitasun modu bat aurkituko nuen, orduan eta baita gerora ere erantzun sakona eragin didan halako errealismo moral bat, Wilfred Owen-en gerrako poesian, zeinean Testamentu Berriko sentikortasun batek mende berriko basakeriaren eragin bortitza sufritzen eta beretzen baitu.
|
|
|
Nik begiratu nahi nuena meitheal hitza zen, izan, uztailean oraindik gogora datorkidan hitza. «Talde edo multzo bat», dio Dinneenek, «uzta biltzaileek, egiteko
|
jakin
batean, esate baterako, belarra edo soropila mozten, etab., diharduten zenbait gizonek osatzen dutena bereziki; zenbait gizonen, anaien edo bestelakoen multzoa, gizon bilkura bat; garai modernoetan, badirudi meitheal hitzak comhar ideia ere bere baitan hartzen duela:
|
|
|
Momentu batzuetan badaki tuaregek ez dutela ez frantses ez kristau izan nahi. Beste batzuetan ez du
|
jakin
nahi, 1916ko uztailaren 15ean idatziko duen gutunean, esate baterako:
|
|
|
Euskaraz alferrik nekatuko gara itzulpen bila, Miranderen aspaldiko alexka bakanen bat kenduta. Euskal wikipediak, bertzalde, ez du gure
|
jakin
mina aseko. Antonio Rivero Taravillo gaelikozale andaluziarra bezalako zubigileak falta zaizkigu, erreka ertz horretan ere.
|
|
|
–Ez dakit.? Mersaultek ez du ezer
|
jakin
nahi bizitzaz edo heriotzaz; amaren heriotzak ez dio batere larritasunik sorraraziko; Lurraren gainean ezinbestean igaro behar dugun egonaldia tramite hutsa da: bizitza datorren bezala joan doa, horixe da egia bakarra.
|
|
2011
|
|
|
«Zer galdu zaizu han?», esaten zioten berrogeita hamazazpi urte beterik Afrikara zihoala
|
jakin
zuten lagunek.
|
|
|
André Gidek arrazoi? Baina horra non ingelesa ikasten ari dela
|
jakin
duten ingurukoek. Jalgia da depresiotik.
|
|
|
Bestalde, Lourdesek egin dion azterketa generikoarekin bat etorrita,
|
jakin
min handiarekin irakurri dudan liburua izan da Azukre xehea, gatz larria. Kontakizuna 1969an hasten da, idazleak hamar urterekin bizitako pasarte bat gogora ekartzen duenean.
|
|
|
Ados naiz Aritzekin;
|
jakin
min maila bati eusten dio Hernandez Abaituaren kontaketarako trebeziak. Kapituluak egokiro eta neurriz moldatuak, gaiak modu ordenatuan garatuak, pasarte ezezagun eta jakingarri zenbait?
|
|
|
Halere, egileak bezala irakurleok badakigu iraganaz egiten duen/ dugun diskurtsoaren koherentzia «gezurtia» dela. Autobiografia guztiek dute iragana «moldatzen», hain zuzen ere autobiografiak direlako, eta esan arren lagun hurkoaren
|
jakin
mina asetzea dutela helburu, besterik izan dezakete gogoaren gogoan: norbere bizitza berriro bizitzeko atsegina hartzea, neurri batean norbere burua justifikatzea edota norbere egia esatea.
|
|
|
Niretzat lan atsegina izan da gehienbat, Hernandez Abaituaren kronikan une saminak falta ez badira ere. Badiotsuet, alde horretatik gustura irakurri dut, nahiz eta
|
jakin
iraganaz egiten ditugun errelatoak nahikoa gezurteroak izaten direla.
|
|
|
Bigarrenik, testuari darion indarra nabarmenduko nuke:
|
jakin
ere, jakin izan du kolkoaren barru barrutik distilatu duena nola bilakatu garraztasun poxi doia duen prosa.
|
|
|
Bigarrenik, testuari darion indarra nabarmenduko nuke: jakin ere,
|
jakin
izan du kolkoaren barru barrutik distilatu duena nola bilakatu garraztasun poxi doia duen prosa.
|
|
|
iragan urruna aitonaren haur garaiko gertaerak azaltzeko; iragan hurbila Edwinen barkuaren auziaz, nerabe garaiko Nereaz aritzeko; eta orainaldia, aita alaben distantzia gero eta markatuagoa argitzeko. Hiru garaiok lotzen ditu abandonuak, boterearen erabilera itsuak, memoriaren jabetzak,
|
jakin
minak, inkonformismo puntu batek, kontakizun osoan zehar azalera egiten duten gaiek. Eta emaitza aipatzeko modukoa iruditu zait, nobela sendoa, hasi eta buka katigatzen zaituena, idazleak ohi duen estilo doiaz idatzia.
|
|
|
Nahiz eta jarrera horrekin ados nagoen, iruditzen zait Edward Saidek esandakoa gogoan izatea ere komenigarria dela. Hots, ezin dugula ahaztu testu ekoizpen orok epistemologia
|
jakin
bati erantzuten diola; hau da, batzuetan komenigarria da egilea nor den aintzat hartzea. Eta egileaz ari naizenean, ez naiz izen eta abizen jakin bat duen pertsonaz ari, baizik eta «egile» kontzeptuaz.
|
|
|
protagonist (ar) en izaera nahaspilatua (k) baina ezinago nekoso egiten dizu irakurketa, kaotikoa baita hari eroalea. Irakurle gisa ordena pixka bat behar dut,
|
jakin
behar dut, edo susmatu behintzat, testuak nondik nora naraman, eta Mea culpa, ostera, protagonistak grabagailuari bote-prontoz botatakoen metaketa da, «bururatzen/ gertatzen zaizkidanak ez ahazteko», Lur-en ahotsak dioskunez liburuaren lehen lerroan bertan.
|
|
|
kantzerra, iragan hain ez urruneko droga?), pertsonaiak, hizkuntza, testuaren garapena? Bukaera iragarrita badago ere, irakurtzen segitzen da, egileak bukaera horretara nola eramaten gaituen
|
jakin
guraz. Beharbada, iruzkin apartekoa merezi du erabilitako hizkuntzak.
|
|
|
Luis Villasanteren Historia de la Literatura Vascaren orrialdeetan aurkitu nuen Jean Etxepare medikua, eta guztiz intrigagarria iruditu zitzaidan hasiera hasieratik. Bertan
|
jakin
nuen, Buruxkak aferaz gainera, Etxeparek bigarren liburu bat ere ondu zigula, Beribilez. Villasantek dioskunez, «Beribilez» apareció primeramente en las páginas de «Gure Herria».
|
|
|
Piarres Lafittek
|
jakin
bazekien zein veneno zerion Etxepareren obrari: Elizaren morala kuestionatzeaz aparte, zer eta eboluzionismoa sarrarazi nahi zuen euskararen plazara, kontrabandoz izan arren.
|
|
|
Maiatzaren 17ko 72 aleak, berriz, honela zioen: «Paperetan ikusten dogunez, burtariñen ariñeketa egunerako oartuko dituez bidean dagozan errietako alkate eta aguintedun guztiak,
|
jakin
eraguin daioen jenteari, egun atan eztaitezala ibilli bide horretan?».
|
|
|
Jesuita petoari dagokion bezala, Carlos de María y Camposek ondotxo
|
jakin
behar zuen, seguru aski, zeinen irristakorrak ziren Inazio Loiolakoaren eta Frantses Jatsukoaren bizitzen inguruko gertaera historiko bereziak; beraz, ezkutatu egin zituen, eta hain modu nabarmenean difuminatu, non ematen baitzuen, santu azpeitiarra Iruñean zauritu zutenean, Nafarroako erreinuaren alde ari zela borrokan, Albret delako baten agindupeko inbaditzaile frantses batzuen aurka. Difuminazio eta makillaje prozesu horren ildo beretik, gidoilari jesuitak, orri batzuk aurrerago,, gazte espainol dotore?
|
|
|
Cheikh Hamidou Kane k ezin hobeto deskribatu du prozesua bere Ambiguous Adventure nobelan, inperialismoaren fase kolonialaren metodoak zertan dautzan honela laburtzean: modu eraginkorrean erailtzen
|
jakin
, eta arte berarekin sendatzen.
|
|
|
Halabehar hitzak bi esanahi ditu, itxuraz kontraesankorrak baina sakonean paretsuak direnak: batetik patua, hala gertatuko zela aurrez idatzita zegoena, nahiz guk
|
jakin
ez; bestetik txiripa, kasualitate hutsa, inork aurreikusi ezin baina halaxe suertatu dena. Ikuspegi filosofiko kontrajarri bi daude bi esanahi horien atzean, baina praktikan antzekoa izan ohi da emaitza:
|
|
|
Amari keinua okertu zaio kotxe hau, eta bakarka, hartuko nuela obeditu didanean, desegokia litzatekeen irribarre gogoa sortu didana, nik nire senari jarraitzen diot, esateko gogoa etorri zait, spot hartako umeari bezala erosi berri duen autoa gidatu duela ohartuta, Citröenena zela esango nuke. Atera zaidan barreak makurretik zenbat dirudien
|
jakin
nahiko nuke, baina ispilu guztiak erorita daude hemen; iragarki hartako gazte aberaskumea bezain errebeldea naiz, eta hura bezala, friboloki eta erakargarriki; harrigarria da tapizeria, (izena idaztearekin bakarrik emakumezko esku bat imajinatzen dut eserlekua laztandu eta airean bueltaka nire barrunbea aurkeztuz, nire kotxearena, aditzeko usaindu behar ez den aroma bat zabalduz), tapizeria zein ...
|
|
|
Euria ari du, bustitzen ari naiz eta trabaturik dago kristala igotzeko mekanismoa; honek dagoeneko ez du nire alkazar izaniko makina bera ematen, nire usaina aireztatzen du haize bustiak; teorian familiaren autoa zen, baita emaztearena eta semearena ere, baina ez dut halakorik sentitzerik lortu, harremana estuagoa da nire eta autoaren artean, sarri lehia bat, egia delako, goizero giltza jiratzen dudanean, motorrak baino hausten ez duen isiltasun goiztiarrean, ingurura begiratzen dudala, arriskuari arnasa hartzeko, batzuetan kikildu egiten nauena egun osorako, zakila loditzen didana bestela, ez egun osorako, baina bai egun osoari eraginez. Beti
|
jakin
dut auto festa honetan heriotza gonbidatu bat gehiago dela; lehen egunetan agujetak izaten nituen besoetan bolanteari indartsuegi heltzeagatik, zaldiz banindoa bezala, oraindik mantentzen dut errepidea zuzena denetan eskuak izterretan jarri eta besoak deskantsatzeko keinua. Bizitza kolektiboa da, heriotza indibiduala, are besteena gurekiko ere; kotxean indibiduala naiz eta bakoitzaren heriotzak ez zaizkio harreman estuenari ere entregatu behar, ezta orgasmoak suposatzen duena ere, segundo gutxiz guztiz bakarkako den energia xahutze hau, autoarenaren parekoa, inefikazia anakronikotzat.
|
|
|
Sumendia den egileari egiten ariko zitzaizkion galdeketa zetorkidan behin eta berriz Erramun Landaz ezer
|
jakin
ez genuen bost egun haietan. Itauntzaileak imajinatzen nituen Erramunen azkenaldiko grabatuetako kubo horietako batean sartu nahian.
|
|
|
Eta zu, Juan Carlos, Donostiakoa?». Zergatik erabili zuen halako doinua
|
jakin
nahi izan zuen Eguillorrek: «Ez al zaizu ba Donostia gustatzen, Andone?».
|
|
|
Denbora lotan zegoen garaiak ziren haiek, eta guztiari hartzen genion bere neurria. Baina laster
|
jakin
izan genuen hura ez zela egoera arrunta, denborak aurrera egiten duela, orduak markatzen eta kontatzen zituzten tramankuluak zeudela, nagusiek asmatuak, eta tamalez gerora (berandu) jakin izan dugu badagoela grabitateari ihes egiterik, baldin eta horretan pentsatzeko astirik ez baduzu. Hortaz, errekondoan eta herriko plaza inguruan ematen genuen denborarik gehiena, hau da, erriberan.
|
|
|
Denbora lotan zegoen garaiak ziren haiek, eta guztiari hartzen genion bere neurria. Baina laster jakin izan genuen hura ez zela egoera arrunta, denborak aurrera egiten duela, orduak markatzen eta kontatzen zituzten tramankuluak zeudela, nagusiek asmatuak, eta tamalez gerora (berandu)
|
jakin
izan dugu badagoela grabitateari ihes egiterik, baldin eta horretan pentsatzeko astirik ez baduzu. Hortaz, errekondoan eta herriko plaza inguruan ematen genuen denborarik gehiena, hau da, erriberan.
|
|
|
gauzek nekez irauten dutela betiko. Porlana asekaitza dela
|
jakin
genuen gero, eta bere legeak dituela, sentimenduekin eta oroitzapenekin zerikusirik ez duten lege hotzak eta koadrikulatuak.
|
|
|
Bizkaian aitzindari izan omen ziren gaur egun slalom izenarekin ezagutzen diren probak antolatzen. Geroago
|
jakin
izan dut Indian duela jatorria gymkanak, horregatik duela letra zopa hori (khana, batuleku, eta gend, pilota), eta zaldiekin egiten zutela garai batean britainiar militarrek (ez autoen zaldiekin, baizik eta zaldi benetakoekin, hezur haragizkoekin). Eta horregatik duela, h?
|
|
|
letren artean. Hori dena gero
|
jakin
izan dut, nagusitan.
|
|
|
Balirudike iraganarekiko malenkoniazko begirada dela nirea, kittatu bako zorren bat dudala berarekin, eta ez nuke itxura hori eman nahi; baina gustuko dut memorian igeri egitea, urteen poderioz lausotu diren pasadizoak, itxura ugerra duten souvenir aspaldikoak, berrasmatzea. Iragana urrutiko aberria da (non behin izan ginen), eta
|
jakin
genuke ez dela eremu mortua, bizi bizirik dagoela, gogoratzen dugun bakoitzean berpizten baitugu. Era horretan, gure presentean bizi da iragana, minutu batzuetan eterno bihurtzen dugu.
|
|
|
–Gerora
|
jakin
dut, eta gainera ez da batere seguru. Zurrumurruak baino ez dira.
|
|
|
Hau da, berak zioen SSetako komandante bat zela eta nik orduan uste nuen koronela zela. Jada ez dakit seguru,
|
jakin
ezazu, agian kapitaina izan zitekeen. Nik ez dut inoiz aleman hizkuntzarik jakin, hitz solte batzuk ez badira.
|
|
|
Jada ez dakit seguru, jakin ezazu, agian kapitaina izan zitekeen. Nik ez dut inoiz aleman hizkuntzarik
|
jakin
, hitz solte batzuk ez badira. Osaba Germanek bai, hura ederki asko mintza zitekeen alemanez.
|
|
|
Nik banekien II. Mundu Gerra hasi baino lehen German hura Alemaniara bidali zutela bere gurasoek bertan ikasketak egin zitzan. Bitxia da, baina
|
jakin
dudanez, familian eta garai haietan, gizonezkoek aleman hizkuntza zekiten, eta emakumeek, aldiz, frantsesa ikasi zuten. Nire amona Benitak, esate baterako, ederki asko hitz egin zezakeen frantsesez, eta ez alemanez, ordea.
|
|
|
Gogoan dut oraindik non, Cafetería Naútico n. Ez dut inoiz
|
jakin
zergatik deitzen zioten horrela, Tolosan ez baitago itsasorik. Apika izan daiteke ibai ondoan zegoelako kafetegi hori eta terrazako mahaiak Oria ibairantz begira jarrita zeudelako.
|
|
|
Bi lan baditugu orduan, behar dugu
|
jakin
, behar dugu erabili.
|
|
|
Bere kabuz mantentzeko gai ez bada, laguntza luke, bestela erabat aldatuko zaigu paisaia. Inor eguraldi ederrarekin Berastegin barrena joaten denean, eta bazterrak hain polit ikusten dituenean,
|
jakin
egin behar du hori.
|
|
|
Ea eman den aurrerapausorik azkenaldi honetan
|
jakin
nahi dut segidan. Bere ustez, azkeneko 10 urteetan ez da lortu aurrerapen handirik.
|
|
|
Eta handik gutxira, beste bat, aurrenekoaren berdin berdina. Bikiak zirela
|
jakin
nuen gero, beraiekin euskaraz hasi nintzenean. Hurrengo bisitan, gauza gehiago jakin nituen.
|
|
|
Bikiak zirela jakin nuen gero, beraiekin euskaraz hasi nintzenean. Hurrengo bisitan, gauza gehiago
|
jakin
nituen. Artzain izandakoak zirela, eta alde eginda zeudela.
|
|
|
Mamelena kafetegian geratu gara Marta Cárdenasekin 2011ko abuztuaren azken egunean. Gero
|
jakin
dugu leku hartantxe, Donostiako Aiete auzoan, Mamelena izeneko etxe bat egon zela, jatorrizkoa eta lehena, Martaren amaren aldeko familiarena; baina oraingo Mamelenan, mahai txuriaren inguruan gosari legea eginez, gure elkarrizketa antolatzen xahutu ditugu aurreneko uneak, ez iraganaz mintzatzen. Zein hizkuntzatan egingo dugun galdetu diogu lehenbizi, euskara ez baita berarentzat jaiotetxekoa, nahiz eta batzuetan, Bidanian pasatako boladetan hartutako azentuari esker, halaxe ematen duen.
|