|
2000
|
|
|
hango egin beharra eta aktibitatea, sarritan 6 -8 ordu klase eman ondoren, bilerak, bertako kudeaketa eta plangintzak... eta herria" hartu". Izugarrizko identifikazioa lortu genuen ikasle-irakasle-Algorta hiruki zabal hartan, eguneroko bizipozaren aldeko erronka Algortako kosmogonia txiki-handi
|
haren baitan
sustraituz. Eta egin zen saltsa haren osagarririk saltseroena Teo zen.
|
|
|
Izan ere, nik uste nuen ezen, etxeko tigrearekin gertatuaren ondotik, ez zeudela etxekoak ezta Urbiaingo herritarrak ere ipuin berrietarako, baina ez, zeren baitzirudien ezen Lutheroren baitan piztu zela piztitzarra, aita Bartolomeren aburuz bai bederen. Eta, baldin zalantzaren bat banuen, ongi bai ongi aditu nion nik aita jesuitari hurrengo igandeetako sermoietan, erraiten eta errepikatzen zuelarik behin eta berriro ezen mastin zuri handi
|
haren baitan
inkarnatu eta mozorrotu zela Eislebengo heresea, zeina deabruen printze izendatu baitzuten han infernuan, Pagabasoko leizean, alegia, eta kalte eta gaitz izugarriak ekarri zizkiela urbiaindarrei, izurri hura lekuko, eta are gehiago ekarriko zizkiela, baldin neurriren bat hartzen ez bazuten. Eta gauza haiek guztiak Urbiaingo parrokiako pulpitutik erraiten zituen igande oroz, Urbiango elizako erretore don Laureano, gizon ezin koldarragoa zena, haren erranetarat zegoenez gero.
|
|
|
Zeren osaba peril handian baitzegoen, eta osabaren bizia ene koleraren gainetik. Izan ere, ez al genion aita Bartolomeri behin baino gehiagotan aditu ezen jaun inkisidorearen laguna zela, eta ez ote zezakeen, edo ez ote zuen izanen aitzinago, ondorez, bere eragintxoa
|
haren baitan
eta haren deliberamenduetan. Bai, egia zen ezen aita Bartolome, bertzalde, jesuita zela eta jesuitek san Inazio zutela patroin, Ofizio Sainduak pertsegitu zuèn gizona, baina egia zen, halaber, ezen, kontradikzione iduriko haren aitzinean, ama erabil zezakeela lekuko gisa, edo Urbiaingo bertze edozein eliztar, osaba Joanikot salatzeko, eta berdin mugi zitzakeela judizioaren hariak itzaletik, jaun inkisidorearen adiskidetasuna profitatuz.
|
|
|
Tigrearen edertasunaz mintzatu berri natzaizu, eta, zinez, zeinen ikuskizun ikusgarria zen hura ehizan ikustea! Zeren, noiz eta ehizaren gibeletik egiten baitzuen —hotzetik berorat, alegia—, istant ezin laburrago batean egiten baitzuen, zeinean baitzirudien ezen sua
|
haren baitan
piztu eta, piztu orduko, gorputz osorat hedatzen zitzaiola, zainetan bolbora balu bezala, harat eta honat lehertzen zena eta gihar guztiak dantzan jartzen zituena, mugimendu arin eta ezin airosagoan. Edo, zehatzago izaitearren, mila mugimendu egiten zituen, gihar bakoitzak bere mugimendua zuelako, baina erran liteke, aldi berean, ezen mila mugimendu haiek bat zirela edo bakar bat osatzen zutela, zeren indar eta mugimendu haiek guztiak senaren meneko baitzituen eta sena zuten, halatan, gidari, sinkronia eta harmonia zirelarik, azken finean, leherketaren fruitu.
|
|
|
Ordea, bere onetik ateratzen zenean ere, ama ez zen keinuka ibiltzen —zeren barrengo sentimenduak sobera adieraztea lekuz kanpoko izan baitzitekeen, bere kasuan eta bere karguan—, erabakiak eta deliberamendu deliberatuak berehala hartuko bazituen ere, makur zegoena artez jartzeko. Eta, beraz, nola amak nekez bete baitzitzakeen bihotzetik iragaiten zitzaizkion ametsak eta fantasiak, zeren
|
haren baitan
etxeak eta etxeko ordenak baitzuten balantzaren pisurik pisuena, hala nahi izan ote zituen amets haiek zeharka bete, bere ahizpa gaztearen bidez —Emilianiren bidez, alegia—, eta hargatik permatu eta entseiatu ote zen urteetan osaba Joanikot harenganat erakartzerat?
|
|
|
" Nik ikusi nuen deabrua tigre
|
haren baitan
, bai, eta tigrea hil genuen, baina deabrua bizi da... zeren, nik baino hobeki dakizuen bezala, deabruak gaur tigre baten forma har baitezake, bihar belearena, eta etzi herensugearena. Eta horregatik erraiten dizuet, halaber, ezen gure biktoria hura egun batekoa izan zela, eta nehoiz baino erneago eta itzarriago ibili beharko genukeela, deabruaren kontrako borrokan..."
|
|
|
Urteak neramatzan nik urtaroen berri jakin gabe, zeren, ni ibili nintzen lurretan, hezea eta beroa ziren nagusi, eta urtaro bakarra zen klima haren fruitu eta ondore, uda eta udaberri artekoa zirudiena, eta batetik zuena bertzetik bezainbat... Eta larrazkena ere han zegoen, egia erran, baina ezkutuan, uda-udaberri iduriko bertze urtaro
|
haren baitan
urturik eta ezabaturik, zeren, klima hartan, larrazkenak landareei eragiten zizkièn zauriak, eragin orduko sendatzen eta orbantzen baitzizkien uda-udaberri iduriko urtaro hark.
|
|
|
Hara badoaz, laster jakingo dute hilkutxan datzana ez naizela ni, beste bat baizik. Eta sosegu une
|
haren baitan
jabetu nintzen, gelako mahaiaren gainean, larunbat gauean Ramonek eta biok hartutako whiskyak zeudela oraindik jasotzeko, hala nola zigarrokinez betetako hautsontzia. Xehetasun txiki horrek asko harritu ninduen.
|
|
2001
|
|
|
Bide Handiaren oinarria zabala da;
|
haren baitan
|
|
2002
|
|
|
garrantzitsuena da bakarrik dagoela, eta bakarrik dagoen gizona, P. Valéryk gogorarazi zigun moduan, beti dago lagunarte txarrean. Barne-ahots horien eta atsekabetzen duten oroipenen (sendategi batean sartuta dagoen Kropotki anaiaren oroipena, egin zuen atentatuarena...) etengabeko zelatapean dago Carlos, eta irakurleok
|
haren baitan
gertatzen ari den borrokaren ikusle artega bihurtzen gara (T. S. Eliotek esana:
|
|
|
Zineak ez bezala, pertsonaia bat hautatzeko,
|
haren baitan
sartu eta bizitza propioa emateko aukera ematen du antzerkiak.
|
|
|
Varela, 1997: 10 -11). Gaur egungo ideala dena delakoa izanik ere, emakumearen irudia ere historianzehar sortutako zerbait dela azpimarratu nahi genuke, eta beti ez dela berdina izan.Gure iritziz, hori kontuan hartzea oso garrantzizkoa da, emakume haien bizitzaaztertzerakoan gure nahi eta kezkak haien gain ez proiektatzeko, eta emakumehaien gizarte-errealitatea errealitate
|
haren baitan
ulertzeko. Horrek ez du esan nahi, emakume haiek sufri zitzaketen menpekotasunak aztertu behar ez direnik, bainabai haien gizartearen baitan aztertu eta ulertu behar direla, eta haien momentuhistoriko zehatzean kokatu behar direla.
|
|
2003
|
|
|
Hots, historia, gainerako diziplinak bezala, garai eta lurralde desberdinetan nola garatu den kontuan izango dugu, ondoren euskarazko historiografia mundu horretan nola kokatzen den ikertzeko. Bereziki Euskal Herriaren inguruan eta hari buruz hizkuntza desberdinetan garatu den historiografia segituko dugu,
|
haren baitan
kontestualizatzeko euskarazko produkzioa. Euskal Herriko historiografia eleanitz horren inguruan zenbait monografia daude, balantze eta analisi desberdinak proposatuz.
|
|
|
Izan ere, Garibai Filipe II. Gaztelako erregeren kronista ofiziala zen, eta haren erreinu eta printzerri penintsular guztien historia idatzi zuen. Compendio Historial obran, euskaldunak eta beren historia Monarkia
|
haren baitan
kokatzen ziren, modu berezi eta pribilegiatuan, bai, baina ez era zentral batean. Ez zen euskaldunek euskaldunei zuzenduriko narratiba, Iberiar Penintsulako gainerako herriekin konpartitu nahi zuten narratiba baino.
|
|
|
Lehenari dagokionez, argi dago euskarazko historiografiaren agerpena ezin uler daitekeela euskal letren bilakaera orokorretik kanpo, hots, euskarazko narratibatik kanpo: hizkuntza idatziaren garapenak eta finkapenak ahalbidetuko du
|
haren baitan
espezializazioak sortzea, esate baterako historia arloko generoak agertzea. Hortaz euskarazko historiografiaren nondikoak azaltzeko euskal letren bilakaera orokorra present izan beharko dugu.
|
|
|
berreskura dezake, eta
|
haren baitan
bere burua
|
|
|
Antza, lagunarte hertsi moduko bat osatzen zitean bere lagunek, isilpekoa eta sexu jokoetara emana. Jaionek esan zidanez, zirkulu
|
haren baitan
ezagutu zian egiazki bere burua. Gogoko omen zitian gizon talde hark egiten zizkion proposamenak.
|
|
2004
|
|
|
Menderakuntzaren logikak, alabaina, ondo asko dakigunez, berezko ezaugarria du menderatuen artean dominazioaren balio-arauak barneratzekoa. Gizarte-sistemaren egituran talde nagusiak ezarria daukan dinamikari datxekio mendeko azpitaldearen jokaera, honek
|
haren baitan
eta haren arabera berritzen baititu bere jarraibidea eta zentzua gizarte jardunaren elkarrekintzan.
|
|
|
arra zarena, zehazki. Arana euskalariaz diharduten gehienek azpimarratzen duten tesia baita
|
haren baitan
hertsiki loturik datozela ideia politikoak eta teoria lin guistikoak, Euskal Pizkundean izan zuen eraginaz hitz egitera goazen hone tan, behartuak gaude Sabino abertzaleaz, euskalariaz eta euskaltzaleaz jardu tera.
|
|
|
Aipamenik ere ez Aro Modernoan Lapurdin (eta baita Bizkaian eta Gipuzkoan ere!) izugarrizko garrantzia izan zuen balearen ehizari eta bakailoaren arrantzari. Hurrengo puntu bat Matxinaden ingurukoa da,
|
haren baitan
, adibide gisa edo,. Gatzaren estankoa (1631), Aduanen matxinada (1718) eta 1766ko matxinada, aipatzen direlarik.
|
|
|
(c) Zilegitasunaren gaiarekin batera, benetako parte-hartze demokratikoari buruzkoeztabaida ere irekita dago. Demokrazia fonnalak hiritarren interes politikoak betetzekoezintasuna erakutsi du eta
|
haren baitan
desobedientziari buruzko eztabaida zentzu horretanplanteatu da. Munduan gertatu diren aldaketen berri emateko nolabait, analista politikoeknahitaez parte-hartze demokratikoari buruz zerbait esan beharko dute.
|
|
|
Erlijioarenmuina ez zen, bere iritziz, pentsatzea edo ekitea, sentitzea eta hizitzea baizik. Erlijioak ezdu unibertsoa azaldu behar, begictsi eta
|
haren baitan
murgildu baizik. Garrantzitsuena harrimcna da, bame-igurtzia.
|
|
|
Versailleseko itunean, Alemaniak ordaindu beharreko kalte-ordainak zehaztuko ziren. Eta ordainketa bidegabe
|
haren baitan
, hasiera batean, zera aipatu zen, Alemaniako soldaduok herrialde garaileetara joan beharko genuela, lantegietan eta soroetan lan egitera. Bi hitzetan, irabazleen esklabo bilakatuko ginen.
|
|
|
Ez da erraza ikusten nola berbidera daitekeen egungo egoera, dagoeneko kate handien interesak hain garatuak daudela, are gutxiago erakunde autonomikoek estatuaren aurrean dituzten mugekin ikus-entzunezko sistema propio bat araupetzeko. Baina, edozein modutan, derrigorrezkoa ikusten dugu, EAEn behintzat, ikus-entzunezko sistemaren gaineko orain arte ez bezalako legegintza eta instituzionalizazio propio bat eraikitzea, Ikus-entzunezkoen gaineko euskal lege bat eta Ikus-entzunezkoen Euskal Batzorde Goren bat, alegia, gauza izango liratekeenak ikus-entzunezko sistemarako, eta
|
haren baitan
telebistagintza lokalentzako, irizpide eta politika-printzipiobe rri batzuk ezartzeko. Nafarroako Legea eta Batzordeakhorren adibide izan litezke, baina bada eredu egokiagorik non begiratu, hala nola Kataluniako CAC (Consell de l’Audiovisual de Catalunya).
|
|
|
Zentzu hori ez datzala
|
haren baitan
, hartatik kanpo baizik.12
|
|
2005
|
|
|
Lehenengo eta behin Arabako hiriburuak Seiurteko Demokratikoan (1868-1874) bizi izandako kultur loraldia, inertzialki Errestaurazio garaira luzatzen ari zena. Kultur humus
|
haren baitan
, Gasteizko Ateneoaren azpiegiturak baliatuz, erne ahal izan zen aldizkariaren proiektua. Bigarren faktorea, Revista inspiratu zuen giro euskaroa izan zen, 1876ko foru abolizioak eta haren aurkako erreakzioak markatu zutena.
|
|
|
Lehorregia iruditu zitzaidan. Halim tipo jatorra zen oso, askotan guk nahi genuen musika ipintzen zuen Txorrokopuntan eta edozer gauza kontatuta ere sekretuak salbu zeuden
|
haren baitan
, hori zioen jendeak behintzat.
|
|
|
Zer pentsatuko zuen gizajoak? Zer-nolako gogoeta egingo zuen egurrezko irudi
|
haren baitan
–
|
|
|
Haatik, ideologiatik zetorkion gehienbat sexu-askatasuna, eta jokabide hura oso zabaldua zegoen ezkerreko zenbait jenderen artean. Kontua sakonago aztertzea erabaki nuen, psikoanalisiari buruzko eskuliburuak irakurtzea, ea ordena pixka bat ipintzen nuen aieruzko zurrunbilo
|
haren baitan
.
|
|
|
Humboldten arabera hemen" esentziala dena" falta da, alegia," eginkizunaren orokortasunaz" jabetzea: " Hizkuntza guztiak, edonola eta edonon aurki daitezkeen hizkuntz-aztarna guztiak, elkarren artean konparatu behar ditugu eta, egiaz, printzipio berberen arabera" 157 Hizkuntza bat bera ere ez dago sobera, ze hutsalena dirudienak ere beti erakuts diezaguke zerbait giza-izakiari buruz, alegia,
|
haren baitan
bakarrik dagoen eta beste hizkuntzetan aurkitzen ez dugun zerbait. Horrela, bada, ondare linguistiko osoa" ahalik eta konpletoen bildu" behar dugu eta, honekin batera," hizkuntza guztiak pentsagarriak diren analogiaren arau guztien arabera konparatu" 158 Era honetan burututako ikerketak, azken batean, garbi du hizkuntza ez dela gizakiarentzako tresna hutsa baizik eta, aldi berean, beronen jardueraren" kausa" eta" efektua".
|
|
2006
|
|
|
[horientzat mimesiak] pertsonen arteko jokamoldea adierazten du, bertan batak bere burua bestearengan asimilatzen du, bestearekin identifikatzen da, afektiboki
|
haren baitan
introiektatzen da. Aipatzen ari garen harremanean, batak bestearen ereduari jarraitzean nozitzen duen arroztasunak ez du inplikatzen bere buruaren inongo galtzerik, irabaztea eta aberastea baizik.
|
|
|
Erlijio aferak ere bere kezketatik urrun izan zituen beti. Erromako apezpiku espainolzalearendako herrak erro barrenak eginik zituen
|
haren baitan
, gazte-gazterik Albreten alde egitera deliberatu zenetik. Gainerakoan, ilunpe erromatarrean bizi zen haren espiritua, nafar gehien-gehienena bezala.
|
|
|
" Asiria zaharretik dator, eta Baalen adoratzaileek erabili zuten. Ez dizut kontatuko zein izan den, mendeetan zehar, nigana ekarri duen bide makurra; bakarrik esango dizut ez dela askotan erabili,
|
haren baitan
gordetzen den magia boteretsuegia eta ilunegia delako".
|
|
|
Ondo daki berak herrialde askotan orpalua landaretik ateratzen dutela euren gezientzako pozoia eta horren indarrak urteak iraun dezakeela, urte asko. Objektu berri bat dakarrela iragartzen didan bakoitzean, orpaluatik lortutako pozoia egon litekeela
|
haren baitan
etortzen zait burura, eta, arreta galduz gero, gauzarik txarrena gerta dakiokeela Mikeli. Eta, era berean, hori ere bai, aztertu ostean museora edo dagokion lekura eramateko edo bidaltzeko piezaren bat prestatzen ari dela ikusten dudanean, lasaitua hartzen dut.
|
|
|
Euskalgintza entitate edo zer dinamikoa bada, euskarak ere jaso beharko lituzke, ondorioz,
|
haren baitan
sortzen diren ideiak, joerak, kontzeptuak, objektuak eta gauzakiak. Euskalgintzaren hiztegia berritu behar dugula, alegia.
|
|
2007
|
|
|
Programa
|
haren baitan
, pauso garrantzitsuak eman zituzten. Besteak beste, inguruko barietateak bildu zituzten, hazitarako patatak ekoizten hasi ziren, Europako hainbat herritako barietateak inportatu zituzten...
|
|
|
Protokoloak eta teknikak hobetzeko, Gasteizko Biotechnology Institute (BTI) enpresak ikerketa-lan eta ahalegin handia egin du azken 15 urteetan, eta egundoko iraultza eragin du hortz-inplanteen munduan. Izan ere,
|
haren baitan
garatu diren teknikak, hortz-inplanteak eta protokoloak punta-puntakoak bilakatu dira. Eta Euskal Autonomia Erkidegoak ospea hartu du mundu osoko dentisten artean.
|
|
|
Indar hori da bere askatasuna, banakotasuna, kreatibitatea. . Ezein indar bizik ez du, ezein eragin arrotzekiko, pasiboki bakarrik jokatzen; kanpotik hura hainbat eta hainbat ahal bada ere indartu, bidatu eta lagundu, alabaina,
|
haren baitan
agitzen den guzti-guztia, haren indar barneko eta propioaren obra da? 54 Indar hori jatorrizko edo berezkoa da, noski, hori da norbere askatasuna, norbere bizia bera da, eta hein horretan hori dela, esan genezake, norbere nitasun edo karaktere naturala55, horrexena edo horixe izango da denboran garatuko duen karakterea.
|
|
|
Naturan dena da biziduna, eta biziduna den oro arimaduna; naturak baitihardu
|
haren baitan
, bizidunak natura (ez pentsatu, baina) bizitu egiten du, naturaren bizipena du(, ezagupen, ez teoriko, baina artekogabea).
|
|
|
Baina, beharbada, hizkuntzaren definizio hori ez da egokia, ez da errealitatesoziolinguistikoari bete-betean dagokiona. Beharbada, hizkuntza produktuhistoriko-sozial bat da, herri edo gizarte jakin baten produktua eta, agian ez horibakarrik; agian, herri edo gizarte historiko eta sozial hori hizkuntzaren produktuaere bada,
|
haren baitan
sortua eta eraikia ere bada. Alegia, elkarrekiko eragineansortutako gauzak izan litezke, batetik, euskara, eta, bestetik, Euskal Herria.
|
|
|
Beraz, niaren ideia edo kontzientzia justifikatzeko, Condillac, Hume-ren ondotik, analisi enpiriko sentsistaren bidean beti, bila ibili zaigu, hura nola sortua ote den, hots, zein sentsazio/ inpresiotatik jalgia. Usaimenetik hara jalgia omen dugu hori, Sentsazioen Traktatuko I. VI. kapituluan irakurtzen dugunez («Du moi, ou de de la personnalité d, un homme borné à l, odorat») 267 Sentsazioen Traktatuko apologo famatuaren arabera, gizon-emakumea berez eta hasieran ez da marmolezko (pasibitatezko) estatua bat baizik, sentsuekin dotatua ordea, eta inbaditzen duten sentsasizoak dira,
|
haren baitan
bai fakultateak berak eta bai ezagutzak piztuz joango direnak. Gure (hau da, estatuaren) existentziako estreinako momentuan ezin dugu ezer pentsatu, ezta geuk deus nahi ere, oraindik ez baitago ni bat
|
|
|
litzateke (ozta-ozta ahal izango litzateke ikasi ere) 521 Aitzitik, hizkuntza organismo bat baita,
|
haren baitan
den-dena, salbuespenik gabe, analogiak eratua dago alderik niminoeneraino522 Gramatika, «analogien osoko bat» da («ein Ganzes von Analogien») 523, eta analogiaz analogia dago eraikia eta saretua lexikoa ere.
|
|
|
hizkuntza bera da horrela, nondik ere ditudan nik mugaketak esperimentatzen. Bakarrik, ni mugatzen eta determinatzen nauena
|
haren baitan
, haren baitara etorri giza naturatik da, barnekorki nirekin elkarlotutik, etorria, eta hortaz harengan niretzat arrotza ene momentuko natura indibidualarentzako da halakoa, ez nire jatorriz egiazkoarentzat352.
|
|
|
34b eta hurr.) eta Aristoteles-engandik (Peri Psych. 407 a 3), estoikoetan barrena, San Paulok estoikoengandik dauzkan espresioekin elizan ere sartua366, Birjaiokundetik datorren «munduaren arima» dela (unibertsoa arimadun edo animalia erraldoi gisa irudikatua, biziduna, geldigabeki aktiboa bere baitatik edo izpiritutik, hark eginak baikara eta
|
haren baitan
baikara bizi, harengana itzultzeko: grekoentzat arima bizitzaren, mugimenduaren, hazkundearen printzipioa da), unibertsoari bizirik eta ekinkor eusten dion indarra, barrutik diharduen «jainko» munduaren eratzailea.
|
|
|
Izaki organiko baten hats artekogabea haren balio sentsuzko eta bai izpiritualean, organiko ororen natura partekatzen du, alegia
|
haren baitan
zer bakoitza besteari eskerrak dagoela, eta guztia, dena barrentzen duen indar batari eskerrak429.
|
|
|
Bere formazioa beste hizkuntza batzuetan erdietsi duen batek, ikasten badu hizkuntzaren bat gutxiago betegina, eta maisutzen bada hartan, beronen bitartez ahal izango du halatan produzitu emaitza bat, berez hari arrotza zaiona, eta zeharraldatuko du horrela haren baitara ikuskera bat, [hizkuntza] haren eraginpean soil bizi den nazioak duena baino. Alde batetik, hizkuntza pittin bat bere zirkulutik atera edo egiten da; bestetik, ulertze oro objektibo eta subjektiboaz osaturikoa baita,
|
haren baitan
zerbait berri ipini da; eta hala, ozta esan ahal daiteke, zer ezin den sortua izan hartan eta haren bitartez. –
|
|
|
Ezein indar bizik ez du, ezein eragin arrotzekiko, pasiboki bakarrik jokatzen; kanpotik hura hainbat eta hainbat ahal bada ere indartu, bidatu eta lagundu, alabaina,
|
haren baitan
agitzen den guzti-guztia, haren indar barneko eta propioaren obra da783.
|
|
|
Ideia orokor guti, itxuraz (kontzeptuak, lehenik erlijiozkoak, latinari mailegatuak omen zizkion), baina izenak, ordea, bazituen lurrak hartzen duen aldaera eta plegu bakoitzeko: lurraldea orotan nabari
|
haren baitan
. Eta hitz josturan ere zerbaitek pizten zidan jakin-mina:
|
|
|
Orain artean hezkuntzaren antropologiaz —antropologia pedagogikoaz edota pedagogia antropologikoaz— orokorrean aritu ondoren, jarraian," hizkuntzaren pedagogiak" zehatzago
|
haren baitan
betetzen duen lekua eta zeregina argitzen saiatuko gara. Dena den, hasieratik esan beharrekoa da, Bollnowek egiten duen bezala, aztergaia hemen ez dela soilik hizkuntzaren edo hizkuntzen didaktikari buruzkoa:
|
|
2008
|
|
|
Elikagai horietako gehienek kontsumitzaileari aldez edo moldezko bermeak eskaintzen dizkioten arren, osagaiak zein diren eta hitz emaniko eraginak nolakoak izan litezkeen ez jakitearen ondoriozko mesfidantzak irauten du oraino
|
haren baitan
.
|
|
|
Abertzale jeltzale deitu diet batez ere EJBko sinpatizante izateaz gain (hori hein batez Azkue, Broussain, Campion eta Lhande ere baziren, nahiz seguru asko ez beste laurak bezain leialak EJBrekiko) hizkuntza arloan ere sabindar eskola segitzen zutenei. Edozein kasutan Akademian bildu ziren sabindarrak ez ziren eskola filologiko horren jarraitzaile itsuak, baizik eskola
|
haren baitan
mugituz ikuspegi propio bat zutenak hainbat auzitan (Olabide adibidez ez zen sabindar neologismo zalea, Eleizaldek ez zituen fonetismoak maite, etab.).
|
|
|
Proiektu hau bere garaian paperetik irten ez bazen ere, 1919an Euskaltzaindiaren sorrera eta lehen pausoak gertatzean hein batez bide honen antzekoa segitu zen: Diputazioen babespean sortu zen Euskaltzaindia, bere proiektu nagusiak ortografia eta hiztegia izan ziren, eta elkarte
|
haren baitan
Azkuek gramatika lan nagusi bat (Morfología, vasca) idatzi zuen. Hori guztia abiatzeko, ordea, hogei urte baino gehiago falta ziren oraindik.
|
|
|
Hau da, Azkueren ikuspegian, Akademia,
|
haren baitan
lan egingo zuten kidez urri zebilen eta zeudenen artean arazo larrien irudia aurreikus zitekeen: tentsio politikoak, kontsentsurako malgutasun pertsonal falta, euskaraz aritzeko ezintasunak, eta akademiko eruditu baina inaktiboak.
|
|
|
Izan ere, artean ikerketa hasi berria nuen (funtsean tesina zen hura), eta ez nuen astirik izan gaia nahi adina lantzeko. Egitura aldetik biografia forma eman nion,
|
haren baitan
gai batzuen analisia tartekatuz. Beraz, ez zen osoki biografia liburu bat, ezta osoki ikerketa tematiko bat ere, erdibideko zerbait baizik.
|
|
|
Oro har euskal identitatearekiko sentiberatasun estetiko burgesaren testuinguruan erne zen, aurreko atalean ikusitako neoeuskal arkitektura eta toponimo berrien giro berean. Mugimendu «baskista» zabal horrekin elkarlanean ibili zen Azkue,
|
haren baitan
bere musika proiektu nazionala eskaintzeko. Izan ere, Bilboko Elkarte Koralean, adibidez, denak nazionalistak ez baziren ere (eta euskal musikaz gain bestelakoa ere landu nahi zutenak egon arren), euskal gaiekiko sentiberatasun bat zegoenez, Azkuek bertan eskaini ahal izan zituen bere obrak.
|
|
|
Bere jakin-gosearen bilaketaren azken bururapena ez ote zuen adierazi? Alabaina, bigarren Septentrio idazlearen poetika orokorrean osoki kokatzen da, ber denboran bere toki berezia dauka
|
haren baitan
, eta haren argitaratzeak idazlearen lan literarioaren unibertsaltasuna indartzen du. Hori nahi nuke erakusterat eman bi liburuen irakurketa bat proposatuz.
|
|
|
Bost pertsona sartu zituzten preso auzi
|
haren baitan
. Horietarik bat bere buruaz beste egiten ahalegindu zen kartzelan, handik zenbait hilabetera, eta baldintzapean aske utzi zuten.
|
|
|
Bestalde, kultura esanda talde edo elkarte baten ethos edo ohiturak adierazten badira —Iris M. Young7 teorialari feministak eta M. Wallzer8 gizarte-mugimendu berrien teorialariak ere egiten duten bezala—, kontzeptuaren esanahia murrizten ari gara. Nahiz eta, era berean, kultura-aniztasunari buruzko hausnarketa-eremu berria zabaltzen den, gizarte-talde gutxiengodun baino gehiago gizarte-talde gutxietsita dauden horiek jasaten dituzten diskriminazio-mota guztiak hartzen baitira
|
haren baitan
.
|
|
2009
|
|
|
eta izan ere, metafisikak utzi eta sinpleki harturik, Jainkoa ez da apika den oro den horixe baino, pentsatzen duzu, edo den oro horren izatea soil, ez. Beste? ezer; Avizenaren, lehen ezaguna?, beste ezeren aurretik ezagutzen dena, besterik ezer ezagutzeko aurrebaldintza, ezagutzen den oro
|
haren baitan
ezagutzen delako. (Pentsamendu ateista, ikuspegi horretatik, razionalki pentsatzen duen inorentzat ez da izango posibilitate bat zinezkoa, eta haren arrazoia [in] morala bakarrik izan ahalko da, edo ergelkeria.
|
|
|
Kreazioa formen errebelazioa da, irudien irteerarena hutsetik. S. Dalik kontatzen du, nola bera txiki--txikitatik jostatzen zen etxean barrusabai goiko hezetasun orbanetan gura zuen edozer ikusten; eta nola geroago esperientzia bera udako ekaitz hodeien trumilean bizitu izan zuen; eta nola nerabezaro hasieran
|
haren baitan
ikusizko irudien haraindi mundua sentimenduzko arlotan antzaldatzeko ahal magikoa erne zen, halatan maisu bilakatu baitzen noiznahi edozertan edozer, hala nola zer berdinetan aldioro zernahi bestelako ere ikusteko arte mirariginean. Natura osoa bizidunduaraziz, irudipen fantastikoenetan kreazioaren batasuna konjuriatzen eta dinamizatzen da.
|
|
|
Aurpegiak bata bestearen atzean agertzen zitzaizkion, zurbil eta hotz, eta hitz ulertezin batzuk murmurikatuta aienatzen ziren jendeen zurrunbiloan. Oskarrek mekanikoki erantzuten zuen, mekanikoki mugitzen zen, irribarreek eta malkoek tarteka hartzen zioten aurpegia, baina lanbro
|
haren baitan
orori soraio iraun zuen, automata baten antzera musuak hartzen eta bihurtzen.
|
|
|
Adak argi eta garbi ikusten zuen Txopitea jaunaren ardura, medikuak hasieratik beretik tratatu baitzuen ia alaba bat balitz bezala, haren arazoetan buru-belarri sartzen zela eta
|
haren baitan
irauli; Adak bazuen, beraz, konfiantza bat, horregatik kontatu zion zehatz-mehatz don Juliori Benjamin Mariarekin gertatua, horregatik aipatu zizkion Txarorekin izan zituèn zailtasunak, eta horregatik eman Teofilo Mariarekin zituèn ezintasunen berri?, baina konfiantza hura ez zen, beharbada, osoa; don Juliok, izan ere, sarri askotan galdetzen zion:
|
|
|
itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai-arrebek ere: hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun
|
haren baitan
; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol-zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen beharrik ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai-arreba guztiak: afera hartaz eta, zer?
|
|
|
idatzi zuen, idazpuru gisa?, Adak bere egoeraren berri ematen zion: bere kezkak?, askotan Ana Kareninarekin oroitu eta berarekin guztiz errukitzen naiz,
|
haren baitan
neure burua ere ikusten dudalako, beharbada, nola edo hala, maila batean bai behintzat, ni nekez bereiziko bainintzateke inoiz maite dezakedan maiteagandik, are gutxiago neure burua hil??, bere desioak?, imajinatzen dut zu eta ni mahai batean, orain arte egin izan dugun bezala, baina inoren mehatxurik eta inoren begirada maltzurrik jasan gabe, liburu hau edo hura irakurtzen dugulako edo zigarreta... noiz iritsiko da, baina, egun handi hori???
|
|
|
Zuzendaritzak Gasteizko ia langile guztiei eragingo dien enplegua erregulatzeko dosierra aurkeztu du; bigarrena, hain zuzen. Zehazki, 3.000 langiletik 2.874 egongo dira
|
haren baitan
. Proposamenean jaso dutenez, 70 egunez kontratua etengo zaie behargin horiei.
|
|
|
Lehen karta hartan –" Lagun maitea" idatzi zuen, idazpuru gisa–, Adak bere egoeraren berri ematen zion: bere kezkak –" askotan Ana Kareninarekin oroitu eta berarekin guztiz errukitzen naiz,
|
haren baitan
neure burua ere ikusten dudalako, beharbada, nola edo hala, maila batean bai behintzat, ni nekez bereiziko bainintzateke inoiz maite dezakedan maiteagandik, are gutxiago neure burua hil" –, bere desioak –" imajinatzen dut zu eta ni mahai batean, orain arte egin izan dugun bezala, baina inoren mehatxurik eta inoren begirada maltzurrik jasan gabe, liburu hau edo hura irakurtzen ... noiz iritsiko da, baina, egun handi hori?" – eta bere beldurra –" kartak irakurri bezain laster apurtu egin beharko genituzke:
|
|
|
Adak argi eta garbi ikusten zuen Txopitea jaunaren ardura, medikuak hasieratik beretik tratatu baitzuen ia alaba bat balitz bezala, haren arazoetan buru-belarri sartzen zela eta
|
haren baitan
irauli; Adak bazuen, beraz, konfiantza bat –horregatik kontatu zion zehatz-mehatz don Juliori Benjamin Mariarekin gertatua, horregatik aipatu zizkion Txarorekin izan zituèn zailtasunak, eta horregatik eman Teofilo Mariarekin zituèn ezintasunen berri–, baina konfiantza hura ez zen, beharbada, osoa; don Juliok, izan ere, sarri askotan galdetzen zion:
|
|
|
Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz ikusi beharko ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue..."; eta ongi oroitzen zuen, azkenik, nola haurra ganbarako gela bakartuan –gela debekatuan, bestela esanda– itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai-arrebek ere: hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun
|
haren baitan
; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol-zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen beharrik ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai-arreba guztiak: afera hartaz eta" zer" hartaz hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
sartzen dugu muturra
|
haren baitan
,
|
|
|
Izan ere, kanta, bere sorreran batez ere, fronte oso baten zati bat baino ez da, hala zioten behintzat Letek, Lertxundik, Laboak eta beste batzuek ere?, era askotako kultur adierazpenen bidez nazio bateko kide izatearen sentimendua birsortzera bideratua zegoena. Euskal imaginarioa, bere errekreazio mitiko, hesi fisiko eta giza mugekin, indarrez ernatu zen mugimendu
|
haren baitan
. Kantautoreak bere gain hartzen zuen igorle-papera betetzeko erantzukizuna.
|
|
2010
|
|
|
eta eskua eskuan nuela ulertu nuen izebak esan berria: ni izeba nintzela, zeren
|
haren baitan
bizi nintzen, eta eukaliptoa nintzela, eta eukaliptoaren bizipoza, eta eukaliptoaren adar batean zegoèn txori txirularia?
|
|
|
Belaunen gainean erori al zara??; eta, amari begirada aztertzaile bat zuzentzen ziola, gehitu zuen: . Edo??; amak konturatu beharra zuen, izebak hitz bakarreko esaldiari erantsi zizkiòn eten-puntuak eransteko moduan, susmoren bat piztu zela
|
haren baitan
, baina ama harro zegoen bere ubelune haietaz: izebari harrotasunez betetako begirada luzatu?. Nik ere sufri dezaket, hitz erdirik esan gabe, zuk bezala, Ernestina:
|
|
|
bi hilabete eskas haietan ni ez nintzen berarekin bakarrik egoten ahalegindu, aski bainuen haren irudi bat, haren irria, begirada iheskor batek atzemandakoa, edo haren ibilera, edo haren garondoa, eguzkiaren argipean marmolezkoa zirudiena? edo patatak zuritzen zituèn eskua, edo arrosa bat ebakitzen zuena?, irudi idealizatu
|
haren baitan
Helena maitatzeko, baita Jainkoa bera ere, maitasun platoniko guztiak Jainkoa maitatzeko beste modu bat ziren-eta; hala ere, noizean behin bai, berarekin egiten nuen topo korridoreren batean, sukaldean edo lorategian, eta batean. Egun on, Gabi, esaten zidan, eta hurrengoan. Arratsalde on, Gabi?:
|
|
|
Eztabaida prozesu
|
haren baitan
, negoziazioak izan eta formula bat adostu zen: Partaidek buruzagitza hartu eta arlo pedagogikoaren kudeaketaz arduratzea; eta federazioak jarraitu eta Partaideren enpresa laguntzaile bihurtzea.
|
|
|
Euskararen modernizaziorako saiakera batzuk emanak ziren jada, besteak beste, Gabriel Arestik, Xabier Kintanak, Juan San Martinek eta Rikardo Arregik sustatuta. Euskaltzaindiak euskararen batasunerako erabakiak ere hartu zituen 1968ko urrian, Arantzazun egindako batzarrean, nahiz eta iritzi kontrajarriak egon
|
haren baitan
. Hala, ikastoletan hasia zegoen eztabaida areagotu egin zen:
|
|
|
–Gainera, Araban beste fenomeno bat gertatu zen?, erantsi du Aginaldek: . Orduan, Aldundiak Euskara Zerbitzua izenekoa sortu zuen, eta zenbait ikastola Euskara Zerbitzu horren menpe sortu edo
|
haren baitan
geratu ziren: Toki-Eder, Barrutia?
|
|
|
–Negoziatu genuen testu edo akordio
|
haren baitan
, nik esango nuke ikastolek 1982 -83tik egindako planteamendua islatu genuela?, dio J. Iñaki Etxezarretak. –Leial izan ginen hasitako eta egindako bidearekin.
|
|
|
Hau da, ikastola guztiak kooperatiba hartan bazkidetuta zeuden, baina EAEtik kanpoko ikastolak ezin ziren izan bazkide zuzenak, bazkide laguntzaileak baizik. Eredu
|
haren baitan
, halaber, lurraldeko federazioen desagerpena proposatzen zen.
|
|
|
Roughing It (1872), The Gilded Age (1873), The Adventures of Tom Sawyer (1876), Life of the Mississippi (1883) eta The Adventures of Hucleberry Finn (1885). Ospea handitzeaz bat, ezkortasun intelektuala eta gizadiarekiko etsipena gailendu ziren
|
haren baitan
. C. Dudley Warnerrekin idatziriko The Gilded Age obran, esaterako, auzitan jarri zuen XIX. mendeko gizarte amerikarra.
|
|
|
Belaunen gainean erori al zara?"; eta, amari begirada aztertzaile bat zuzentzen ziola, gehitu zuen: " Edo..."; amak konturatu beharra zuen, izebak hitz bakarreko esaldiari erantsi zizkiòn eten-puntuak eransteko moduan, susmoren bat piztu zela
|
haren baitan
, baina ama harro zegoen bere ubelune haietaz: izebari harrotasunez betetako begirada luzatu —" Nik ere sufri dezaket, hitz erdirik esan gabe, zuk bezala, Ernestina:
|
|
|
Eta nik eskua eman... eta eskua eskuan nuela ulertu nuen izebak esan berria: ni izeba nintzela, zeren
|
haren baitan
bizi nintzen... eta eukaliptoa nintzela, eta eukaliptoaren bizipoza, eta eukaliptoaren adar batean zegoèn txori txirularia...
|
|
|
Helena gure etxean bi hilabete betetzear zegoenean gertatu zen hura, Rakel berriro lanean hasi baino astebete lehenago, hortxe-hortxe; nik ez nuen Helena inola ere espero, bera bere eginbeharretan aritzen baitzen, eta ni neureetan; are gehiago: bi hilabete eskas haietan ni ez nintzen berarekin bakarrik egoten ahalegindu, aski bainuen haren irudi bat —haren irria, begirada iheskor batek atzemandakoa, edo haren ibilera, edo haren garondoa, eguzkiaren argipean marmolezkoa zirudiena... edo patatak zuritzen zituèn eskua, edo arrosa bat ebakitzen zuena—, irudi idealizatu
|
haren baitan
Helena maitatzeko, baita Jainkoa bera ere, maitasun platoniko guztiak Jainkoa maitatzeko beste modu bat ziren-eta; hala ere, noizean behin bai, berarekin egiten nuen topo korridoreren batean, sukaldean edo lorategian, eta batean" Egun on, Gabi" esaten zidan, eta hurrengoan" Arratsalde on, Gabi": halaxe esaten zidan, bai, euskaraz —lehenengo zailtasunaren aurrean, hala ere, gaztelerara jotzen genuen automatikoki—, bazekielako nik euskara ikasi nahi nuela, eta nik, orduan, ukitu gabe maite nezakeelako sentipena neureganatzen nuen... nire izena haren ahotsean entzuten nuenean puztu eta puztu egiten baitzitzaidan neure birika bakarra, bi biriken tokia hartzerainoko puzte etengabean, musikaren edertasuna eta edertasunaren musika —Mozartena eta Händelena, Chopinena eta Beethovenena— Helenak ahoskatutako bi nota haietan laburbilduko balitz bezala:
|
|
|
Nicolasen obra aldatuta zegoela iruditu zitzaion, otzanago bihurtua, erosleen gustuak errazago harrapatzeko baretua bezala. Hala ere, beti bezain zail egin zitzaion obra haren hermetismoa leku hartan bildu zen jende eta giroarekin ezkontzea, ezin zuen ulertu inkomunikaziotik hurbilago zegoen aldarrikapen hark nola lor zezakeen jai giroa sortzea munduan erosoen bizi zen sektorean instalatutako jende klase
|
haren baitan
. Merkatuaren arauak eta paradoxak izango ziren, baina ezin zuen ulertu.
|
|
|
Iruditu zitzaidan, atariko petrilean eserita, Iruaingo etxeak usain bat zabaltzen zuela, eta
|
haren baitan
zeudela, osagarri bezala, zaldiak eta Lubis, osaba Juan eta Adela, Lizardiren liburua eta Redinek behin leku hartan edandako garagardoa, basoko txoriak eta errekako amuarrainak. Nire benetako etxean nengoela sentitu nuen, eta begiak itxi nituen usain hura sakonago aditzearren.
|
|
|
Konkista militarrez gain, Gaztelakoak bertako jauntxo batzuen laguntza ere izan zuen,
|
haren baitan
ikusi zituztelako pribilegio eta botere gehiago nafar erregeekin zituzten baino. Ingurune hau ere garaiko bandoen arteko-handikiak/ ahaide nagusiakborroketarako eragile bat gehiago zen; oinaztarrak eta ganboarrak bandoetan, adibidez, azkenak Nafarroako erregearen alde zeuden, besteak, aldiz, aurka.
|
|
|
Oin-oihaletan ibili ondotik, Admed harlausen gainetik joaten zen laranja-ondo eta palmondoz inguraturik zen lorategi tipi bateraino, dena belartza fresk, zuhaitzen geriza eta loreen koloreekin baitzen leku hura: ororen erditan urmahel bat zegoen iturri batekin;
|
haren baitan
, jolas eta irri, dozena bat neskatila ari zen bere xostakarietan.
|
|
|
Etxola biribil
|
haren baitan
, brontzezko beren begitartearekin, Banu Hussaim leinuko familia-buruak bildurik zeuden, oin-oihalen gainean eseriak eta elkarrekin solasean.
|
|
|
Ahula goraltxatua da Jaunaren indarra
|
haren baitan
baita. Munduaren begitan ahula ahul da baina Jaunarentzat indartsu, armarik hartzen ez duelako, ihes egiten ez duelako eta" kopetan ahalgearen marka" erretzen zaion Garaileari ihardukitzen ez diolako.
|
|
|
Eta haurra gizon edo emazte egina delarik,
|
haren baitan
dena hila dun.
|
|
|
Zalantza ttipiak dituenak bultzatzen badun,
|
haren baitan
segurtasuna azkartuko dun. Hori dun bilatzen eta lortuko dun.
|
|
|
Hartaz bete zaitezte, harekin zuti zaitezte eta
|
haren baitan
atsedena har ezazue.
|
|
|
Indar horrek arroka zartarazten du zeren OSPETSUA
|
haren baitan
baitago.
|
|
|
Isiltasuna Hitz dirdiratsuaren egoitza da,
|
haren baitan
erretzen baita Maitasuna.
|
|
2011
|
|
|
Baina segituan mosaikoaren protagonisten begirada eta gurea gurutzatzen dira; begikera galduak zein zuzenak, argiak zein ilunak, malenkoniatsuak edota tristeak, alaiak ala desafianteak ditugu, batzuk biolentoak. Aldi berean, printzipioz imajina autonomoak badira ere, beraien artean eszena berri bat eraikitzen dute, pertsonaien arteko loturak sortzeraino.Ostera, horretaz guztiaz gain, bestelako baliorik ere badu Urrutiaren lanak,
|
haren baitan
identifika ditzakegun inplikazio kontzeptualak, kasu. Pintura lanen azterketa pausatuago batek irudion atzean zer ote den, mezurik, logikarik, zentzurik?
|
|
|
Halako eran, non, udaberria zenean,
|
haren baitan
gorpuzten baitziren kimu indarberrituak eta forma orotako loreak; uda zenean, haren mihitik mintzatzen ziren eguzkia eta eguzkiak umotutako fruituak; udazkena zenean, haren begietarik so egiten zuen malenkoniak, baso koloretsuen eta arrastiri euritsuen talaiatik; eta negua zenean, haren eztarritik egiten zuen oihu elur zurietako bakardadeak?
|
|
|
Haren euskaltasuna agerikoa bezain sakona da, nahiz eta lau aitatxi-amatxietarik hiru 1940 -50 hamarkadetan jin ziren Espainia aldetik Bizkaira, lan bila. Alfonsoren etxean, berriz, euskara etxeko solasetarako mintzaira zen baina haurrak haietatik bazter atxikitzen zituzten, eta mutiko
|
haren baitan
misteriozko lanbro batean sortu zen Euskal Herriko kide eta herri horren partaide izatearen sentipena. Alta, misterioaren sustraietatik sortu sentimendu hori are azkarrago hazi zen.
|
|
|
Baina, ez dio agureak onartu. Zutitu eta popa gorri eta biribila eskaini dio, atsegina har zezan
|
haren baitan
, baina ez zion menbruak odol-kolpeari eusten?
|
|
|
Barandiaran 1964an hasi zen Etnografiako eskolak (gaztelaniaz) ematen35eta hurrengo ikasturtean, unibertsitateak Ana Mª Etxaide, Ignacio Mª Etxaide euskaltzainburuaren alaba, irakasle laguntzaile gisa hartu zuen, katedraren baitan euskara irakasteko klaseak emateko. Ana Maria Etxaideren arabera, katedra bera, baita
|
haren baitan
ematen ziren euskara ikasteko eskolak ere, ez zeuden unibertsitateko ikasketa-planen baitan, ezinezkoa baitzen, eta beraz ez ziren ofizialak (Etxaide, 2006: 14).
|
|
|
Hasteko, horra lehen grafikoa, titulu kopurua bere osoan emanda alde batetik, eta
|
haren baitan
beste biak: nobedadeak eta berrargitalpenak.
|
|
|
badaitezke biga leku berean elkarren aldean; bata eramanen du gaitzak eta bertzea osorik utziko. Honek, bizkitartean, edo edarian edo bertzela, irentsi zituzkeen hazi berak, baina, ez dute
|
haren baitan
atzeman lokiarik, bertzean bai, aldiz. Horra zertako bata garaitu duen gaitzak eta bertzea ez iduriz hunki ere.
|