|
2000
|
|
|
Eta Mattin eta biok ere halatsu geunden, zeren eta artean umeak baikinen, imajinazinoaren edozein fantasia sinesteko prest. Hargatik, noiz eta jauregi azpiko pasabideetarik aitak eta morroi batek ziega
|
hartarat
baininderamaten, iduritu zitzaidan ezen bihotza bularretik ateratzerat zihoakidala, hain bainindoan kikildurik eta koldarturik. Eta, barrenean sartu eta atea hersterat zihoazkidanean, aita, zuzia goian zeramala, irri krudel bat ezpainetan, halaxe mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Eta ez uste ezen zigortze kontu haietan hasberri inorant bat nintzela, edo ibili nintzela ipuineko nobizio hura bezala, bere burua gau eta egun zigortzen omen zuena baina azkenean ordenatik egotzi omen zutena, ardilarru bat zigortzen zuelako, bere burua zigortu orde...! Zeren ez bainengoen ni sasoin hartan ipuinetarako, ez neure buruaren engainatzeko, eta zeren prestik eta gerturik bainengoen, halatan, ene jokamolde hartaz trufa zitezkeèn estudianteen soei eta haien erran merranei buru egiteko, baldin zirkunstantziek
|
hartarat
baninderamaten... Nahiz eta oraindanik aitortzen dizudan ezen ez zela halakorik gertatu, inguruan egokitu zitzaizkidan ikasle haietarik bat baino gehiago ene egoera bertsuan zegoelako, erran berri dizudan bezala, eta ohitura hura zutelako, beren burua zafratzekoa.
|
|
|
Zeren eta, ez al nengoen, bada, Italiako lengoaiaren ikasteko desiros, eta ez al zetozkidan ezin hobeki, hartarakotz, Alessandro ren eta osabaren arteko konbertsazioneak? Eta ez al nuen bidaia
|
hartan
eraman behar, bertzalde, osabak Parisen egin zuen dikzionario hura, buruz ikasteko asmotan nengoena, zeren zinez bainengoen italianoaren aitzinatzeko gogoz...?
|
|
|
Eta, horrela, mundu tipi hartan deus guti nuen eta guztia nuen, zeren bakea nuen eta bizitzaren jakintasuna nuen, zeinak erraiten baitzidan ezen gauzak zetozen bezala zetozela eta pairuz hartu behar nituela haiek guztiak; eta erraiten zidan, halaber, ezen zorigaitzik handiena ez zela zorigaitza bera eta zorigaitzaren existentzia, baina
|
haren
eramaiteko ez ahalik ez argirik izaitea; eta erraiten zidan, finean, ezen nekearen ertzetik eta hegitik ere heda zitezkeela besoak harat eta honat, eta adimenduaren argiak egin zezakeela gure besarkada bakoitza, ez sutsuagoa, baina bai zabalagoa, zeren zinez izan baitzitekeen zabalago ulertzen zuèn eskuaren fereka, ulertzen ez zuèn suaren horzkada eta ausikia baino.
|
|
|
‘Mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen dunala...? Goazen bada harenganat, ea egia den! ’ Eta eskutik atxiki eta mendozatarren egoitza eder
|
hartarat
eraman ninduen, xuxen xuxen. Eta, han, mintzatu zen ama etxeko jaun andereekin, ekarrarazi zuten haiek zaldizaina, eta amak galdetu zion:
|
|
|
Eta ene desesperantza are handiagoa egin zen presondegi
|
hartarat
eraman nindutenean, zeren iduritzen baitzitzaidan ezen hogei urteko kondenarekin nekez atera ahal izanen nintzela ni infernu hartarik bizirik, eta arinagoa izan zitekeela, ondorez, heriotza zigorra, bertze kondena hura baino... gogorragoa izan zitekeelako, zinez, apur bana hiltzea, bat batean hiltzea baino, exekuzione laster baten bitartez.
|
|
|
Ordu arte itzal bat bezala bizi izan zuèn bertze kezka hark bere lekua eta bere gorputza aurkitu ote zituen apur bana aitonaren baitan? Zeren orain denbora gehiago baitzuen hartan pentsatzeko eta zeren lehen hutsegiteak bertze hutsegite
|
hartarat
eraman baitzezakeen —guztizkorat eta behin betikorat— ohar zitekeelako, ororen buruan, ezen falserian eta gezur handi baten gainean eraiki zuela bere bizitza. Eta gezur hark zain ezin luzeagoak izan zitzakeen, erran komunak bertzela bazioen ere...
|
|
|
Bucciok bere kutxa
|
hartarat
eraman zuen, eta bere emaztearen aitzinean erran zuen:
|
|
|
Eta handik gutirat Ofizio Saindukoak dorretxerat heldu, eta hala eraman zuten osaba... eta
|
hura
eraman zutenean, ez dakit zer gertatu zitzaidan, barrenean huts hura egin baitzitzaidan, erraietarik haragi puska bat kendu balidate bezala.
|
|
|
Baina osabari, artean, bi urte falta zitzaizkion infernu hartarik ateratzeko, orduantxe eraman berri zutelako Inksizionekoek harat. Eta,
|
hura
eraman zutenean, aita Bartolome ere desagertu egin zen Urbiaindik, ordenako aita nagusiak kargu berri baten ardura eman ziolako, Iruñako ospizio bateko kaperau izendaturik, handik gutirat jakin genuenez. Eta ama ere hainbatetan joaiten zen harat, zeren aita jesuitaren gidaritza spiritualaren erranetarat baitzegoen.
|
|
|
Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura: sufrimendu neurtezin baten espresionea zen, eta guztia zegoen, halatan, neurri gabeko neurri
|
hartarat
eramana; formen eta koloreen uholde bat zen, eta formak beren bidetik ateratzen ziren, koloreak beren ubidetik, baina, halarik ere, guztia ez zen nahastekamendu huts eta desbide; pintzeladak bortitzak ziren, bizkorrak eta desjosiak, protesta baten etengabeko seinaleak eta aieruak balira bezala, pinturaren ohiko kanonetarik kanpoan zeudenak eta kanonetarik haratago zihoazenak, bihotz baten oinazer... ederra zen, zinez, eta birao baten ederra zuen, libertatearen ederra zuen.
|
|
|
finitua infinituan urtzekoa, baina baita, aldi berean, infinitua finituaren mugetarat ekartzekoa ere? Eta, baldin amorioaren kontra ez banago, zergatik egon nuke komunionearen aurka, jakinik ezen sorburu eta iturburu bera dutela eta infinitutasun egarriak iturri
|
hartarat
garamatzala, batean bide batetik: emazteki bihurturikako jainkosa baten gorputzaren bitartez; bertzean bertzetik:
|
|
|
Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen bat batean. Ausartuko al nintzen, ordea, hartu nahi ez nuen bide
|
hari
eraman nintzan uzten?
|
|
2001
|
|
|
Zer? (gainera, nik nion propasatu
|
hura
eramatea) Berehala aurkitu behar nituen aterabideak. Arratsaldean etxera sartzerakoan, ez nituen oraino aurkituak, baina nire ganbaran sartzean, martiztarra bilatu nuen eta ezin izan nuen idoro.
|
|
|
Nik, baina, ezin nuen egoera
|
hura
eraman. Tabernako lan errutinarioa, gauetako nekea eta mozkor lerdetsuekin etengabe borrokatzea jasaten laguntzen zidan gauza bakarra Aitzolenganako sentitzen nuen maitasuna baitzen.
|
|
|
Maiz irakur daitezke auzi hori bat batean eta behin betiko, de façon cavalière, erabaki uste dutenen iritziak. Mazedoniar handiak behialako korapiloa askatu zuen bezalaxe,
|
hark
zeraman ezpata ez daramatelarik, erabaki uste dute, gainera. Hor gabiltza, batetik eta bestetik, nork geure opilari ikatza nola hurbilduko, irri eta iseka darigula, egiak erdizka azalduaz, komeni zaigun heinean, eta erdizka estaliaz.
|
|
|
Azken saioa egin nuen Mitxoletarekin. Ez nuen txoritara botako oihan
|
hartaraino
eraman ninduen ahalegina; ez nuen eskubiderik beren konfiantza nire eskuetan ipini zuten horien guztien esperantza zapuzteko. Mitxoletarengana itzuli nintzen, presak eta larriak ahotsa desitxuratuta:
|
|
2002
|
|
|
Hauen artean, bigarren pertsonaren erabilera edo eleberriaren kronologia linealaren iraulketa aipatu genituzke. Teresa da eleberriaren gune nagusia, eta pertsonaia batetik bestera etengabe mugituz doan narrazio fokuak ere
|
harengana
eramaten gaitu beti. Pertsonaien sentimendu ezkutuenak azaleratuz, sentsualtasun handiz marrazten dira usain (perfumearen limoi usaia), mugimendu (eskuena), ikusmen (duralexak) edo ukimenek eragindako zirrarak.
|
|
|
Hitz horiek esan ondoren ezpatak zorrotik atera eta ziri antolabidea osaturik etsai artetik abiatu zen; eta numidiarrek geziak agerian zen eskuineko alborantz jaurtikitzen zituztenez ezkutuak alde
|
hartarantz
eramanik, seirehunen bat lagunek ihes egin zuten kanpamendu nagusira, eta gero handik gelditu gabe beste talde handi batekin elkartu eta Canusiumeraino heldu ziren kaltegabe. Bakoitzari bere izaerak edota zoriak ematen zion adorearen indarrez egin zuten hori garaituek, euren erabakiz nahiz norbaiten aginduz baino gehiago.
|
|
|
Enioren loba zen eta
|
hark
eraman zuen Erromara. Margolaria ere bazen.
|
|
|
Beloaren edo hidjab aren erabilerak, batzuetan, mendebaldarrok ematen diogun interpretazioaren aurkako zentzua dauka. Jantzi tradizional eroso eta merkea izateaz gain,
|
hura
daraman emakumeari libreki mugitzea eta unibertsitatera eta lan esparrura iristea ahalbidetzen dio.
|
|
2003
|
|
|
Gero, GALek hil zuen Mikel Goikoetxearen oroigarria ipini zuten Bidasoako uretan. Horregatik Ugaldetarrak aipatu eta nire oroimenak sala
|
hartara
eramaten nau: Martin dago aldamenean eserita, aurrean" Txapela" ren ukabil gorri erraldoia astintzen du ipar hezeak, eta Ana Mari ongietorria egin, kafe berria atera eta bere lanetara itzuli da, diskreto asko.
|
|
|
Ez filantropiagatik; ez zuen bere maleten gainean pisurik nahi. Lotsa apur bat eman zion gainera, eta erabat ridikulua iruditu zitzaion pertsona bik maleta txiker
|
hura
eramatea eta berak maletatzar bi behar izatea. Alargunak ez zuen, ordea, ordenagailurik behar izango, ezta grabadorarik ere; are gutxiago hiztegirik.
|
|
|
Patxik bazekien don Kosme eta don Esteberen izaeraren berri, eta bazekien, ondorioz, handinahiak galtzen zituela, ingurukoek baino gehiago zekitela erakutsi behar izaten baitzuten, nonahi eta noiznahi. Eta nola eguraldiaren gaia agortezina baita, ildo
|
hartatik
eramaten zituen maiz Patxik.
|
|
|
Neskarengana jiratu da. Mapa,
|
hark
eramaten du beti, motxilaren atzealdeko zorroan, oso eskura, behar duenean hartzeko. Bekoz beko geratu zaio begira, ordea, batere mugitu gabe.
|
|
|
Luzeegi egon duk sabaira begira. Seguru asko azterketa
|
harekin
eramango dik, eta pasabideko paperontzira botako dik. Hik behintzat entregatzen huen, gogoratzen haiz?; sinatu eta, harro harro, irakasleari ematen hion.
|
|
|
Eta berandu gabe Altzibiadesen ahotsa entzun zen patioan, zeharo mozkortuta eta ozen oihuka, Agaton non zegoen galdezka eta
|
haren ondora
eramateko eskatuz. Eta haiengana eraman omen zuten, eusten zion flautista eta lagunetako beste batzuekin batera, eta ate ondoan zutik gelditu, huntz eta biolee tazko koroa sarri batekin koroatuta eta izugarri zinta piloarekin buru gainean, eta esan omen zuen:
|
|
|
8 Jainkoak jarri ditu gizakiak xede erkide baten edukitzarekin bat egiteko, eta, horretarako, eratu du euren artean, bi lehen lege horien espirituaren bitartez, halako batuketa, xede
|
hartara
eraman behar dituzten baliabideen erabileran. Azken legea da gizakiaren zoriontasuna, eta hori dago lehenaren erabilera egokiaren mendean, lehen horrek eratu behar duelako euren arteko gizartea.
|
|
|
Horiek gizartearen barruan igartzen dute Jainkorik gabeko zuzenbide naturala, gizabanakoen bizimodua arautu, eta lege eta aginduetan adierazi behar dena. Hark, esan legez, Jaungoikoa behar du;
|
harengana
darama bere sistema.
|
|
|
Bordeleko kartzelako ziega batean eduki zuten lehenbizi, ontzi
|
hartan
eraman zituzten gainerako preso guztiak bezala. Han zegoenean, zomorro harrigarri bat ikusi zuen lurzoruko harlauzen artetik irteten.
|
|
2004
|
|
|
Hasiera hartan Pablo elizako orriak inprimatzen zituen agurearekin, Giglionnerekin, jarri zen bizitzen,
|
harengana
eraman baitzuen Fray Ciccillok besotik tiraka.
|
|
|
Bat bateko beldur ziztada batek zeharkatu zidan bihotza, Patuaren aitzinean sentitzen den izu ikara. Hura guztia aldez aurretik prestaturik balego bezala zen, nire bizitza osoak une
|
hartaraino
eraman banindu bezala. Ez nituen kontu haiek sinesten, edo, hobeki erran, ez nituen sinetsi nahi, baina, hala ere, nahigabe arrazoirik gabeko baina sakon bat sortzen zidaten.
|
|
|
Zuregana etortzea erabaki nuen arte –galdera deserosoak saihesteko, azkar jarraitu nuen–: Ezin nuen bizimodu
|
hura
eraman. Basoan lanean ari nintzenean, eramangarria zen.
|
|
|
Westfaliako baso elurtu hartakoak kontatzeko behar larria nuen. Azken hilabete luze haietan irudiok buruan erabili besterik ez nuen egin, eta orain, aspaldiko partez, banuen nori kontatu, banuen zama dorpe
|
hura
eramaten lagunduko zidanik.
|
|
|
Hartaraino iritsi baldin baziren, ez zitzaien oso zail gertatuko beren gizona Iruñean ezkondu zela jakitea... baita bertan seme bat izan zuela ere. Seme hari buruzko ikerketa soil batek Frantzian erbesteraturiko gudari malenkoniatsu
|
harenganaino
eramanen zituen. Oskar izeneko gudari harenganaino.
|
|
|
Carlosen lagunak aurrean zituela, jada erremediorik ez zegoenean zetorkion ikasgaia, harena izandako mundua ezagutzea. Behin baino gehiagotan eskatu zion hegazkinez ordubetera zegoen gaztaro, amets, iraultza nahi, jakin min pizgarri toki
|
hartara
eraman zezan, baina" Zertarako joan nahi duzu hara!?" erantzuten zion. Hasieran gogorra egin zitzaion; ez zuela maite erabaki zuen lehendabizi, gero maite zuela ebatzirik, alegia, bikoteari eskatzen zaizkion ahalegin eta morrontzak ematen zizkiola ikusirik, ezkutatzeko zer edo zer zuela otu zitzaion, konpondu gabeko zerbait utzi zuela atzean, konpartitu ezinezko zerbait larria, izugarria, beharbada.
|
|
|
Bor bor zituen barrunbeak. Hala ere, borborra ez zuen analisi bihurtzen, ez zituen arrazoiak bilatzen, edo azalpenak, edo bere buruan kinka
|
hartara
eraman zuten sentimenduen azterketa egiten. Borborraren harrabotsa aditzen gelditzen zen animalia izutu baten moduan, eta gero lehertu egiten zen ihesari emanez.
|
|
|
Txemiñek esan zuen, horiek ere Amabira bai!," eta Tolok: Erdoik eramango zuela, bai, Etxabera astoa, batek eramango bazuen
|
hark
eramango zuela... Segitu zituzten bistarekin Aireko errebueltaraino, eta ezkutatu zirenean, Kakok:
|
|
2005
|
|
|
Eta haxixa saltzea ofizio zuen mutil argal eta ilezikin batekin ateratzen hasi zen. Moto izugarri handi bat zeukan eta
|
haren gainean
eramaten zuen Virginia dantzaldiaren ondoren. Motorra biena zela adieraziko zuen kasko hori bat oparitu zion Virginiari eta herriko leku ilun eta ezkutuenetan negozioak egiteko erabiliko zuten.
|
|
|
Idoiak, berriz, indartsu jarraitzen zuen. Elkarrekin ibili ginenean ile mozketa
|
hura
zeraman. Kopetako adats zapal eta laburraz komikietako Valentina ematen zuen.
|
|
|
tortura
|
hartatik
eraman ahal izateko,
|
|
|
Eta horrek poz handia ematen zizun. Gorputz lirain eta gaztea ezkutatzen zuen kamisoi zuri
|
hura
zeramana amiña zen orain, andre jada zahartua. Baina, zahartuta ere, ume ematen zuen arropa zuri horrekin.
|
|
|
hatz markak ez ziren gizakiarenak. Lan
|
hartan
zeramatzan hogeita bost urteetan ez zuen komisarioak halakorik egundo ezagutu. Bruno ziminoaren hatz markak harrarazi behar izan zituen orduan, baina hara zer ustekabea:
|
|
|
Inguruetako haurrak izutu nahi zituztenean," Lakoizketa etorriko da bere zakuarekin" esaten omen zieten.
|
Hark
eramango zituela berarekin hartuta, auskalo nora.
|
|
|
" Lasai, Nemesio. Deituko dut irratiz inor ote doan Halifax-era,
|
hark
eramanen du lehorrera. Edo bestela geu joanen gara, nahiz eta hiru egun galdu".
|
|
2006
|
|
|
Bestalde, «Zumosoleko lehengusua»ren ideia baino erabakigarriagoa izan da beste ideia hau Madrilgo agintarien ikuspuntutik: Euskal Herriko agintari logikoa eta Espainiarekiko interlokutore logikoa EAJ da eta soilik
|
hark
eraman dezake pistoleroa bide onetik. Horrek indar gehiago izan du, beste argumentu sinple honek baino:
|
|
|
Isiltasun erabateko
|
hura
eraman ezinik, ohetik jaiki, mahaian eseri eta iheserako asmoak zehazten hasi nintzen paper mutur batean. Poliziarenean nire egoera erregularizatu eta gero, lana bilatu nuen, banuen ostatu merke batean hilabete bat pasatzeko adina diru aurreztuta.
|
|
|
Bakoitzak bere lanak egin ondoren. Gazte jendea inguruan ikusita, aita berdekeriatan hasten zen; ama gajoa
|
hura
eraman ezinean egoten zen. Gu gustura, entzuten.
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...en parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta han ondo saldu eta ondo egon ginen, bitartian diru balantziak in genituen eta etzen askore baina, zerbait ari ginen, Mixak orain errusiara joatiarekin iten zuen ametsa, eta nik ere nire ametsak baina nik garbi neukan gutxirekin biziko nintzela eta tailerrera pentsatu ere ez, han gasteizen haragia bagenuen oiartzundik sobratua eta
|
hura
eraman ekarriekin in zitzaigun lizundu, xerrak kutxilloarekin garbitu genituen, Mixak etzuen saldu nahi, eta nik, ba, lizun pixka bategatik, baina handik aurrera nazkatu ginen eta hasi ginen solomoa, piper saltsarekin, gasteiztik joan ginen leitzara zuzenian, han etzen guretzako tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak et... bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
|
Gertatu eta dena garbitu. Sukaldean berarekin Marijo, hirurogei urteko andre grazia handikoa,
|
hari esker
eramaten du sukaldeko eta jantokiko lana. Marijok, zorionez, beti dauka txantxaren bat ahotan, eta badaki, behar denean, Asun zelan animatu egunerokotasun arruntean.
|
|
2007
|
|
|
Atso mozkortiak Trilluelosen kontatutakoa akordura etorri zitzaion Lisari. Buruak borborka egiten zion irudi anabasa hartan, baina oroitzapenen kateak Bardeako kamioi
|
hartara
eramaten zuen ezinbestez. Han doa, tirri tarra, tirri tarra, itsasora bidean.
|
|
|
Lisak
|
harekin
eraman zuen kanutoa atsoaren atzetik egin zutenean. Freskura nabaria zen despentsa itxurako gelaxka hartan.
|
|
|
|
Hark
eramaten zuen beti kostorik onena, auskalo zein ezagunek morotik zuzenean ekarria. Horrek eta planta onekoa izateak itzal berezia ematen zion lagunen aurrean.
|
|
|
Lekeitioko Reggae jaialdi hartan utzi zuten haurdun. Lehen hilekoaren galerak egun
|
hartara
eraman zuen ezinbestez. Sekula ez zuen jakin hondartza hartan zer gertatu zen.
|
|
|
–Anarkistak... Benetakoak gerra puta
|
hark
eraman zituen. Lehengoan kazetari bat etorri zen zuenetik, Euskaditik, euskarazko egunkari baterako erreportaje bat egitera.
|
|
2008
|
|
|
Bide australa Pinocheten aginduz eraikitako 1.100 kilometroko mendiko pista da, fiordo artean dabilena.
|
Hark
garamatza Patagoniako oihanera, eta Suaren Lurraldetik itzulitxoa egin ostean, munduaren amaiera omen den Ushuaiara. Edo gure bidaiarenera behintzat.
|
|
|
Alderantziz, euskaratik espainierara hura moduko izenorde bat itzuli nahiko bagenu, arazo bera genuke:
|
hura
eraman zuen/ lo llevó/ la llevó.
|
|
|
Dentistak, izan ere, kontsulta bukatu ahala, aholku bat eman zion izeba Ursulari, bere eri guztiei emateko ohitura zuena: ...a kemen eragile aparta zelakoan; Nazariori ere aholku bera eman zion, jakina, nahiz eta Nazariok ez zuen aholkua bete, ardoak halako zapore bat zuelako, kemena ere soberan zuen Nazariok, ardo magiko hartaz baliatu gabe ere!?, berari atzeraka eragiten ziona; izeba Ursulari, aldiz, izugarri gustatu zitzaion, batek ez zekien benetan gustatzen zitzaiolako, edo botilak aita santu Leon XIII.aren argazki
|
hura
zeramalako, propaganda gisa, izebak bertatik bertara ikus zezakeena une hartan, dentistak bai baitzuen bere kontsultan ardoaren erakuskari bat; argazkia aurrez aurre zuen arren, baina, ederki kostatu zitzaion emakumeari dentistak eta Nazariok esaten ziotena sinestea, hark gazteleraz eta ilobak euskaraz:
|
|
|
Zilar barrak eta armak, nik dakidala, Flintek lurperatu zituen tokian daude oraindik; eta bertan segi dute nigatik bada behintzat. Idiekin eta sokekin ere ez nindukete ostera uharte madarikatu
|
hartara
eramango; eta nire ametsik txarrenak uhinak itsasertz haren kontra burrunbadan sentitzen ditudanean izaten ditut, edota ohean asaldatuta altxatzen naizenean, Flint Kapitainaren ahots txorrotxa belarrietan garrasika dudala: –Zortzi errealekoak!
|
|
|
–Ai! , egin zuen oihu beste ahots batek, ontziko gizonik gazteenarenak, inondik ere?, Flint
|
hari
eramango zion marinelik ez zuan, ez horixe!
|
|
|
Bost gizon heldu, eta horietatik hiru. Trelawney, Redruth eta kapitaina? sei oinetik gorako luzerakoak,
|
hark
eraman zezakeen baino gehiago zen, besterik gabe ere. Gehitu horri bolbora, txerrikia eta galleta zakuak.
|
|
|
Eta kezkatzen hasia zen. Heriotza izugarri
|
hark
eramanak biak. Bazitekeen bere buruak igorritako pentsamendu hutsa izatea, baina ez zuen kasualitaterik ikusten, ez zegoen lasai.
|
|
|
Horren ardura izeba Maritxuk zuen.
|
Hark
eramaten zizkion janaria eta arropa, faltarik gabe.
|
|
|
Harresitik at, iturriak, errekak, errotak? Toponimia aberatsa eta bitxia eskaintzen digu Arrazainek, eta uraren bideak deskribatzean noizbait irudikatu izan dugun iragan bukoliko
|
hartara
eramaten gaitu:
|
|
|
Osasun langileek, instalazioek, garraiobideek eta osasun materialek babestuta egon behar dute. Hondo zuriaren gaineko Gurutze Gorriaren edo Gorriaren ikurrak adierazten du
|
hura
daramaten pertsonak edo objektuak errespetatu egin behar direla. Erabakitakoaren arabera, arau horiek bete egin behar dira gerra deklaratua izanez gero, baina baita “alderdietako batek gerra egoera onartu ez duenean”, dio Hegoa Nazioarteko Garapen eta Lankidetzari buruzko Ikerketen Institutuak.
|
|
|
Bestela, gerrialdea handitu eta eremua gainkargatu egingo litzateke. Halaber, medikuak gomendatu zuen
|
hura
eramatean sorbaldak “gehiegi aurrera” ez botatzeko, horrela bizkarrezurra “kontrako noranzkoan” arkatzen baita, eta bizkarrezurra gainkargatuko bailitzateke”. Era berean, bizkar zorroaren barruan pisua behar bezala jartzea ere gomendatu zuen, bizkarra lurrera bertikalki ez erortzeko.
|
|
|
Behean Omar zeukaten zain, Fatimaren neba: arreba bezalako gazte beltzaran guztiz ederra, bere herriko saltzaileak mezu
|
hura
eraman zionez geroztik une harekin ametsetan egon zena. Izan ere, ederra ez ezik gazte sentibera eta ameslaria zen Omar, liburuetan irakurtzen diren bezalako abenturak bizi nahiko zituzkeena, poemetan kontatzen diren bezalako amodioak sentitu nahiko zituzkeena, eta, hain zuzen, bi esperientzia haietarako atea (abentura eta amodioa) zabalik ikusi zuen Fatimaren gutunean.
|
|
|
Lasa eta Zabala duela 25 urte bahitu, torturatu, erail eta kare bizian lurperatu zituztenean, Candido Acedok Guardia Zibileko Zerbitzu Berezien Unitatea gidatzen zuen, eta 16 urte geroago kasu
|
hura
zeraman Auzitegi Nazionaleko tribunalaren aurrean aurkeztu zuen bere burua, bi akusatuk emana zuten koartada bermatzeko.
|
|
|
Horrez gain, ez zuten bala zorrorik aurkitu inguruan. Horregatik, bahitu, hil eta haren gorpua toki
|
hartara
eraman zutela uste dute haren senide eta lagunek.
|
|
|
Dentistak, izan ere, kontsulta bukatu ahala, aholku bat eman zion izeba Ursulari, bere eri guztiei emateko ohitura zuena: ...gile aparta zelakoan; Nazariori ere aholku bera eman zion, jakina, nahiz eta Nazariok ez zuen aholkua bete, ardoak halako zapore bat zuelako –kemena ere soberan zuen Nazariok, ardo magiko hartaz baliatu gabe ere! –, berari atzeraka eragiten ziona; izeba Ursulari, aldiz, izugarri gustatu zitzaion, batek ez zekien benetan gustatzen zitzaiolako, edo botilak aita santu Leon XIII.aren argazki
|
hura
zeramalako, propaganda gisa... izebak bertatik bertara ikus zezakeena une hartan, dentistak bai baitzuen bere kontsultan ardoaren erakuskari bat; argazkia aurrez aurre zuen arren, baina, ederki kostatu zitzaion emakumeari dentistak eta Nazariok esaten ziotena sinestea, hark gazteleraz eta ilobak euskaraz: iaz hil zitzaigùn aita santu Leon XIII.ari ere erruz gustatzen zitzaion; hainbeste gustatzen zitzaion, ardogileari urrezko domina bat eman zion, baita bere irudia erabiltzeko baimena ere, propaganda gisa; eta izeba Ursula, bere herritik inoiz atera ez zena, harri eta zur; eta izeba Ursula, propagandaren mundutik urrun bizi zena, lekuz kanpo; eta izeba Ursula, begien bistan zuena ikusi arren, ezin sinetsirik:
|
|
|
Nora naraman erabakitzen utziko diot. Beste bat dago nire barruan, eta
|
hark
narama. Mich gehen lassen, mich fallen lassen.
|
|
|
Ez zinan etsi dentistak artista  lan bat egin zidan arte. Baina nik pentsatzen dinat merkeago aterako zitzaiola Galiziako hoteltxo
|
hartara
eraman ez banindu, merkeago aterako zitzaiola sekulako kolpetzarra eman ez balit aho betean, merkeago aterako zitzaiola hortzeria kolokan utzi ez balit, oiak lehertuta eta ahoa odolez gainezka. Argazkiko irribarrea dun neurea, ez hik ezagutzen dunana.
|
|
|
Hura ez omen zen, ordea, atsoaren hizketa  modu ohikoa, Rosarekin bakarrik erabiltzen omen zituen-eta gaitzespen ozpindua eta mehatxuak, ez bezeroekin, gutxiago semearekin. Eta Rosak garai hartaz gehien aipatzen duena da oso gogorra egin zitzaiola arrazoi zehatzik gabeko herra
|
hura
eramatea; sekulako lazturak pasatzen zituela atsoaren destainak eta errietak bueltarik gabe laga beharrez, eta dena Tomas ez nahigabetze hutsagatik.
|
|
|
Handik aurrera, ia gauero jaitsi ginen taberna hartara afaltzera eta gehienetan familiaren batek huts egiten bazuen ere âhaurren ordutegiek agintzen zituzten gure urratsakâ, guretzako eta solasaldirako tartetxo bat topatzen genuen han. Beijingen finkatu genuen lehenengo ohitura izan zen eta niri neuri, behintzat, garrantzitsua iruditu zitzaidan, hain garrantzitsua ezen, orain Beijing hitza entzuten dudanean, oroimenak tabernako gela bereizi eta txiki
|
hartara
eramaten bainau.
|
|
2009
|
|
|
Eta gure arteko eraztunaren zigorra, zurezko koilarearena bihurtu zen Galesen: zurezko kutunaren koilarea zeukan haurrak, gaeleraz hitz egiten entzuten zuen beste haur bati pasa ziezaiokeen, eta honek berebat beste bati, eta abar; eta horretara, azkenekoz koilare
|
hura
zeraman haurra, makilatu egiten zuen eskolako maisuak. Jokabide demokratikoa omen" 14.
|
|
|
Orain, aurpegia ilundurik bazekarren ere, Goikoetxeak arrakasta
|
hura
zeraman idatzita bere itxura osoan.
|
|
|
Isildu egin nintzen, eta lanean jarraitzeko imintzioa egin nuen. Ezin nuen Teresaren jarrera
|
hura
eraman: gizonezkoek bezala hitz egiten zuen.
|
|
|
Eta bazihoan, baina ez, jarraian ehungailuan iltzatu baitzituen begiak, Adaren buruaren gainetik, mugimendu ia erreflexu batean, urrezko erlojuak beste eszena
|
hartara
eraman balu bezala, noiz eta, bere urtebetetze egun batean, aitaren eta Adaren opari bana jaso baitzuen: sakelako erlojua aitarena, eta jertse gris urdin bat Adarena; Teofilo Mariak ongi oroit zezakeen, halaber, nola gutxietsi zuen, aitaren opariaren aurrean, Adarena, izeba Ernestina, gero, gauzak bere tokian jartzen ahalegindu bazen ere:
|
|
|
Handik aurrera, ikasleen aurrean ausart eta bihurri fama zuena, maritxu eta txibato fama hartzen hasi zen; Domingori kostatu egiten zitzaion
|
hura
eramatea, baina ez al zen bera. Domingo, txikikeria haiek bizkar gainean kargatzeko gai izango, Kristok munduko bekatu guztiak kargatu bazituen?; sufrimendu hura, gainera, Goikoari berari eskain ziezaiokeen, Kristok Gabino onerako bidean jar zezan.
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako
|
hartara
eraman zuen izeba, baina Domingok ez zuen izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin, gurasoenekin nahiz anai arrebenekin?, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
Teofilo Mariak beti oroituko zuen ganbaran sartu zituzteneko une latz hura, ganbaran lastaira bakarra zegoen, aitak berarentzat hartu zuena, Teofilo Maria zurezko zolan etzaten zen bitartean, bahitzaileek bakoitzari tapaki bat eman ondoren?, baita ondorengoak ere, zeinetan apenas egin ahal izan zuen lorik, baina hura baino buruan sartuago geratu zitzaion, beharbada, beste une hura, ganbaran zegoèn txikitik lehen argia sartu zenekoa, ganbarak biribil hura zuen argi iturri?, etzalekutik begiesten ari zen ikuskariak, izpi sorta urrekara hura, argiari forma eman nahian edo kono enbor batean bilduta zetorrena, ganbararen espazio iluna itxuraldatzeko, bide batez? umetako estanpa
|
hartara
eramango balu bezala, zeinean hodeien arteko zirrikituetatik antzeko izpi sorta bat azaltzen baitzen, zerutik lurrerainokoa, lurrean landatuta zegoèn ezpata bat, erramu bonetak koroatua, distiraz betetzeko; azpian, berriz, estanparen esanahia laburbiltzen zutèn letrak zeuden:
|
|
|
oroimenak, kontzientziak? erruduntasun arrasto
|
hartara
eramango balu bezala, etengabe eraman ere, ez alor kontzientean bakarrik, inkontzientean ere bai, halako moldez, non egun batean amets bat izan baitzuen, behin baino gehiagotan errepikatu zitzaiona eta Adak berak aurrerago Txopitea doktoreari aitortu eta jakinaraziko ziona:
|
|
|
mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera, aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean!?, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen lehenik eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita: ...rak belaunikarazi ezean?; hantxe gakoa!; eta, halere, hainbeste handitu zitzaion Teofilo Mariari Nikolairenganako gorrotoa, arnasaldi bakoitzean bereganatzen zuèn nazka Nikolairen aurkakoa zen jada?, non, azkenean, gorrotoak piztarazi eta indarberritu baitzuen; Teofilo Mariak garbi gogora zezakeen ganbaran egindako lehen egunsentia, noiz eta argi errainu haiek sartu baitziren, haurtzaroko estanpa
|
hartara
eraman eta esanarazi ziotenak: Credo in unum Deum; orain, beste bat zen egoera, bihotza zuen sutan eta bihotza zuen?, baina, egoerak egoera, antzeko zerbait sentitzen zuen, ziurtasun ziur bat, nolabait esatearren?, beste su hark, gorrotoaren suak?
|
|
|
Baztertu, arrimatu. Pilota bat ezker-paretara hurbiltzea,
|
hura
eraman edoerrestatzea zailduz [es arrimar; fr coller au mur].
|
|
|
Krisi garai honetan etxebizitzaren arazoari eman zaizkion konponbideetatik, karabana batean etengabe bizitzea da azken hilabeteetan indarra hartu duen beste eredu bat. Hala ere, karabana berria erosteko, 15.000 euro inguru balio du, eta autoa behar da
|
hura
eramateko. Autokarabana bat erostean zifra izugarri igo da, 30.000 eta 50.000 euro bitarteko batez besteko prezioa duena.
|
|
|
|
hura
eramateko izan zuen azkartasuna eta erraztasuna izan ziren. Bere buruari mota guztietako
|
|
|
Marrazteari ekiten dioenean, ez baititu gogoan hartzen ez haurrak ez helduak. Testuari erreparatzen diot, eta
|
hark
eramaten nau toki batera edo bestera. Hautabide horri segika sortu ditu Aplastamiento de las gotas albumeko irudiak.
|
|
|
...lea, bere bizitzari ere –Adarenari– bizigarri aparteko bat erantsi ziona, gatza eta piperra, harremanak iraun bitartean; eta zauri bat zuen, jakina, ixten saiatu arren behin eta berriro irekitzen zitzaiona, errudun usteak –" Aitortzen dut neure errua" esan zion Txarori– erabat ixten utzi ez ziolako, beharbada... oroimenak –kontzientziak– erruduntasun arrasto
|
hartara
eramango balu bezala, etengabe eraman ere, ez alor kontzientean bakarrik, inkontzientean ere bai... halako moldez, non egun batean amets bat izan baitzuen, behin baino gehiagotan errepikatu zitzaiona eta Adak berak aurrerago Txopitea doktoreari aitortu eta jakinaraziko ziona: Txaro belauniko agertzen zitzaion, besoak luzaturik, arrenka, bazter ilun bakarti batean, haizearen ziztuen artean, harik eta Adari esaten zion arte:
|
|
|
nola izan zitekeen, izan ere, bera bezalako gizon batek harrotasunaren gailurrik gorenetik –zinez menderatu ote zuen noizbait Fanelli, edo ametsetan izan ote zen? – mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera –aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean! –, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen lehenik eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita: ...ikarazi ezean?; hantxe gakoa!; eta, halere, hainbeste handitu zitzaion Teofilo Mariari Nikolairenganako gorrotoa –arnasaldi bakoitzean bereganatzen zuèn nazka Nikolairen aurkakoa zen jada–, non, azkenean, gorrotoak piztarazi eta indarberritu baitzuen; Teofilo Mariak garbi gogora zezakeen ganbaran egindako lehen egunsentia, noiz eta argi errainu haiek sartu baitziren, haurtzaroko estanpa
|
hartara
eraman eta esanarazi ziotenak: Credo in unum Deum; orain, beste bat zen egoera –bihotza zuen sutan eta bihotza zuen sabaileiho–, baina, egoerak egoera, antzeko zerbait sentitzen zuen –ziurtasun ziur bat, nolabait esatearren–, beste su hark –gorrotoaren suak– itun zaharreko Jainkoaren irudira beste behin eraman –bere iruditegi pertsonalaren ardatzetako bat zuèn irudi hura– eta esanarazi balio bezala:
|
|
|
...orik, baina hura baino buruan sartuago geratu zitzaion, beharbada, beste une hura, ganbaran zegoèn txikitik lehen argia sartu zenekoa –ganbarak biribil hura zuen argi iturri–, etzalekutik begiesten ari zen ikuskariak –izpi sorta urrekara hura, argiari forma eman nahian edo kono enbor batean bilduta zetorrena, ganbararen espazio iluna itxuraldatzeko, bide batez– umetako estanpa
|
hartara
eramango balu bezala, zeinean hodeien arteko zirrikituetatik antzeko izpi sorta bat azaltzen baitzen, zerutik lurrerainokoa, lurrean landatuta zegoèn ezpata bat –erramu bonetak koroatua– distiraz betetzeko; azpian, berriz, estanparen esanahia laburbiltzen zutèn letrak zeuden: Credo in unum Deum; esan ere, halaxe esan baitzuen Teofilo Mariak esaldi hura, bere artean ahoskatua –mutua eta ahotsik gabekoa, beraz–, ezpainen mugimenduari ederki antzeman zekiokeen arren; estanpak argi eta garbi bilatzen zuen, bere elementuen bidez, Jainkoaren esentzia, esanahiz betea, bere ezaugarririk muinekoenak –guztiz sinbolikoak– euskarri:
|
|
|
Eta bazihoan, baina ez, jarraian ehungailuan iltzatu baitzituen begiak, Adaren buruaren gainetik, mugimendu ia erreflexu batean, urrezko erlojuak beste eszena
|
hartara
eraman balu bezala, noiz eta, bere urtebetetze egun batean, aitaren eta Adaren opari bana jaso baitzuen: sakelako erlojua aitarena, eta jertse gris urdin bat Adarena; Teofilo Mariak ongi oroit zezakeen, halaber, nola gutxietsi zuen, aitaren opariaren aurrean, Adarena, izeba Ernestina, gero, gauzak bere tokian jartzen ahalegindu bazen ere:
|
|
|
Handik aurrera, ikasleen aurrean ausart eta bihurri fama zuena, maritxu eta txibato fama hartzen hasi zen; Domingori kostatu egiten zitzaion
|
hura
eramatea, baina ez al zen bera –Domingo– txikikeria haiek bizkar gainean kargatzeko gai izango, Kristok munduko bekatu guztiak kargatu bazituen?; sufrimendu hura, gainera, Goikoari berari eskain ziezaiokeen, Kristok Gabino onerako bidean jar zezan.
|
|
|
Hala, bada, kezkak haserre itxurako
|
hartara
eraman zuen izeba, baina Domingok ez zuen izeba haserre ikustea atsegin: goza zezakeen besteen haserrealdiekin –gurasoenekin nahiz anai arrebenekin–, baina izebarenekin nekez, hain sentitzen zen haren sabeleko, haren sabelekoa ez zen arren; horregatik, ohe ertzetik altxatu, izebaren aulkira hurbildu, haren magalean eseri, eta honela esan zion, ikastetxean ikasi berri zuenaren ildotik:
|
|
|
Afaltzeko botila bat xanpain eskatu zuen. Lehen asko edaten omen zuen; baina
|
harekin
neramatzan bi urtean, otorduetan kopa bat ardo eta ur gasdun piloa besterik ez nuen ikusi edaten. Haren logelaren eta nire logelaren artean komun bakarra zegoen, eta, gau hartan, Perrier botilen tapoien zarata entzun nuen nire logelatik, sabaian jotzen baitzuten.
|
|
|
Ni, mobidan, lagun batzuekin; bera, leial, aitaren bidetik. Guk yoghi zaharrarekin izandako harremanak azken gaiztoa izan bazuen ere, ez zakiat, ez nengoan gustura zaharra mundu honetatik hala joaten ikusita, bizkarrean orban
|
hura
zeramala. Yoga utzia zuten lagunak elkartu nitian, eta esan niean zerbait egin beharra geneukala, Josetxorekin gertatua argitu beharra zegoela; ez baitzen ezer gertatu.
|
|
|
Pentsatu nuen Errekaldeko aterpetxera joango zela orduko hartan ere, aurreko egunean bezala. Horrela izanez gero, ez nuen ireki beharrik izango poltsan neukan Bilboko planoa,
|
hark
eramango nindukeelako bezperako bideko kaleren batera. Eta halaxe gertatu zen.
|
|
|
Esplikatzen diote hilda egotea dela garraiatzen ari diren kutxa
|
hartan
daramaten gorpua bezain zurrun eta hotz gelditzea.
|
|
|
Kanpoko mundutik barneko mundura egin den bidaia bezala ezagutzen da Descartesen filosofia. Eta, halabeharrez, mendebaleko historia, tradizioa eta filosofia bide
|
hartara
eraman ditu. Hori da geure intereserako garrantzizkoena, ze, Kant ulertzeko, nahitaez Descartes ulertu behar da.
|
|
|
Gero, baso aldeko landaz ari, Luziak, solasteko Luisekin, semearekin, harekin ados etorriko zirela,
|
hark
eramaten zituela hango paper kontuak... Gizonak, berriz, ate ondotik:
|
|
|
" Orduan ere, ur gutxi genuen. Etxe aurrean ur xirripa bat, arropak garbitzeko tokia... handik ura sotora joaten zen...
|
hark
eramaten zituen abereen gernuak... Etxe atzean, ongarriak hiru pilatan berexi zituen gure osabak:
|