|
2000
|
|
|
Ez dakit txistuka ari nintzen, bakarrik nagoenean ohi dudan bezala. Baina dena dela, supituan isildu nintzen egongela
|
hartara
sartu eta, lurrean jesarrita, itxura zaharreko gizon hura aurkitu nuenean. Begiak zabal zabalik zituen, niri begira, jainko baten agerpena espero duenak bezala.
|
|
|
Izan ere, nengoen tokian nengoela, ez al nuen hagitzez ere hobe neure mihiaren gobernatzea eta isilik egoitea ezen ez ausartki eta ahalkegabeki hitz egitea? Zer behar eta zer mengoa nuen nik, joko haren jokatzeko eta joko
|
hartan
sartzeko. Ordea, hitz egin nuen, eta ausartki hitz egin nuen gainerat.
|
|
|
Segidan ate
|
hartarik
sartu ziren biak kapera barrenerat.
|
|
|
Zeren, uste genuenean ezen geure betiko Mattin hura geurekin genuela, guztiz osaturik eta zaldi gainean bere balentriak berriro egiteko prest, aldiz, handik bertze lauzpabortz egunetarat, bazkal aitzin mahaiaren inguruan zutik egiten ohi genuen otoitza egiterat gindoazenean, dar dar
|
hura
sartu baitzitzaion gorputzean tupustean, eta dardara bortitzak lurrerat jaurtiki zuen.
|
|
|
Eta konfesione labur haren ondoren, altxatu zen aita... eta orduan guztiz beldurtu nintzen, nihaur ere ipuin
|
hartan
sartzerat banindoa bezala... zeren, tigre bezatzaileak erran zuen arren ezen suerte hartako tigreak ez zirela gizonen aurka oldartzen, pentsatzen hasia bainintzen, giroak kutsaturik edo, bertzela ere gerta zitekeela.
|
|
|
...itu nuen nik denbora hura, erabakitzen nuenean neure kasa, hamar hamaika urteko umea nintzela, katoliko eta protestant izaitea —orain katoliko, orain protestant, neure kontzientziak manatuaren arabera—, zeren eta osaba Joanikot eta jaun Marcel bainituen irakasle, eta biak miresten nituen eta ikasleen egitekoa zen irakasleen erranetarat egoitea... harik eta egun batean buruan bertze erran
|
hura
sartu zitzaidan arte: " Egia bat eta bakarra da", neure baitan mila zalantza eta bertze hainbat korapilo sortarazi zizkidana, ez nekielako jada zer aldetarat jo eta zeren alde!
|
|
|
Eta, hala, noiz eta aita herritik itzuli eta bere langelarat bakartu baitzen, atean jo nuen, eta
|
hark
sartzeko erran zidan.
|
|
|
Baina ez Joxe Aberasturik erabaki zuen bere etorkizuna, ez guk... zeren, saltsa
|
hartan
sarturik geundela, fortuna gaixtoa etorri baitzitzaigun bisitan, saltsaren are gehiago nahasterat eta iratiotzerat.
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: Gure etxean oro zen ditxa eta oro zen zorion, harik eta egun batean aitari gaitz
|
hura
sartu zitzaion arte, ezin eriago jarri zuena eta ezin flakoago, betartea zurbil eta gorputz osoa hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa eta kiratsa zeriola... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Eta, ohartu zenean ezen ene gogoak baretzerat egin zuela eta nigar purpuilak guztiz agortu zitzaizkidala, don Venanciok kontatu zidan ezen Nenbori pena ezin penagarriago
|
hura
sartu zitzaiola bihotzean eta ezin izan zuela pena hura bere baitarik erauz, ni preso eraman nindutenetik... eta gaixoa apetitua galtzen hasi zela eta egun osoak kantuan emaiten zituela, nitaz oroiturik, halako suertez, non egun batean buru buruan sartu baitzitzaion ezen presondegiaren inguruneraino joan behar zuela, nik kantatzen entzun niezaion... eta hartarakotz lagundu ziola bere neba Gunbek....
|
|
|
Eta ondoren zeruaz, lurraz edo Jainkoaz eginen zuen bizkaitarrak juramentu, usantza gaixto
|
hartan
sartua baitzegoen, eta Antoniok aitaren eginen zuen, eta hala ibiliko ziren, hartaraz gero, egun batzuetan bizkaitarra eta gipuzkoarra, txakurra eta katua balira bezala, harik eta bertze egun batean urak ubiderat egin zuen arte, berehala kontatuko dizut nola.
|
|
|
Amsterdameko taberna haietarik batean izan zen, noiz eta goiz erdian
|
hartarat
sartu eta gizon hura ikusi bainuen, eskuan liburu bat zuela. Eta, liburu bat zuelako edo, gizon hark erakarri egin ninduen hatsarretik.
|
|
|
Giltzaren hotsak aditu zituenean, fraidea jaiki egin zen, eta, nola baitzen zuhurra eta arduratsua, hartu zituen galtzoinak ez bertze beztimenda guztiak, eta karrikarat jotzen zuèn behe leihotik iltki zen, eta aienatu zen ezin arintkiago. Eta Bucciok gelan barrena egin zuen, eta ohe sagaratu berri
|
hartan
sartu eta pausatu zen, atseden egiteko asmotan; gero, lotan geratu ziren, bai bera eta bai haren emaztea ere, zeren biek ala biek nezesitate handia baitzuten, batek guardiako gau emanaldiagatik, eta bertzeak ohe kontuetako nekeagatik. Eta egunak argitzerat egin zuen, eta Bucciok galtzoinak ikusi zituen ohaburuan, leihoa zabaldu bezain fite.
|
|
|
—Aitzina, jauna! —eta
|
haren gibeletik
sartu nintzen dorretxerat.
|
|
|
Gauetan, berriz, nola kapitainak egokitu baininduen etxeko gela tipi batean, zeina baitzegoen goiko solairuko egongelaren ondoan, eta zeinak ere baitzeukan itsasorat jotzen zuen leiho bat, hala, handik beha paratzen nintzen anitzetan, ameslari, iduriturik ezen itsasoa zin zinez zela libertatearen lurraldea, eta leiho hura iragan baizik ez nuela egin behar, lurralde miragarri
|
hartan
sartzeko... nola etxean izan genuèn tigreak ere amets baitzezakeen, benturaz, bere libertatearekin, kaiolako leiho haietarik beha, Afrikako ordokiak gogoan.
|
|
|
Gaur, Cleveland hirian bazkaltzeko geratu garenean, Rakel sugalinda baten pare desagertu da, eta ni atzetik, baina oraingoan ere Rubenek aurrea hartu, eta azkenean ni bien atzetik abiatu naiz. Eta Ruben Rakeli segika ibili zaio, eta
|
hura
sartu den jatetxera sartu da, eta azkenean elkarrekin baz  kaldu dute. Ez dakit zenbateraino kezkatzeko modukoa den, baina nago Rakel eta Rubenen artean zerbait dagoela, edo zerbait sortzen ari dela.
|
|
|
Bi hegazkin zeuden hangar handi batean barruan, eta kanpoan beste bat. Hangar
|
hartara
sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean. Ez dakit metrailadore haiek balarik gabe zeuden, edo segurua jarrita ote zeukaten, edo zer demontre.
|
|
|
Berriketarako gogoz dago Antxon, hitz egiteko eta galdetzeko, heldu berriak beti ohi duen eran. Castellonen zelan zeuden kontatu digu; aspertuta zegoela hainbeste urte baldintza haietan, zulo
|
hartan
sartuta, hango kartzeleroen lerdokeriekin. Adiskideez gogoratu da:
|
|
2001
|
|
|
Barra amerikar
|
hartan
sartu nintzen unean erabakita neukan Danielak egindako zauriaren mendekua hartu behar nuela. Bi urteko harremana moztu berri zuen Danielak.
|
|
|
Plantxa egiten ikustea festa zen Manuren begientzat. Behin baino gehiagotan desiratu izan zuen inori baimenik eskatu gabe sukalde
|
hartan
sartu eta bizilagunarekin pasodoble bat dantzatzea. Edo plantxa egiten zuen mahaiaren gainean txortan egitea.
|
|
|
Jan eta telebista ikusi, besterik ez zuela egiten? Ezin nion etxera etortzeko eskatu, ni neu ere ez nintzen kapaza kiratsa zerion egongela
|
hartan
sartzeko eta. Baina, nola edo hala, Herminio berreskuratu behar nuen.
|
|
|
Ohiturari muzin egin gabe, gudariak, burua makurtuz, elkarren parez pare jarri, eta halako mêlée moduko batean bildu ziren. Nagusiek, eraiki berria zen espazio bero
|
hartan
sartu, eta, eroso eserita, elkarrizketa luzea eduki zuten. Gauaren eskuak izan zituzten laster gainean.
|
|
|
Denbora gutxi igaro da ordutik, hots, gizon traje urdin hura dendan sartu zenetik.
|
Hura
sartu, eta da!, Miren maitemindu, mende laurden aurretik bere aita amekin gertatu zen bezalaxe. Zazpi hilabete daramatza ezkonduta Mirenek.
|
|
|
literaturaren eremua, zehazki mugatzeaz ari bagara, bederen. Hizkuntza baten edo besteren literatura dela eta, hau eta
|
hura
sartuko lituzke honek eta kanpoan utziko harako hark. Gurean, adibidez, zenbat eta zenbat ez ditugu kontutan hartzen, gaiez urri gabiltzalako, inorenean, aberatsago baitira, kanpoan gelditu liratekeenak.
|
|
|
Ni neu gazteluko sotoko gela
|
hartara
sartu nintzen toki beretik beste bi gizon sartu ziren, metraileta bana eskuetan. Ugatza eta Prostatas, Txominen taldeko katarrak ziren.
|
|
2002
|
|
|
Idatzi gehienetan ez da noizkorik agiri, baina ikerle gazteak uste dabenez, 1860 hamarkadako lehenengo urteetan jardun eban soilik. Orduan jazo ei zan
|
haren
Sartu urtena edo Porciuncula dalakoa.
|
|
|
Zineak ez bezala, pertsonaia bat hautatzeko,
|
haren baitan
sartu eta bizitza propioa emateko aukera ematen du antzerkiak.
|
|
|
Ausardiaz, sugarrez eta argi izpiz egindakoa zirudien. Baina buru babes
|
hura
sartu eta kopetaren parean pausatu bezain laster, ez zen ezeren aztarnarik sumatzen han, Pertseo desagertu egin zen erabat! Ezeren arrastorik ez aire hutsean!
|
|
|
“Ezinbestekoa da hiesa garapen estrategia guztietan —ohartarazi du— txertatzea; programa eta ekimen guztiek gainditu behar dute hiesaren proba”. Hala ere, orain arte ez dirudi izurriteak agendan lehentasuna duenik, eta, hain zuzen, ez zen aipatu ere egiten konferentziaren behin behineko programan, harik eta Baliko (Indonesia) prestakuntza bileretako batek
|
hura
sartzea erabaki zuen arte. “Ahaztu izan balira bezala zen”, esan zuen Piotek.
|
|
|
Gaur kontatuko dizut Orein Zuriaren ipuina. Lehengo gauean, lotan nengoela, izan nuen amets bat, eta amets
|
hartan
sartu zen sorgin gaizto bat. Eta sorginak harrapatu nau, eta eraman nau hegan toki batera, ilun iluna.
|
|
|
Lehendik edandako hamaika garagardoen poderioz bapo berdinduta sartu ginenean, hilotz itxurako hirukote beldurgarri bat ari zen distortsioz eta psychobillyz beteriko emanaldia bukatzen. Eta barregarri irudituko zaizue, baina Euskal Herriko gaztetxerik ziztrinena baino ziztrinagoa den areto
|
hartan
sartzean, krakaz, grafitiz eta argazki zaharrez mukuru beteriko horma umelak ikustean... pareta horien artean irundako musika, nire bizitzan zehar hainbeste une gozo eta garratzetan lagundu didaten abestiak, hamaika bizipen gazi gozoren oroitzapenak tropelka etorri zitzaizkidan gogora, eta bat batean garagardoen lauso apartsua desagertu egin zen nire burutik.
|
|
2003
|
|
|
Artean Jose Agerre izan zen ingeles irakasle, eta nazionalista izateagatik kendu zuten kargutik.
|
Haren ordez
sartu zen Oskillaso bizitzaren ironia zer den: abertzale berri bat abertzale zaharraren lekuan.
|
|
|
Gela
|
hartan
sartu baino ez, eta danak hasi ziran gizagaxoaren lepotik far egiten, danak Txomin kentzen bada, batez ere mojäa ta gexozaina. Nahi ta nahi ez tresna bat arpegian ipini eta kontatzen hasteko esan zioten.
|
|
|
Hala, MASSAk 1994an Kataluniako zenbait udalerritako tapa zerbitzua duten establezimenduetan egindako azterketa baten arabera, aztertutako plateren %62 «mikrobiologikoki okerrak» ziren; Arranzek, berriz, %80raino igo du kopuru hori uda garaiko tabernetako tapen kalitateari buruzko azterlanean. Azterketa hori 1995ean egin zen, eta urte
|
hartan
sartu zen indarrean elikagaien higieneari buruzko Espainiako araudia. Andaluziako ikerketak, zalantzarik gabe, emaitza hobeak lortu ditu aurrekoekin alderatuta, eta, beraz, badirudi higieneari eta janari prestatuei buruzko araudi eguneratuago batek hobetu egin duela mota horretako establezimenduen erabiltzaileen elikadura segurtasuna.
|
|
|
Baina baziren, halaber, azpildar gutxi batzuk, zapalkuntzari aurre egiteko prest zeudenak, borroka hura ezkutuan eraman behar bazuten ere. Patxi maisua borroka
|
hartan
sartua zegoen, eta nire ama ere bai. Baita Erromesene baserriko jendea ere.
|
|
|
Kartzelara egindako bisita batean aitari esan zenionean Juanan Iriarte irakasle zenuela, ez zuen Kromagnon izenik aipatu, ez erdeinuzko keinurik egin ere. Ordurako jada urteak zeramatzan, zure amak esaten zuen bezala, nebulosa
|
hartan
sartua. " Juanan...", horrela esan zuen, besterik gabe.
|
|
2004
|
|
|
Urduri segitzen nuen, inoiz baino urduriago egia erran, baina neure baitako sentimendu nagusia irrealtasuna zen. Ezin nuen sinetsi seguruenik aste hartan bertan ate nagusiaren aitzinean hedatzen zen lorategi txiki hura zeharkatu eta, auskalo nola(" lapur baten antzera"!), etxe txukun
|
hartara
sartuko nintzenik. Errealitateaz kanpokoa zen hura.
|
|
|
edozer egiteko prest nengoen, bizimodu izugarri hartatik urrunduko ninduen edozer. Orduak eta orduak ematen nituen Etchartea baserriko sabai
|
hartan
sartuta, musika etengabe entzuten eta oroitzapen lazgarriak buruan bueltaka. Basoko lan akigarria ihesbide izan nuen hasieran, baina azken garaietan nekeak ere ezin zituen nire buru barneko irudi beltzak uxatu.
|
|
|
Urrunetik hasieran, Senaren beste aldetik. Gero, ordea, premia larri batek bultzatuta, tenplu bitxi
|
hartan
sartu eta, astiro astiro, zutabe erraldoi haien artetik ibiltzen hasi nintzen. Nire begiek edertasun ilun hura guztia xurgatu zuten, eta birikak aire ia ukigarri hartaz bete nituen, intsentsuak eta kandelen keak gozaturiko aire hotz hartaz.
|
|
|
Ez nuen jateko gogorik. Gainera, geroratu egin nahi nuen gelatxo ilun
|
hartan
sartzeko unea. Poliki poliki, erdiguneko etorbide erraldoietara hurbildu nintzen.
|
|
|
Baina SDko buruzagi nagusiaren aitzinean hagoelarik, pentsatu zuen espainiar agenteak, ezin lasaitasun handirik bildu. Orduak eta orduak ziren, edo hala iruditzen zitzaion berari behintzat, eraikin izugarri
|
hartan
sartu zenetik. Bihotza uzkurtuta eta bi agente muturbeltzek hertsiki zaindurik sartu ere.
|
|
|
Eta zenbat eta neure burua nahaste borraste psikologiko
|
hartan
sartuago ikusi, orduan eta irrika handiagoz so egiten nion iragarkiari. Niretzat ez baitzen gutxiago citroëneko neskaren agerraldia, katoliko ortodoxoentzat Ama Birjinarena baino, nolabait esatearren... hantxe Lourdes, hantxe Fatima... eta hantxe Ezkio, bai, nire neurrira egokitutako bertsioan!
|
|
|
Esan nahi dudana da ez nagoela ados Eduardo Galeanorekin, eta bai amona Sinforosarekin: idazle uruguaitarrak, izan ere, futbolaren asmakuntza eta jatorrizko jabetza txinatarrei aitortzen dizkie, bere El fútbol a sol y sombra liburu sonatuan; amonak, berriz, Jainkoari, zeinak, mundua ongi biribilduta gero –zazpigarren egunean atseden hartzera zihoala– ostikada izugarria jo eta gol kosmiko errepikaezin
|
hura
sartu baitzuen, gure planeta, harez geroztik, paralelo eta meridianoen arteko sareetan harrapatuta uzten zuela... amonak mapamundia erakutsi zidàn lehen aldian ongitxo ikusi eta hobeto frogatu ahal izan nuen bezala.
|
|
|
Bastoia larruzkoa zen, puntaz aurrera eztena zeukana. La Vache qui Rit berarengana joan izan balitz, ezten
|
hura
sartuko zion lepoan.
|
|
|
—esan zion bere larruzko bastoiaren eztena agerian utziz. Tematsu jarri izatera, ezten
|
hura
sartuko zion bihotzean.
|
|
|
Hantxe geunden, zubipe
|
hartan
sartuta, hiru mutil gazte bidean hurbiltzen ikusi genituenean. Kontu kontari zetozen, aldika barre algarak eginez, eta ez zuten arriskutsuak ematen, ezta inondik ere.
|
|
2005
|
|
|
Gauean denak bildu nituen materiala ikuskatzeko. Argiztatu gabeko irudietan leihotxo
|
hartatik
sartzen zen argia izugarri ederra ikusten zen, kontrastea ikaragarria zen, eta egokiagoa guk egin nahi genuenerako. Orduan esan nien:
|
|
|
Irlaren nortasuna eta autonomia suntsitzeko pentsaturiko puntuak, zinez. Badaude egon, hala ere, —Bonaparteren irudia garbitzearren— irlan Errepublikaren oinarrizko ideiak
|
hark
sartu zituela diotenak. Baina hau ere nahiko sinestezina dirudi ezen, gauza jakina denez, Napoleonek 1806an tradizio monarkikoa berrezarri baitzuen Frantzian, egutegi errepublikarra desagerraraziz, eta dokumentu ofizialetatik zein txanponetatik “République française” titulua kenduz.
|
|
|
Oiloen zulo
|
hartatik
sartu nintzen, bada. Ez zen erraza izan; aurrena, burua sartu nuen; gero, besoak gorputzaren bi aldeetan luze utzita eta oinekin indarra eginez, sorbaldak sartzea lortu nuen, eta gainerakoa erraz joan zen.
|
|
|
Garai
|
hartan
sartu nintzen bigarren aldiz Marroren etxeordean, aurrenekoan topatu ez nuen zerbaiten bila. Etxeordea zaintzen ibili nintzen zenbait egunez, Marroren joan etorriak ikasten, haren ordutegiak, eta orobat etxeordearen ezaugarriak aztertzen; zain nengoen ea Marrok hutsen bat egiten zuen, haren gordeleku sekretura bigarren aldiz sartzeko.
|
|
|
Gainera, Adelaren sexu askatasuna ezagututa, ez zen batere ezinezkoa halakorik gertatzea. Hala ere, etxe
|
hartatik
sartzen eta ateratzen ikusi nuela, horixe besterik ez neukan, eta gainerakoak nire aieruak besterik ez ziren.
|
|
|
–Ba al dakizu zer diozun? , asaldatu zitzaidan Adela, esan nionean; ez zidan utzi nahi ezergatik ere arrisku
|
hartan
sartzen.
|
|
|
– Zetakozu automobila? Automobil
|
hartan
sartu ta mareatu eta han tubenak eta eztubenak bota behar. Zetakozu automobila?
|
|
|
Eta lezetik urrun ere, batzuetan, entzuten genituen sirena ilun eta hezurrezko haien garrasiak. Ez genuen erreferentziarik, ez zegoen itsaso sakon
|
hartan
sartu eta han ikusitakoa kontatuko zigun marinelik. Eta horregatik zen, hain zuzen ere, izugarri.
|
|
|
Atzo egon zen Aldaba doktorearekin lehenengo errebisioa egiten. Harrituta geratu zen berriro Damian, sendagilearen eskuek sudurretik plastikozko ziraun luze eta beltz
|
hura
sartu ziotenean eztarrian behera. Harrituta eta umilduta.
|
|
|
Gerrak halakoak ditu, jendea handik hona, urlia ikusi ote duzun, beste hura non ote dabilen, enpatxu handia bazter guztietan, halakoak ditu, gure armadorearen kontadorea iruditu zitzaidan han bertan, hogei pauso ez. Harritu nintzen ni ikusita ez egitea ezkutatzera, karlista hutsa zen oberol proletario
|
hartan
sartuta ere. Bera hurbildu zitzaidan nik eskua Astra berrian jarria neukala.
|
|
|
Bonantzako petriletik murgil egiten ari ginen, hotza oraindik, ikusgarri
|
hura
sartu zenean bokalean barrena, zilarrezko pinu handia –hau nonbait irakurria naizela uste dut– zekarrela atoian. Fragata bat, eta marinelak jartzietan belak biltzen, eta baupres luze bat, akula erraldoiaren ziria airean bide egiten, hegan hasi behar duen hegazti zuriaren moko.
|
|
|
Bereak musteko nolako ibilaldia proposatuko zion zerabilen buruan Bittorrek, mendira eramanen zuen, Landarbasoko leizeak ikustera. Eta Bittorrek botak janztea, nola ez, zeremonia garrantzitsua izan zen igande goizean, Rosamari biluzik lurrean etzanda baleukate bezain miretsiak langile penatu haiek denak, begiak zabal oinak lona gozo
|
hartan
sartzen ikusten.
|
|
2006
|
|
|
Oso jende eskuzabala zen, eta osoalaiak denak. Etxe
|
hartara
sartu nintzeneko lehen oroimena sukaldeko gas labeapiztuta eta irekita zegoela da, berogailu gisa erabilita. Labe barruan piztuta zeudengar urdinak memorian dauzkat grabatuta pelikula batean ikusi banitu bezala.Ohitura normala izango zen Ordizian, baina niri bitxia iruditu zitzaidan sukaldekolabea horrela erabiltzea.
|
|
|
Hemen hotz egiten badu, han zer hotz kenduezina egiten ahal duen oroitzen zara, beroarekin gauza bera. Kaiola
|
hartan
sartuak daudela, azken finean kaiola baita.
|
|
|
Seguruenik, aitak ereindakoa zen ernegu haren zati handi bat. Baina baserri ilun
|
hartan
sartu zenean, Aneren sentimenduak erabat aldatu ziren: gogoz kontrako erruki batek hartu zion lekua gorrotoari.
|
|
|
Esan nahi dut, ez naiz tentela, ezta? –erretorikoa, ez erantzun–, eta argi dago guapoa zinela –okay, zarela–, eta ai, ene, mutil lagunak utzi egin nau negarraldi
|
hartan
sartuta nengoenean ezin nuenez lorik egin, ba, fantasietako protagonista bihurtu zintudan. Pare bat aldiz.
|
|
|
Marinel bat irten zen belaontzitik. Egun
|
hartan
sartutako txalupez galdetu genion, eta ezezkoa egin zigun buruaz. Hiru egun zeramatzaten lehorrean.
|
|
|
Osaba lurpeko zulo
|
hartan
sartu zuten. Gu hiruroi sukaldeko bazter batean kuzkurtzeko agindu ziguten.
|
|
|
Lagun haren amak esan zidan behin, ikastea baino zerbait gehiago ere badela bizitza, eta nik irribarrez erantzun nion nire altxor bakarra nire ikasketak zirela. Etxe
|
hartan
sartu irten gehiegi izaten zen niretzat, eta liburutegira joaten hasi nintzen. Ikastea zen nire helburua.
|
|
2007
|
|
|
Ni zigortzeko modua izan zitekeen, nirekin jolasteko era, ez dakit. Behin, ahantzi egin zitzaidan igogailuaren joera hura eta lau orduz egon behar izan nuen kaiola zahar
|
hartan
sartuta. Harrezkero, oinez igotzen nintzen, lau pisu.
|
|
|
Egun batean, Astridi baserria hustea bururatu zitzaion ordea, gurasoak eta horrelako gauzak bertatik ateratzea, bertan bere zaldi Lilla Gubben bakarrik utziz, eta betidanik desio izan zuen tximino hura ere, Herr Nilsson, bertara ekarriz. Errematerako neska ilegorri, narrats, anarkista eta zoriontsu
|
hura
sartu zuen bertan: Pippi Långstrump.
|
|
|
Gogora etorri zitzaion Igorren gorpua identifikatzera eraman zuten egun hura. Gela hotz
|
hartan
sartu orduko jakin zuen ohatila hartan zegoena bere semea zela. Oroitzapen hura ohi baino errazago uxatu ahal izan zuen, ordea.
|
|
|
Tabakoak eta after savek sala goitik behera lurrintzen zuten, eta aurre egiten zioten balkoitik sartzen ari zen kresal usainari. Tarteka, ordea, artean Aste Nagusia baitzen, kale garbitzaileek mahuka kolpeka egindako goizeko garbiketaren usaina ere lehia
|
hartan
sartzen zen. Beroak, gainera, indartzen zuen lixiba kiratsa.
|
|
|
ametsetarik bizi izanikakoen kontakizunera, baina beti Terra incognita eta mundu aurkitu beharraren argitan. Ternuara joan aspaldiko euskaldunen aztarnak segituz (lurralde
|
hartan
sartzen ziren Ternuako uhartea, Québec, Labrador, Eskozia Berria, Saint Pierre eta Miqueloneko uhartedia), ziostan Aurelia Arkotxak, bere baitako gogo bidea marraztatuko zuen. Eta, bururatzeko, liburuak zabalik utziko zuen itsas  espazio baztergabea, bakarrik:
|
|
|
Esan nahi nizun, baita ere, neu hona inguratu baino lehen etorri zaidala etxera bertara Don Valentin eta
|
hura
sartzearekin batera konturatu naizela alferrik nabilela harekin borrokan, baina, hala ere, borroka besterik ezin dudala nik egin harekin, esan baitit,
|
|
|
Erosi berritan baino franko handiagoa irudi zuen eta, gainera, tankera eta tamaina desberdinetan banatzen ahal zuen nahi modura. Ez zen Migel zoko
|
hartan
sartzen zen lehen aldia, baina orduan ikusi zuen nabarmen Maria Josefak azaldu zion" tarteen arteko teoria" teatral hura begien bistan. Espazioa, papera bezala, pleguz plegu moldatzen ahal zen, eta Ainhoari azaldu behar ziola deliberatu zuen.
|
|
|
— Ba ba bixtan duk, zolako erreka
|
hartan
sartu eta urak ez bagintu urruntxago eman, xahu gintian ba! Eta ze trenpaldia!
|
|
2008
|
|
|
La Bizkaian tentsio handiko uneak izan ziren. Bilboko egunkariaren arabera, grebalari talde handi bat guardia zibilak eta foralak zaintzen ari ziren enpresa
|
hartan
sartzen saiatu zen. Errepresio indarrek eragozteko ahaleginak egin zituzten baina langile kopuru handi hura harrika hasi zitzaien guardiei eta haiek armekin erantzun zuten.
|
|
|
Euskarak eskaintzen ziòn talaia hartan ezin erosoago zegoen, hortaz, Beñardo, eta erosotasunaren talaia hartatik gauzak bere erara ikusi behar zituen: zertarako eskalatu behar zituen gazteleraren harresiak eta zertarako ahalegin izugarri
|
hartan
sartu, baldin eta, ahalik eta ahalegin txikiena eginda ere, handiagoak bazituen irabaziak?, zeren euskararen munduan norbait baitzen eta gaztelerarenean inor ez?; Beñardok hamar urte zituen, eta nekez egingo zion bere buruari, nekezago, mutil intuitiboa zèn neurrian, halako analisirik, baina ez zekizkièn indar haien mende behar zuen; are gehiago, nabaritu ere, nabaritu zituen kontzientzian, ausaz, mugimendu batzuk, forma zehatzik ez zutenak, bai, baina, zer definiezin?
|
|
|
Handik hiruzpalau ordura itzuli zenean, Natividaden gelan sartu zen Natalia, baita Regina bertatik irten ere
|
hura
sartu orduko.
|
|
|
Bilera haiek, berez, gai guztiak izaten zituzten solasbide: ehiza, markes jauna ehizazale itsua zen, kontsula ez hainbeste?, politika, Espainiaren eta Ameriketako herrien arteko harremanak, industrializazioa eta modernizazioa, markes jaunak noiznahi esaten zuen ezen bera ez zela ingeles bazkidearekin abiarazi zuèn meategiaren abentura
|
hartan
sartuko, baldin eta buruan Espainiaren modernizazioa eta garapen ekonomikoa izan ez balitu, pentsatzekoa den arren helburu lehenagoko bat ere izango zuela eragile:
|
|
|
Markesa anderearen pentsaera eta haren keinuak aintzakotzat hartuz gero? eta
|
haren buruan
sartzeko ariketa eginez gero, hortaz, honako hau ondoriozta zitekeen: markesa andereari, hasteko, ez zitzaiola gustatu alabak bi urteko epe hura zigortzat hartzea.
|
|
|
halako moldez, non, handik aurrera, bere buruarekin deseroso sentitzen hasi baitzen; zer, izan ere, arazo hartan guztian Nataliak ere bere arrazoi puska bazuen? Buruan, beraz, kezka
|
hura
sartu zitzaion, are kezkago bihurtu zitzaiona, noiz eta markesa andereak eta jaun kalonjeak alaba exorzitatzeko asmoa hartu baitzuten, Natalia ohera lotuta. Exorzismoa bukatuta gero, Reginak Natalia ikusteko aukera izan zuen, gelan ustel usain hura zegoen, Nataliak egindako okaldietatik zetorrena?, baita hura inoiz baino okerrago ikusi ere, haren azal zurbila inoiz baino zurbilago eta betzuloak inoiz baino betzuloago.
|
|
|
Bestalde, itsasbehera nabarmena zen orain, eta korronte kizkur, indartsua sortzen zuen, ainguralekutik mendebalderantz zihoana eta handik hegoalderantz eta itsaso zabalerantz, gu goiz
|
hartan
sartu ginen kanaletik behera. Uhinik txikienak ere arriskutsuak ziren gure ontzi sobera zamatuarentzat; baina denetan okerrena zen korronteak desbideratu eta urrundu egiten gintuela lurreratu behar genuen tokitik, puntaren bestaldetik.
|
|
|
Ez zitzaizkion gauzak nahi bezala atera. Bigarrenarena ez zuen berak nahi izan;
|
hark
sartu zuen muturra beste batentzat prestatutako zepoan. Gauzak ez zitzaizkion nahi bezala atera, ez, lana bikoiztu zitzaion, eta ezker besoak ez zion behar bezala laguntzen gehien behar zuen une hartan.
|
|
|
Horra hondamendi bat ikusteko bi modu, Rekalderena eta Bertendonarena. Kevinen aita harro zegoen semearekin eta Kevin haserre aitarekin, estutasun
|
hartan
sartu zuelako. Orduan erabaki zuen lapurra ez baina idazlea izango zela.
|
|
|
|
Harenean
sartu zenean, hain errukarri batetik eta hain barregarri bestetik, gupidaz eta penaz hartu zuten batzuek agurea, irriz eta txaloz bestetzuek. Gainontzeko eunuko zaindariek hartu zuten berehala beren babespean, haren zoritxarrean berea ikusten zutelako edo, nahiz haiek mutikotan jasan anputazio murrizgarri hori, gizontasunaren galera zer ote zen sumatzen hasi baino lehen, eta Ottok berriz zahartzaroan, zintzilikario haien funtzio praktikoa galdu eta gero.
|
|
|
Berak egiten duena ezin du beste inork egin. Baina
|
haren ordez
sartuko dena ere berezia da, eta haren dohainak aprobetxatu ditugu. Ez dut segundo bakarra galduko kexaka.
|
|
|
Handik hiruzpalau ordura itzuli zenean, Natividaden gelan sartu zen Natalia, baita Regina bertatik irten ere
|
hura
sartu orduko.
|
|
|
Bilera haiek, berez, gai guztiak izaten zituzten solasbide: ehiza –markes jauna ehizazale itsua zen, kontsula ez hainbeste–, politika, Espainiaren eta Ameriketako herrien arteko harremanak, industrializazioa eta modernizazioa –markes jaunak noiznahi esaten zuen ezen bera ez zela ingeles bazkidearekin abiarazi zuèn meategiaren abentura
|
hartan
sartuko, baldin eta buruan Espainiaren modernizazioa eta garapen ekonomikoa izan ez balitu... pentsatzekoa den arren helburu lehenagoko bat ere izango zuela eragile: bere garapen ekonomiko propioa eta pertsonala–, artea, familia, baita Madrilen bertan gertatutako edozein txikikeria ere...; bilera haiek, beraz, pribatuak izaten ziren, bi gizonen artekoak; etxeak ongi bereizitako bi zati zituen, eta bi gizonek haietako bat hartzen zuten, egongela zabal bat zeukana, zerbitzuko neskamea haien menera, jan edatekoak –pastak edo pastelak, kafea eta botila bat absenta– edo tabakoa –habanoak– ekartzen zizkiena eta etxeko jaunaren aginduen zain egoten zena, haren esku txilinari adi.
|
|
|
Markesa anderearen pentsaera eta haren keinuak aintzakotzat hartuz gero... eta
|
haren buruan
sartzeko ariketa eginez gero, hortaz, honako hau ondoriozta zitekeen: markesa andereari, hasteko, ez zitzaiola gustatu alabak bi urteko epe hura zigortzat hartzea.
|
|
|
Euskarak eskaintzen ziòn talaia hartan ezin erosoago zegoen, hortaz, Beñardo, eta erosotasunaren talaia hartatik gauzak bere erara ikusi behar zituen: zertarako eskalatu behar zituen gazteleraren harresiak eta zertarako ahalegin izugarri
|
hartan
sartu, baldin eta, ahalik eta ahalegin txikiena eginda ere, handiagoak bazituen irabaziak?, zeren euskararen munduan norbait baitzen eta gaztelerarenean inor ez...; Beñardok hamar urte zituen, eta nekez egingo zion bere buruari –nekezago, mutil intuitiboa zèn neurrian– halako analisirik, baina ez zekizkièn indar haien mende behar zuen; are gehiago, nabaritu ere, nabaritu zituen kontz... nola esaten da gaztelaniaz" aita", nola esaten da" ama", nola esaten da hau eta nola esaten da hura...?
|
|
|
Eta Reginari buruan grabatuta geratu zitzaion hura... halako moldez, non, handik aurrera, bere buruarekin deseroso sentitzen hasi baitzen; zer, izan ere, arazo hartan guztian Nataliak ere bere arrazoi puska bazuen? Buruan, beraz, kezka
|
hura
sartu zitzaion, are kezkago bihurtu zitzaiona, noiz eta markesa andereak eta jaun kalonjeak alaba exorzitatzeko asmoa hartu baitzuten, Natalia ohera lotuta. Exorzismoa bukatuta gero, Reginak Natalia ikusteko aukera izan zuen –gelan ustel usain hura zegoen, Nataliak egindako okaldietatik zetorrena–, baita hura inoiz baino okerrago ikusi ere, haren azal zurbila inoiz baino zurbilago eta betzuloak inoiz baino betzuloago.
|
|
|
Han goratik ongi ikus baigenion aintzindari handiaren sartzeko ospakizuna.
|
Hura
sartzean, gorputzak eta buru beharriak tente xutean zeuden horgo soldado eta aintzindariak. Arronda erdian, ilargi erdi baten itxuran, aintzindari handia ikurriñari buruz zoala.
|
|
2009
|
|
|
1960ko azaroan Fordeko presidente izendatu zuten, baina bost aste beranduago Kennedy lehendakari berriak deitu zion AEBetako gobernurako.
|
Harekin
sartu zen politikan... eta Vietnamgo sarraskian. Hiru milioi vietnamdarretik gora eta 50.000 soldatu amerikar hiltzea eta herrialde haren suntsitzea ekarriko zituen.
|
|
|
Egia zen mutil guztiok amestu izan dugula noiz edo noiz neska batentzat objektu garela. Baina Elena gehiegi gustatzen zitzaidan joko
|
hartan
sartzeko. Joko arriskutsu hari baietza emateko.
|
|
|
Ez genekien zer egin eta gainontzeko mutilek ere ez zuten gure alde ezer esan. Ola eta Leon une
|
hartan
sartu ziren. Eta neskak berriz ere hasi ziren oihuka.
|
|
|
Une
|
hartan
sartu zen irakaslea, eta isildu egin behar izan genuen. Halere, nik ezin nuen Maria burutik kendu.
|
|
|
Maria Bibiana pozak airean zegoen, eta ulertzekoa zen: ...zenetik, hari begira bizi zen, bere burua ukatzeko gertu, Adarena berresteko asmotan; Adari bazkaltzen eta afaltzen laguntzen zion, egonarri handiz; honek ohea bustitzen zuenean, berriz, Maria Bibianak garbitu eta azpiko galtzak eta izarak aldatzen zizkion; Maria Bibianak, beraz, gogoan behar zuen Adari egindako promesa, noiz eta ahizpa halaxe mintzatu baitzitzaion, bi poloen arteko barne borroka
|
hartan
sartuta zebilèn garaian: –Ez nazazu utz, ezta min egiten badizut ere?;. Hitz ematen dizut?, erantzun zion Maria Bibianak; Adak, baina, nekez egin ziezaiokeen minik, zegoèn egoeran?
|
|
|
Arrain gorriaren heriotzak egoera goibel
|
hartan
sartu zuen Gabino, handik bizpahiru egunera ezusteko batek atera zuen arte: Felipe Gastaminzaren kartak; Gabino, egia esan, ez zegoen kontu hartaz ahaztuta, nahiz eta esperantza gero eta txikiagotzen ari zitzaion, eguna joan eta eguna etorri, hilabetea ere pasatu zen Gabinok berea idatzi zionetik, baita hilabete eta erdia ere?, ez baitzuen erantzunik jasotzen; ezustekoa izan zuenean, Gabino ez zegoen bere gelan, galerian baizik, beste gaixoekin hizketan, eta hala, postaren moja arduraduna kartarekin heldu zitzaionean, chaise longue tik jaiki eta bere logelarantz abiatu zen, ez Rodolfo Bustamante izeneko gaixo hitzontzi baten iruzkina entzun gabe, halere, gazteleraz ozta ozta zekièn beste gaixo batek. Lorenzo Mutiloak?
|
|
|
Atzean geratu ziren bi emakumeak, Nazariori bere denbora eman nahi izan baliote bezala, Reginak eta Rakelek bai baitzekiten ordurako, ezjakinki jakin ere, sehaskakoa bakarka ikusteko moduko ikuskizuna zela, inoren interferentziarik gabe; Nazario Orbek, beraz, bi emakumeei bizkar ematen zien, eta posizio hartan ikusi zuen haurra, barruak agintzen zizkiòn esku eta aurpegi keinuei mugarik jarri gabe, begiak zabal ireki eta luze ixten zituela, ireki eta itxi, itxi eta ireki; izan ere, hain sinestezina egiten zitzaion errealitatea begiak irekitzen zituen bakoitzean, batera eta bestera hedatutako argi itzalen ehunak biltzen zuen gelako espazioa, haurra zetzàn sehaska inguruari halako misterio kutsu bat erantsiz?, non istantean itxi behar izaten baitzituen, berriro irekitzeko, itxi eta ireki behin eta berriz, errealitate sinestezina gero eta sinestezinago egingo balitzaio bezala, harik eta ohartu zen arte, keinu errepikatuak errepikaren errepikaz higatu ohi dira? alfer alferrik zebilela jolasetik batere ez zuèn begien jolas
|
hartan
sartuta, sinestezinena baitzen inguru hartan, antza, sinesgarriena; berandu gabe ohartu zen, halaber, sinesgarritasun berreskuratuaren bidetik, hura?, zer, hura, alegia?
|
|
|
Aita bakarrik falta zitzaion, beraz, etxeko arrain lodia, etxera afaltzera etortzen zena, bakanagoetan, halarik ere, aldi hartan? nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo?, eta
|
hari
sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte, era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala?, ez bat eta ez bi:
|
|
|
salatzen bazituen ere ez baitzituen haiek galduko, seguru ezetz, lagunak ongi galduta baitzeuden ordurako, okerreko jarrerak galbideratuta: hantxe zegoen bera, baina, edo hantxe jarri zuen Kristok, hobeto, ez lagun galduak are gehiago galtzeko, haiek salbatzeko baizik!; hala, bada, borroka latz
|
hartan
sartuta zebilen Domingo, bai ala ez, ez ala bai, begiak itxi eta irekitzen zituen, ireki eta itxi, abiada ezin biziagoan?, bihotza ere gero eta taupada azkarragoetan: esan nahi baita larritasunaren eta angustiaren hots desesperatuak zirela haiek, hots ozenago baten zain zeudenak, hotsak hotsetan estal zitezen, eta orduan, zutitu eta esatekoa esan zuen:
|
|
|
ezkertiarren eta klase herrikoien itxaropena itxuragabe handitu zuèn bigarren errepublikaren aldarria egin zenetik bizpahiru hilabetera, beraz?, ez zuen Domingo erre; aitzitik: bazirudien ezen, zenbat eta gurpil
|
hartan
sartuago, orduan eta konbentzituago zegoela hartutako erabakiarekin: izan zitekeen anarkismoa gero eta bere muinetakoagoa sentitzen zuelako; izan zitekeen, halaber, Albertori emandako hitza betean bete nahi zuelako; edo izan zitekeen, azkenik, bizi senak ere bere defentsasistema partikularra eraiki zuelako, jarrera hari eusten zion bitartean bigarren planoan geratzen baitzen beste guztia, baita Adarekin bizi zuèn pasio sublimatuaren itzal hura ere, hondamendira eraman zezakeena, beste egoera batean; Domingo, beraz, pozik zegoen bere bizitzarekin, oro har; kideek, gainera, biziro estimatzen zuten, hartzen zituèn konpromisoetan serioa izateaz gain, bere buruari barre egiten ere bazekielako:
|