|
2000
|
|
|
Istorio krudelak eta beldurgarriak ziren hasieran. Baina istorio gordin
|
haietatik
, egungo ipuin liluragarri eta amaiera zoriontsuetara heldu gara, guztia, haurren mesederako. Gomezen iritziz ordea," haurrei zer esan eta zer ez erabakitzerakoan, gure one tik irtenda gaude".
|
|
|
Beren lanahonela banatzen da: a) giza sexualitatearen erantzunaren ezagupena (Master etaJohnson, 1966), ikerkuntzaren ikuspuntutik ekarpen handiena ekarri zuena, b) gizasexualitatearen arazoen deskribapena, bai gizonengan bai emakumeengan agertzendiren arazoen taxonomia zehaztuz;
|
haietatik
abiatuz, garai horretan berriztatzaileazen terapia sexualerako metodo bat proposatu zuten (Master eta Johnson, 1970). Soilik ikuspuntu historikoak ematen digu lan hori kritikoki baloratzeko etahasieran aurkeztu zuten triunfalismoa gainditzeko bidea. Dena dela, gaur egungoterapia sexualaren egoera ulertzeko, kontuan hartu behar dira, ezinbestekoerreferentzia dira-eta.
|
|
|
Bilbon bilera klandestinoak ezagutzen genituen ordurako, baina mila komeriaegin behar izaten genuen denak bildu arte, eta amaitzean tantaka eta disimuluz aterabehar izaten ginen areto (sagutxulo)
|
haietatik
. Uztaritzen, aldiz, deiak zabalak ziren, lekua eta ordua publikoki jartzen ziren txintxeta batekin edozein hormatan eta, gainera, inork ez zuen kanpoaldean gelditu beharrik, polizia noiz helduko kontrolatzen.
|
|
|
Zinez esan daiteke dagozkigun urteetan gertatu zela biztanleen beherakada prozesuaren hasieraAramaion, aldi berean, kalearen eta baserriaren arteko proportzioak aldatuz. Adibide gisa, 1960an herriak1.887 biztanle bazituen(
|
haietatik
%45 kaletarrak), handik hamar urtetara 1.702 besterik ez zeukan (kaletarrak,% 51).
|
|
|
Ikusle areagotze harrigarriena, dena den, 55 dias en Pekin pelikularekin suertatuko zen (1967/12/08): 381 pertsonak ikusi zuten,
|
haietatik
238 nagusiak izan zirelarik.Ikus daitekeenez, Aramaio guztiak une haietan zituen biztanleetatik herena inguru.9
|
|
|
Ikus, esaterako, De Madrid al Cielo, La mujer, el torero y el toro, Currito dela Cruz, El rey de Sierra Morena... Noski,
|
haietatik
guztietatik aramaioarrei hurbilengera zekiekeen filmean ere (El Capitan de Loyola) ez ziren ez euskal aberria ezeuskalduntasuna pelikula distiratsu bihurtzen zuten kualitateak.
|
|
|
Eta hala, 498
|
haietatik
erdia baino gehiago etorritako bidetik bueltatu ziren kartzelara. Ez zuten nora joan, ez zekiten laguntza nori eskatu.
|
|
|
Askotan egona zen Eiderren gelan, batez ere pisua erosi baino lehenagoko garaietan, eta denbora gutxi falta zen biak batera bizitzen hasteko, zoritxarreko istripua gertatu zenean. Eta aspaldiko garai
|
haietatik
hona gauzak gutxi aldatu ziren bertan: hormako paper urdin argia, apalak liburuz josiak, argazkiak, edota hain aspaldikoa izan ez arren urte batzuk ere bazituen ordenagailua.
|
|
|
zirraragarria iruditu zitzaion segundo txiki bateko tartean National Westminster Bank zaborraren parean nola utzi zuten ikustea, eta kapitalaren jabe ziren adreilu eta kristalezko kaiola handiak hondakinez nola bete ziren konturatzea. Baina zirrarak askoz bortitzagoak izan ziren telebistako irudi
|
haietatik
haratago joan eta lehergailuaren zergatia ulertzen saiatu zenean. Egun horretara arte Irlandako kasua egunkarietako hizki beltzetara mugatzen zuen Eiderrek, orriak pasatu eta ekonomia, kirolak eta abarrak ere hitzezko anabasa hartan galduko ziren modu berean.
|
|
|
oroimen bat zen soil soilik. Eta oroimen soil zen bizi hartatik, ardoz eta odolez eta alaitasun xumeez eta hazi ia beti fruitugabeez orbanduriko orrialde
|
haietatik
, hasiera batean begiak setatsuki itxi banituen ere, kontu haiek guztiek nirekin zerikusirik ez zutela izango esperantza intimoarekin, gero, bidaiaren lehen unetik bertatik laino artean azalduz joan zitzaizkidan ebidentziak ekarri nituen argitara. Baina, oi, zein oker nenbilen nire esperantzetan!
|
|
|
Ni gainean eseri, eta kras! labur bat besterik ez zen betaurreko
|
haietatik
gelditu.
|
|
|
Garai hartan, ni harro egoten nin  tzen aitaren lanbidea zela eta: penintsulako hiri nagusietan ez ezik, Frantzian, Alemanian, Italian eta beste hainbat estatutan ere ibiltzen baitzen; hiri urrun
|
haietatik
itzulian, besarkada bero batekin batera, beti jasotzen nuen opariren bat edo beste. Behin, ordea, institutuko lagunei entzun nien putetxe bat zabaldu zutela Gasteiz inguruan, eta bezero kamioizale ezkonduek txartelarekin ordaintzeko arazorik izan ez zezaten, hau da, emazteek ezeren susmorik izan ez zezaten, zerbitzuen ordainketa ziurtatzeko gero kutxako libretan" Asador Koldo" agertzen zela.
|
|
|
Logikaren proposizioek, analitikoek, esanahi faktualik ez daukatela esateak ez du nahi esan absurduak direnik, metafisikarenak diren bezala. Zer lortzen dugu
|
haietatik
, beraz. Ez informazio enpirikorik, jakina, kontzeptuak eta beren zeinuak erabiltzeko moduaren argitze era bat baizik.
|
|
|
Eta, jakina, ostera noiz deituko eta piztia mozkor haiengana noiz eramango ote ninduten zain eman nuen gau osoa, erabat urduri eta egonezinean. Zain egote horixe da, agian, egun
|
haietatik
dudan oroimen latzenetako bat.
|
|
|
Ilaran atera gintuzten galeriatik kanpora. Harmailetan behera nindoala, egundoko kulatazo bi eman zizkidan txakur batek sorbaldan, eta bi zartada
|
haietatik
ezkerraldean eman zidana izugarria! Urteetan egon nintzen ohean ezkerreko aldearen gainera etzan ezinik, min ematen zidalako.
|
|
|
baserri bat eta mendia, hemen meta bat, hor zuhaitza, teilatuaren hegala, detaile guztiak. Ziega
|
haietatik
igaro direnek ikusiko zituzten nire marrazkiak; gainetik pintatu arren, erliebean geratuak. Batek baino gehiagok galdetuko zion bere buruari:
|
|
|
Nik orduan ez nekien zer ziren eta zertarako, aztarrenik ere ez. Hartu egin nuen
|
haietatik
mordoska bat, jostailutzat. Ume kontuak, badakizu.
|
|
|
Gu izeko Ximonaren etxean bizi izaten ginen, eta Marga eta bere gurasoak aldameneko baserrian, Margaren aitonarenean. Etxe
|
haietatik
urrun antzean zegoen sagasti eder bat izan genuen ohiko topagune Margak eta biok. Han maiz galdetu zidan Margak titiak ikusi nahi al nizkion, baita erakutsiko zizkidala agindu ere makina bat aldiz, baina sekula ez nuen Margaren titirik ikusterik izan.
|
|
2001
|
|
|
Imanol Olabarria duela 25 urte Gasteizko greban esku hartze handia izan zuen langileetako bat dugu. Gertakari
|
haietatik
25 urte igaro direnean, garai hari eta gaur egungo egoerari begiratu ondoren, oso jarrera ezkorra errealista, erakusten du hura bezalako beste borroka bat gauzatu ahal izateko aukeraz. Imanol Olabarriak duela 25 urteko Gasteizko greban esku hartu zuen, eta hori dela eta, beste kide batzuekin batera atxilotua izan zen.
|
|
|
Ez zaio atsegin gehiegi agertzea eta nabarmentzea eta nahiago luke bere argazkirik ez argitaratzea. Gertakari
|
haietatik
25 urte pasatu direnean, ezkor ageri da langileen eta herritarren sektoreen batzarrak indarra zuen hura bezalako beste borroka baten aukeraz eta gaur egungo langile mugimenduaren egoeraz.
|
|
|
galtzeko arrisku handian daude, gizakiak bere mesederako etengabe harrapatzen baititu,
|
haietatik
elikagaia, larruak, garaikurrak, espezimen biziak, turismo gaiak, botika tradizionalak, lurrak, burezurrak eta beste hainbat eta hainbat produktu eta gai eskuratzearren.
|
|
|
Literatura garaikideak hainbat obratan agerian azaldu du garaihonekiko daukan lilura, berez mitologizatuegia den momentua gehiago eraldatuz.Francisco Navarro Villosladaren Amaia eleberri klasikotik hasita2, Patxi Zabaletakargitaratu berri duen Errolanen Harria arte3 Santuen kondairek edo hagiografiekgarai honetako legendazko irudia areagotzen dute. Europaren Mendebaldekogainerako eskualdeekin alderatuz, Euskal Herrian ia ez dugu adibide garbirik eta, agian, hori dela eta, ditugunen balioa kontuan izan genuke, eta, aldiberean
|
,
haietatik ahalik eta probetxu handiena atera.
|
|
|
Marmar
|
haietatik
ihesi abiatu zen sukalderantz, horma zurian iltzaturiko apaletik aspaldidanik erretiratua behar zuen irrati beltza esku dardartiez, mahaira jaitsi zuelarik. Mugimendu presatiez piztu ondoren, irratiko sintonia bilatu eta ahots haiek itotzeraino jaso zuen iluntzeko berriak ematen ari zen mintzalariaren ahotsaren bolumena.
|
|
|
Eta natura urte haietan lehor agertzen hasia zen. Egun bateko oihan eta zuhaitzak desagertzen zihoazen eta gero eta zabalagoak ziren estepa guneak, eta are urriagoa zuhaitz
|
haietatik
animalia ezberdinek jan zezaketen elikagaia. Zenbait animalia mota gosez hil zen, egoerak txarrera egiten zuen neurrian eta betidanik bertan bizi izandako tximu (pithecus) talde batek ere, elikagai gabezia zela medio, desagertzeko arriskua zuen.
|
|
|
Eskuak poltsikoan, erre i pearen azpian bere izen propioa berrirakurri zuen harrituta, eta data amatatu
|
haietatik
hilaren adina kalkulatu zuen. 1937 eta 1958 arteko marratxo txikia zen, beraz, bizitza.
|
|
|
Haatik, lehen gauean bertan, Basaburuko herrien euskarazko izenak zeramatzaten seinale xume haiek suntsituak izan ziren. Balentria txar honen egileak gutxi izango ziren, euren euskal izaerari, batere jakin gabe zergatik, arbuio zioten
|
haietatik
taldetxo bat.
|
|
|
Geroago etorri ziren jokaera gogorragoak, seinale elebakarrak tindatzerat behartu gintuztenak. Gintuztenak diot, zeren eta neu ere izan bainintzen pankarta zikintzaile
|
haietatik
.
|
|
|
Alegia, hizkuntz politikaren diskurtso legitimatzailea zaharkitu zaigun ala ez. Aurrera begira,
|
haietatik
zein kontzeptu baztertu, mantendu, gaurkotu, indartu behar ditugun, baldin eta horrelakorik egin behar bada. Eta aldi berean mezube rriak landu euskararen unibertsoa trinkotzeko, indartzeko, prestigiatzeko eta erakargarri bihurtzeko.
|
|
|
Lagin egokia deritzot, esaten ari naizenaren alde, euskararen normalkuntzarako lege araudien inguruan landu eta lortu zen adostasun sozial eta politikoari. Zein da, baina, gehien mugitu dena kontsentsuzko jarrera
|
haietatik
, gaurko anabasa sortzeraino. Nire ustez, gu geu, euskaltzaleok alegia, aldendu gara gehien, edo, zehatzago esanda, hizkuntz politika bestelako helburuz erabili duen euskaltzale andana izan da euskal herritar gehienon arteko adostasuna trabatzat edo gisa bizi duena.
|
|
|
Askoz ere latzagoa izan zen frankismo gorriko 50 urteetakoa eta, hori kontraesana, urte horietan berorietan kokatu ohi daeuskararen berpizkundearen sorburua. Hala zen, urte latz
|
haietatik
datorkigu euskararen biziberritzeko bultzadarikinda rtsuena. Gerora egindakoak, eta egiteke daudenak, urte haietan ereindakotik eratorriak dira.
|
|
|
Esan iezazkidazu orain Nestorrek bere seme Antilokori esaten dizkion bertsoak, Patrokloren omenezko zaldi lasterketan bihurgunean sartu behar denerako neurriak har ditzan nola bultzatzen duen. lon. Baina makur zaitez zu zeu, dio, bi
|
haietatik
zertxobait ezkerretara eserlekuan eta astindu eskuineko zaldia zure oihuez adore emanez, eskuekin aho uhalak lasaitzen dituzun bitartean.
|
|
|
Urrabiarentzat itzal, hostoz beteak zeudenean, eta gorotz, haiek euri tantak bezala erortzen zirenean. Ikuspegi ezin ederragoa, kristal
|
haietatik
begiratzearekin gehiena gozatzen zen gizon etorri berriarendako.
|
|
|
Denbora igaro da urte
|
haietatik
|
|
2002
|
|
|
Groenlandia inguruan bizi diren animali jator horiek arrisku larrian aurkitzen baitira, Walker eta beste morroi maltzurrek beren larruen jabe egitea deliberatu dutelako. Haatik, ur hotz
|
haietatik
Esmeraldako ur beroetara ihes egitea lortu duen itsas txakur kumeak Dimitri eta bere piratak ezagutuko ditu, eta itsas txakurrek daukaten arazoa azalduko die. Bide batez, euskaldunak Groenlandian aspaldi utzitako altxor baten berri ere ematen dienez, Groenlandiarantz abiatzea erabakiko du Kaineko eskifaia osoak.
|
|
|
Gainera, gaztetan asko irakurri izan ditut Stephen King, Dean R. Koontz, Ken Follet eta antzekoen lanak, eta beharbada
|
haietatik
hartuko nuen joera.
|
|
|
Markos Zapiain literaturako kritikariak Elkar argitaletxearen eskutik plazaratu duen «Errua eta maitasuna» liburuak, egile honek egindako hogeita hemezortzi idazlanen inguruko iruzkinak jasotzen ditu. Liburuez aritzeko orduan, haiek epaitzea baino
|
haietatik
zer edo zer ateratzea lehenesten duen Markos Zapiainek, batik bat Lorea Agirre, Joxe Azurmendi, Joxe Iriarte «Bikila», Itxaro Borda, Koldo Izagirre, Ramon Saizarbitoria, Edorta Jimenez, Xabier Mendiguren Elizegi, Xabier Montoia, Jabier Muguruza, Jose Luis Otamendi, Ibon Uribarri, Txiliku, Txillardegi, J. E. Urrutia Capeau eta Juan Luis Zabalaren hainbat idazlanek berari zer esan dioten adierazt... Eta horiez gain, Seneka, Platon, Nietzsche, Balzac, Freud, Erich Fromm, Patricia Highsmith, Joyce, Chordelos de Laclos, Leibniz, Ford Madox Ford, Raimond Quenau, Xavier Rubert de Ventos, Rousseau, Saramago, Spinoza, Ludwig Wittgenstein, Virginia Woolf eta Stefan Zweig bezalakoen lan euskaratuak aditzera eman diotena azaltzen du.
|
|
|
Gure esperientziak ulertu eta
|
haietatik
etekin gehiago ateratzeko zenbait tresna proposatzen du ikastaro honek. Uztailaren 15etik 19ra eskainiko da eta 20 bat ikaslek jaso ahal izango dute izenburu bezala" Yogaren hiru arloak:
|
|
|
Artista, uharte bihurtua, itsaso hurbil baten olatu tematiek bainatua, baina neurri handi batean
|
haietatik
bereizia. Honela azaltzen du Javier San Martinek, «Rosa Valverderen atzera begirako erakusketa.
|
|
|
Zenbait kasutan gainera, kristau aurreko jatorrikoak ere badira. Egia esan, ezer gutxi geratzen da egun lehen milurte bukaerako baseliza
|
haietatik
, oro har hainbat elementu soil besterik ez. Kokaguneari dagokionean, ordea, ez da inolako aldaketarik izan.
|
|
|
Bai literaturak bai kazetaritzak, euskaraz idatziak, esparru asko zabaldu dituzte azken urteetan. Duela hamabost edo hogei urtera arte, literaturak oso modu konkretu batzuk zituen, oso joera jakin batzuk,
|
haietatik
aparte oso gutxi zegoen. Orain joerak ugaldu egin dira, eta kazetaritzan ere bai.
|
|
|
1 1897 eta 1975 artean argitaratutako eleberri kopurua nahiko deigarria da: argitaratu ziren 72 eleberrietatik, 67 argitaratu ziren XX. mendean, eta
|
haietatik
55 gerra ostean [ik. J. M. LasagaBASTER (1981:
|
|
|
Hala ere, 10 hilabeteren buruan uzta onak jaso zituzten nekazariek sumendiaren errautsez ondutako lur emankor
|
haietatik
.
|
|
|
Zenbakitan eta Espainia osoa harturik, 2000 urtean espainiar turismo sektoreak lorturiko 36.000 milioi euro
|
haietatik
, 1.300 milioi euro ekoturismoak sortu zituen.
|
|
|
Komeni da jakitea Medusa zela hiru munstro
|
haietatik
Pertseok zauritu eta hil zezakeen bakarra, besteei ezin baitzien ez lepoa moztu, ez kalterik txikiena egin; ezta munduko ezpatarik hoberenarekin eta zorrotzenarekin ere.
|
|
|
Beren aldetik, Araba eta Nafarroa industriaren hazkunde
|
haietatik
urrun egonziren, eta hazkunde industrialeko prozesu haren nekazaritza arloko periferiareneginkizuna bete zuten. Elikagaiak eta emigrazioaren bidezko lan eskua emanzituzten.
|
|
|
Beste kontu bat da, eguneroko lanean euskararen erabileralaborategiko ikertzaileen artean, oraindik eskasa dena, zaila delako lantoki horietaneuskaldunen kopuru egokia lortzea, erdaldunen artean murgilduta baitaude. Denaden, hiztunek maiz erabiltzen dute euskara eta inoiz ikertzaileen mintegi bat eginda UEUren barruan, 1998 urtean Neurozientziak izenburupean antolatu zirenjarduenaldietan adibidez; gainera, jardunaldi
|
haietatik
ikerkuntzako liburu batargitaratu zen. Gure ustez, saio horiek errepikatu egin lirateke, ikertzaileeuskaldunen artean euskara lan harremanetarako hizkuntza izan dadin.
|
|
|
Horiek guztiak Asian gertatzen ziren bitartean, suertatu zen Prusiasen mandatariak Erroman, Titio Kintio Flaminino kontsularen etxean afaldu zutela, eta han Hanibalen izena aipatu zenean,
|
haietatik
batek esan zuen Hanibal Prusiasen erreinuan zegoela. Hurrengo egunean Flamininok senatuari eman zion horren berri.
|
|
|
Arau orokorrak ere baditu salbuespenak. Nabigatzaileak, begi hutsez,
|
haietatik
ihes egiteko aukera ematen duten eta, hala ere, errespetu osoa merezi duten orriekin egin dezake topo beti. “Beharbada, informazio gehiago egon daiteke obesitateari edo arazo psikosomatikoei buruz, hala nola bulimiari edo anorexiari buruz”, ohartarazi du Anteparak.
|
|
|
John Pauly irakasleak zuzendutako ikerketaren egileen arabera, arazoa fabrikazio prozesu azkarregi bati zor zaio. Horrek akatsak eragiten ditu iragazkiak ebakitzean, zuntz xeheak
|
haietatik
askatu eta erretzaileak arnastu ditzan. Paulyren taldeak Estatu Batuetako taldearen milaka barne dokumentu aztertu zituen, eta demanda judizial baten ondoren eskuratu zituen.
|
|
|
Jakin beharreko gutxienekoa Mantentze edo konponketa lanei ekiten zaienean, kableen egoerari erreparatu behar zaio. Korronte elektrikoa
|
haietatik
igarotzen da eta, beraz, egoera onean egon behar dute. Kable zuritu batek eta beste batekin kontaktuan dagoenak txinpartak eta zirkuitulaburrak eragin ditzake, eta horiek instalazioa kaltetu dezakete.
|
|
|
Egungo arriskua Orain arte, proteina arraro baten presentziari lotutako balizko arrisku alergikoen beldur ez dela izan uste izatea izan da joera, proteina hori guztizko proteina edukiaren %1 baino gutxiago bada. Horixe gertatzen da GEOz edo
|
haietatik
sortutako elikagaiekin, non intereseko proteinak %0, 01 eta %0, 4 artean egon ohi baitira. Iritzi hori, ordea, ez da nahikoa.
|
|
|
Eta hala, bada, Soniak eta ahizpa zaharrak ere apal
|
haietatik
zintzilikatu zituzten beren ile txirikordak, aita sendatu bezain laster: horregatik zion Soniak hain fede handia Ticesko Ama Birjinari.
|
|
|
Baina lo arina izan nuen eta ametsik amets ibili nintzen. Amets
|
haietatik
, baina, goiz aldera izan nuena bakarrik oroit dezaket. Zelai batean nenbilen, sigi saga zihoàn tximeleta urdin baten atzetik, eskuan salabardo txiki irudiko bat neramala.
|
|
|
Baina tentsio hark bazituen, halaber, bere barealdiak, zeren, bere haserrealdien ondotik, samurra izaten baitzen Emmanuel... Barealdi
|
haietatik
harat, alabaina, gero eta garbiago ikusten zuen Sarak Emmanuel amildegi izugarri baten ertzean zegoela. Eta ez zekien nola aldendu hura handik.
|
|
|
Mendiak arin igotzen zituelako. Alpujarretako mendi
|
haietatik
, berriz, etxetik hiruzpalau ordura zegoen mendi bat zuen kuttun, hirurehun bat metroko amildegi harkaiztsu batek inguratzen zuena eta, behetik begiratuta, gaztelu erraldoi baten itxura zuena. Sarak ez zuen bertigorik, ezta Sergiok ere, eta ertzean esertzea gustatzen zitzaien, elkarri eskua emanda.
|
|
|
Kontua da, Pampaneirako jaiak zirela-eta, harantz egin zutela Sergiok eta Sarak bizikletan, abuztuko astelehen eguzkitsu batean, egun pasa. Plazara iritsi zirenean, postu batzuk ikusi, eta
|
haietatik
batek berehala bereganatu zuen Sergioren arreta, zeramikaren originaltasunagatik. Eta Sergio eta Matias hizketan hasi, eta horrela segitu zuten, biak zeramikazale porrokatuak zirenez gero.
|
|
|
Zeren susmo txarrak zerakuskion errealitate gaizto hura onartzea baino eramangarriago egiten baitzitzaion errealitatea bera ukatzea, irudimena azken esperantzaren zerbitzuan jarriz. Horregatik, dendaren erakusleihotik ikusten zituenean handik edo hemendik zetozèn lineako autobusak, kanpora irteten zen, autobus
|
haietatik
Sergio jaitsiko zen esperantzan. Edozer egiteko prest baitzegoen Sara:
|
|
|
Ekain berezia zen, Leire ez gutxiago, eta irtenaldi
|
haietatik
sortuko zen Ekainen eta Leireren arteko harreman are bereziagoa.
|
|
2003
|
|
|
Zer da
|
haietatik
gehien erakartzen zaituena?
|
|
|
Gehienetan, Euskal Herriarekin zuzenki loturik zeuden bere gogoetok. Gutun
|
haietatik
aukeratutako pasarte gogoangarrienak jasotzen ditu" Cartas a Euskadi. Dos años en el microfono" izenburuko liburuak, Juan Jose Ibarretxeren hitzaurreaz eta Andoni Ortuzar Arruabarrenaren esker onaz gainera.
|
|
|
Dokumentazio honen arabera, XI. mendean Lazkao populatua zegoen eta mende horren bigarren erdian, Diego Gonzalez de Lazcano edo de Arramendi bezalako familiak bizi ziren herrian. Urruneko garai
|
haietatik
mendez mende emandako garapenaren ondoren, herrixka sortu, menditik jaitsi eta habitat berri bat ezarri eta lurrak luberritu dira. Hala ere, ugariak dira oraindik jardunean diharduten baserriak Lazkaomendin.
|
|
|
baloratzen duena eta automobilean egin daitezkeen ibilbideen erosotasuna: hamahiru hirietatik bederatzi (%70, ia ia) ez ziren iritsi gainditze mugara,
|
haietatik
bi (Burgos eta Bilbo) hortxe ibili ziren arren.
|
|
|
Material berriak agertzeak bestelako mendi oinetakoak sortzea ondorioztatu du: horrelakoak dira ibilaldi luzeetarako zapatila edo sandaliak, tradiziozko bota
|
haietatik
dezente aurrerago doazenak.
|
|
|
Aurreikusita dago hemendik 2025era bitartean janarien %80 lur
|
haietatik
etorriko dela, eta uste denez ureztapenak bazik ezin izango du janari eskariaren emendatzeari erantzuten lagundu.
|
|
|
Ateak itxi baino hilabete batzuk lehenago, Andutz ezizenenarekin izenpetutako iritzi artikulua kaleratu baitzen28 Haren iritziz, UEUren zereginaren beraren kritika sakona falta zen. Uztaritzeko agirietan onartutako puntuak erreferentziatzat hartuta, UEU urrun zegoen
|
haietatik
, ez zelako definitu unibertsitate eredua, eta ez zituelako bete agiri horietan esandakoak. Batetik, ez zuelako lortu lanaren zatiketa soziala apurtzea, bestetik, ez zuelako erdietsi euskal gizartearekin izan beharreko lotura sendotzea.
|
|
|
Bilbon bilera klandestinoak ezagutzen genituen ordurako, baina mila komeria egin behar izaten genuen denak bildu arte, eta amaitzean tantaka eta disimuluz atera behar izaten ginen areto (sagutxulo)
|
haietatik
. Uztaritzen, aldiz, deiak zabalak ziren, lekua eta ordua publikoki jartzen ziren txintxeta batekin edozein hormatan eta, gainera, inork ez zuen kanpoaldean gelditu beharrik, polizia noiz helduko kontrolatzen.
|
|
|
Alde horretatik, baimendutako substantzia eta gehigarriei buruzko baldintza zehatzagoekin betetzeaz gain, eta migrazioak egiaztatzeaz gain, ez da onartzen material eta objektu plastikoek, erabiltzeko baldintza normaletan eta aurreikus daitezkeenetan, elikagaietatik xurgatzea, haien egonkortasuna edo kalitatea hondatzen badute edo edukia nabarmen galtzen badute. Halaber, ez du uzten elikagaiari kutsadura organoleptiko nabarmena eragin dezaketen substantziak lagatzen haiek erabiltzen edo merkaturatzen diren bitartean; ez eta
|
haietatik
datozen produktuak ere, osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen kantitatean. Ontzi edo enbalajeen kasuan, materialek eta objektuek beharrezko baldintzak bete dituzte ontziratutako produktuak eskatzen dituen iragazgaiztasun eskakizunak biltegiratze denboran zehar bermatzeko.
|
|
|
Zuk nahiago izan zenuen noraezean pasieran ibili, hiriak dituen zoko mokoak ezagutu eta parke bakarti batean gure grinak lardaskatu, gaztetako ohiturak berrituz edo, esan zenuenez, ilunabarra baino lehen hotel batean sartzeak tristura antzeko zerbait sorrarazten zizulako. Badakit hiriaren auzo galdu batera iritsi ginela eta badakit gabardina dirdaitsu bat eta body estua zeraman emakume eder batek zerbait esan zidala nire maleta beltzari buruz, ez baitzen batere egokia kale ilun
|
haietatik
ibiltzeko. Zu nire besotik zintzilik zindoazela gogoratzen dut kolpea eman zidatenean, baina ez gehiagorik, eta goizean zure ondoan esnatu naizenean ere nire kontra besarkaturik zeundela –esan omen zuen gizonak.
|
|
|
–Zalantzan nengoan, beraz, Jainkoak zer nahi ote zuen nitaz, baina, don Esteberen sermoia entzun eta handik gutxira, ideia ezin distiratsuagoa etorri zitzaidaan burura. Zalantzan bainengoen, bost profesio haiek paper batean izkiriatuko nituen, eta
|
haietatik
lau ezabatuko zizkidan Jainkoak, baldin eta fede handiz eskatzen banion. Friedrich Wolff aleman protestanteari entzun bazion, nola ez zidan, bada, niri entzunen, katolikoa izanik!
|
|
|
Tradiziozaletasun hori argudiatzeko, Iztuetak jatorrizko garai monoteistara jotzen du. Hala, Juan Bautista Erroren Alfabeto primitivo aipatuz, antzinako garai mitiko
|
haietatik
hona euskal ohitura aratzak (dantzarako eskuzapiak erabiltzearena barne) aldagaitz gorde direla adierazten du:
|
|
|
Santa Justinaren burua, San Meltxor errege magoaren hagin bat, Noeren ontziko ohol zati bat, San Gabriel aingeruak zapaldutako harri pusketa bat, San Pedro Apostoluaren hezur bat, Santa Barbararen beste bi hezur, Kristoren hil oihalaren zati bat, San Pedroren bizarraren ile batzuk, eta abar. Erlikia
|
haietatik
guztietatik, Komentuko titularrarenak, San Juan Bautistarenak, baino ez ziren salbatu ahal izan: " dos muelas, y un pedacito de hueso de dicho santo, y se expone a la veneración pública el dÃa de su fiesta pública" (Parrondo, 1818: 289).
|
|
|
Urte itxaropentsu
|
haietatik
hogeita hamar urte joan dira jada. Euskal Herriko prentsan aldaketa izugarriak izan dira urteotan.
|
|
|
Muga guztietan aldaketak gertatu dira, anexio edo desanexio oso edo partzialengatik. Inguruabarrak aldatzen dira, eta, era berean, denboran zehar aldatzen dira interesak eta horiek herri hauetatik edo beste
|
haietatik
defenditzeko boterea. Baina lurraldetasuna oso atxikia dago giza talde naturalaren nozioari, gorputza gizabanakoari datxekion bezainbat, eta denboran zehar funtsezkoa izaten segitzen du, nahiz eta aldaketak egon.
|
|
|
35 liburuk hamaika argitaraldibaino gehiago izan dute. XIX. mendeko katixima
|
haietatik
hona ez zen halakorik gertatu euskal liburu gintzan.
|
|
|
Zein da beren zeregina ezagutzaren aurrerapenean? Ziur asko ezin ditugu gure teoriak
|
haietatik
eratorri, zehaztapen oinarrizkoenek erakusten duten bezala. Eta ezin dugu irizpide negatibo bat eman honakoa esanez, adibidez:
|
|
|
–Cabo Quilates kartzela ontziko egunetatik. Odolezko egun
|
haietatik
.
|
|
|
Nik ihes egiten nuen taberna
|
haietatik
|
|
|
ez gaituztelako ezta argazki
|
haietatik
ere ikusi nahi.
|
|
2004
|
|
|
Ez ziren hitz hutsalak Von Trotha jeneralarenak. Hilabete gutxitan, beren aziendak zainduz bizi ziren 80.000 hererotar erdi nomada
|
haietatik
ez ziren bizirik geratuko 20.000 baino gehiago. Gainerakoak, kainoi eta fusil alemanen sutan hil ziren, edo Omaheke Kalahariko basamortuan egarriz, edo armadaren kontzentrazio eremuetan.
|
|
|
Han egoten ziren udazkenera arte, balearen eta bakailaoaren arrantzan. Etekin ekonomiko handiak lortzen zituzten kanpaina
|
haietatik
, eta garai hartan arrantza bilakatu zen jarduera ekonomiko nagusia siderurgiaren atzetik. Negozio haietan Donostia, Bilbo eta Baionako merkatariek parte hartze handia izan zuten.
|
|
|
Saharaz beherako Afrikako hiri handi bateko auzune pobreenean kokaturik dago istorioa. Beraien lurretan ekoiztu eta kanpora esportatzen den petroliotik bidoi batzuek bereganatzen ahalegintzen denean bertako jende multzo bat, leherketa larria jazo eta zauriturik suertatzen da
|
haietatik
asko, alaba oso gaixo daukan ama bat tartean. Alabarentzat sendagaiak eskuratu nahi lituzke emakume horrek, eta horretarako bidoia saltzea beste biderik ez du, baina erosleek petrolio konpainiaren mendekuaren beldur dira eta ez diote huraxe erosi nahi.
|
|
|
Eta kalean ere, errebeldea zen adierazpen oro, abertzaletasunezkoa bezala komunista, oso estalita zegoen. Gogoan dut eskolan ezagutu nuela, Donostiako josulagunen kolegioan, Rafa Albisu eta nire orduko 13 urte
|
haietatik
gogoan dut geratu zaidala bere hitzek gaur euskalduntasuna izendatuko genukeen zera bat adierazten zutela, ez nuke esango abertzaletasuna, honetaz ez zen-eta hitz egiten.
|
|
|
Bukatu ziren eztabaidak. Motxilak zabaldu, ta janariak eta edariak ateratzen dituzte
|
haietatik
: mahats pasak, intxaurrak, urrak, turroiak, koinaka," whisky", eta ez dakit nik zer, gauza asko, drogaren batzuk ere bai agian.
|
|
|
Espainian lau milioi eta erditik gora emakume daude menopausian, baina
|
haietatik
parte txiki batek baino ez du ginekologi kontsultara jotzen eta %5ek baino ez dute hormona tratamendurik hartzen.
|
|
|
Aipa dezagun, bukatzeko, kale horietan gaizki utzitako ibilgailu
|
haietatik
bakar batek ez zuela isunik jarrita.
|
|
|
Jabari erabilgarriaren ugazaba guztiak ados daudenean
|
haietatik
edozein foroko buru izendatzeko, baldin eta horrek izendapena onartzen badu eta zuzeneko jabariaren ugazaba erabaki horren aurka jartzen ez bada.
|
|
|
Hastapen
|
haietatik
bertatik dator, hortaz, gerora metatuz eta metatuz etorri den ikuspegi bikoitzaren kontraesana. –Ez dugu guztiok gauza bera ulertzen?
|
|
|
Ezagutza adimen ahalmen ordinarioekin lortzen saiatzen da, eta soilik ezagutza mota hori daonargarria. Giza zentzuak edo
|
haietatik
haratago beha dezaketen teknologia erabiliz lortu direndatuak ordenatzeko eta ulertzeko arrazoia erabiltzen da. –Zientzia?
|
|
|
komeni da lehenengo irakurketak betierreferentziazko testuak izatea (testu-liburuak, entziklopedietako sarrerak, eskuliburuetako (handbooks) sarrerak...). Aiegia, edozein gai landu behar baduzu erreferentziazko testuakhartu eta
|
haietatik
abiatu behar duzu zeure irakurketa.
|
|
|
Etimologiaren bidea erabili zuen Sibiliako Isidorok bere garaiko jakintza guztiaeraberritu nahi izan zuenean. Iturri klasiko
|
haietatik
edanda edo, Larramendik euskararenetimologiaren atea ireki zion euskal hausnarketari. Horren ondoren hainbat idazle etaartista, euskaltzale eta pentsalari etorriko dira:
|
|
|
NBEren Nekazaritzarako eta Elikadurarako Erakundeak (FAO) lehen aldiz hartu du alderdi argia bioteknologien alde, Jacques Diouf zuzendari nagusiak Erroman aurkeztu duen “2004ko Elikaduraren eta Nekazaritzaren Egoera” txostenean. «Ezer gutxi dakigu epe luzera izango dituen ondorioei buruz», onartu zuen FAOren arduradunak, baina esan zuen «zientzialariak ados daude laborantza transgenikoak eta
|
haietatik
eratorritako elikagaiak seguruak direla». Txostenak azpimarratzen duenez, “orain arte ez da hauteman aldaera transgenikoak lantzen dituzten herrialdeetan osasunari edo ingurumenari egindako kalteen kasu errealik; aldiz, gizarte eta ingurumen onura garrantzitsuak ageri dira”.
|
|
|
Bideak putzuz beteta zeuden oraindik, na hikoa zen-eta zirimiri ziztrin bat inguruko bideak hondatzeko. Harrigarriena zen bizikleta zahar hura oraindik ere gai izatea bide
|
haietatik
pasatzeko, basatzetan ito barik. Nahiz eta, egia esan, bide lupeztuetan ibiltzeko hobea izan lau burdina zatiz egindako bizikleta bat, Werstrack Berial berriena baino.
|
|
|
alferrik dela Werstrack Berial baten jabe izatea, gero ezin baduzu lupetzetan sartu. Azken batean, eta ametsak amets, Martinek ez zeukan beste aukerarik bere bizikletarekin konformatzea baino, eta euri zein eguzki joan zuen bide
|
haietatik
egunero, etxera mokaduren bat eramango bazuen.
|
|
|
Etxeko atean ez, baina telefonoko harian nuen emakume ilara luzea zain, antza! Dei
|
haietatik
, erakargarrienak egiten zitzaizkidanak aukeratzen nituen, noski, astean pare bat edo. Eta nik interesatuari deitu, konpromisorik ez nuela nahi azpimarratu, eta halaxe erabakitzen genuen hitzordua.
|
|
|
Literaturako klaseetan, adibidez, hamar nobelaz osatutako zerrenda bat eman zigun,
|
haietatik
bakoitzak bi aukera zitzan, laburpena egiteko, hiztegia lantzeko eta liburuari buruzko iritzia emateko. Eta, tarteka, idazlanak agintzen zizkigun, ipuin bat edo beste.
|
|
|
–Mutilak bere partida horietako bat egiten badu... –eta puntu suspentsibo
|
haietatik
eskegi zuen bere esperantzatxoa.
|
|
|
" Goool!", eta oihu batek beste bati zerraion: " Bar ça, Bar ça!", espazioaren bihotza aho batu
|
haietatik
mintzo balitzait bezala.
|
|
|
Aka rregi ere, pasarte hau aditu diodanean, uzkur eta pentsakor jarri da. Ea Andolin ezagutu zuen galdetu diodanean, berehala erantzun dit baiezko biribil batekin, Andolinek ohiko zituen kostaldeko egotaldi
|
haietatik
batean ezagutzeko aukera izan baitzuen. Ez daki Ondarroan edo Lekeition izango zen.
|
|
|
Hartara, film laburrak alde batera utzita, zeinen produkzioa Eusko Jaurlaritzak hasieratik bultzatu zuen, 60 film luzeren produkzioa lagundu zen diruz modu batera edo bestera 1980.etik 1990.era (aintzat hartuta baita ere telebistarako egindako euskarazko hiru lehen filmak): 34 Eusko Jaurlaritzak, 29 espainiar Estatuko Kultura Ministerioak eta 19 Euskal Telebistak (TVEk ere 5 filmen produkzioan parte hartu zuen);
|
haietatik
, 5 alde bietatik jasotako subentzioarekin eta ETBrenparte hartzearekin egin ziren, beste 5 ETBren parte hartzerik gabe baina alde bietako diru laguntzekin, 31 Eusko Jaurlaritzarenarekin (8 filmetan baita ETB ere) eta 18 Kultura Ministerioarenarekin (3tan ETB).
|
|
|
Au rrerago, gaztetan, Maestria Industrial izeneko ikasketa teknikoak burutu zenituen. Nolako oroitzapenak dituzu urte
|
haietatik
–
|