|
2000
|
|
|
jakin dezala
|
erriak
.
|
|
|
Au da, alako ez dala gauza soil edo abere uts bat bakarrik, adierazteko pertsona dala, kristau dala esan oi dugu. Pertsona eta kristaua ez dira biak berdin, baiña berdin balira bezela erabilli oi ditu
|
erriak
. Baiña euskaldunontzat pertsona asko izan ditezke nor ez diranak.
|
|
2001
|
|
|
" Or dagoz or ari dira, egunaz lan egin eta iñularretan ikasten diardutenak. Or, buruausterik gabeko lanaz errezago bizi zitezkeelarik, aurrak ezitzeko lana beren gain artu dutenak, gure
|
erriak
berari dagokion irakaslerik ez daukalako. Or, lantoki eraketak berritu nahiz, diruari uko egin diotenek eta dirutan beren buruak saldu ez dituztenek.
|
|
|
Ager dezala bertan ondo, gerra zer dan'. Gudariak ilda, emazteak alargun, seme alabak umezurtz, jendea ihesi eta izkutuka, asko erbestean eta giltzapean,
|
erriak
apurtuta, etxeak txikituta, gizon emakumeak itsu, erren eta elbarri, odolezko ibaiak, gorrotoak, piakazkeriak... zer etzan azaltzen kuadro artan. Eta semeak ori ikusitakoan negarrez zotinka:
|
|
|
Irugarren edizioa agertu berria da. Gure
|
erriak
zenbat sailletan erakutsi du bere eskua arte saillean, eder saillean. Izenburu orrek alde askotara azter dezake euskaldunon arte berezia.
|
|
2002
|
|
|
Bururik ez duenak, ankak ibili behar», ondorioztatzen zuen editorialgileak, hurrenez hurren, baieztatzeko: " Bai, gure
|
erriak
ez buru eta ez anka ari dira azten. Etxeak egin eta jendea pilatuz gero, aurrera goazela uste dute askok.
|
|
|
Hoietakoa izan diteke aurreneko orrian aipatu dugun' Estanda Urtegia'. Inguruko
|
erriak
etxez eta jendez lepazurreraino bete, ura nondik izango duten kontuak atera gabe».
|
|
|
Eresbatzak euzko dantzak bakarrik jo zituen. Baña
|
erriak
gure erria abertzalea ez ete, gogo txarrez ikusi eban egitada ori. Txistuka ta didarrez, bai...
|
|
|
Izkuntzea, berberea ta ezaugarri nabarmenetarikoa dan berbetea galdu arren,
|
erriak
iraun legiala, ta bere senean iraun bere, adierazo ei dau Olaetxea orrek.
|
|
|
Albistari batek itaune aixe eginbarri dau: errietako alkateak, noiz izango ete dira
|
erriak
berak izentauak?
|
|
|
Orain bai. Jauntxukeri aundiagorik ezin lei jasan
|
erriak
.
|
|
|
Gure
|
erriak
dituan edertasunak ikusten, Jaungoikoak eskiñi deuskuzan gauza ikusgarriak gureganatzen, emon deuskun osasuna zaintzen.
|
|
|
Eta ori, ez limosna bidez, lanaren bitartez baiño. Ortik dakusagu aren atertubako ekiña gazteak argitzen, sendiak sendoagoratzen, lanbideak sortzen, lantokiak ugaltzen, obeagotzen, eta ondoren onurakorrez,
|
erriak
ondasunez ornitzen.
|
|
2003
|
|
|
Itz berriak sortu parrastaka, barkilleroak barkilloak egiten dituen bezela. Griegoa baino zaillagoko euskera bat sortu,
|
erriak
tutik konprenditzen etzuen euskera. Alako porruak atera zituzten!
|
|
|
Gu gera Euskal
|
erriak
!"
|
|
|
Eta erria ere, bertsolaria balitz bezelaxe, adi adi egongo zaio, azken bertsoa igartzen eta askotan berekin batean esaten edo kantatzen duela. Badaki ederki gure
|
erriak
, zeintzuk diran bertso egokiak, eta zeintzuk aldrebesak, zeintzuk baliosuak eta zeintzuk meritu gabekoak, alajaña. Eta gero gure nekazariak eta erri xeak kulturarik ez dutela esango digute.
|
|
2004
|
|
|
Gaurko
|
erriak
, ziñezko euskalduna denean, esaera jatorrak ditu maiz; bañan erio erderakadak ere askotan.
|
|
|
Antziñako Literaturan (ikus Kardaberatz, esaterako) eta
|
erriak
darabillen euskeran (Eibar’koan, konturako) zabarkeriak ekarri dituen erderakada guziak ezin artu ditezke aintzakotzat. Elizetako sermoietan, berriz, maiz entzuten diran" miserikordiak"," eternidadeak", eta abar, mordollokeri utsak dira," urrikari" ta" betikotasun" esanaz ere mundu guziak konpreni dezakelako.
|
|
|
Eta au lortze arren, anarkiari alde egin, eta beste
|
erriak
eta gure asabak egiten zutena arretaz aztertu. Euskera garbia etzaigu ajolik, bizia baizik.
|
|
2005
|
|
|
Euzkel ikastolai lagundu, berriak egiten sayatu, euzkel izparringi, aldizkingiari ere lagundu eta zabaltzen alegindu[...]. Orain arte il gabe egon dan ludiko elerik zarrena[...] beñere baño geyago idazten eta irakurtzen dan urtetan atzerakada aundiena egingo ote digu itz egiten
|
erriak
–19
|
|
2006
|
|
|
Biotzak erdibitzen, Gizonak alkar iltzen, Eta
|
erriak
austen?
|
|
2007
|
|
|
Ulergarria da, beraz, Gure> Herria> aldizkari intelektualak, baina zientzia ezadituengana zabaltzea helburu hartu zuenak, lankide komunak izatea gainerako aldizkari guztiekin: Gure>
|
erriak
jende ezikasiei zuzentzen zien. Eskualdunak egiten zuen moduan, gai zienti, koez hitz egiteko. SSLAB> eta RIEVek egiten zuten bezala?, era ulerterrazago batez azalduta.
|
|
|
ez duela Euskaltzaindia itz berri orien sortzaile izan bear; baizik idazle berak ta
|
erriak
sortu ta pixtuarazi bear dituztela487.
|
|
|
itz oien ordezkoak euskeraz eman, ondoan au adieraziz: berak edo besteren batek asmatua, edo
|
erriak
lendanik erabillia dan, eta euskal itz orri iztegi unibersalean dagokiona erabilliko luken (Ib., 82; Aita Onaindiaren iradokizuna zen hori, cfr. 7, 1958, 110).
|
|
|
Gainera geienak igatuak daude eta gure
|
erriak
bere seneratuko denean oro zapuztuko ditu, erruki gabe gainera. Bizi bearra, diru naia, orra gure agintarien egingo edo ardura garaiena.
|
|
2008
|
|
|
¿ Eta nola? Araquistain en Tradiciones vascocántabras en antzera [gaztelaniazko testu paraleloan «influído, sin duda por la lectura de las Tradiciones vasco cántabras, de Araquistain» dio],
|
erriak
emandako lagunen gainera nire irudimeneko beste lau edo bost lagun sartu nituen eta izentzat Bein da betiko ezarri nion liburuxka oni254.
|
|
|
Nolanahi ere, Bilboko zabarkeriaren aurrean(« ¡ ¡ Astarloan izenean [Bilbon] eginiko kalea bere erderazko izenduna da!!»), Donostiako eredua aipatzen zuen, urte hartan kale izenak jartzen ari baitziren. Azkuek Bilbon antzekorik eskatzen hasteari alferrikoa zeritzon (udaletxearen sostengu faltagatik), baina, abiapuntu gisa, Bizkaiko euskaldun herri txikienei proposatzen zien «asi daite [ze] la kaleen izenak euskerazkotuten, da geldika geldika beste
|
erriak
bere gogoz edo lotsaz iarraituko dautse bide eder orretan.» Izatez, kale berrien izenetan egin ez zena, «aberats batzuk euren et, se ta iauregiai» egiten ari zirela aipatzen zuen, hots euskal izenak jartzen zizkietela. Eta Euskalzaletik Azkuek antzeko lanetan laguntzeko bere burua eskaintzen zien109.
|
|
|
Madriden dugun Lege etxe eder andi ark datorren urtean lege larri berriai zabalduko dizkite bere ateak. Legelari oriek
|
erriak
autatu bear izango ditu. Gure artetik lege etxe artara bidaltzekoak, naiz gorri naiz txuri izan, orok beramate Erriak emandako agindu au:
|
|
|
2en Gipuzkera osotzeko ta euskera aberastutzeko on ta bearrezkoa zait, grekera, latinera ta araberatik
|
erriak
ta idazleak artutako itzak ta euskel jantziz edo apaindutakoak guk ere itz oiek ta «tekniko» direlako itz oiek guk ere artu ta ibiltzea.
|
|
2009
|
|
|
Idazleek egin behar omen zuten bahe lana aurretik, horra zer erabaki zen puntu honetan 1928ko urtarrilaren 26an: . Ez duela Euskaltzaindiak itz berri oien sortzale izan bear; baizik idazle berak ta
|
erriak
sortu ta pixtuarazi bear dituztela, idazki lanak aurrera dijoazenez ta erriak eman litzazkenez?. Hemen ere oposizioa, bistan da, indartsuegia zen, antza denez.
|
|
|
Idazleek egin behar omen zuten bahe lana aurretik, horra zer erabaki zen puntu honetan 1928ko urtarrilaren 26an: . Ez duela Euskaltzaindiak itz berri oien sortzale izan bear; baizik idazle berak ta erriak sortu ta pixtuarazi bear dituztela, idazki lanak aurrera dijoazenez ta
|
erriak
eman litzazkenez?. Hemen ere oposizioa, bistan da, indartsuegia zen, antza denez.
|
|
|
Ez naiz ni emen asiko, danok buruz dakizkigun atsekabezko arrazoiak berritzen: euskera gainbera datorkigula, atzeraka dijoala,
|
erriak
gero ta gutxiago itzegiten duela, ta abar. Baiña beste aldetik, itxaropenezko bide eta arrazoiak ere ba dira.
|
|
|
biziari lagunduko dio, bere zati aldezlearen bidez batez ere: lagundu; bañan egin,
|
erriak
egin bear du, guztiok egin bear dugu: garbi edo mordollo, egin.
|
|
|
Amodioa maite dut, bai, eta gorputzen plazerra ere, segur. Baino ez naiz beti plazerran goseak
|
erriak
diren horietatik, batere.
|
|
2010
|
|
|
Goiz baten Tabirak, esnatzean, txori beltzak zituan ortzian.Urbiltzen ari zala aien otsa,
|
erriak
bere gain eriotza! Etxeak datoz goitik bera, arri ta gorputzak batera, zaborretan ager dituguzango ta bular beso ta buru!
|
|
|
Ganges-en entzun eben poz jainkoarengaraipena, guztiak menperatuz Indo tikBako gaztea etorri zanean ardaosakratuaz
|
erriak
lotatik iratzarten.
|
|
|
irrika arrigarriak ondogabera; lotubakoak dau erakarten, eta
|
erriak
beeriotz atseginak ditu artzen eta uriazarriak, onena bilatu ondoren,
|
|
|
edo El DÃa egunkarian sinadurarik gabe agertzen den Gezurra dirudi kasu: " Euskaldun emakumeak/ erdaldunakin uztarturik eusko
|
erriak
/ erdaldunez josirik".
|
|
|
Eusko
|
erriak
|
|
2012
|
|
|
Ez, ez daitela ederra artistentzat bakarrik izan. Olerkariak eta
|
erriak
, dirudi, kate estu leunez bat egiñik joan bear dutela aurrera. Erriaren bizipenak, etxegintza, taillugintza, lugintza, dantza, ta abar?
|
|
|
arte biurtzen ditu olerkariak. Artea, baiña, beti nainoz erriaren bizipen,
|
erriak
bizi duen zerbait, irudi bat, margo lauki bat, aurresku bat, gizarte istillu bat, naiz eresi bat... Erri bizipena bebil dardar olerkariaren idazkortz azpian (Onaindia 1983).
|
|
|
Bestalde, badira nahasirik gorabeherak, zorihonak eta zoritxarrak,
|
erriak
eta nigarrak, xoragarriak eta okaztagarriak, handitarzünak eta ttipikeriak, maitarzüna eta herra, bizia eta herioa. Pastoralaren barnen gaüza horik sar ditake, batean hor, bestean han, diren arabera, arren.
|
|
2013
|
|
|
Etsaien artean, berriz, A. Villasante ezik, euskal literaturak idatzi dituzten guztiak zenbatu ditzakegu. L. Mitxelena' k eztu aipatu ere egiten, naiz ta nere izena bai oar baten maxiokari gisa; etzaio itxura danez eder jakintsuak eta
|
erriak
ain ondo artu zuten euskal literaturari buruzko, Orixe' ren «Euskal literaturaren atze edo edesti laburra» (1927) eta P. Lafitte' ren «Euskaldunen Loretegia» (1931) kanpo, bildumarik zaarrena; ondorengo guztiak ortaz baliatu izan dira. (S.
|
|
2014
|
|
|
–Goazi berriro Renangana. Gizon bakoitzak bezela,
|
erriak
ere badu iragan bizitzaren memoria. Elkarren artean ainbat gauza egi, ak izatea, elkarrekin batera maki, a bat ordu gazi ta gozo, otz bero ikusiak izatea, ospean eta izengabetasunean kide izatea, orra erriaren memoria bizia.
|
|
|
Zertan egin batasuna eta nolako abiaduran eta abar,
|
erriak
erakutsiko digu ta jarriko neurria.
|
|
|
Bide ortan eman nai litzaken pauso guztia, ezagutuko du aldez aurretik
|
erriak
eta jakingo du zergatik ematen dan eta zergatik ala; eta tartea ere emango zaio, bere iritziak agertzeko.
|
|
|
" Euskeraren batasuna egiten astera goaz...". Zertan eta nolakoa"
|
erriak
erakutsiko digu". " Erria" esatean, hau esan nahi da:
|
|
|
Gure uste apalean, esan beharra dago,"
|
erriak
erakutsiko digu" hitzok zeharo kontzeptu abstrakto bat direla, airean eta hutsean gelditzen direnak. Euskeraren batasuna, guk dakigunez, hizkuntzalariek egin behar dute, eta egiten hasiak dira aspaldi, biologiazko zientzia biologoek egiten duten bezala, gorputzaren errealidadea kontuan edukirik.
|
|
|
Purista dan idazleak eztu erdal itzik sartu nai, eta euskeraren gaiezaz baliatuko da dena al duan bezala adierazteko. Popularista danak, berriz,
|
erriak
erabiltzen dituan itzak eta esaerak, eta berak erabiltzen dituan bezala erabiltzea maite du (ibid., 266).
|
|
|
Ez naiz ni emen asiko, danok buruz dakizkigun atsekabezko arrazoiak berritzen: euskera gainbera datorkigula, atzera dijoala,
|
erriak
gero eta gutxiago itzegiten duela, ta abar. Baiña beste aldetik, itxaropenezko bide eta arrazoiak ere ba dira[...] Zorionez, ba dira gaur eguneon ere euskaltzaleak, euskal idazleak, euskararen adiskideak.
|
|
2015
|
|
|
Bizkaira esatera ninjoan, baño damutu egin zait; bada Bilbotik itxasoruntz goazela ezker aldetik dauden
|
erriak
eztirudite Bizkaikoak. Toki aietan Bizkai barrutik agiri dan zeru garbirik ezta ikusten; Gernika, Durango ta Markiñako ibarretan daukagun pake ta txukuntasunik ezta billatzen; etxeko izkuntza maitearen durundi gozorik ezta iñon sumatzen.
|
|
|
Zeiñ euskalki? Ori
|
erriak
esango du.?
|
|
|
Eta leihotik, latinez,
|
erriak
nola balizko eraztunez bete.
|
|
2016
|
|
|
" Erri askotan emakumeak gizonak ainbat eskubide ditu; ogibide guziak irikita dauzka, ta gizonarekin batean jauritzen ditu
|
erriak
".
|
|
|
Maitasuna utzirik, euzko izaera galdu zutenean, baztertuak izandu ziran txistulariak. Lengo bidera gogoz eta leyatsu, maitekor biurtu diranean
|
erriak
pozez beterik artu ditu. Euzkotarrak, beti aurrera nayan, zoritxarrez atzera iñoiz begiratu gabe jardun degu, bertakoa bazterturik atzerrikoa ederretsiaz".
|
|
|
Goizetan arroltziak" biper beltzez" estaliak, oraino senditzen baitut arroltzen" bihotz
|
erriak
".
|
|
2017
|
|
|
eskerrak emateko Jaungoikoari eman duelako gure arraza zarrari indartazun andia, eta ezan lur inguru guztietan: " Fenizio eta Kartaginesakin, Erromano eta Godoakin, Vandalo eta Frantzezakin, Sarrazeno eta Mauritanokin burrunkatu duten
|
erriak
gelditu gaberik eunko askotan bere libertadea, bere lege zarrak, oitura onak eta beren aitaren izkuntza gordeteko esekigobagea edo dierritar eskalduna berriro izatea.
|
|
|
[...] joan dan ogeitamar urte ontan
|
erriak
asko ikasi du bertsoari bere balioa ematen: ona, erdipurdikoa ta txarra bereizten.
|
|
|
Erri guztietan gañera, ez beren aideai bakarrik: baizik kanpotik sartzen zaizkie kantei ere, erriko izkuntza ezartzen die, onela,
|
erriak
bertako izkuntzan kanta ditzan. ,; Guk zergatik ez degu beste ainbeste egin bear?
|
|
2018
|
|
|
Ez dügü haboro entzünen haur nigar eta
|
erriak
.
|
|
|
Baionako Erabakietatik sei urtera eta Arantzazuko Biltzarretik bira, 1970ean, zortzi aldizkarik uko egiten diote Euskaltzaindiaren erabakiari, eta erria (horrelaxe, H gabe), herri analfabetoa, hartzen dute maisutzat: " Zertan egin batasuna eta nolako abiaduran eta abar,
|
erriak
erakutsiko digu ta jarriko neurria. Erria aitatzean, au esan nai da:
|
|
|
Au izan da feminismoaren garaipen aundiena, baino beste batzuk ere lortu ditu. Erri askotan, emakumeakgizonak ainbateskubide ditu; ogibideguziak irikita dauzka, ta gizonarekin batean jaurritzen (gobernatzen) ditu
|
erriak
".
|
|
|
" Naparroko Diputazioa naigabe samiñarekin ikusten ari da itzkuntze guzietan ederren eta arrigarrien dan Euskera, jakintsu aundiak diotenez, Naparroko euskal
|
erriak
beren euskal itzkuntza beren etxetatik kanpora botatzen ari dirala. Galtze negargarri au gertatu ez dedin, dei egiten die euskeraz itz egiten dakitenei, jarraitzeko euskeraz itzegiten, beren umetxoei erakusten eta egiñalak egin ditzaten euskera zabaltzen".
|
|
2019
|
|
|
1928ko urtarrilaren 26ko batzarrean, honako hau erabaki zen hitz berrien edo neologismoen gaia lantzean: , ez duela Euskaltzaindiak itz berri oien sortzale izan bear; baizik eta idazle berak eta
|
erriak
sortu ta pixtuarazi bear dituztela, idazki lanak aurrera dijoazenez ta erriak eman litzazkenez?.
|
|
|
1928ko urtarrilaren 26ko batzarrean, honako hau erabaki zen hitz berrien edo neologismoen gaia lantzean: , ez duela Euskaltzaindiak itz berri oien sortzale izan bear; baizik eta idazle berak eta erriak sortu ta pixtuarazi bear dituztela, idazki lanak aurrera dijoazenez ta
|
erriak
eman litzazkenez?.
|
|
|
" Pedro guren hau ez da Apostoluen nagusia, Apirilaren 29 koa baizik. Bizkai ta Gipuzkoan Pedro guren au eztazagu
|
erriak
. Bestea berriz nonai, batez ere itsasaldean".
|
|
|
Omenaldi bero Oyartzungo
|
erriak
ongi merezi duan bati: Martiarena tar sendi serbitzala eskertu bearra guk beti.
|
|
|
Dionixio onari Oyartzungo
|
erriak
emaitza isil asko zor dio. Erri jakintzaren musika, izkuntza, pintura, argazki eusgarri, teatro egille, euskal idazlea...
|
|
2021
|
|
|
Gure olerkari —edo bertsolari jakintsu oek— erriarekin asarre xamar dabilzkigu. Asmatzen dituzten bertsoak ez dituzte errex antzean asmatu nai izaten,
|
erriak
entenditzeko neurrian. Eta jakiña, erriak orrelako olerkariei uko egiten die.
|
|
|
Asmatzen dituzten bertsoak ez dituzte errex antzean asmatu nai izaten, erriak entenditzeko neurrian. Eta jakiña,
|
erriak
orrelako olerkariei uko egiten die. Ez erri xeak bakarrik, euskaraz irakurtzeko griña duten irakurle askok ere beste ainbat egiten diete.
|
|
|
Eta arrakasta izan zuen formulak: " Egunkarikoak laster oartu ziran Txomiñen idazlanak arrera ona izaten zutela;
|
erriak
gustokoak zituala, alegia. Etzirala leku betegarriak bakarrik.
|
|
|
Euskalerriak ala eman du sententzia azken berreun urte onetan, uste det nik. Eta, mundu onetan azken itza eztu apaizak,
|
erriak
baño.
|
|
|
Baiña euren guraso eta
|
erriak
arerioetakoak diranean...
|
|
|
Zer izango ziran? Auñemendik ez egoala gizonik baketuteko itxararik; geroago eta sakonagoak zirala gorrotoak; Iesusen legea gorrotoan bizi ziran arimetan ezin zala sartu; Adalbaldok erregeren iauregian egin eiala al eban guztia, prankotarrak, esetsi barik, euren buruak eta
|
erriak
zaintzen bakarrik egon eitezan geldi geldi; ia olan bakerako biderik billatu baleban berak, Amandok.
|
|
|
Ainbat andia! Gizaldi luzeetan alkar ikusi eziñik egozan arraza biak, batak bestea ondatutea baizen beste gauzarik gogoan ez eukan
|
erriak
, alkartu!
|
|
|
bai, eriotzea:
|
erriak
gisa orretan iarritakoan, ez dira berealakoan beste aldera biurtuten: urteak bear dira orretarako, eta ni ez nago urteetarako eta gitxiago bere. neure erri maitearen biraopean ill bear dot!
|
|
2023
|
|
|
Lanbide onen gañetik bota zituzten bersoak ere izandu ziran atsegin aundiarekin adituak; bada zioten ‘zuri belzkeriak alde bat utsirik batasuna egin bear genduela, nai baditugu irabazkidatu len galduak’ Itzbide onengañean kantatzen ari zirala, isil aldi chiki batean esan zituen baserritar batek ondorengo itz oek. ‘Ez da egun asko Ondarrabiarrak eman dutela ejenplo ori, eta atsegin izango genduke baldin beste
|
erriak
ere orrela egingo baluteke’.
|